Vrij baan voor bunzing en edelhert
Over leven
Onderzoek naar dioxine
op bodem Noordzeekanaal
MILIEUTIP!
Vlo op de vlucht
voor frambozeblad
VRIJDAG 4 SEPTEMBER 1992
.20
Oerbos moet verstedelijking Randstad tegengaan
Komodovaraan
Rotterdam Een mannetjes-komodovaraan van 75 kilo met een
lengte van twee meter twintig: de nieuwste extravagante bewo
ner van diergaarde Blijdorp in Rotterdam. Het enorme reptiel is
afkomstig van een dierentuin in Singapore. De Komodovaraan is
niet direct een gangbaar dier voor dierentuinen: de Indonesi
sche regering geeft slechts heel weinig dieren weg. In heel Euro
pa zijn er maar vier. De dierentuin in Singapore kreeg onlangs
vier varanen, maar drie ervan bleken mannen te zijn. De man
nen verdragen elkaar niet en dus moesten twee van de drie ver
huizen. De Rotterdamse varaan moet ooit vader worden: naar
een geschikt vriendinnetje wordt nog gezocht.
Komodovaranen komen alleen voor op enkele eilanden in Indo
nesië, waaronder Komodo. Het verblijf in Blijdorp is zo veel mo
gelijk ingericht als de natuur in Komodo. Er heerst een enorme
hitte overdag met weinig afkoeling 's nachts, van november tot
maart is het verblijf nat, van april tot oktober kurkdroog. Het
dier beschikt bovendien over holen, een zonnebank en een ei
gen zwembadje.
Schik in schapen
boxtel De Kleine Aarde in Boxtel houdt op zaterdag 26 septem
ber een cursusdag over het houden van schapen door particulie
ren. Deelnemers aan de cursus leren de gezondheid van het
schaap te beoordelen, wat het dier moet eten en hoe te hande
len in geval van ziekte. Zo wordt les gegeven in het 'schieten van
pillen'; het toedienen van medicijnen is voor veel schapenhou
ders een probleem. De bijeenkomst begint om 10.00 uur en
duurt tot 16.30 uur. Deelname kost 75 gulden, inclusief lunch.
Opgave telefonisch of schriftelijk voor 17 september (postbus
151, 5280 AD Boxtel, telefoon 04116-84921
Wintergroenten
boxtel» Groenten uit eigen tuin is in de zomermaanden een
koud kunstje. In de winter is het heel wat moeilijker om ondanks
slechte weersomstandigheden dagelijks een portie groente van
het land te kunnen halen. De Kleine Aarde verzorgt een een
daagse cursus over groenten in de winter. Welke rassen zijn win
terhard, hoe zijn groenten te bewaren en hoe bereik je een goe
de oogstspreiding. De bijeenkomst wordt gehouden op 3 okto
ber, duurt van 10.00 tot 16.00 uur en kost 65 gulden. Aanmelden
voor 24 september (04116-84921).
Na de eeuwwisseling moet ten noordoosten van Zoetermeer langzaam maar zeker een enorm bos verrijzen. Damherten en andere 'wilde dieren' moeten er leefruimte vinden.
foto martijn de jonge
haarlem
Rijkswaterstaat laat begin vol
gende maand de bodem van
het Noordzeekanaal onderzoe
ken op de aanwezigheid van
dioxine Het onderzoek is vooral
gericht op de Amsterdamse Jan
van Riebeeckhaven en omge
ving, de plaats waar vis met
sterk verhoogde dioxinegehaltes
is aangetroffen. Milieu-organi
saties sloegen in mei alarm over
de hoge concentraties gifstoffen
in vis uit het Noordzeekanaal.
Ze baseerden zich daarbij op
een onderzoek dat het Rijksin
stituut voor Visserij Onderzoek
(RIVO) in opdracht van Rijks
waterstaat had verricht.
