'Het Westen':
showroom
voor
autodieven
ZATERDAG 22 AUGUSTUS 1992
tegen de bierkaai, maar elke auto telt. Het
gaat om té veel geld. In Warschau kreeg ik
echter van een kennis van me, die als mare
chaussee bij de Nederlandse ambassade
werkt, te horen dat ik me maar beter niet op
die markt kon laten zien. De receptie van het
hotel waar ik verbleef, bracht me vervolgens
in contact met een hoofdcommissaris van
politie. Die zou me kunnen helpen, zeiden
Peperkamp haalt het visitekaartje van de
bewuste politiefunctionaris tevoorschijn. Het
ziet er indrukwekkend echt uit, maar blijkt
net zo vals te zijn ais de naam die erop staat.
„De man vroeg mij voortdurend om een lijst
met gestolen wagens en kentekens. Achteraf
bleek hij zelf een van de illegale handelaren
te zijn. Als ik hem die lijst had gegeven, had
hij de nieuwe bezitters opgespoord om ze af
te persen. Zo gaat dat daar. Als buitenstaan
der heb je geen schijn van kans. Zodra ze in
de gaten hebben dat je een vreemde bent en
bovendien de taal niet spreekt, krijg je conti
nu begeleiding van twee mannen. Ik heb de
wagen niet meer gezien. Maar ik weet zeker
dat hij er heeft gestaan.-"
Geen respect
De controle op de herkomst van de wagens is
te verwaarlozen. Springvloed vindt dat niet
verbazingwekkend. „Die landen zijn pas on
der het juk van de dictatuur uit", zegt hij. De
politie, exponent van de vroegere onderdruk
kers, geniet geen enkel respect. En het poli-
tie-apparaat is ook helemaal niet ingericht en
ingesteld op controle en opsporing van ge
stolen auto's. Het kentekenbestand wordt
handmatig bijgehouden. Hoewel de samen
werking met de collega's in het voormalige
Oost-Duitsland en Polen steeds beter wordt,
hebben de plaatselijke autoriteiten wel wat
anders aan hun hoofd dan het najagen van
autodieven en het ontrafelen van de crimine
le organisaties die er bij betrokken zijn. Polen
bij voorbeeld is nog maar net lid van Inter
pol.
In landen als Tsjechoslowakije, Roemenië,
Hongarije, Kroatië, Servië en alle nu onaf
hankelijke staatjes van de vroegere Sovjetu
nie ontbreekt zelfs elke vorm van centrale re
gistratie; er zijn geen opsporingsregisters en
de communicatie is gebrekkig. Aan de grens
moet formeel een invoerstempel gehaald
worden, maar een fles sterke drank en een
paar sloffen sigaretten doen wonderen. Ken
tekenbewijzen worden in die landen met de
hand veranderd. Op een politiebureau is een
schrijfmachine het toppunt van luxe. En het
duurt vaak vele uren, voordat een telefoon
verbinding met het buitenland tot stand is
gebracht.
Dit alles speelt de illegale autohandelaren
in de kaart. Ze opereren onopvallend temid
den van de legale handelaren. De politie
treedt alleen op als handhaver van de open
bare orde. Zolang die niet wordt verstoord,
kan iedereen rustig z'n eigen gang en worden
auto's met Nederlandse, Duitse, Belgische
nummerplaten als warme broodjes verkocht.
Volgens Springvloed voor een prijs die ge
middeld op 70 tot 80 procent van de westerse
waarde ligt, en bij het scheiden van de markt
vaak nog aanzienlijk lager. Dan gaan ze soms
voor een prikkie weg. De oorspronkelijke
kentekenbewijzen liggen in de meeste geval
len nog op de voorstoelen, deel drie zit nog
achter de ruit. Maar de koper doet er verstan
dig aan daar geen lastige vragen over te stel
len.
