Nabijev nog niet afgezet
Cholera-epidemie dreigt
in Nicaragua na zeebeving
Koning Swaziland bepaalt zelf wat mensenrechten zijn
iiMfl
Buitenland
Spoor
van vernieling
Geweld brengt Angolese
verkiezingen in gevaar
'Nederzettingen niet van
belang voor veiligheid'
Oorzaak neerstorten nog onbekend
ZATERDAG 5 SEPTEMBER 1992
5
Passagier springt uit vliegtuig
sofia De bemanning van een Bulgaars lijntoestel boven Viet
nam viel bijna om van verbazing, toen een passagier een van de
bemanningsleden dwong een nooduitgang te openen. De passa
gier gooide een paar pamfletten naar buiten en sprong er vervol
gens achteraan. De man had een parachute om. Over het motief
is niets bekend.
VN benoemen 'neushoornredder'
nairobi De Verenigde Naties hebben gisteren een speciale ge
zant benoemd die pogingen gaat leiden om de neushoorns voor
uitroeien te behoeden. De met uitsterven bedreigde dieren zijn
vanwege hun hoorn een gewilde prooi voor stropers. Eerder be
sloot het Wereld Natuur Fonds de dieren te onthoomen zodat ze
voor stropers waardeloos zijn.
Geen motief achter bom Hannover
hannover De bomexplosie tijdens een openluchtfeest in Han
nover, die afgelopen zaterdag 19 mensen verwondde, heeft geen
politieke achtergrond. Dat heeft de politie gisteren verklaard na
een diepgaand onderzoek. Het ontbreken van enig motief leidt
de politie af uit de amateuristische manier waarop de bom was
gemaakt.
Archeologen vinden tempel op Cyprus
nicosia Amerikaanse archeologen hebben op Cyprus een oude
tempel blootgelegd die volgens hen gewijd is geweest aan de
liefdesgeschiedenis van de Griekse godin van de liefde, Afrodite,
en haar sterfelijke minnaar Adonis. De tempel werd onlangs
ontdekt door een team van de universiteit van Arizona, dat op
gravingen verricht op de plaats van de oude stad Idalium, 32 ki
lometer ten zuidwesten van de hoofdstad Nicosia.
Euro-Disney telt zesmiljoenste bezoeker
parus Euro-Disneyland heeft gisteren zijn zesmiljoenste be
zoeker geteld. Dat betekent dat per dag gemiddeld 41.300 een
bezoek brachten aan het amusementspark. Het park ten oosten
van Parijs werd op 12 april geopend.
Iraniërs straat op voor moslims Bosnië
Teheran* Enkele honderdduizenden Iraniërs hebben gisteren
deelgenomen aan een regeringsdemonstratie ter ondersteuning
van de moslims in Bosnië-Hercegovina. De demonstranten ver
oordeelden de „Servische moordenaars" en beschuldigden het
Westen ervan de Serviërs te steunen.
Noorse premier wijzigt kabinet
oslo* De Noorse premier Gro Harlem Brundtland heeft giste
ren zes van haar ministers vervangen, onder wie minister van
arbeidszaken Tove Strand-Gerhardsen. Deze bewindsman ver
zet zich openlijk tegen een Noors lidmaatschap van de Europese
Gemeenschap.
Tökes zet hongerstaking voort
bukarest Bisschop Laszlo Tökes van de Hongaarse hervormde
kerk heeft gisteren een aanbod voor een onderhoud met de Roe
meense president Ion Iliescu afgeslagen en zet zijn hongersta
king uit protest tegen de leiders van het land voort. Tökes begon
zijn hongerstaking woensdag in de westelijke stad Timisoara. Hij
heeft gezegd zijn actie voort te zetten totdat de verantwoordelij
ken worden vervolgd voor de volkerenmoord die volgens de bis
schop tijdens de democratische revolutie zou hebben plaatsge
vonden.
Kurden willen
veiligheidszone
uitbreiden
den haag anp
De veiligheidszone in Noord-
Irak ter bescherming van de
Kurden moet worden uitgebreid
van de 36e naar de 34e breedte
graad. Hierdoor kunnen ook de
tienduizenden Kurdische vluch
telingen uit de Noordiraakse
stad Kirkuk terugkeren naar
hun stad. Dat heeft de Kurdi
sche leider Jalal Talabani giste
ren gezegd tijdens een perscon
ferentie in Den Haag.
