Broodoffer
is definitief
van de baan
De schrijver als boodschappenjongen
Cultuur Kunst
Lezers kiezen favoriete
boek uit Top Honderd
Vogels zijn het beste af bij
tekenaar Siegfried Woldhek
Denderende Uitdag
door Japanse drums
PAN Amsterdam voorgoed in
top kunst- en antiekbeurzen
16 DINSDAG 8 SEPTEMBER 1992
Inzendingen filmdagen geweigerd
utrecht» De Stichting Nederlandse Filmdagen heeft drie pro-
dukties afgevoerd van de lijst met deelnemers aan de Grote Prijs
van de Nederlandse Film, Het Gouden Kalf. De uitsluiting is een
direct gevolg van nieuwe reglementen die de stichting dit jaar
hanteert. Dit jaar strijden zo'n 150 produkties om de diverse
prijzen. De produkties 'Op Afbetaling' van Frans Weisz, 'Het
Zaiones' van Ben Sombogaart en 'Everyone Wants To Help
Ernst' van Alejandro Agresti worden in het nieuwe reglement ge
zien als televisiefilms en niet als bioscoopfilms. Volgens de nieu
we regels mag een film meedoen om het Gouden Kalf als deze
vóór vertoning op televisie in de bioscoop te zien is geweest.
The Nylons naar Nederland
Amsterdam De Canadese groep The Nylons komt naar ons land
voor twee concerten. Op vrijdag 9 en zaterdag 10 oktober staat
het a capella kwartet in Carré in Amsterdam waar het zijn ver
sies van roek-klassiekers ten gehore brengt. De kaartverkoop is
reeds gestart op de bekende adressen.
Expositie over papyrologie
leiden Papyrologie, het vakgebied dat zich bezighoudt met het
ontcijferen en bestuderen van originele teksten uit de oudheid,
is het onderwerp van een tentoonstelling in de Leidse Universi
teitsbibliotheek. Tot 9 oktober worden op deze tentoonstelling
die toepasselijk 'Egypte aan het woord' heet, allerlei aspecten
van de papyrologie verduidelijkt met behulp van origineel mate
riaal als papyri, wastafeltjes, mummielabels en linnen. De ten
toonstelling wordt ingericht ter gelegenheid van een internatio
naal congres over Thebe in de Grieks-Romeinse tijd dat van 9 tot
11 september in het Papyrologisch Instituut van de universiteit
wordt gehouden. Openingstijden van de bibliotheek: maandag
t/m vrijdag van 8.30 tot 22.00 uur, zaterdag 9.30-17.00 uur en
zondag 13.00-17.00 uur.
Cargo vangt bot bij Raad van State
De stichting Cargo krijgt definitief geen toestemming om
een hoogspanningsmast met 12.000 broden in de Noord
zee af te zinken. De Raad van State heeft gisteren het mi
nisterie van verkeer en waterstaat in het gelijk gesteld.
Het ministerie weigerde Cargo vergunning te verlenen op
grond van de Wet verontreiniging zeewater.
den haag gpd
amsterdam anp
De Stichting Collectieve Propa
ganda van het Nederlandse
Boek (CPNB) heeft voor het
eerst in de geschiedenis een lijst
gepubliceerd van de honderd
best verkochte boeken van het
afgelopen jaar. Deze Top Hon
derd is samengesteld op basis
van verkoopcijfers tussen 1 ja
nuari 1991 en 1 juli 1992. De
CPNB presenteerde de Top
Honderd in Amsterdam.
De lijst is bedoeld als stembil
jet voor het publiek, dat aan de
hand van de Top 100 het favo
riete boek van het afgelopen
jaar kan kiezen. De lijst is on
derverdeeld in tien verschillen
de genres, variërend van litera
tuur, ontspannende verhalen en
bundels tot natuur- en kook
boeken.
Het boek dat de meeste stem
men oplevert wordt door de
CPNB beloond met de Publieks
prijs voor het Nederlandse
Boek. Voorgaande jaren koos
het publiek de favoriete auteur
van het afgelopen jaar. Win
naars waren Annie M.G.
Schmidt, Kees van Kooten, Mar
jolein Bastin en Jean Auel. Aan
de prijs is een bedrag van
15.000 gulden "en en sculptuur
van Jeroen Henneman verbon
den.