Springvloed weet het uit eigen ervaring. „Ik
hielp de Poolse collega's op hun verzoek met
de controle van auto's op de automarkt in
Poznan. Ik had een draagbare computer met
een actueel overzicht van 120.000 in Neder
land, Duitsland en in België gestolen auto's
We hadden binnen de kortste keren een aan
tal auto's te pakken. Toen ik de betrokken
handelaren naar tekst en uitleg vroeg, kreeg
ik een pistool onder de neus geduwd. Er wa
ren heel wat Poolse collega's voor nodig om
mij te ontzetten. Op dat moment ga je niet
verder. Uiteindelijk zijn die wagens wel te
ruggekomen. Maar of er strafrechterlijke ver
volging is ingesteld tegen die autohandela
ren, waag ik te betwijfelen".
Hard
Springvloed kan het nog navertellen, drie
Poolse collega's en een Duitser, die z'n wa
gen op een automarkt in Warschau ontdekte,
werden tijdens hun speuracties zonder par
don doodgeschoten. Steeds vaker maken de
Poolse criminelen gebruik van vuurwapens.
Die krijgen ze in handen via naar huis terug
kerende Russische militairen, die hun volau
tomatische hypermoderne Kalasnikovs maar
wat graag inruilen voor een auto van westers
fabrikaat.
Peperkamp en Snijders kennen de verha
len ook- Peperkamp: „Een Mercedes gaat in
Rusland twintig keer over de kop. Een soldaat
die z'n wapen verpatst, is ineens binnen, hij
kan er een huis voor kopen. En er heerst daar
zo'n chaos, dat er niet of nauwelijks controle
is. Voor zover er een risico aan zit, nemen ze
dat voor lief. In Rusland kunnen ze trouwens
alles gebruiken. Wat dat betreft gaan we nog
wat beleven... Op de automarkt van Utrecht
zijn de eerste Russische handelaren al opge
doken. Ze hadden lijsten bij zich van auto
merken en types die ze wilden hebben. Le
gaal of illegaal, dat maakt ze niet uit. Ik weet
dat er uit Rotterdam een schip is vertrokken
waarvan het vrachtruim vol zat met gestolen
auto's. Die hadden ze er gewoon in laten
donderen. Het plaatwerk en de onderdelen
zijn ook veel waard. Die wagens worden
compleet gestript
Ook Bert Corbijn ervoer dat de Poolse ille
gale autohandel geen pottekijkers duldt. Als
rechercheur van het Eindhovense Polski-
team volgde hij in Poznan het spoor van
autodieven die in Brabant opereerden. „Het
was vrijwel direct raak op die marktzegt
Corbijn. „Ik ontdekte een gloednieuwe BMW
320i. In ons land gestolen, maar al wel voor
zien van een Pools kenteken". De betrokken
handelaar stelde Corbijns nieuwsgierigheid
allerminst op prijs en liet dat nadrukkelijk
merken. De rechercheur had er geen behoef
te aan om voor (dode) held te spelen en be
sloot af te nokken. „Ze vinden dat wij hun
handel kapot maken zegt Corbijn. „Hun re
denatie is simpel: wij zijn rijk en zij zijn arm.
Bovendien gaan ze er vanuit dat de gedu
peerden hun verzekeringsgeld wel krijgen
De verzekeringsmaatschappijen keren in
derdaad astronomische bedragen uit. Vol
gens Peperkamp zullen de premies dan ook
onherroepelijk omhoog gaan. „Veel garage
houders en verhuur- en leasebedrijven ma
ken het de autodieven ook wel erg gemakke
lijk", zegt hij. „Proefritten zonder dat er ie
mand meegaat zijn heel normaal. Een pas
poort of rijbewijs wordt meestal ook niet ach
tergehouden, hoewel dat bij professionele
criminelen weinig zin heeft, omdat die toch
over valse papieren beschikken. Maar er
heerst bij veel bedrijven ook een mentaliteit
van 'wat maakt het uit', we zijn toch verze
kerd
Voor de verzekeringsmaatschappijen
maakt het wel degelijk wat uit. Nadat bespre
kingen in mei met de Poolse autoriteiten om
de stroom autodiefstallen in te perken nau
welijks iets hadden opgeleverd, besloten ze er
zelf op af te gaan. 'Centraal Beheer', 's lands
grootste autoverzekeraar, traceerde in de af
gelopen maanden in Polen 160 gestolen au
to's en haalde ze bijna allemaal terug. Maar
sinds in Polen een zogenaamd revindicatie-
recht van kracht is, gaat ook dat steeds moei
zamer. De rechtmatige eigenaar moet nu be
wijzen dat de auto daadwerkelijk van hem is.
