'Herfst geeft doorzicht'
Het Gesprek van de Dag
Herfstbuien
Bij ons Is
een
Keukenadvies
geen
Opgeklopt
verhaal.
'Ik hou uw voeten
vast, oude man...'
SieMatic
DONDERDAG 3 SEPTEMBER 1992
DE BEZORGER
Bij de wisseling der seizoenen ondergaan mensen ook verande
ringen. Dat verschijnsel is met name bekend bij het vallen van
de bladeren, de intrede van de herfst. Sommigen worden som
ber, melancholiek. Anderen krijgen daardoor juist weer zin in
lange strandwandelingen, lekker uitwaaien in een najaarsstorm.
Wij van het gesprek van de Zomerdag willen weten welke op
merkelijke verandering u ondergaat wanneer de zomer op zijn
einde loopt en de herfst zich aankondigt. Ook zijn wij benieuwd
naar de veranderingen die u bij mensen om u heen waarneemt
Schroom niet te schrijven naar of te bellen naar 'Het gesprek van
de dag', Postbus 54,2300 AB Leiden, tel: 071-161440.
Het prachtige Miele Keukenboek ligt voor u klaar.
Als u het komt ophalen, is de beste manier
natuurlijk om u door ons. als ervaren keuken
adviseurs. een persoonlijk advies te laten geven
i/liele-Keuken-Centrum 'Leiden' Miele-Keuken-Centrum Ruud Philipsen
Korevaarstraat 11. Denneweg/hoek Hooistraat 2.
tel 071 149859 tel 070 - 3646154
De op één na beo te
manier om kennio te maken
met Miele keukeno.
TINY WERKHOVEN (52) UIT VOORHOUT
Zij heeft een van de moeilijkste wijken van deze krant. Een buiten
wijk zoals dat in de bezorgerswereld heet, het is nog Voorhout
maar in feite ligt het dichter bij Sasseriheim. „De huizen liggen ver
uit elkaar. Smalle weggetjes, veel water. Het kan daar 's winters be
hoorlijk spoken. Het zijn maar 45 kranten, maar het kost me toch
een flinke tijd om die te bezorgen."
Werkhoven heeft twee jaar geleden de wijk overgenomen van haar
dochter. „Die zei dat zij een baan ging zoeken en een punt achter
het krantenlopen wilde zetten. Ik had toch nog een brommer staan
en dus dacht ik: waarom niet", aldus Werkhoven. Al haar drie kin
deren hebben overigens al een 'carrière' in het krantenbezorgen
achter de rug.
Het lopen met de krant vindt Werkhoven in één woord leuk. „Ik
woon nu 30 jaar in Voorhout en er zijn nog mensen die hun mond
niet tegen mij open doen. Hoe dat komt weet ik niet. Kennelijk ben
ik ook een beetje stug. Maar het grappige met dit baantje is dat
mensen soms heel aardig tegen je doen. Zij zeggen mij goedendag
of zo en maken een praatje. Het is kortom een goede manier om
contacten te leggen. Maar je bent er zo ook nog eens effe uit, zo in
de buitenlucht."
De Voorhoutse laat zich niet afschrikken door het slechte weer van
de laatste dagen. „Welnee," zegt zij stoer, „een beetje regen is toch
niet zo erg. Als het heel erg hard regent, heb je gewoon pech gehad.
Ik heb trouwens liever wat regen en kou dan die hele erge hitte. Op
de kou kun je je kleden en op de warmte niet, zo zeg ik altijd maar.
En als het nu echt hard waait, dan neemt mijn zoon het over. Want
dat gaat niet, mijn brommer schiet met een storm alle kanten op."
Wat nodig is om een goede bezorger te zijn is volgens Werkhoven
doorzettingsvermogen, goede gezondheid en een goede spirit.
Vooral het eerste is belangrijk. „Dat is nodig wanneer je met een
lekke band midden in de polder staat. Dan is het een kwestie van
even hard vloeken. Ja, er is in dat niemandsland toch geen mens
die je hoort. Het is een manier om je machteloosheid uit te druk
ken. Vervolgens ga je lopen, gewoon dóórgaan".