Het RIVO stelde vast dat het
dioxine-gehalte in de lever van
snoekbaars uit de Jan van Rie
beeckhaven verhoogd was. Vol
gens onder anderen de Stich
ting Natuur en Milieu gaat het
zelfs om de hoogste waarden
die in Nederlandse vis zijn aan
getroffen. Verder bleek hier ge
vangen aal teveel bestrijdings
middelen te bevatten. Als eige
naar en waterkwaliteitsbeheer
der van het Noordzeekanaal wil
Rijkswaterstaat weten wat het
verband kan zijn tussen bodem
vervuiling en de verhoogde
dioxine-gehaltes in vis, aldus
Nijssen. De resultaten zijn naar
verwachting in januari bekend.
Volgens de milieugroepen is de
vervuiling van het Noordzeeka
naal het resultaat van jarenlan
ge industriële lozingen. Ze leg
gen onder meer een verband
met de aanwezigheid van Phi
lips Duphar. De geloosde vie
zigheid heeft een gifsluier op de
bodem gevormd, waardoor vis
nog steeds gif binnen kan krij
gen. De organisaties dringen er
op aan de kanaalbodem zo snel
mogelijk te saneren.
Edelherten, bunzingen,
hermelijnen en wezels on
der de rook van Leiden.
Binnen een paar jaar moet
dat bewaarheid worden.
Vlak boven Zoetermeer
wordt de komende tijd een
gigantisch bos aangelegd.
Het kembos moet een na
tuurgebied op zichzelf
worden en moet boven
dien een verbindingsbos
vormen tussen de drie be
staande Zuidhollandse
bosgebieden.
leiden monica wesseling
Het kembos wordt 2000 hectare
groot (20 vierkante kilometer)
en wordt aangelegd boven de
A12, de snelweg van Den Haag
naar Gouda. De exacte plaats
van het bos is nog onbekend,
maar in elk geval wordt het min
of meer cirkelvormig. Het kem
bos, ook wel Bentwoud ge
noemd, bestaat uit loofbomen.
De meeste aangelegde bossen
in Nederland zijn aangelegd
met het oog op de houtproduk-
tie en bestaan daarom vooral
uit populieren. Dit bos wordt
een écht bos met eiken, kastan
jes, essen, beuken en berken.
„De oprukkende steden heb
ben in de Randstad de natuur
een geduchte knauw gegeven.
Er is niet zo veel meer over. De
waardevolle bossen, duinèn en
veenweidegebieden die er nog
zijn, moet heel goed worden be
schermd. Bovendien moeten we
proberen nieuwe natuur te ma
ken", zet beleidsmedewerker A.
van der Meulen van de afdeling
groen van de provincie het stre
ven van Zuid-Holland uiteen.
Dat er, als extra natuurterrein,
juist voor de aanleg van een bos
is gekozen en niet voor bijvoor
beeld een nieuw moeras of uit
gestrekt veenweidegebied, heeft
volgens de provincieman ver
schillende redenen. In of in de
onmiddellijke nabijheid van de
Randstad liggen drie bosgebie
den: de binnenduinrandbossen
(de landgoederen), de Veluwe
en de Biesbosch. Die drie bos
sen staan los van elkaar. Dieren
kunnen moeilijk van het ene
terrein naar het andere overste
ken omdat er een té groot ver
stedelijkt gebied tussen zit. Het
vierde bos, het Bentwoud, moet
die verbinding gaan vormen en
daarmee de zogeheten ecologi
sche hoofdstructuur verbeteren.
Inteelt voorkomen
Dieren moeten van het ene ge
bied naar het andere kunnen
oversteken. Die uitwisseling is
nodig om inteelt te voorkomen
en zorgt bovendien voor een
goede variatie in plantengroei.
De dieren nemen immers met
hun hoeven, vacht, veren en
ontlasting planten en planteza-
den mee. Om de uitwisseling
mogelijk te maken is het nodig
de barrières tussen de vier bos
gebieden, in de vorm van snel-
of spoorwegen, te slechten met
tunnels en afrasteringen. Zo ligt
er al geld klaar voor een tunnel
onder de snelweg Leiden-Den
Haag. De tunnel wordt aange
legd als de weg toch op de
schop gaat omdat deze ver
breed wordt.