Het idee om de veiligheidszo
ne uit te breiden kwam ook
woensdag in Ankara aan de or
de, waar Kurdische leiders en
Iraakse oppositieleden bespre
kingen voerden met de Turkse
regering. Volgens Talabani rea
geerde de Turkse president Ozal
positief op dit voorstel. Volgens
Talabani zijn met de uitbreiding
van de zone, die wordt be
schermd door de geallieerden,
geen politieke doelen gediend.
Waarnemers menen echter dat
het olierijke Kirkuk de Kurden
de financiële middelen kan bie
den om hun in feite autonome
gebied te besturen, dat na de
opstand tegen de Iraakse presi
dent Saddam Hussein groten
deels is vernield of braak ligt.
gulbahar Een Afghaans meisje zit samen met haar broertje in de Afghaanse stad Gulbahar op de restanten van hun huis. Een tien meter hoge
vloedgolf heeft woensdag een spoor van vernieling achtergelaten. Honderden woningen werden verwoest. Zeker 450 mensen zijn omgeko
men. Hulporganisaties vrezen dat het dodental zal oplopen tot 3.000. foto reuter muzammil pasha
Jeltsin belooft
deel VN-schuld
af te betalen
De Russische president Jeltsin
heeft VN-secretaris-generaal
Boutros Ghali, die momenteel
in Moskou op bezoek is. laten
weten dat Moskou van harte de
wereldorganisatie steunt met fi
nanciële middelen en daden.
Jeltsin heeft beloofd deze
maand aan de VN 130 miljoen
gulden over te maken.
Volgens het VN-kantoor in
Moskou had Rusland tot juli
betalingsachterstand aan
de volkerenorganisatie van on
geveer 240 miljoen gulden.
„Uiteraard dekt dit niet al on
ze schulden aan de VN, maar
het is een serieuze inspanning
van onze kant", aldus Jeltsin.
De Russische president zou
het eerste kwartaal van
volgend jaar nog eens 140 mil
joen hebben toegezegd.
Boutros Ghali zei in een dui
delijke verwijzing naar westerse
landen met een betalingsach
terstand, zoals de Verenigde
Staten die nog voor bijna een
miljard gulden bij de VN in het
krijt staan, te hopen dat andere
het voorbeeld van Moskou zul
len volgen.
Te weinig parlementariërs aanwezig op zitting
Het parlement van het in chaos verkerende Tadzjikistan
is er gisteren niet in geslaagd voldoende parlementsleden
bijeen te krijgen om de omstreden president Rachmon
Nabijev af te zetten. Slechts 80 parlementariërs waren
aanwezig op de speciale parlementszitting. Om de presi
dent naar huis te sturen zijn minimaal 154 afgevaardig
den nodig. De zitting wordt vandaag voortgezet.
bijev, die begin deze week het
presidentiële paleis in de hoofd
stad Doesjanbe ontvluchtte, is
niet bekend. Geruchten willen
dat hij de benen heeft genomen
naar een vakantieverblijf van de
regering of een kazerne van het
GOS in Doesjanbe.
Als Nabijev blijft weigeren af
te treden en het parlement er
De crisis in de voormalige Sov
jetrepubliek Tadzjikistan draait
rond de weigering van presi
dent Nabijev om af te treden na
oproepen daartoe van het kabi
net, vooraanstaande parle
mentsleden en oppositiegroe
pen. De verblijfplaats van Na-
niet in slaagt hem af te zetten,
dan zullen enkele hoge rege
ringsleiders wellicht een collec
tief presidentschap vormen, zei
minister van buitenlandse za
ken Choedoberdi Cholikna-
zaroda. De grondwet staat dat
niet toe. maar het idee spreekt
steeds meer politici aan. De
grondwet biedt wel de mogelijk
heid de president af te zetten
via een referendum.
Rusland, Kazgchstan, Oezbe
kistan en Kirgistan hebben be
sloten troepen naar de grens
tussen Tadzjikistan en Afgha
nistan te sturen om te voorko
men dat wapens en drugs het
land in worden gesmokkeld. In
een krachtige verklaring zeiden
de vier staten dat politieke in
stabiliteit in Tadzjikistan een
bedreiging vormt voor de veilig
heid van de hele Centraalaziati-
sche regio van het Gemenebest
van Onafhankelijke Staten
(GOS).