Het publiek tot en met 27 ok
tober in boekhandels en biblio
theken terecht voor het stembil
jet voor de Publieksprijs. De uit
slag wordt begin november be
kendgemaakt.
Staatsraad dr. Gerard Veringa
vindt dat Cargo de mogelijkheid
had om voor „een minder scha
delijke wijze van schenken aan
de zee" had kunnen kiezen. Hij
noemt de schenking „een forse
aanslag op de kwaliteit van het
zeewater" en acht die niet te
rechtvaardigen door de belan
gen die Cargo daarvoor aan
voerde. Zoals gemeld be
schouwt Cargo het 'broodoffer'
als een geschenk aan de zee,
waaraan de mens in de loop der
eeuwen zoveel heeft onttrok
ken.
Veringa acht het stringente
ontheffingenbeleid van Rijkswa
terstaat, waarbij lozingen alleen
worden toegestaan wanneer er
geen alternatieve verwerkings
mogelijkheid is op het land,
aanvaardbaar. Hoewel in dit ge
val van een alternatief moeilijk
sprake kan zijn, rechtvaardigt
dat nog niet een zo forse aan
slag op het milieu. De redene
ring van Cargo dat de verontrei
niging zeer miniem is in ver
houding tot andere vormen van
milieubelasting, acht Veringa
niet terzake doend.
De Stichting Natuur en Milieu
en de Werkgroep Noordzee, die
zich van meet af aan hebben
verzet tegen het project van
Cargo, hebben verheugd gerea
geerd op de uitspraak van de
Raad van State. „De zee blijft
verschoond van onnodige ver-
Gerard Reve op een tekening van Siegfried Woldhek (1991).
beeldende kunst
hek Te zien Galerie Jas, Nachtegaalstraat
3, Utrecht tot en met 23 september.
Open dinsdag t/m vrijdag 1000-17.30,
Vogels, schrijvers en politici.
Dat zijn de drie onderwerpen
van tekenaar Siegfried Woldhek
(Emmen, 1951). Bij Galerie Jas
in Utrecht is recent werk van
Woldhek te zien waarin de drie
aspecten van zijn werk keurig
zijn vertegenwoordigd. Wat
daarbij onmiddellijk opvalt is
dat de drie thema's ook drie
verschillende kanten van zijn
kunstenaarschap laten zien:
liefdevol (ten aanzien van de
vogels). geïnteresseerd en
geamuseerd (de schrijvers) en
kritisch (de politici).
Kortom, als vogel ben je bij
Woldhek het best af, als schrij
ver loop je niet meteen gevaar
(hooguit blijk je onder zijn pen
in een tamelijk vreemde vogel
veranderd), maar politici zien
zichzelf nogal eens terug, ge-
portretteera als vileine schurken
of onnozele halzen.
Woldhek, van origine bioloog
en sinds 1990 directeur van het
Wereld Natuur Fonds in Zeist, is
als tekenaar autodidact. Hij
maakt sinds 1976 schrijverspor
tretten voor het weekblad Vrij
Nederland en tekent sinds 1980
politieke karikaturen voor NRC
Handelsblad.
Hoe mooi sommige van de
vogeltekeningen ook zijn, het
meest valt toch te genieten van
Woldhek's schrijversportretten
die niet alleen heel knap getrof
fen zijn, maar soms ook bijzon
der geestig. Zo vliegt bijvoor
beeld Jan Wolkers (lijntekening,
1991) in blote billen en poedel
naakt piemeltje door het lucht
ruim, als een mollige cupido op
leeftijd. Titel 'Jan Wolkers zwe-
vënd'.
Zijn de koppen van de gepor-
tretteerden al onevenredig
groot in verhouding tot de rest
van het lichaam, de ogen sprin
gen er nog eens extra uit. Vaak
weet Woldhek in vorm en stand
van de ogen zozeer iets karakte
ristieks van zijn onderwerp te
vangen, dat je hem of haar on
middellijk herkent.
Heel duidelijk is dat ook in
'Kabinet Lubbers-Kok' (lijnteke
ning 1989), waar 'Trix' als een
lieve, trotse schooljuf temidden
van haar boys poseert. Ie kunt
moeilijk ernstig blijven als je dat
stelletje ongeregeld zo bij elkaar
ziet staan. Allemaal ondeugen
de jongetjes, met linksachter
vuiling", aldus ir. Eco Matser
van Natuur en Milieu.
