'Een bliksemafleider in de sleur'
Extra
MAANDAG 7 SEPTEMBER 1992
Lezers van deze krant naar Expo '92 in Sevilla
druk hebt', zegt mevrouw Da-
men. De heer Wagenmaker uit
Leiden heeft twee van zijn
werknemers uitgenodigd voor
deze trip. Hij wilde „het nuttige
met het aangename verenigen."
„Ik heb in Leiden een bedrijf in
natuursteen en wil de laatste
ontwikkelingen op dat gebied
hier zien. Vorige week zei ik te
gen mijn vrouw: 'Zou het niet
een aardig idee zijn om mijn
bedrijfsleider en mijn verkoper
eens naar de Expo mee te ne
men?'. Ze vond dat een aardig
idee en nou ja, hier zijn we
dan."
De organisatie van de Expo
verwachtte zo'n 40 miljoen be
zoekers. Tot nu toe zijn er
slechts 20 miljoen geweest.
Maar dat neemt niet weg dat
het in de meeste paviljoens on
gehoord druk is. Volgens een in
sider komt dat doordat er in die
paviljoens films worden ver
toond. Bij complexen waar dat
niet het geval is, is het inder
daad aanmerkelijk rustiger.
Motregen
Een voorbeeld daarvan is het
Holland Paviljoen. Velen zijn na
de hevige kritiek in de Neder
landse media met weinig ver
wachtingen naar dit patdljoen
toe gegaan. Maar de Leidse
huisarts P.L. Tan (65) vindt het
alleszins meevallen. „Ja, het is
inderdaad heel Hollands. Bij
binnenkomst bespeur je zelfs
een licht motregentje. Dat komt
door de fonteinen buiten. Er is
wel veel kritiek geweest op het
Holland paviljoen maar die vind
ik onterecht nu ik dit heb ge-
Zijn mening wordt gedeeld
door de echtparen Wesseldijk
en De Witte uit Leiden. „Hol
land", zegt de heer Wesseldijk,
„dat is nu eenmaal kaas, bollen
velden en waterbouwwerken.
En op zo'n expositie ga je na
tuurlijk niet je negatieve kanten
laten zien. Wat ik wel een beetje
mis, is het liberale imago dat
Nederland in de wereld heeft.
Hoewel, in de foto-expositie
wordt dat wel een heel klein
beetje weergegeven. Die ene
blote borst zegt ons, Nederlan
ders, misschien niks meer, maar
voor Spanje is dat al heel wat."
Op een van de verdiepingen
van het Holland Paviljoen is een
tentoonstelling ingericht met
foto's uit de serie World Press
Photo. Tal van dramatische ta
ferelen worden getoond. Een
van de onderwerpen is de toe
name van de georganiseerde
misdaad in de voormalige Sov
jetunie. De foto's werken een
beetje vervreemdend. Hebben
we dan geen drama van' eigen
makelij? „Ia", zegt de heer Wes
seldijk. „dat is wel een beetje
gek. Er is toch ook genoeg rot
tigheid in Holland te vinden."
De familie Hensing uit Leiden
gaat het op deze expo vooral
om de „indruk van het geheel."
En over het Holland Paviljoen,
dat door zovelen is afgekamd,
geen kwaad woord. „Het valt
me mee. Sorry, dat ik het zeg."
„Ja, het is wel allemaal Hoog
ovenstaai dat hier blinkt", zegt
meneer Schuurman uit de Me-
renwijk in Leiden. „Maar ik ver
geef het ze. Natuurlijk is het
beeld dat hier van Holland
wordt gegeven een beetje opge
fokt. Dit is een soort showroom.
Maar je kunt natuurlijk ook niet
verwachten dat we onszelf hier
gaan afkammen. Dat doen de
Een pretpark. Een futuristisch hoogstandje. Een wonder
van architectuur. Dat zijn zo'n beetje de commentaren
die je hoort over de Expo '92 in Sevilla. Deze krant orga
niseerde voor zijn lezers een eendaagse trip naar de we
reldtentoonstelling. De opkomst was groot. Vele abon
nees uit de regio wilden wel eens zien hoe het er met de
technologische en culturele ontwikkelingen in de wereld
voorstaat en stapten gisteren om zes uur aan boord van
een airbus van Martin Air, richting Sevilla. „Een beetje
een decadente reis", vond een lezer. „Want het is toch ei
genlijk wel gek als je morgen op je werk zegt dat je op 'n
zondag even naar Spanje heen en weer bent geweest."