Depressiviteit in het najaar is nooit wetenschappelijk bewezen
Niets irriteert meer dan
een abonnement op een
krant te hebben om
vervolgens de krant een
keer niet in de brievenbus
aan te treffen. De
krantenbezorger is
onmisbaar, belangrijker
nog dan journalisten die
bij de krant werken. Maar
de belangstelling voor het
vak van bezorger neemt
af. Dat is onder meer een
gevolg van het slechte
imago. Vandaar dat de
krant een actie houdt om
het blazoen van bezorgers
op te poetsen in de
verwachting dat daarmee
meer mensen voor dat
werk zullen kiezen. Het
motto: 'Zonder nieuwe
helden is de krant
nergens'.
Vrijdag 11 september is er
een landelijke
bezorgersdag.
Journalisten, kantoor- en
grafisch personeel lopen
dan een keer mee met
krantenbezorgers om
eens te proeven welke
ontberingen zij zich
moeten getroosten. In
deze rubriek vertellen
bezorgers van deze krant
alvast wat zij zo leuk - of
juist niet - aan het werk
vinden.
'Op kou kun je je kleden en op warmte niet'
De herfst is in aantocht, die 'eb
die zich vermomt als vloed',
zoals de dichteres Elly de Waard
het zo kernachtig omschreef.
Vaak hoor je mensen zeggen
dat ze zo mistroostig worden
van die natte wegen, van al die
bladeren die langs gesloten
deuren wervelen. Mét de bla-
derval en het aanzwellen van de
westenwinden lijken de geeste
lijke depressies op te rukken.
Maar dat valt allemaal erg mee.
De herfst is voor veel mensen
juist een seizoen waarin ze weer
wat tot zichzelf komen.
Dominee Mink van de Gerefor
meerde kerk in Katwijk aan Zee
heeft tijdens de herfst geen last
van depressies. „Elk seizoen
heeft zo zijn charmes. De herfst
brengt natuurlijk wel een zekere
weemoedigheid mee, maar dat
vind ik juist een lekker gevoel.
Ik geniet van de mooie kleuren
van de natuur. En de zee is
prachtig in de herfst, een beetje
bruinig, als een oude foto. Ik
loop in de herfst dan ook graag
langs de golven. Dat ruige van
de elementen trekt me aan, ik
zie de hand van de Heer in die
geweldige machten van de na
tuur. En als ik daar dan zo klein
loop, krijg ik een gevoel van af
hankelijkheid. Een waardevol
gevoel is dat. Laatst las ik eens
ergens een mooie zin. Hoe
ging-ie ook alweer? O, ja: 'De
zomer der natuur is de winter
der ziel'. Daarmee bedoelde de
schrijver dat in de zomer de
mens door veel frivole zaken
wordt afgeleid, over zijn ziele-
heil denkt hij in de zomer niet
zo veel na. In de herfst en in de
winter word je meer op jezelf
teruggeworpen. Het is de tijd
voor bespiegeling, voor con
templatie."
Juist, ja. God schudt in de herfst
aan de bomen, God schudt in
de herfst aan de mens. Me
vrouw Griffioen, directrice van
Intratuin in Voorschoten vindt
de herfst heerlijk. „Vooral als we
een mooie, zachte nazomer
hebben. De kleuren van de bo
men zijn prachtig. Als het blads
til is in het bos is het met al dat
rode goud net een middeleeuws
schilderij. Ik word pas depres
sief als het in juni stormt of re
gent. Die regen of storm horen
er op dat moment niet te zijn,
ze zijn aan het verkeerde adres.
Ik hou van herfstbladeren.
Vroeger mocht mijn werkster in
de herfst nooit de bladeren van
de tuintafel vegen."
Dat de mensen met het vallen
van de blaadjes depressief zou
den worden, is volgens de direc
tiesecretaresse van Psychiatri
sche Inrichting Endegeest on
zin. „Dat verhaal is weten
schappelijk nooit onderbouwd.
We zien hier tijdens de herfst
echt niet meer opnamen. Het is
wel wat drukker dan in de zo
mer, maar dat komt door de va-
kan tietijd. Stemmingswisselin
gen schijnen vooral voor te ko
men aan het eind van de winter.
De mensen hebben te lang geen
zon gehad en dat schijnt zijn in
vloed te hebben op de geest.