Tadzjiekse leiders hebben
Rusland gevraagd geen troepen
te sturen. Choliknazaroda waar
schuwde dat dit kon leiden tot
een regionale oorlog, waarbij
Afghanistan zou kunnen wor
den betrokken. Door samen
met drie andere GOS-republie-
ken op te treden en Kazachstan
het woord te laten doen üjkt
Rusland de kritiek althans ge
deeltelijk te hebben ondervan
gen.
voorbereiden op algemene ver
kiezingen.
Ondanks herhaalde oproepen
van president Jose Eduardo dos
Santos voor kalmte en orde
neemt het geweld toe. Gevreesd
wordt dat het land bij een mis
lukking van de verkiezingen
weer zal afglijden naar een bur
geroorlog.
Jonas Savimbi, de leider van
de verzetsbeweging Unita, heeft
het geweld afgekeurd maar be
schuldigt de MP LA ervan het
geweld aan te wakkeren om zo
de verkiezingen te kunnen uit
stellen. Savimbi beloofde dat
zijn beweging zich zal houden
aan de bepalingen van het vre
desakkoord.
De verkiezingen in Angola, die
29 en 30 september worden ge
houden, lopen gevaar door het
toenemende politieke geweld.
Sinds het begin van de verkie
zingscampagne afgelopen za
terdag zijn meer dan 15 mensen
om het leven gekomen.
„De situatie in het land is zeer
ernstig", zegt Jose Lourenco,
voorlichter van de regerende
Volksbeweging voor de Bevrij
ding van Angola (MPLA). Lou
renco vindt dat de internationa
le gemeenschap maatregelen
moet nemen om een einde te
maken aan het politieke geweld.
Overeenkomstig het vredesver
drag van 1991 dat een einde
maakte aan de 16 jaar oude
burgeroorlog en het land moet
Dodental stijgt nog steeds
managua ips
Veel hoop om haar drie jaar ou
de dochtertje nog levend in de
puinhopen aan te treffen heeft
ze niet. „Maar als we het li
chaampje nog maar terugvin
den, dan kunnen we haar ten
minste nog e<
fenis geven", zegt de moeder
met een door tranen verstikte
Filipijnse verzet
legt wapens
nog niet neer
manila ips
Het Filipijnse communistische
verzet zal voorlopig niet de wa
pens neerleggen. Het overleg
tussen de oppositiebeweging
NDF en de regering - maandag
en dinsdag in het Clingendael-
instituut in Den Haag - heeft
weliswaar wat opgeleverd, maar
nog niet genoeg om de vijande
lijkheden te stoppen. Dat zegt
Satur Ocampo, de NDF-leider
die dinsdag uit de gevangenis
werd vrijgelaten.
„Op dit moment vindt onze
beweging nog steeds dat de ge
wapende strijd het meest ge
schikte middel is om de gestel
de doelen te bereiken", aldus
Ocampo.
De regering in Manila rea
geerde onmiddelijk. „Zo lang er
nog gewapende rebellen rond
lopen, zal het leger zich niet te
rugtrekken", zei minister van
defensie Renato de Villa.
Na de besprekingen in Den
Haag heeft president Ramos
opdracht gegeven een Nationa
le Herenigingscommissie
(NUC) op te richten. Deze moet
een amnestieregeling uitwerken
voor rechtse en linkse opstan
delingen. Ramos voelt niet veel
voor een staakt-het-vuren.
„Zulke wapenstilstanden wor
den toch maar verbroken." Hij
zei dat de regering meer geïnte
resseerd is in een diepgravender
en langduriger vredesovereen
komst.
stem. Met haar zijn duizenden
mensen bezig de resten van wat
eens hun huizen waren te door
zoeken op overlevenden en per
soonlijke eigendommen.
De zeebeving en de vloedgolf
aan de westelijke kust van Nica
ragua kwam als een volslagen
verrassing. Vloedgolven die
soms hoogten bereikten van
twintig meter sleurden huizen,
mensen en inboedel terug de
zee in. In het kustplaatsje El
Transito zijn driehonderd hui
zen volledig verwoest. Het do
dental van ruim honderd stijgt
Veel overlevenden zijn met
lege handen komen te staan na
de ramp. Ze zijn uiterst onzeker
over hun toekomst. Ze hebben
geen huis meer, geen kleren,
geen werk en in veel gevallen
hebben ze ook nog hun gezin
verloren. De hulp blijft voor veel
getroffenen nog uit, hoewel veel
landen in de regio inmiddels
hulp hebben toegezegd.