Naast milieutechnische be
zwaren hadden beide organisa
ties ook morele bezwaren tegen
het project. Het gooien van
brood in zee geeft volgens hen
geen pas. „We hopen dat we
voortaan verschoond blijven
van dit soort projecten", aldus
Matser.
Begraven
De Alkmaar se kunststichting
Cargo wil het 'Nationaal Ge
schenk' aan de zee begraven.
Na het verbod van de Raad van
State om de hoogspannings
mast met 12.000 broden in de
Noordzee af te zinken, is de
stichting van plan de mast in de
nacht van 18 op 19 september
te begraven op het werkeiland
Breezanddijk bij de Afsluitdijk.
Na een spoedberaad in Den
Oever constateerde Cargo dat
'wat een kunstuiting had moe
ten zijn, verworden is tot een
zaak waar de halve natie schan
de van spreekt'. „Die kritiek
werd ook steeds grimmiger. Het
kunstwerk zelf en auto's van
vrijwilligers werden beschadigd.
Bovendien werden medewer
kers zelfs thuis persoonlijk
bedreigd. Met pijn in het hart
moeten wij constateren dat de
tijdgeest het niet toestaat het
Nationaal Geschenk aan de Zee
in al zijn consequentie uit te
voeren", aldus de verklaring.
leiden Het lijkt een opslagplaats voor een
groothandel in sanitair, maar het is een instal
latie van de Oostenrijkse kunstenaar Joseph
Krempelsauer. 'Fraktaai Object' is de titel van
dit kunstwerk dat van 10 tot en met 27 sep
tember in de serie 'beeldende kunst en archi
tectuur' in de Leidse Waag te zien is. Krem
pelsauer maakte een skeletconstructie van
multiplex in de vorm van een wastafel. Daar
op worden 400 wastafels gemonteerd. Krem
pelsauer is gefascineerd door gebruiksvoor
werpen. Vorige projecten bestonden uit stof
zuigers.
FOTO HENK BOUWMAN
Danser Indra Kamadjojo overleden
amsterdam
De danser/acteur Indra Kamad
jojo is gisteren in een zieken
huis in Amsterdam overleden.
Hij is 85 jaar oud geworden. De
in Indonesië geboren danser is
vooral bekend geworden door
vertolkingen van de klassieke
Javaanse dansen.
Kamadjojo heeft zich sinds
1955 gespecialiseerd op de
voordracht van oosterse legen
den, waarbij de dans een illu
stratief karakter heeft. Ook heeft
hij aan diverse televisieproduk-
ties meegewerkt, vooral in
jeugdseries. In de jaren vijftig
oogstte hij veel lof met zijn
jeugdserie 'Kantjil'. In 'De stille
kracht', het televisiedrama naar
het boek van Louis Couperus
over Nederlands-Indië, heeft hij
de rol van 'de regent' vervuld.
twee flinke meiden: Hedy d'An-
cona en len Dales. Rechtsachter
lukt het meisje drie, Hanja May-
Weggen, nog net om over de
schouder van een van haar me
de-ministers heen te kijken. Ze
is uitsluitend herkenbaar aan:
haar ogen.
De Zuidafrikaanse
van buitenlandse zaken Pik Bo
tha is geportretteerd met even
volle als vuile handen. Met de
ene hand steekt hij een zwarte
man de ogen uit, met de andere
hand trekt hij zijn slachtoffer
hardhandig aan zijn tong. Toe
lichting verder overbodig.
Veel van Woldheks werk is in
boeken opgenomen: 'Literaire
tekeningen' (1980) en 'Geteken
de schrijvers' (1986). Hij illu
streerde bovendien diverse boe
ken van Koos van Zomeren, en
een jeugdboek van Jacq. Voge
laar (Het geheim van de bolhoe
den). De boeken liggen op de
expositie ter inzage. De tekenin
gen van Woldhek die op de ex
positie hangen, zijn allemaal te
koop, voor zover ze nog niet
van eigenaar zijn verwisseld.
