Japan en Malaysia
in actie tegen Nafta
Auto-industrie Japan loopt vast op aangescherpte milieu-eisen
Economie
Broers Van Gils willen doorgaan >j)e HEMA zit Op Schema'
Verdere ontmanteling van HCS
Meer auto's naar Japan
DINSDAG 8 SEPTEMBER 1992
Samas ziet herstel van markt
baarn Samas, actief in kantoorartikelen en -inrichting is welis
waar somber voor de directe toekomst, maar heeft wel vertrou
wen in de eigen kracht voor de langere termijn als de markt zich
herstelt. Dat merkte bestuursvoorzitter De Mos op tijdens een
aandeelhoudersvergadering. Intussen past Samas zich aan. In
sommige landen, waar vooral de administratieve sector nog on
derontwikkeld is, zoals in Spanje, liggen daarbij extra kansen.
Geografisch richt Samas zich behalve op Spanje ook enigszins
op de aantrekkelijke Duitse markt.
Nettowinst FGH Bank een derde lager
utrecht De nettowinst van de FGH Bank is in de eerste helft
van dit jaar met ruim 30 procent gedaald van 31,2 miljoen gul
den in dezelfde periode vorig jaar tot 20,4 miljoen. De daling is
te wijten aan de slechte uitkomst van de Amerikaanse dochter
op de vastgoedmarkt. Het brutoresultaat bedroeg 66,7 miljoen
tegen 67,1 miljoen in de eerste helft vorig jaar. De toevoeging
aan de stroppenpot steeg van 7,5 miljoen tot 15 miljoen gulden.
Voor het hele jaar verwacht de bank een duidelijk lager resultaat
dan de 50 miljoen van vorig jaar.
Rodamco negatief door afschrijvingen
rottterdam Het vastgoedfonds Rodamco heeft in de eerste
helft (maart tot augustus) door afschrijvingen op buitenlands
onroerend goed een negatief indirect beleggingsresultaat be
haald van 452 miljoen gulden. De portefeuille moest in de VS
worden afgewaardeerd met 2 procent door de waardedaling van
de kantoren met acht procent. In het Verenigd Koninkrijk be
droeg de waardedaling 11 procent en op het Europese vasteland
ruim vijf procent, vooral in Spanje en Frankrijk. Op basis van
volledige consolidatie is het directe beleggingsresultaat met 24
procent gestegen van 210 miljoen tot 261 miljoen gulden. Die
stijging is voor het belangrijkste deel veroorzaakt door de toene
ming van de rentebaten uit de samenwerking met het ABP. Het
pensioenfonds neemt sinds maart van dit jaar onder meer voor
20 procent deel in de drie regionale divisies van Rodamco.
Topman Philips wordt baas Internatio
RotterdamPieterGroenenboom (56), tot voorkort HDTV-top-
man bij Philips, wordt de nieuwe baas bij Intematio-Müller. Vol
gens het Rotterdamse concern, dat een en ander gisteren be
kendmaakte, heeft de 'zeer gedegen managements-ervaring' van
Groenenboom de doorslag gegeven. De benoeming gaat in op 1
januari 1993. Groenenboom kwam half juli in het nieuws toen
hij zijn functie bij Philips neerlegde. Hij was verantwoordelijk
voor HDTV. Hij werd vervolgens adviseur van de Groepsraad,
het hoogste bestuursorgaan van Philips. De komende maanden
wordt bekeken of Groenenboom adviseur van de Groepsraad
blijft, aldus een Philips-woordvoerder.
Studies: Oprichting eigen handelsblok geen oplossing
Japan wil actie tegen het Noordamerikaanse Vrijhandels
akkoord (Nafta) dat de VS, Canada en Mexico onlangs
hebben gesloten. Als eerste stap zal de organisatie voor
Economische Samenwerking van Aziatische Landen en
landen aan de Stille Oceaan (APEC) donderdag een for
meel protest doen uitgaan, zo heeft de Japanse minister
van internationale handel Watanabe gisteren gezegd.
tokyo ramon isberto/ips
Het Nafta-verdrag komt op een
moment dat de Zuidoostaziati-
sche landen denken aan de op
richting van een eigen handels
blok, het Oostaziatische Econo
misch Verbond (EAEC). Was
hington, dat nu nog samen met
Australië, Nieuw-Zeeland en
Canada met de beoogde EAEC-
leden nog in het APEC zit, is fel
tegen een EAEC. Dat zou vol
gens Washington tot een han
delsmuur in de Stille Oceaan
leiden. De Malaysische minister
van handel Aziz liet al eerder
weten dat de protesten van de
VS door de oprichting van de
Nafta ongeloofwaardig zijn ge
worden.