Intussen is het gevaar van een
cholera-epidemie lang niet
denkbeeldig, omdat het riole
ringssysteem en de drinkwater
voorziening in de meeste ge
troffen plaatsen volledig is ver
nield. Gezondheidsdeskundigen
houden daarom hun hart vast.
Hoewel enkele zendingen me
dicijnen al naar de getroffen ge
bieden onderweg zijn, vrezen
deskundigen dat die niet vol
doende zijn om de risico's op
middellange termijn uit te ban
nen.
Iedereen rekent erop dat de
internationale hulp spoedig hun
gebied zal bereiken, maar een
40-jarige man, die huilend op
de resten van zijn huis zit, zegt:
„Hoe kan het ooit weer worden
zoals het was, nu ik mijn kinde
ren heb verloren." Hij zit met
zijn gezicht naar zee, alsof hij
deze ter verantwoording wil
roepen voor de grote ellende die
de zee hem en de andere dorps
bewoners heeft aangedaan.
Jeruzalem apRabin zei verder dat hij bereid
is de Syrische president Hafez
Assad „op elke plaats, op elk
tijdstip" te ontmoeten. Ook gaf
hij toe dat Israël bij de vredes
besprekingen over het Midden-
Oosten indirect met de Pales
tijnse Bevrijdingsorganisatie
(PLO) onderhandelt. Zijn voor
ganger, Likud-premier Shamir,
was daar niet van gediend.
mount zec Het is nog steeds niet zeker of het Ita
liaanse VN-vliegtuig dat donderdag op 30 kilome
ter van de Bosnische hoofdstad Sarajevo neerstort
te, is neergeschoten. De Italiaanse minister van de
fensie, Salvo Ando, verklaarde gisteren niet over
keiharde bewijzen te beschikken, maar stelde dat
een raketaanval de meest waarschijnlijke verkla
ring is. De raket-theorie wordt gesteund door de
verklaring van twee bosarbeiders die zouden heb
ben gezien dat het vrachtvliegtuig van onderen
werd geraakt door „iets raket-achtigs". Op de foto
bekijken Kroatische strijders en Bosnische burgers
de wrakstukken. foto apjerome delay
De meeste joodse nederzettin
gen in de bezette gebieden zijn
van marginaal belang en dragen
nauwelijks bij aan de veiligheid
van de staat Israël, Dat heeft de
Iraëlische premier Rabin giste-
ren gezegd.
De door Rabin verordende
gedeeltelijke bevriezing van de
bouw van nederzetting heeft tot
woede geleid onder joodse ko
lonisten, die bang zijn voor hun
toekomst als de vredesbespre
kingen leiden tot Palestijns zelf
bestuur op de bezette Westelij
ke Jordaanoever en de Gaza-
strook.
Rabin maakt onderscheid
tussen nederzettingen die nodig
zijn voor de veiligheid van IsraëJ
en „politieke" nederzettingen.
Van de laatste is de bouw be-
„De nederzettingen hebben
voor mij geen prioriteit. De eer
ste prioriteit is het gevecht te
gen de werkloosheid en het ver
sterken van de economie. Dat is
wat Israël een sterk land zal ma
ken en niet de politieke neder
zettingen."
mbabane godfrey karoro
Dat het koninkrijk Swaziland ondemocratisch is,
staat buiten kijf. Maar zelfs sommigen onder de
genen die campagne voeren voor democratise
ring, geven toe dat de huidige situatie stabiliteit
heeft gebracht en etnische conflicten voorkomen.
Dat zijn twee verdiensten waarop veel andere
Afrikaanse landen jaloers kunnen zijn.
Swaziland heeft al negentien jaar geen formele
grondwet meer. De tekst die sinds de onafhanke
lijkheid in 1968 van kracht was, werd vijf jaar la
ter door wijlen koning Sobhuza buiten werking
gesteld. Een parlement heeft het kleine, tussen
Zuid-Afrika en Mozambique ingeklemde land
wel, maar in feite deelt de koning de lakens uit.
Politieke partijen zijn verboden.
„Met democratie heeft het systeem weinig te ma
ken", bevestigt ook een westerse diplomaat, die
uitlegt dat de meeste parlementariërs door de
vorst in eigen persoon worden aangewezen.
„Maar mijn intuïtieve inschatting is dat de
Swazi's tevreden zijn met de manier hoe de
staatszaken worden geregeld. Ze willen hun land
niet uiteen zien vallen doordat er meer partijen
worden toegestaan." Een democratie met alles
erop en eraan, zo voorspelt hij, zou het staatje
verscheuren.