Dat laatste is bijvoorbeeld het
geval met het recente karika
tuur van Dirkje Kuik, dat wel te
zien is maar al is aangeschaft
door de kunstenares zelL
amsterdam gpd
„Iedereen is het er over eens
dat er te veel kunst- en antiek
beurzen zijn, zowel nationaal
als internationaal. Dat gaat ten
koste van de zwakkeren. PAN
Amsterdam hoort echter defi
nitief bij de top en we zijn er
daarom ook dit jaar in ge
slaagd de kwaliteit te verbete
ren", aldus directeur mr. C.
van der Ven, vooruitlopend op
de PAN-beurs die van 17 tot
en met 25 oktober wordt ge
houden in de Hollandhal van
het RAI-complex. Er worden
tenminste 18.000 bezoekers
verwacht.
Deze zesde editie telt ruim
tachtig deelnemers, dertien
meer dan vorig jaar. In tegen
stelling tot de European Fine
Art Fair in Maastricht komen
de kunsthandelaren, anti
quairs en galeriehouders alle
maal uit eigen land. Als ver
nieuwing neeft organisator
Pictura Antiquairs Nationaal
BV dit keer vier binnenhuisde
corateurs uitgenodigd die be
schikbaar zijn voor advies over
de integratie van antiek in een
modern binnenhuis.
Het optimisme van Van der
Ven wordt gedeeld door dr.
FA Hoogendijk, oud-hoofre-
dacteur van Elseviers Magazi
ne. Hij verklaart de terugval op
de kunstmarkt in 1990 uit de
excessieve prijsopdrijving
door een klein groepje zeer rij
ke verzamelaars. „Het werd al
snel duidelijk dat de malaise
zich voornamelijk beperkte tot
schilderijen uit de impressio
nistische, modeme en heden
daagse periodes", aldus Hoog
endijk. De belangstelling voor
bij voorbeeld oude meesters,
juwelen en zilver is echter on
verminderd groot gebleven.
Hoogendijk wijst verder op de
omzet van de veilinghuizen
Sotheby's en Christie's die de
afgelopen 20 jaar steeg van
140 miljoen gulden naar tien
miljard.
PAN staat bekend om zijn
grote verscheidenheid in het
aanbod en maakt die reputatie
ook dit jaar waar. Schilderijen
van oude, modeme en eigen
tijdse meesters worden afge
wisseld met beeldhouwkunst,
juwelen, textiel, prenten, kera
miek, zilver en meubelkunst
uit vele eeuwen.
Een van de neusjes van de
zalm is bestemd voor een ver
zamelaar of kunsthandelaar
die 1,2 miljoen gulden kan
neertellen. Het betreft een ri
vierlandschap van Salomon
van Ruysdael uit 1663, aange
boden door Noortman. De
kunsthandel verwierf het uit
Duits particulier bezit.
De particuliere Europese
Stichting tot Bevordering van
Internationale Kunst (ESB1K)
reikt tijdens de beurs een prijs
van 10.000 ECU (circa 23.000
gulden) uit aan een persoon of
instantie die zich verdienste
lijk heeft gemaakt voor de
beeldende kunst.
Bezoekers aan PAN Amster
dam kunnen van 20 tot en met
22 oktober met een gecombi
neerd toegangsbewijs ook een
kijkje gaan nemen op de vier
de internationale vakbeurs
voor restauratie en conserve
ring, die eveneens in het RAI-
complex wordt gehouden.
Men kan daar kennismaken
met restauratoren van schilde
rijen, meubels, tapijten, tex
tiel, uurwerken, papier en mo
numenten en zich op de
hoogte stellen van de proble
men bij de restauratie en con
servering van het Europese
culturele erfgoed.
PAN Amsterdam (Holland-
hal, RAI), 17 tot en met 25
oktober; maandag tot en met
vrijdag van 11.00 tot 20.00
uur en zaterdag en zondag
van 11.00 tot 1&00 uur.
De Leidse Uitdag is een dag van
voorproefjes van het komende
seizoen. Eén van de indrukwek
kendste voorproefjes is onge
twijfeld het optreden van de Ja
panse trommelaarsgroep
Wadaiko Ichiro. De Japanners
maken momenteel een toemee
door Europa en treden begin
volgende maand op in de Leid
se Schouwburg.