De belangrijkste regionale in
dustriële macht, Japan, is niet
erg enthousiast over de oprich
ting van een eigen handelsblok.
Tokyo kan daarbij wijzen op
een recente studie van het In
ternationale Studiecentrum van
Oostaziatische Ontwikkeling
(Icsead) in het Japanse Ki-
takyushu. Daaruit blijkt dat een
handelsblok weinig zin heeft
wanneer het rijke Westen zich
protectionistisch blijft opstellen.
De economieën in de regio zou
den meer gebaat zijn bij afron
ding van de zich voortslepende
Uruguay-ronde van onderhan
delingen over verdere liberalise
ring van de wereldhandel, aldus
de studie.
De Zuidoostaziatische landen
zijn vooral bang voor Mexico.
Hun economieën zijn de laatste
twintig jaar grotendeels afhan
kelijk geworden van de export.
Nu Mexico zich via de Nafta op
werpt als een belastingvrije ex
portbasis voor de Amerikaanse
markt, dreigt Mexico het aan
deel van Azië in de meest lucra
tieve exportmarkt ter wereld in
te krimpen.
De HEMA tijdens de afgelopen zomer volle schappen en lege gangpaden. foto •hans van den boogaard
ANTWERPEN GPP
De Belgische gebroeders Jac en
Ben van Gils willen terugkomen
op de confectiemarkt, ongeacht
wat er met hun failliet verklaar
de bedrijf gebeurt. „We zijn ge
boren in de confectie. Alleen
daarin kunnen we ons brood
verdienen", zegt Ben van Gils.
Curator Smets heeft zijn ver
slag ingediend bij het Antwerp
se parket, maar wil daarover
geen mededelingen doen. Even
min kunnen juristen nu al zeg
gen of de gebroeders Van Gils
onder eigen naam verder mo
gen werken. Het merk zou in
een aparte BV zijn onderge
bracht en beschermd. Het re
clamebureau ziet daar kennelijk
geen problemen in en zegt in
het najaar van 1993 een Van
Gils-campagne te beginnen.
„Het merk behoort ons toe.
Wat juristen er ook van zeg
gen", weet Ben van Gils zeker.
Volgens hem heeft een bank fi
nanciële toezeggingen gedaan
onder voorwaarde dat de naam
Van Gils behouden blijft.
Over details daarover laat hij
zich niet uit. „Wij willen eerst
helpen het faillissement af te
wildcelen en het leed dat daar
door aan medewerkers is berok
kend, te verzachten. Daarnaast
moeten we voorkomen dat an
dere bedrijven in het concern
worden meegezogen".
TOM JANSSEN
'Gaspotje voor
industriebeleid
leidt tot niets'
den haag gpp
Het is geen goed idee om een
deel van de Nederlandse
winst uit de verkoop van
aardgas te gebruiken voor
nieuw industriebeleid. Dat
vindt AKZO-topman Loudon.
„Het is een kunstmatige dis
cussie over al die potjes. Als
je een miljard gulden in zo'n
aardgaspotje stopt, valt ver
volgens het hele Nederlandse
bedrijfsleven over het minis
terie van economische zaken
heen om dat geld te verde
len", aldus Loudon.
Het idee om uit de aard
gaswinst een potje te vormen
van een miljard gulden en
dat te besteden aan nieuw
industriebeleid, kwam van
de kersverse voorzitter van
het Nederlands Christelijk
Werkgeversverbond (NCW),
Blankert. Van de werkgevers
vereniging in de metaalin
dustrie FME stapt hij dezer
dagen over naar het NCW.
Ex-minister Ruding is daar
als voorzitter vertrokken om
een topfunctie te gaan ver
vullen bij Citicorp in New
York.
amsterdam geert dekker
„De HEMA zit op schema", zegt
directeur Vos beslist. Er is geen
sprake van, zo verzekert hij, dat
de warenhuisketen voortploe-
tert van de ene tegenvaller naai
de andere. De twee maanden
prachtig zomerweer waren
weliswaar niet goed voor de
omzet, maar we moeten vooral
de gunstige ontwikkelingen in
het voorjaar niet vergeten, stelt
Vos.