Het ziet er dus naar uit dat de gedupeerden
straks heleméél het nakijken hebben.
De cijfers spreken klare taal. Meer
dan 26.000 auto's verwisselden
vorig jaar in Nederland op on
rechtmatige wijze van eigenaar. Ruim 5000
meer dan het jaar ervoor. Een ongekende
stijging van 25 procent. Duitsland geeft een
zelfde beeld te zien; van 60.000 in 1990 naar
86.000 vorig jaar. In heel Europa werden vo
rig jaar meer dan twee miljoen auto's gesto
len. „Met een gemiddelde waarde van 20.000
tot 25.000 gulden", zegt Bob Springvloed, re
cherche-expert voor autodiefstallen bij de
Centrale Recherche Informatiedienst (CRI) in
Den Haag. „Het is moeilijk om exact aan te
geven hoeveel er in oostelijke richting ver
dwijnen, maar het zijn er jaarlijks honderd
duizenden".
Hij baseert zich onder meer op signalen
die de CRI regelmatig uit binnen- en buiten
land ontvangt en op resultaten van eigen on
derzoek in Polen. Ook de forse toename van
het aantal autodiefstallen sinds eind 1990 de
Muur viel, duidt daarop. Veelzeggend: het
percentage auto's dat niet meer terugkomt is
in de afgelopen jaren opgelopen van 40 naar
50 procent.
De werkwijze van de criminelen varieert,
maar een autodief die het heeft voorzien op
een bepaald merk en type, krijgt die wagen
ook. Een alarminstallatie betekent slechts
heel even oponthoud. „Binnen een minuut is
iedere wagen weg", zegt Springvloed. „Ze
kennen het slot van elk automerk, ze kennen
de zwakke plekken en ze zijn hondsbrutaal.
In Groningen hebben we het meegemaakt
dat ze op straat voor het oog van passanten
en naast de te stelen auto, de valse sleutel
stonden bij te vijlen. Ze hebben gereedschap
bij zich om nummerplaten te maken. Poolse
kentekenplaten worden over de Nederlandse
nummerplaat geschroefd, ze beschikken over
landenstickers en het vervalsen van kente
kens is evenmin een probleem. Niet zelden
komen ze met een man of vijf in één auto
naar Nederland, waarna iedereen een auto
uitzoekt en ermee terugrijdt".
'Omkatten'
Springvloed constateert dat de laatste
maanden ook een toenemend aantal au
towrakken richting Polen wordt getranspor
teerd. Hij vermoedt dat ze bestemd zijn voor
het omkatten, bij uitstek de manier om van
een gestolen en dus illegale auto, weer een
legaal voertuig temaken. Populair gezegd be
tekent 'omkatten' een identiteitsverandering
van de wagen. De identiteit van het au
towrak, (chassisnummer, kentekenplaten en
-bewijzen) zet men over op een andere,
soortgelijke wagen. Het wrak wordt opge
kocht door een handelaar die eenzelfde type
auto steelt. „Of laat stelen", zegt Springvloed.
„Handelaren geven aan anderen, vaak Ne
derlandse relaties, opdracht om een verge
lijkbare auto te stelen. Die wordt dan naar
Polen gebracht en daar 'omgekat', waarna de
wagen weer legaal in ons land van de hand
kan".