Dan zie je dat iedereen naar
buiten gaat rennen."
„Ik vind de herfst een gezellig
seizoen", zegt Nel van Duijn, de
echtgenote van de beheerder
van de begraafplaats aan de Ha
ven in Leiden. „In de zomer
fladderen we uit. Maar met de
herfst zitten we lekker binnen
en lezen we boeken bij de open
haard. En buiten ruikt het heer
lijk bitter. De herfst is een tijd
waarin je weer een beetje tot je
zelf komt. Er komt weer orde in
het leven, een regelmaat, een
vast patroon. Op de begraaf
plaats zie je dan alleen nog de
vaste bezoekers. Mensen die
weer en wind blijven trotseren
voor de mensen die ze hebben
liefgehad. Al dat vallende blad
betekent voor mijn man wel
meer werk. Vooral de paden
moeten goed schoongehouden
worden. Blad dat op aarde ligt,
laten wij liggen. Mijn man staat
de laatste tijd wel eens onder de
bomen naar boven te kijken en
dan zegt-ie: 'Dat moet er alle
maal nog afvallen."
H.Z. Kühn is als opzichter
Groen van de Gemeente Leiden
een vertrouwensman van de
seizoenen. „Het najaar is een
van de mooiste seizoenen. De
bladeren verkleuren mooi en de
vogels hebben genoeg eten
want er komen overal bessen
aan de bomen. Ze kunnen ook
wat langer op hun tak blijven
zitten omdat hun jongen groot
zijn. 's Morgens als je aan het
werk gaat, word je verrast door
prachtig spinnewebben waar
aan van die fijne dauwdruppel
tjes zijn geregen. Het is jammer
dat we overal verwarming heb
ben. Vroeger, toen ik in Duits
land op vakantie ging, rook je in
de herfst overal zo n pittige
brandlucht van de houtvuren.
De herfst geeft meer doorzicht.
Je ziet de wonderen van het le
ven ineens beter. De herfst is
voor mij de laatste mooie ople
ving voordat wij de nachtschuit
ingaan."
CEES VAN HOORE
Zuidhollandse
bejaarden
worden niet
betuttteld
REGIO ERIC JAN WETERINGS
Sommige verzorgingshuizen
lopen nog wel een beetje
achter, maar provincie Zuid-
Holland probeert dat gelei
delijk bij te stellen. Naar aan
leiding van berichten over
wantoestanden in Overijssel
se bejaardenhuizen, stelt een
woordvoerder van de provin
cie dat in Zuid-Holland niet
in die mate wordt betutteld.
Een paar jaar geleden heeft
de provincie Zuid-Holland
een nieuwe verordening op
gesteld, waarin beperkende
maatregelen werden opgehe
ven en de inspraak van be
woners van beiaardenoorden
werd geregeld. Inmiddels
zou ongeveer driekwart van
de 165 huizen in Zuid-Hol
land haar reglementen heb
ben aangepast aan de nieu
we verordening.
Een aantal huizen van
streng protestantse signatuur
verzet zich nog tegen de
nieuwe verordening, maar
volgens een woordvoerder
van de provincie komen deze
ook langzaam over de brug.
„Wij stellen geen ultimata,
wij bliiven met iedereen in
gesprek. Die Overijsselse
'pats-boem-methode' werkt
hier niet."
Klachten over betutteling
heeft de provinciale klach
tencommissie de laatste tijd
niet binnen gekregen. Wel
bleken bejaarden soms onte
vreden over het niveau van
de verzorging, of de prijzen
die sommige huizen voor
hun diensten rekenen. De
provincie heeft geen machts
middelen om invoering van
haar model-verordening af te
dwingen. Officieel is dit een
zaak van de rijksoverheid,
maar die twijfelt al sinds
1970 over nieuwe wetgeving.
Afrikaans talencentrum in Leiden
Het gaat om uw manier van
koken, uw stijl van leven
en uw ideeën over wat mooi
en praktisch is.
Op die basis ontwerpen
wij uw SieMatic keuken.
In 14 prijsklassen.
Bezoek onze showroom.
U krijgt het dikke SieMatic
keukenideeënboek gratis mee
naar huis.
't Liefst een SieMatic.