Toch is ook hier de internationale druk om het
politiek bestel te hervormen voelbaar.
Sinds de jonge koning Mswati III in 1986 de
troon besteeg, zijn er veranderingen gaande. De
vorst moet daarbij opboksen tegen zijn naaste
omgeving, waarin veel traditionalisten en andere
conservatieven vertoeven. Zij vrezen voor hun
privileges.
De Democratische Volksbeweging, het Nationaal
Front van Swaziland en het Jeugdcongres van
Swaziland, alle drie officieel verboden, zijn vorig
jaar eigenmachtig weer bovengronds gekomen.
De regering heeft oppositieleiders toegestaan
marsen te organiseren, openbare bijeenkomsten
toe te spreken en verklaringen voor de pers af te
leggen. Koning Mswati heeft
gesteld die moet uitzoeken w
één miljoen onderdanen in d
moet komen te staan.
„Er is fantastisch veel ruimte voor der
dit land", zegt een Swazilandse jurist,
volgens zijn
uwe grondwet
de voorstanders van veranderingen zijn bang
voor het verlies van tradities." De instelling van
een grondwetscommissie noemt hij een stap
Maar niet iedereen heeft even veel vertrouwen in
het resultaat, dat waarschijnlijk binnenkort door
de koning zal worden bekendgemaakt.
Aan de ene kant staat iemand als Vika Kfiumalo,
vice-voorzitter van de Associatie voor Mensen
rechten van Swaziland (Humaras), die hoopt dat
er snel een grondwet komt, inclusief een verkla
ring van burgerrechten. „De bevoegdheden van
de premier moeten worden hersteld", vindt hij,
„De regering moet weer verantwoording afleg
gen, zodat haar werk weer doorzichtig kan wor
den."
Khumalo waarschuwt dat als het bewind niet be
reid is tot verandering, de mensen klaar staan om
de straat op te gaan om die verandering te eisen.
„Ze zien uit naar het commissierapport. Het is
bemoedigend dat de koning zich positief uitlaat
over verandering.
De voorzitter van het Jeugdcongres van Swazi
land (Swayoco), Benedict Tsabedze, is daarente
gen nog niet onder de indruk van de voortgang.
„De regering is tegen veranderingen geeft niet
snel genoeg toe aan de pressie. Wie campagne
voert voor democratisering, wordt nog steeds als
een rebel beschouwd." Hij bestrijdt dat Swazi
land een stabiel en eensgezind land zou zijn.
Naar zijn zeggen worden er veel mensen zonder
proces vastgehouden. „Wat mensenrechten zijn,
dat beslist de konin'g."
Ook op economisch terrein heeft het staatshoofd
zijn macht misbruikt, verklaart Tsabedze. „Het
koningshuis heeft het land uitgebuit, de nationa
le rijkdommen voor zichzelf gehouden, terwijl ar
moede en analfabetisme je deel zijn als je buiten
het systeem staat aldus de jeugdige leider.
Dat verschillende politieke partijen de officiële
democratisering niet hebben afgewacht, maar nu
al illegaal opereren, is te danken aan de gebeur
tenissen in Zuid-Afrika, meent hij. „De onder
handelingen daar hebben de Swazi's meer be
wust gemaakt van het ondemocratische systeem
waarin ze leven. De draconische wetten maken
dat de meeste mensen zich koest houden. Maar
hoe lang nog?"
Leger en politie
Ecuador paraat
In de belangrijkste steden van
Ecuador zijn gisteren eenheden
van leger en oproerpolitie de
straat opgegaan om eventuele
protesten tegen de donderdag
avond aangekondigde econo
mische maatregelen de kop in
te drukken. De regering zegt
bang te zijn voor gewelddadig
heden.
Tientallen soldaten bewaken
staatsgebouwen en distributie
centra van brandstof. Rond het
regeringsgebouw in de hoofd
stad Quito staan politie-eenhe-
den, bewapend met traangas
granaten en wapenstokken.
Het machtsvertoon is een re
actie op de aankondiging van
vakbonden en studentenorgani
saties dat zij massademonstra
ties gaan organiseren uit protest
tegen de drastische economi
sche maatregelen.
De maatregelen die president
Duran-Ballen donderdagavond
aankondigde omvatten onder
meer drastische prijsverhogin
gen van brandstof en elektrici
teit, devaluatie van de nationale
munt en privatiseringen.
AUTOKRAAN
TRANSPORTEN