Een tweede reden voor het
kiezen voor bos als nieuw na
tuurterrein is dat mensen graag
in de bossen recreëren. Van der
Meulen: „En recreatie is een
tweede functie die we aan het
nieuwe natuurterrein geven.
Een nieuw bos betekent dat er
minder mensen in de oude,
waardevolle landgoedbossen
komen en dat is goed voor de
natuur." Derde reden is dat bos
een prima wapen is tegen de
verstedelijking. De steden en
dorpen in de Randstad blinken
uit in expansdiedrift. Het weinig
groen dat er nog is, moet met
hand en tand worden verde
digd. „Een bos kap je niet zo
maar. De emtionele weerstand
daartegen is veel te groot".
Een 'oerwoud' in het gebied
tussen Moerkapelle, Waddinx-
veen, Rijneveld, Zoetermeer en
Bleiswijk. Dat leg je niet op een
achternamiddag aan. Het is de
bedoeling in 1995 de eerste
boom te planten. Omdat er met
de aanleg veel geld gemoeid is,
in totaal 175 miljoen gulden,
wordt het bos stukje bij beetje
aangelegd. Die fasering is ook
nodig omdat alle grond moet
worden aangekocht. Het rijk be
taalt 1600 van de 2000 hectares.
Voor de resterende 400 hectare
wordt het geld nog gezocht.
Natuur en milieu, vaak in een
adem genoemd, worden ook
hier wellicht weer samenge
voegd. Volgens provinciaal
voorlichter J. de Jong wordt be
keken of het mogelijk is het
nieuwe bos te laten groeien op
een berg punt, slib- en sloopaf
val. Dat zou geld in het laatje
brengen waarmee vervolgens
een deel van die 400 hectare
kan worden betaald.
De lange rij van milieuschan
dalen die de afgelopen jaren
aan het licht zijn gekomen, heb
ben blijkbaar weinig effect ge
sorteerd. Van der Meulen ont
kent dat met kracht: „Het kern-
bos moet boven alles een stuk
echte, zuivere natuur worden.
Storten, hoe financieel aantrek
kelijk ook, wordt aan uiterst
strenge voorwaarden verbon
den. Als we ook maar enigszins
twijfelen, dan gaat de stort ge
woon niet door."
Tropisch hardhout
Nederland is, op Japan na, de
grootste importeur van tropisch
hardhout. Het tropisch regen
woud verdwijnt met een enor
me snelheid en dat heeft zeer
nadelige gevolgen voor milieu
en inheemse volkeren. Ruim
tweederde van het hardhout
wordt gebruikt in de woning
bouw. Hardhout heeft de naam
duurzaam te zijn, maar het po
pulaire meranti is eigenlijk niet
duurzamer dan grenen of vu
ren. De meeste houtwinkels en
doe-het-zelf-zaken leveren nog
hardhout; cr zijn evenwel vol
doende alternatieven. Dat valt
te lezen in een informatieblad
uitgegeven door de Milieutele
foon van Milieudefensie. Vure-
hout, grenen en douglas zijn
prima vervangers, zij het dat de
ze houtsoorten veelal verduur
zaamd moeten worden. Eiken
en robinia zijn van nature duur
zaam. maar duur of moeilijk
verkrijgbaar. Naaldhout zoals
grenen en vuren wordt in veel
gevallen met eén schimmel- en
bacteriedodend middel behan
deld. Die middelen zijn behoor
lijk belastend voor het milieu.
Verduurzaming is alleen nodig
bij hout dat in contact staat met
bodem of water. Zelfs dan is het
niet altijd nodig helemaal ver
duurzaamd hout te gebruiken,.
Bij kozijnen is bescherming van
de hoeken veelal voldoende.
Voor. de doe-het-zelver zijn
boorzuur, boorzout en zinknaf-
tenaat het minst schadelijk. Bij
deze middelen is overschilderen
nodig om uitlogen te voorko
men. (Tip: Milieudefensie).
Schuttingen
Schuttingen zijn heel vaak van
tropisch hardhout gemaakt, net
als de tuinpaaltjes en andere
soorten tuinbetimmeringen.