Eind juli liet de raad van be
stuur van KBB (HEMA is goed
voor 40 procent van de con-
cemomzet) weten niet zo opge
wekt te zijn over het stralende
zomerweer als de rest van Ne
derland. Met die warmte had de
consument wel wat anders te
doen dan winkelen, zo bleek.
De verwachting werd uitgespro
ken dat de winst met bijna de
helft zou afnemen.
Maar een paar dagen zon la
ten een bedrijf met een omzet
van 5,5 miljard gulden niet uit
komen op een minimale winst
van enkele miljoenen. Er is
meer aan de hand: de Bijenkorf
kan het absolute topjaar 1991
niet evenaren, de Amerikaanse
aankoop FAO Schwarz, die luxe
speelgoed verkoopt, doet het
door de recessie nog steeds niet
goed en de concurrentie op de
Nederlandse doe-het-zelf-mar kt
(KBB bezit Praxis, Hubo en For-
mido) is zo langzamerhand
moordend.
En dan de HEMA. Zes jaar ge
leden sleepte de Hollandse Een
heidsprijzen' Maatschappij nog
90 procent van de KBB-winst
binnen, maar dat percentage
Üep daarna flink terug. Andere
winkelketens die dezelfde pro-
dukten goedkoper en in ruimer
assortiment aanboden, schoten
als paddestoelen uit de grond.
„We waren niet helemaal meer
van onze tijd", sprak twee jaar
geleden de toenmalige directeur
Van Nuenen.
Hij lanceerde ideeën voor een
nieuw 'concept' voor de winkels
en een nieuw systeem van be
voorrading. Maar de directeur
vertrok vorig jaar juni plotse
ling, naar verluidt omdat de in
troductie van al dat nieuws ui
termate stroef verliep. Zijn op
volger Vos noemt vooral de ge
wijzigde bevoorrading „een
slim idee" en voerde het uit.
Het plan om alle tweehon
derd HEMA-vestigingen een fa
celift te geven is in de koelkast
gezet. Alleen als toch al wordt
verbouwd, richten we de winkel
opnieuw in", aldus Vos, die zegt
dat op dat gebied niet zijn prio
riteiten liggen. Hij heeft zich het
afgelopen jaar vooral bezig ge
houden met de reorganisatie
van het hoofdkantoor in Am
sterdam. De veranderingen bij
de HEMA hebben naar ver
wachting dit en volgend jaar
nog geen positieve invloed op
het resultaat van KBB, maar
beursanalisten verwachten in
1994 een winstsprong. Ondanks
het feit dat de koers van het
aandeel KBB de laatste maan
den 25 procent daalde (de alge
mene koersindex daalde in de
zelfde periode 12 procent)
houdt KBB het vertrouwen van
beleggers op de langere termijn.
den bosch anp
Aanvraag faillissement voor zes dochters
augustus een collectief-ontslag-
melding is gedaan. Verwacht
wordt dat van deze laatsten in
totaal 28 bij derden in dienst
kunnen treden.
HCS Technology verwacht
dat de aan haar te verlenen sur
séance van betaling op korte
termijn zal worden ingetrokken
onder het gelijktijdig uitspreken
van haar faillissement. Voor de
intrekking op korte termijn van
het uitstel van betaling voor
HCS Beheer en HCS Automa
tion Services Group ziet het be
stuur geen reden.
De ontmanteling van het auto-
matiseringsconcem HCS wordt
met kracht voortgezet. Voor drie
werkmaatschappijen wordt
vandaag uitstel van betaling
aangevraagd, terwijl de moe
dermaatschappij voor zes ande
re ondernemingen faillissement
zal aanvragen. Bovendien wordt
gewerkt aan een spoedig faillis
sement voor HCS Technology.
De zes dochterondernemin
gen waarvoor faillissement
wordt aangevraagd zijn HCS
Engineering Systems, HCS Pu
blic Automation Services, HCS
Vision Technology, HCS Logis
tics, HCS Facilities Manage
ment en HCS Office Systems.
Alle andere werkmaatschappij
en, voor zover nog niet aan der
den overgedragen, zullen bin
nen HCS-verband voorlopig
blijven bestaan.
