Uniek beeld van indianen
DIT KRIJGT U ER
!299r
1499w
J699r
549.-
499*-
24:
meGapopL
Vergeten episode belicht
uit Italiaanse filmhistorie
299*-
Cultuur Kunst
KLEUREN TV
BOSCH TOPKLASSE
WASAUTOMAAT
98
WOENSDAG 9 SEPTEMBER 1992
22
Zweedse architect
voor herinrichting
van Museumplein
AMSTERDAM ANP
De Zweedse landschapsar
chitect Sven-lngvar Anders-
son (1927) heeft de opdracht
gekregen voor de herinrich
ting van het Museumplein in
Amsterdam. Hij wordt bijge
staan door de Rotterdamse
stedebouwkundige Stefan
Gall.
Andersson heeft volgens
de stedebouwkundige ad
viescommissie Museumplein
uitgesproken ideeën over het
vormgeven van stedelijke
ruimten. Internationale be
kendheid verwierf hij onder
meer door de inzending voor
de prijsvraag voor het Pare
de la Viliette (1982) in Parijs
en een gedeeltelijk gereali
seerd inrichtingsvoorstel
voor het eveneens in Parijs
gelegen Parvis de la Défense.
Andersson is ook hoogle
raar aan de Koninklijke Aca
demie voor Beeldende Kun
sten in Kopenhagen.
Open
Tijdens de bijeenkomst zei
Andersson dat hij het als zijn
belangrijkste taak ziet het
Museumplein 'open te hou
den'. Het plein beschouwt hij
als dè open plek van Amster
dam. Plannen voor de herin
richting hoopt hij begin vol
gend jaar te presenteren.
Voor de zomer van 1993 zou
de besluitvorming dan kun
nen plaatsvinden.
Partner
De Nederlander Stefan Gall,
werkzaam bij het Rotterdam
se atelier voor stedebouw,
landschap en architectuur
Quadrat, is volgens de com
missie de aangewezen per
soon om Andersson als on
derhandelingspartner bij te
staan.
Gall deed onder meer erva
ring op bij de herstructure
ring van de Kop van Zuid in
Rotterdam.
Foto 's van Nederlandse ontdekkingsreiziger in Rotterdams Museum voor Volkenkunde
Vittorio Gassman (links) in 'C'eravamo tanto amati'.
Filmkomedies in vier steden
Het Rotterdamse museum voor Volkenkunde toont een
van zijn verborgen schatten. Het unieke prentenkabinet,
waarvan de basis is gelegd door de laatste Nederlandse
ontdekkingsreiziger Herman Ten Kate, is na 82 jaar voor
het publiek ontsloten.
een valpartij in een ravijn, waar
hij zijn statief kwijtraakte en
zijn glas- negatieven sneuvel
den, ging Ten Kate regelmatig
afbeeldingen kopen van profes
sionele fotografen.
De Seneca indianen gaven
hem de bijnaam 'Odagot', ofte
wel 'Helder licht'. In 1910
schonk hij zijn omvangrijke ver
zameling foto's aan het Rotter
damse Museum voor Volken
kunde. Een selectie foto's van
ruim dertig verschillende foto
grafen, onder wie Edward Cur
tis, is nu voor het eerst te zien.
De tentoonstelling brengt de
laatste fase van de onderwer
ping van de oprspronkelijke be
volking van Noord-' en Latijns
Amerika in beeld.
AMSTERDAM
Een filmevenement dat een ver
geten episode uit de Italiaanse
filmgeschiedenis belicht, het
festival 'La commedia all'Italia-
na', begint morgen in Amster
dam, Utrecht, Rotterdam en Til
burg.
De personages in deze kome
dies uit de jaren vijftig en zestig
zijn uit het leven gegrepen, de
lokaties en straatbeelden zijn
realistisch als in een documen
taire en de vaak luidruchtige
vrolijkheid straalt een grimmig
optimisme uit. Kortom, de Itali
aanse komedie is in veel op
zichten een vitale tegenhanger
van de Amerikaanse amuse
mentsfilm. Het belang van deze
vergeten stroming blijkt ook uit
het feit dat veel grote Italiaanse
acteurs en actrices hier hun eer
ste stappen zetten. De jonge
Marcello Mastroianni te zien
spelen met Vittorio Gassman en
Claudia Cardinale, dat is op
zichzelf al een goede reden om
het festival met een bezoek te
vereren.