Hardhout vervangen door nor
maal hout dat verduurzaamd is,
is uit milieuoogpunt niet echt
een alternatief. Een goede op
lossing is de onderste 30 centi
meter van beton maken of de
palen in stalen staanders te
plaatsen. Het hout kan dan met
normale verf of beits worden
beschermd. Recycled plastic
kan ook. Het materiaal is licht,
ongevoelig voor bacteriën en
schimmels en eenvoudig te ver
werken. Recycled plastic is niet
overal te kopen. De Milieutele
foon (020-6262620) heeft adres
sen van plastic-leveranciers.
Voor meer informatie over
houtverduurzaming of over al
ternatieven voor hardhout kan
worden gebeld met de Milieute
lefoon van Milieudefensie.
GEBIOLOGEERD
Je hoort mensen
wel eens klagen
over doodgaan.
Dat het zo oneer
lijk is, dat de
besten het eerst
gaan en, voorna
melijk, dat ze het
niet willen. Uit al
dit geklaag is een
ruim van finan
ciële middelen
voorziene medi
sche stand ont
staan, die nijver
ijvert om de dood
te bestrijden. In
het gevecht tegen
Magere Hein
meldt de artsenij
bijna wekelijks
klinkende over
winningen: remedies tegen aan
doeningen waar nauwelijks een
mens van gehoord heeft zijn
voorpaginanieuws. En dat er
nog ziektes zijn waar geen ge
neesmiddel voor bestaat be
schouwen velen als een schan
de.
Maar laten we eens kijken
hoe de samenleving er uit ziet
als de dood is uitgebannen. Om
te beginnen is de voortplanting
afgeschaft. Geen kinderen erbij,
anders is het snel veel te vol op
aarde. Mensen wier geloof voor
schrijft dat vleselijke gemeen
schap uitsluitend de voortplan
ting ten dienste mag staan, kun
nen seks wel vergeten. Tot in de
eeuwigheid.
Geen kinderen meer, dus. Dit
heeft een aantal voordelen die
iedereen kent. Het heeft ook
wat nadelen. In onze behoefte
tot knuffelen kan weliswaar tot
op zekere hoogte cfoor huisdie
ren worden voorzien, maar de
drang tot opvoeden, en het ge
not om de vrucht van je lende
nen tot een evenbeeld van jezelf
te zien opgroeien mag niet wor
den onderschat. Misschien dat
de barings- en zoogdrift van
vrouwen na pakweg honderd
jaar wat wegebt, maar voor het
zover is zullen ze heel wat psy
chotherapeuten verslijten (en
fin, al die werkloze onderwijzers
kunnen zich omscholen). Over
huisdieren gesproken: gunnen
we hun ook het eeuwige leven?
Willen we voor eeuwig aan onze
rotkat vastzitten?
En mogen wilde
dieren nog wel
doden om te
eten? Mogen
mensen nog wel
doden om te
eten? Het wordt
een debat waar
bij vergeleken het
huidige euthana-
sie-vraagstuk een
ruzietje om knik
kers is.
Verder wordt dit
eeuwige leven
onbeschrijflijk
- saai. Wie een
paar honderd
jaar meeloopt
heeft alles gezien,
iedereen ont
moet, elk gespreksonderwerp
uitputtend besproken. Maar
misschien nog wel het naarste
aspect van een eeuwig leven is
dat iedereen eeuwig blijft leven.
Ook de hele vervelende men
sen. Elke hoop op een betere
toekomst, die velen van ons nu
nog op de been houdt, zal na
een paar honderd jaar zijn ver
bleekt. Iedereen weet dan: nee,
het wordt nooit beter. Zoals het
nu is zal het altijd zijn.