Bij deze zes vennootschappen
zijn circa honderdtwintig men
sen in dienst. Voor 45 van hen,
die bij HCS Public Automation
Services in dienst zijn, waren al
ontslagvergunningen verleend,
terwijl voor 52 mensen van HCS
Facilities Management begin
tokyo michael harrison
the independent
Boven de ingang van het ten
toonstellingsgebouw in Toyota
City knippert een gigantische
neonreclame een boodschap
naar de miljoenen bezoekers
die elk jaar de pelgrimstocht
naar dit Detroit van Japan on
dernemen. Hier worden auto's
gemaakt 'die vriendelijk zijn
voor de mensen en voor de aar
de'.
Maar Toyota en de rest van
de Japanse auto-industrie be
ginnen te ontdekken dat de we
reld niet geneigd is hen net zo
vriendelijk te bejegenen. De Ja
panse auto-industrie, de motor
van 's lands economische groei
en een van de hoofdveroorza
kers van Japans torenhoge han
delsoverschot met de rest van
de wereld, wordt op meerdere
fronten tegelijk aangevallen,
door wetgeving, milieu, econo
mie en politiek. En in haar be
narde positie begint de auto-in
dustrie steeds meer tekenen van
menselijke feilbaarheid te verto-
Toyota City is een uitgebreide
wirwar van fabrieken die in één
jaar twee keer zoveel auto's pro
duceren als de hele Britse auto
industrie. En als je ziet hoe de
geliefde auto's van de Japanners
de slagaders van de hoofdstad
verstoppen, zou je niet zeggen
dat de Japanse auto-industrie
haar zwaarste tijden meemaakt
sinds de economische weder
opbouw van na de Tweede We
reldoorlog.
Toch is het zo. Onlangs lieten
cijfers van de Organisatie van
Japanse Automobiel Producen
ten zien dat de scherpe daling
in de produktie en binnenland
se verkoop in april is versneld.
Tot nog toe is de markt vijf pro
cent gedaald en de voor 1992
berekende verkoop van 5,9 mil
joen auto's zal bij lange na niet
worden gehaald. De auto-indu
strie verwacht dat de verkoop
de volgende drie jaar niet meer
de recordhoogte van 1990 zal
evenaren, toen 6 miljoen auto's
op de binnenlandse markt wer
den afgezet.
Uit Japan geïmporteerde auto's
en door Nissan en Toyota in
Amerikaanse vestigingen gepro
duceerde auto's zijn goed voor
35 procent van de Amerikaanse
automarkt. Dit verklaart waar
om het Amerikaanse Congres
voorbereidingen treft voor de
invoering van een wet die de
verkoop van Japanse auto's in
Amerika aan banden moet leg
gen en waarom Japanse fabri
kanten kortgeleden hebben in
gestemd met een studie naar
manieren waarop Amerikaanse
autofabrikanten hun aandeel in
de Japanse markt kunnen ver
groten.
De Japanners hopen lering te
trekken uit de strubbelingen die
ze nu in Amerika ondervinden,
zodat ze deze problemen beter
het hoofd kunnen bieden wan
neer die zich over enkele jaren
ook in Europa zullen voordoen.
Maar pessimisten denken dat
dit slechts een voorproefje is
van de weerzin die de Japan
ners in Europa zullen oproepen
wanneer het aandeel van Japan
se auto's op de Europese markt
zal stijgen van 11 procent nu
naar wellicht 20 procent rond
de eeuwwisseling.
Maar zelfs als de Japanse au
to-industrie er in zou slagen
haar internationale critici tevre
den te stellen, wacht haar een
even zware beproeving op de
eigen binnenlandse markt.
Het grootste doel dat de Ja
panners zich voor de komende
vijf jaar hebben gesteld, is het
verbeteren van de kwaliteit van
het leven. De Japanse samenle
ving is ijverig, gedisciplineerd
en welgemanierd en spreidt
haar rijkdom ten toon in veel
uiterlijke pracht en praal. Maar
door de afwezigheid van enige
vorm van controle op de bouw-
planning zijn overal tussen fa
brieken sloppenwijken ontstaan
van slecht geconstrueerde, ge
prefabriceerde huizen. Hier wo
nen veel gewone burgers onder
een deken van stadssmog en
laat de kwaliteit van het leven
nog veel te wensen over.
Om een betere levenskwali
teit te bereiken, moeten aller
eerst de werktijden worden ver
kort van gemiddeld 2.200 uur
per jaar tot 1.800 uur. En hier
door zullen de autofabrikanten
in de problemen komen.