SieMatic Keukencenter Leiderdorp
Meubelplein 9, Leiderdorp, tel. 071-412615 0' etage Mijnders Meubelen)
Openingslijden: ma 13.00-17 30, di. t/m vrij. 9 3017 30, zat. tot 17.00 uur. do ovond koopavond
Leiden is vanouds een centrum
waar de meest exotische talen
bestudeerd worden. De univer
siteit biedt wetenschappers-in-
spe de kans zich te bekwamen
in huis-, tuin- en keukentalen
als Frans, Duits en Engels, ter
wijl ook minder gangbare
spraakkunsten als Akkadisch,
Oud-Babylonisch, klassiek Chi
nees en Osmaans worden gedo
ceerd. Ook particulieren bieden
taalcursussen aan. De jongste
loot aan deze onderwijsstam is
het Lowani-Afrika Talencen
trum, gevestigd in de Haarlem
merstraat in Leiden.
Oprichtster en docente T.
Schipper geeft al langer les in
diverse Afrikaanse talen. Tot nu
toe beperkte de aan de Leidse
universiteit opgeleide Afrikanis-
te zich tot lessen aan diploma
ten, zendelingen en andere
groepen mensen die ambtshal
ve enige tijd op het Afrikaanse
continent doorbrengen. Steeds
vaker echter kreeg zij aanvragen
van mensen die na een vakantie
een taal willen leren om meer
uit een volgend bezoek te halen.
Zij stelde een cursus voor 'va
kantiegangers' samen en na een
paar kleine advertenties in een
groot landelijk dagblad stroom
den de belangstellenden toe.
De cursus is bedoeld voor
mensen die in vijftien lessen
van twee uur zich de basis
grammatica van het Swahili of
een andere Afrikaanse taal ei
gen maken. Schipper behandelt
de hele grammatica en met be
hulp van bandopnamen kun
nen cursisten thuis hun woor
denschat op peil brengen. „Als
je de taal een beetje spreekt
gaan er zoveel deuren voor je
open," zegt de docente. „Vooral
van oude mensen hoor je dan
de prachtigste verhalen."
„Talencentrum Lowani
'Kom toch binnen' in het Chi-
chewa verzorgt cursussen
van vier weken tot drie maan
den, afhankelijk van de doel
groep. Een deel van het cursus
materiaal stelde de docente zelf
samen op haar reizen door Afri
ka. „Ik had materiaal van de
universiteit kunnen overnemen,
maar dat is niet geschikt voor
korte cursussen," zegt Schipper.
Groeten
Ouderen genieten in de Afri
kaanse cultuur een groot res
pect. Een belangrijk onderdeel
van de cursus is dan ook het
omgaan met beleefdheidsfor
mules. Schipper: „Beleefdheids
formules zijn heel belangrijk. Zo
moet een jongere altijd een ou
dere groeten en dat gaat vol
gens een vast patroon. Shika-
moo Mzee betekent letterlijk 'Ik
houd uw voeten vast, oude
man', zo'n formule, daar begin
je altijd mee."
„Groeten gaan heel uitge
breid. Eerst ga je nieuws uitwis
selen over thuis, over werk en
zovoorts en steeds zeg je dat al
les goed gaat. Pas daarna vertel
je wat er werkelijk aan de hand
is. Net als in Nederland: Eerst
vraag je hoe het met iemand
gaat, dan zeg je ook altijd auto
matisch 'goed' en daarna begin
je pas te klagen over alles wat
fout gaat."
Swahili is de meest gesproken
taal in Oostafrika. „Het is een
mooie taal, met een duidelijke,
systematische structuur", zegt
Schipper. „Soms lijkt het net
wiskunde: als je de formule
hebt, dan kun je praten." De
structuur van de andere talen
die Schipper onderwijst - het
Shona en het Chewa/Nyanja - is
grotendeels hetzelfde. Het grote
verschil is het gebruik van klan
ken.
Informatie over de cursus Afri
kaanse talen is te verkrijgen bij
T. Schipper, Haarlemmerstraat
79b in Leiden.
Oprichtster en docente T. Schipper van het Lowani-Afrika Talencentrum:
gaan er zo veel deuren voor je open."
„Als je de taal een beetje spreekt
FOTO HIELCO KUIPERS