Lang niet alle gestolen auto's echter gaan
linea recta naar Polen. Veel wagens worden
koud gezet. Nederlandse criminelen stelen
een auto - of laten dat doen - en brengen die
naar een zogeheten 'afstelplaats' ergens in
het grensgebied. Hun Poolse contacten ko
men de wagens dan halen. Vaak zijn dat stro
mannen van de feitelijke organisaties. Zo
vond de Hengelose politie op 13 maart op
een parkeerplaats tussen Gildehaus en Osna-
brück een in Hengelo gestolen Audi 80 terug.
„Die stond duidelijk klaar om opgehaald te
worden", zegt Toon Snijders, hoofd van de
afdeling fraude- en vermogensdelicten van
de Hengelose recherche. „Die bewuste par
keerplaats is lange tijd gebruikt voor 'het
koud zetten' van wagens. Het was een ont
Binnen een minuut is een gestolen wagen vooraien van nieuwe nummerplaten en op weg naar het voormalige Oostblok.
In sterk groeiende aantallen verdwijnen autowrakken naar Polen voor het 'omkatten'.
Vraag uit Oost-Europa niet bij te houden
In de vroege ochtend van 12 maart van dit jaar razen twee in
Hengelo gestolen Peugeots 405 via de bewaakte grensovergang in
Frankfurt an der Oder Polen binnen. Een derde gestolen wagen
van hetzelfde merk en type wordt tot stoppen gedwongen en de
bestuurder, een Pool, gearresteerd. De wagen is inmiddels terug in
Nederland; een uitzondering.
Sinds 'De Muur'viel kunnen autodieven uit Polen en hun Neder
landse handlangers, de vraag uit het voormalige Oostblok naar
westerse auto's niet aan.
moetingsplaats voor de autohandelaren. Zo
dra ze merken dat wij ze in de gaten hebben,
verkassen ze gewoon naar een andere par
keerplaats. Zo gaat dat langs de hele Neder
landse grens. Eind vorige maand belde een
collega uit Osnabrück. Hij had drie Poolse
autodieven aangehouden. Een van hen blijkt
ook in Twente op vrij grote schaal actief te
zijn geweest. Dat onderzoek loopt nog.
Vanuit Twente ben je via Bentheim, Osna
brück, Berlijn en Frankfurt a/d Oder zo bij de
Poolse grens. Als jij 's morgens tot de ontdek
king komt dat jouw auto is gestolen, is die
misschien al in Polen. We hebben er, in de
korte tijd dat we er waren, in de omgeving
zeker voor een miljoen gulden aan waar
schijnlijk gestolen wagens gezien", zegt Snij
ders.
Wantrouwen
Snijders en zijn Hengelose collega Harry Bos
waren begin juni in Frankfurt a/d Oder om
de gestolen Peugeot 405, van een Hengelose
dealer terug te halen, nadat pogingen om
vanuit Nederland met de collega's ter plekke
contact te leggen uiterst moeizaam verliepen.
„Er heerst veel wantrouwen. Met name te
genover de politie", zegt Snijders. De recher
cheurs waren in gezelschap van Leon Peper
kamp, een ex-collega uit Arnhem, tegen
woordig als fraude-rechercheur werkzaam is
bij de Europreventie en Expertise in Nijme
gen, de Bovag-Verzekerings Maatschappij
voor garagehouders en autoverhuurbedrij
ven. Ook deze maatschappij kreeg vorig jaar
twintig procent meer diefstalclaims te ver
werken. Vooral de autoverhuur en -lease be
drijven zijn vaak het slachtoffer. De Bovemij
stuurt haar mensen regelmatig op pad om
getraceerde auto's terug te halen, zo ook in
het geval van een van de drie gestolen auto's
van de Hengelose autodealer.
Peperkamp was vorig jaar augustus en sep
tember ook al in Polen in een poging om een
in Warschau gesignaleerde gestolen auto
naar Nederland terug te brengen. Hij kwam
met lege handen thuis. „We hadden informa
tie gekregen dat er op de markt in Warschau
een dure 'Amerikaan' te koop werd aangebo
den, een wagen die de eigenaar bij ons als
gestolen had opgegeven. Ons uitgangspunt is
dat we elke auto terughalen als we weten
waar we die kunnen vinden. Het is