De meeste regisseurs van de
ze films (zoals Mario Monicelli
en Pietro Germi) zijn voor het
buitenlandse publiek betrekke
lijk onbekend gebleven. Een uit
zondering is Ettore Scola, die
zijn doorbraak echter te danken
heeft aan 'Una giomata particu-
lare' (1977). Een aangrijpend
mooi drama maar geen kome
die, en ook gemaakt toen de
bloeitijd van de Italiaanse ko
medie al voorbij was. In ons
land was het succes van 'Una
giomata particulare' echter
aanleiding om ook vroegere
films van Scola te introduceren.
De anarchistische zwarte hu
mor van 'Brutti, sporchi e catti-
vi' en de melancholieke ironie
van 'C'eravamo tanto amati'
(beide films zitten in het festi
valpakket) behoren tot het beste
wat de Italiaanse komedie heeft
opgeleverd.
Scola is een van de belang
rijkste herkenningspunten voor
de bezoekers van het festival,
maar er zijn allerlei andere in
valshoeken mogelijk. Voor veel
kijkers zal het een eerste ken
nismaking zijn met de beroem
de komiek Toto. Opvallend (en
weinig bekend) is ook het grote
aandeel van het scenarioschrij
versduo Age en Scarpelli in de
films uit die tijd. Ten slotte zal
iedereen kunnen vaststellen dat
deze Italiaanse komedies niet
alleen interessant zijn voor film
historici, maar dat hun vitaliteit
ook na veertig jaar nog steeds
heel aanstekelijk is.
ROTTERDAM CPD
De arts en antropoloog Herman
F.C Ten Kate verzamelde rond
de eeuwwisseling de collectie
foto's van indianen. Ten Kate
(1851-1930) was al vroeg geïnte
resseerd in de indianencultuur
door de avonturenromans die
hij als kind las. Na zijn studieja
ren wilde Ten Kate de indianen
culturen met eigen ogen bekij
ken. Zijn vader, een welgestelde
kunstschilder, financierde zijn
eerste tocht door Noord-Ameri-
ka in 1882.
Het doel voor deze en latere
reizen door het "Wilde Westen'
was een beeld te krijgen van het
culturele veranderingsproces
dat de indianen ondergingen. In
Noord-Amerika was hij oogge
tuige van de gedwongen verhui
zing van groepen en stammen
naar reservaten, waar zij een
heel andere manier van leven
kregen opgedrongen. In Zuid-
Amerika, dat hij ook bezocht,
stierven hele volken uit als ge
volg van de aantasting van hun
oorspronkelijke leefwijze.
De sociaal bewogen Ten Kate
bracht in Europa de benarde
positie van de indianen onder
de aandacht van het publiek:
„De nieuwste geschiedenis leert
opnieuw de barbaarsheid van
ons eigen ras tegenover natuur
genoten aan wie wij gebreken
toeschrijven die wij zelf in niet
geringe mate bezitten."
Hij nam deel aan verscheide
ne expedities en kwam in con
tact met Amerikaanse en Eu
ropese wetenschappers, be
roepsfotografen en indianen
stammen. Als een van de eerste
wetenschappers fotografeerde
Ten Kate zijn onderwerpen zelf.
Dat deed hij met het bewerkelij
ke natte plaat-procédé, een
techniek die veel gesjouw met
kwetsbare glasplaten en chemi
caliën met zich meebracht. Na
Edward Curtis
Door de bouw van spoorlijnen
werd het Wilde Westen' bereik
baar voor velen en nam de
vraag naar afbeeldingen van in
dianen sterk toe. Daarnaast wil
den ambtenaren en weten
schappers de verschillende in
dianenculturen vastgelegd zien.
De foto's tonen verschillende
visies op de indianen. Aan de
ene kant laten ze de indiaan
zien als een oorlogszuchtige
roodhuid, terwijl andere foto's
een romantischer beeld schet
sen: de weliswaar overwonnen,
maar geestelijk onaangetaste
indiaan.
Een vermaard indianenfotogra-
fen was Edward Curtis (1868-
1952), die in 1897 zijn eerste fo
tostudio in Seattle opende. In
1899 portretteerde hij voor het
eerst indianen tijdens een expe
ditie in Alaska. Hij raakte zo in
de ban van de indianencultuur
dat hij vanaf 1901 ruim dertig
jaar lang dwars door Amerika
trok en systematisch de ver
schillende indianenstammen en
hun culturen vastlegde.