De Pieterskerk schudt aan
staande zaterdag zeker op zijn
grondvesten wanneer de Japan
se taiko-groep (taiko betekent
Japanse drum) een voorproefje
geeft van het geplande concert.
De groep, geformeerd rond de
voormalig muzikaal leider van
de vermaarde drumgroep On-
dekoza, Ichiro Inoue, valt op
door het spontane en virtuoze
karakter. Waar in Japan discipli
ne en strakheid meestal cen
traal staan, ligt bij Wadaiko
Ichiro juist de nadruk op het
wervelende, snelle en openhar
tige in de muziek.
De groep is op 12 september
om 13.15 uur in de Pieterskerk
te zien en te horen. Een optre
den in de Leidse Schouwburg
volgt op 5 oktober.
De Japanse trommelaarsgroep Wadaiko Ichiro.
Anton Korteweg houdt eerste Bert van Selm-lezing
leiden conny van der zande
Reikhalzend zien de bewonderaars er
naar uit; de signeeravonden waarop hun
geliefde auteurs een persoonlijke noot in
de pas aangeschafte boeken schrijven.
Over deze 'exemplaren met een op
dracht' hield de neerlandicus Anton Kor
teweg, directeur van het letterkundig
museum, gisteren aan de Leidse univer
siteit de eerste Bert van Selm-lezing. De
ze jaarlijks terugkerende lezing is ge
noemd naar de vorig jaar overleden
Leidse boekhistoricus Bert van Selm.
Korteweg vergeleek signeer sessies, die
doorgaans in boekhandels en op literaire
bijeenkomsten plaatsvinden, met zoge
naamde blind-dates, een afspraakje tus
sen mensen die elkaar nog nooit hebben
gezien. Dergelijke bijeenkomsten sugge
reren een vertrouwelijkheid tussen lezer
en schijver die er niet is, maar waar wel
een behoefte aan bestaat. Op verzoek
schrijft de auteur als een boodschappen
jongen een woordje op de titelpagina.
Meestal volgens het vaste stramien: 'Van
x voor y', voorzien van plaats en datum.
Op die manier krijgt het maagdelijke wit
van de titelpagina een eigen gezicht.
Het persoonlijke karakter van zo'n op
dracht valt echter te betwijfelen, aldus
Korteweg. Was het een halve eeuw gele
den nog bijzonder om een gesigneerd
boek te hebben, tegenwoordig bezit ie
dere geïnteresseerde leek wel een paar
exemplaren die voorzien .zijn van een
handtekening van de auteur.
Maar niet alleen opdrachten van
schrijvers aan anonieme lezers vormden
het onderwerp van de lezing. Korteweg
behandelde ook opdrachten van auteurs
aan hun relaties. Blijken van dank en be
wondering die door de schrijvers in de
vorm van een persoonlijke noot geuit
worden, vormen bruikbaar biografisch
materiaal, hoewel de betrouwbaarheid
ervan soms te betwijfelen valt.
Een mooi voorbeeld daarvan is de op
dracht die de schrijver A.F.Th, van der
1 leijden in zijn roman 'Advocaat van de
Hanen' schreef. Van der Heijden voltooi
de dit boek in De Pauwhof, het Wasse-
naarse toevluchtsoord voor schrijvers en
andere kunstenaars. In het exemplaar
voor het personeel schreef hij: „Voor De
Pauwhof, waar een groot deel van dit
boek geschreven werd. met dank voor al
le goede zorgen. Amsterdam 14 11-91."
Uit de interviews die NeerlamK popu
lairste schrijver later gaf bleek echter dat
hij de verzorging daar zeer slecht vond.
Met meer van deze vermakelijke anek
dotes wist Korteweg het serieuze studie
onderwerp lichtvoetig te behandelen.
Tot slot benadrukte de neerlandicus dat
het gebruik van de auteursopdrachten
voor wetenschappelijk onderzoek zijn
beperkingen kent. Het karakter is nogal
persoonlijk en uit het voorbeeld van Van
der Heijden blijkt dat de betrouwbaar
heid nogal eens te wensen overlaat. Toch
leunnen ze een welkome aanvulling vor
men op biografisch onderzoek, als de
wetenschapper maar voorzichtig is met
hel trekken van conclusies.