De families Wesseldijk en De Witte uit Leiden.
De heer J. Wagemaker (midden), zijn bedrijfsleider T. Pas schier (links) en zijn verkoper W. Roeiofsen (rechts).
Zoals een kind kijkt naar Ma-
durodam, zo kijkt een grijzende
heer vanuit het vliegtuig naar de
aarde. Zijn vrouw die naast hem
zit, stoot hem aan. 'Die meneer
vraagt wat aan je, Harry'. Harry
ontwaakt uit zijn beschouwin
gen. „Ja, die Expo interesseert
mij nu eenmaal. Zoiets maak je
maar eens in je leven mee. Het
is misschien zondig, meneer,
maar hiervoor hebben wij de
wekelijkse kerkgang laten schie
ten. Maar goed, we zijn hier in
dit vliegtuig toch eigenlijk ook
een beetje dichter bij God."
'Mandolinen zingen zacht in
Nicosia' neuriet een grappen
maker als de airbus de landing
inzet op het vliegveld van Sevil
la. En wanneer de wielen van de
kist de grond raken, klatert er
een bescheiden applaus op. De
lange broeken worden verwis
seld voor bermuda's; de video
camera's komen uit de tas. En
de spuugmooie stewardessen
van Martin Air blijven maar
glimlachen. Dat deden ze ook al
toen iemand het bij het demon
streren van de zwemvesten had
over 'het aanleren van speciale
wurgtechnieken'. Say cheese,
girls, say cheese!
Stekend is de zon in Sevilla. Een
air-conditioned bus voert ons
via een dorre vlakte naar het Ex-
po-terrein. Het landschap wordt
ontsierd door opvallend veel
autosloperijen. En kijk, daar
hebben we ineens een 'road
block' van de Guardia Civil. De
agenten laten de loop van hun
automatische geweren losjes
leunen op de bovenarm. 'Die
Joegoslaven zijn ook een eind
opgerukt', zegt een man, die net
zijn colbert heeft verwisseld
voor een zwart kolensjouwers-
hemd. In een politiewagen, zo
zien wij in een flits, ligt een
manspersoon op apegapen.
Verrassing
Mevrouw I. Bruggeman uit
Noordwijk kijkt met een glun
derend gezicht naar het exposi
tieterrein. Ze wou haar drie
dochters en haar schoondoch
ter eens verrassen. „Ik las vorige
week de krant en dacht meteen:
dit is nu eens een leuke aanbie
ding. Mijn man is al lang dood.
Gisteren zou hij jarig zijn ge
weest. Hem kan ik niets meer
geven, maar mijn dochters wel.
Deze reis vond ik nu eens een
leuke verrassing voor hen. Na
dat ik de krant had gelezen,
ging ik naar mijn zoon en vroeg
hem wat hij ervan vond.
'Meteen doen, moeder', zei hij
tegen me, 'maar wel geheim
houden'. Ik zal u vertellen: ik
heb er een week lang lol van ge
had. En kijk eens, is het niet
prachtig hier? Het is toch hart
stikke leuk om je dochters zo te
verrassen. Maar ik heb wel ge
zegd: meiden, dit hebben jullie
allemaal aan je vader te danken.
Mijn man was juwelier en hij
heeft ervoor gezorgd dat dit
mogelijk was. Kijk, ik gooi mijn
geld niet over de balk, maar ik
hou wel van ideeën die meteen
verwezenlijkt kunnen worden.
En dan zegt die meneer daar
wel dat we dit allemaal doen
van ons zwarte geld en dat de
lezers van het Leidsch Dagblad
zo kapitaalkrachtig zijn, maar
dat is onzin. Ik heb dag en
nacht bedeltjes staan solderen."
C. Damen, een van de doch
ters van mevrouw Bruggeman:
„We wisten inderdaad van niks.