Slow Bull, opperhoofd van de Oglala Sioux. foto edward curtis
westerde kleding verwisselden
voor oude indianenkleding; dit
alles om de indianen zoveel
Curtis, die door de indianen
'schaduwvanger' werd ge
noemd, besefte dat het weldra
gedaan zou zijn met de laatste
resten indiaanse cultuur. Hij
probeerde tradities die nog be
stonden, vast te leggen. Curtis
maakte in deze periode meer
dan 40.000 foto's, die hij onder
meer gebruikte voor zijn twin-
tigdelige boekenreeks 'The Nor
th American Indian'. Het eerste
deel verscheen in 1907. Om de
verkoop van zijn boeken in Eu
ropa te bevorderen schreef Ten
Kate lovende recensies. In ruil
daarvoor, schonk Curtis hem
een aantal foto's.
Curtis streefde ernaar het tra
ditionele zo volledig mogelijk te
reconstrueren. Ooggetuigen
herinnerden zich dat Curtis tij
dens de opnamesessies er op
stond dat de indianen zich glad
schoren, eventueel een pruik
droegen en hun dagelijkse, ver-
mogelijk te laten lijken op het
romantische beeld dat Curtis
van hen had.
Behalve foto's van Noord-
Amerikaanse indianen is op de
tentoonstelling, die onderdeel is
van de Fotografie Biënnale Rot
terdam, ook een aantal 'photo-
grafieën' van Zuid-Amerikaanse
indianen te zien. Afbeeldingen
van deze indianen verschenen
voor het eerst rond 1860, toen
het verzamelen van de zoge
naamde 'visitekaart'-foto's een
grote rage werd.
De tentoonstelling 'Odagot'- India
nen gefotografeerd 1860-1920, duurt
tot 8 november 1992. De gelijknami
ge catalogus, 124pagina's met 103 af
beeldingen kost fl. 60,- en is verkrijg
baar in de museumwinkel van het
Museum voor Volkenkunde, Willem-
kade 25, Rotterdam.
LAAGSTE
PRIJS
GARANTIE'
Zwart op wit garandeert Megapool u de
laagste pnjs. Mocht u binnen twee weken na aankoop één
van onze apparaten elders toch nóg goedkoper kunnen
kopen, dan betaalt Megapool u direkt het pnjsverschil terug
10% van het prijsverschil.
Zie ook de voorwaarden in onze winkel.
63 cm flat square
beeldbuis
40 voorkeureenders
on screen display
stereo 2x10 Watt
sleeptimer
scart- en S-VHS
aansluiting
1*99?
30 voorkeurzenders digitale versterker
2 50 Watt dubbel cassettedeck CD-
speler: 6 en 1 CD weergave mogelijk
incl. 3-weg boxen
EDITION
800/1100 toeren
temp. traploos instelbaar tot
95'C Aqua-bespaarsysteem
bespaart tijd, water en stroom
R.V.S. trommel geluidsarm
JJ999?
IjJ.I.lrf |JJX*4I4
ZANUSSI
DROOG-
AUTO-
MAAT
capaciteit
5 kg droog
wasgoed
tijdklok tot
120 minuten
roestvnjstalen
trommel
links/rechts
draaiend
flat square beeldbuis 30 voorkeurzenders
geschikt voor videorecorder weergave
wk
wk
PHILIPS STOFZUIGER
inhoud
stofzak
4.5 liter
draaitop
metalen
zuigbuizer
II200 WATT
ÏXK
SONY TOPMODEL
TUNER/VERSTERKER
FM-MG ontvangst 30 voorkeurzenders 2 x 60 Watt
max vermogen source-direct 5 aansluit mogelijkheden
metalen behuizing
WK
SONY ULTRA-CHROOM
CASSETTEBANDEN u«..
WK
PER
STUK
NU
VOOR
INXS WELCOME TO
WHEREVER YOU ARE
DAAR KOM JE VOOR W JE PLEZIER
ALPHEN A/D RUN: Van Boetzelaarstraal 8, lal. 01720-92900 DEN HELDER: Julianaplein 34. lal. 02230-2S353 HAARLEM: V
tal. 023-366747 Grote Houtstraat 86. lal 023-310079 HOOFDDORP: Pokknplein 6-7, lal. 02503-15279 LEIDEN: Braastraal 143. lel. 071-125873
lal. 071-132900. UMUIDEN: Lange Nieuwstraal 743. lel. 02550-37617