Om werktijdverkorting te rea
liseren en tegelijkertijd de pro
duktie van 13,5 miljoen auto's
per jaar te handhaven of zelfs
uit te breiden, moeten nieuwe
fabrieken worden gebouwd en
meer werknemers worden aan
De omgekeerde wereld: de eerste Toyota Scepter rijdt in de Japanse ha
venstad Toyohashi van de loopplank éf. Deze 6-cylinder Toyota wordt
in de VS gemaakt en vervolgens naar Japan geëxporteerd.
foto reuter masaharu hatano
genomen, óf moet zwaar wor
den geïnvesteerd in de peper
dure automatisering van de
produktie. Eventuele uitbrei
ding van het aantal werknemers
is problematisch, omdat Japans
industriële sector met een groot
tekort aan arbeiders kampt, ter
wijl de ironie wil dat Japans
dienstensector juist is opge
zwollen door een enorme over
capaciteit aan werknemers.
Probleem
Het probleem met de bouw van milieu
nieuwe, geautomatiseerde fa
brieken is dat veel autofabrikan
ten, waaronder een aantal van
de grootste merken, ófwel niet
over voldoende contanten be
schikken, ófwel bezig zijn hun
financiering op orde te brengen.
Om de kortere werktijden te
compenseren, zag Toyota zich
gedwongen 220 miljard yen (32
miljard gulden) op te hoesten
voor twee nieuwe fabrieken met
een gezamenlijke capaciteit van
400.000 auto's die door 4.000
werknemers worden gemaakt.
Maar Japans tweede autofabri
kant, Nissan, die zich voor
soortgelijke problemen ge
plaatst ziet, heeft onlangs aan
gekondigd de komende drie
jaar dertien procent te bezuini
gen op het investeringsbudget.
De andere manier waarop de
Japanse auto-industrie wordt
gevraagd een bijdrage te leveren
aan een beter leefklimaat is
door het terugdringen van de
vervuiling die door het fabrica
geproces en het uiteindelijke
produkt worden veroorzaakt.
De Japanse autofabrikanten
hebben grote problemen bij het
voldoen aan de door de Japanse
regering verplicht gestelde da
ling in de uitstoot van zwavel en
andere schadelijke stoffen.
Maar de Japanse autofabri
kanten hebben nog grotere pro
blemen in het buitenland, waar
overheden nog strengere
Califomië bepaald dat in 1998
twee procent van de nieuwe au
to's helemaal geen milieuver
vuilende stoffen meer mag uit
stoten. Voor het jaar 2000 is dit
percentage vastgesteld op 10
procent.
In tegenstelling tot hun Ame
rikaanse concurrenten, zoals
Ford en General Motors, heb
ben de Japanners weinig vorde
ringen geboekt in de ontwikke
ling van door zonne-energie of
batterijen aangedreven auto's,
een noodzakelijke ontwikkeling
om in de nabije toekomst aan
de strengere milieu-eisen te
kunnen voldoen.
De Japanse auto-industrie
dreigt op meerdere fronten vast
te lopen. Er bestaat een gerede
kans dat de kleinere van Japans
elf autofabrikanten de komende
turbulente jaren niet zullen
overleven. Toch mag de Japanse
auto-industrie als zodanig zeker
niet worden afgeschreven. Au
tofabrikanten in de rest van de
wereld zullen immers net zo
hard met het milieu-probleem
worden geconfronteerd en in
veel gevallen is hun uitgangspo
sitie beduidend zwakker.
vertaling: margreet hesunga
stellen. Zo heeft
Europese autoproducenten:
brussel rtr
Het Verbond van Europese Autoproducenten (ACEA) en de Ge
meenschap van Europese ondernemers in Japan (EBC) willen
meer mogelijkheden op de markt in Japan. Ze hebben bij de Eu
ropese Commissie in Brussel en bij de Japanse regering aange
drongen de import van auto's in Japan te verruimen. Japan blijft
in feite gesloten voor de invoer van auto's, vinden beide organi
saties.
De Japanse autofabrikanten hebben in hun eigen land een
marktaandeel van 96 procent, aldus de ACEA en de EBC. Vol
gens de twee is er een samenhang met het feit dat de Europese
Gemeenschap op haar handelsbalans voor auto's met Japan
over de eerste helft van 1992 een tekort van bijna vier miljard
ecu 9,1 miljard miljard.