Onsterfelijkheid is bij nader
inzien weinig aanlokkelijk. Le
ven is beweging; onsterfelijk
heid is stilstand. Zonder voort
planting geen vermenging van
erfelijke eigenschappen, geen
evolutie. Nieuwe generaties
kunnen alleen overleven als ou
de het veld ruimen. Wees dus
maar blij dat de dood bestaat,
beste lezer, want anders had u
nu dit stukje niet kunnen lezen,
niet dat dat op zich zo'n genot
zou moeten zijn, maar u had
dan ook geen ogen gehad, geen
hersens, geen handen, geen-
...nou ja, u had gewoon niks ge
had. U was misschien een een
cellig organisme, een paar mi
cron in diameter. Zonder dood
was er nooit evolutie geweest,
zonder dood hadden er nooit
mensen geleefd.
Tcksfc Plet Zeeman
Tilwlwg CoLotfikkw
leiderdorp monica wesseling
Huisdieren worden overvoerd
met eiwitten. Honden en katten
zijn vaak niet echt gezond en
worden daardoor aangevallen
door vlooien, maden en wor
men. De meeste mensen gaan
die te lijf met uiterst milieu-om
vriendelijke chemische midde
len zoals de vlooienband. Dat is
niet nodig. Door het voer te ver
anderen wordt het dier gezon
der en minder aantrekkelijk
voor vlooi en worm.
Dat concludeert Leiderdorper
A. van de Weerthof, van origine
chemisch analist. Hij heeft de
afgelopen jaren een preparaat
ontwikkeld dat als voedings
supplement dient en dat het
dier gezonder moet maken en
houden. Van de Weerthof gaat
uit van de idee dat er een na
tuurlijker voeding gegeven
moet worden. „De dierenvoe-
ders zijn eigenlijk weinig meer
dan een enorme hoeveelheid ei
witten."
Zijn preparaat bevat algen-
meel, runderbloedmeel, scha
penpens en vitaminen. „Hon
den en katten eten in het wild
ook de maag en darmen met de
onverteerde etensresten van
planteneters." Een meer even
wichtige voeding alléén is naar
de inzichten van de analist niet
voldoende. Kruiden kunnen de
allergische reacties die veelal
volgen op aanvallen van vlooien
en wormen verminderen. Krui
den kunnen bovendien de
zuurgraad van het bloed en de
huid veranderen en daarmee de
hond of kat minder 'lekker' ma
ken voor parasieten.
Het preparaat van de Leider
dorper bevat zeven kruiden
waaronder frambozeblad,
brandnetel en knoflook. „Fram
bozeblad vermindert de allergi
sche reacties, en het ijzer en
kiezelzuur uit de brandnetel
zorgen voor een gezondere
huid, haren en nagels", legt Van
de Weerthof uit. Na een proef
op ruim veertig huisdieren,
komt Van de Weerthof tot de
conclusie dat zijn mengsel
werkt. Hij wil nu proberen het
op de markt te brengen, „zon
der meteen vreselijk commer
cieel te worden."
Dierenarts Vestjens uit Leiden
is niet direct enthousiast over
het idee van de Leiderdorper.
Vestjens: „Ik moet erbij zeggen
dat ik zelf geen voorstander van
gebruik van homeopatische
middelen. Dit vind ik een wat
vreemd idee. Het dierenvoer is
heel goed uitgebalanceerd. Ex
tra vitamines geven kan gevaar
lijk zijn. De overige bestandde
len van dat preparaat kunnen
weinig kwaad, maar zullen naar
mijn idee ook niet veel goed
doen."
Haar collega S. Stibbe, die zelf
Een boeketje chemische middelen om vlooien en ander ongedierte te lijf te gaan. De Leiderdorper Van de Weerthof denkt dat met een uitgekiend
menu, aangevuld met kruiden, een hoop narigheid te voorkomen is. foto wim dijkmai
in haar praktijk wel geregeld ho- dan moet je het wel in zulke
meopathie toepast, heeft ook grote hoeveelheden geven datje
twijfels. „Knofloook werkt tegen je hond niet meer in huis wilt
dat is bekend. Maar hebben vanwege de stank." Ze
onderschrijft het idee van de
Leiderdorper dat pens tot het
natuurlijk menu van de hond
behoort. „Dat bewijst niet dat
dit preparaat werkt tegen wor
men en vlooien. Er moet eerst
een goed wetenschappelijk on
derzoek komen."