We zijn gisteren met z'n allen
bij mijn moeder gaan slapen,
op één kamer. Om kwart voor
vijf moesten we op Schiphol
zijn. Waar we naar toe gingen,
wisten we niet. Onze mannen
hebben het spel geraffineerd
meegespeeld. Ik wist echt niet
wat voor kleding ik moest mee
nemen. Ik heb maar wat in een
tas gepropt. Een skipak, laarzen,
een ijsmuts, noem maar op. En
nu zitten we in Sevilla en is het
zevenendertig graden. Tjonge,
wat gek. Wat een verrassing."
Mevrouw C. Schreuders uit
Katwijk en haar dochter hebben
zichzelf dit reisje aangeboden.
„Ik werk bij de Kamer van
Koophandel in Den Haag. Te
genover mij zit iemand die veel
met de expositie te maken
heeft. Toen ik die aanbieding
las, dacht fk: dit is onze kans.
We hebben impulsief gerea
geerd. En daar heb ik tot nog
toe geen spijt van."
Het expositieterrein is onaf
zienbaar, niet in één dag te be
happen. Maar dat hoeft ook
niet. 'Als je maar even een in-
Doorkijkje op de Expo '92 in Sevilla.
Van links naar rechts: Froukje Vliegenberg, Sacha Willems en Tessa Nobrega, hostesses in het Holland Pavil
joen.
De familie Schuurman uit de Merenwijk in Leiden.
Mevrouw I. Bruggeman (midden) uit Noordwijk, geflankeerd door haar dochters en schoondochter.
andere landen ook niet. En het
is misschien een cliché, maar
we doen toch inderdaad in bol
len, kaas, klompen en Philips-
apparaten. Nou ja, dat laten ze
dan hier zien." De zoon van
meneer Schuurman heeft het
erg naar zijn zin. Hij is vooral
geïnteresseerd in architectuur
en vindt het reisje erg leuk. „Het
is een soort bliksemafleider in
de sleur."
zwaait de scepter achter de bar.
„Af en toe is het werken hier
verschrikkelijk vervelend. Ne
derlanders zijn echt veeleisend.
En je herkent ze meteen aan
hun ontevreden gezichten."
Wanneer het gezelschap de
terugreis aanvaardt, is er van
die ontevredenheid weinig te
merken. „Een moorddag zegt
mevrouw Damen. „Dit is toen
hartstikke leuk geweest Dit ver
geet je nooit meer."
Maar goed: we zijn een dagje
uit. Voorwaarts reisgezellen!
Gloort daar aan de einder niet
een futuristische skyline?
De Expo 1992. Een halve, im
mens hoge parasol, die doet
denken aan de zang- en dans
films van Fred Astaire en Ginger
Rogers, markeert de entree. Al
meteen na binnenkomst besef
fen we dat we hier nooit alles
zullen kunnen zien in één dag.
Lange rijen voor het Australië-
paviljoen. Idem dito voor dat
van Spanje. Twee wachtenden
maken ruzie met elkaar. Een
van de kemphanen, een tempe
ramentvolle Spanjaard, maakt
een onverhoedse beweging met
zijn hand en doet daarmee de
bril van de man tegenover hem
op diens voorhoofd belanden.
Eh, gringo! I kill people for mo
ney. You're my friend. I kill you
for nothing. Ja. Wij besluiten het
dus rustig aan te doen.
Gezellig
Froukje Vliegenberg, Sacha Wil
lems en Tessa Nobrega vinden
de ongezouten kritiek die de
media hebben geleverd op het
Holland Paviljoen zeer oneer
lijk. Van half tien tot half vijf
staan zij als hostess paraat om
de bezoeker van de nodige in
formatie te voorzien. „Het is
hier echt gezellig, hoor", zegt
Froukje. „Maar af en toe krijg je
natuurlijk ook wel stomme vra
gen. Ik weet zeker dat de expo
sitie hier beantwoordt aan net
beeld dat men van Holland
heeft in de wereld,. Het is mis-
De familie Hensing uit Leiden.
schien niet zo spectaculair alle
maal, maar meer kun je er toch
echt niet van maken. En het is
echt geraffineerd verpakt. Ik wil
niet snoeven, maar als ik alles
zo bekijk, vind ik ons paviljoen
een van de informatiefste pavil
joens op deze expo."
Beneden, in de Heineken
Hoek, is het een gezellige druk
te. Als lampies op klaarlichte
dag staan de glazen bier te
wachten. Marck Rothuizen
