'Hilversum oord van
de gestampte wijsjes'
Marco Borsato: van kok tot zanger
Rtv show
'De hele wereld gaat
over op breedbeeld'
WOENSDAG 19 AUGUSTUS 1992
Herman van Wijk van TV-Plus:
anaf 1996 kijkt heel
Europa naar breed-
beeld-tv", roept
Herman van Wijk. Ondanks alle
sombere geluiden blijft de voor
zitter van TV-Plus, het kleinste
televisiestation van Hilversum,
optimistisch. TV-Plus is een on
derneming van NOS, NOB, Phi
lips Nederland en PTT-Tele-
com. Dat de breedbeeld-beel-
den van de Olympische Spelen
niet hebben gezorgd voor een
stormloop van kopers naar de
electronica-winkels, verbaast
Van Wijk niet.
„De industrie moet eerst zor
gen dat de gemiddelde prijs van
een toestel (nu nog variërend
van 4000 tot 10.000 gulden)
daalt tot zo n 2500 gulden. En
wij werken er hard aan om een
gevarieerd programmapakket te
kunnen bieden. Dan breekt het
door", voorspelt hij.
Komende herfst wordt een
landelijke campagne gevoerd
om de kijkers uit te leggen dat
er een groot verschil is tussen
breedbeeld-tv en HDTV. Breed-
beeld-tv biedt de beelden van
bioscoopfilm-formaat van High
Definition TV, maar de beeld
scherpte is nog dezelfde als bij
de gebruikelijke toestellen.
HDTV, dat volgens de jongste
voorspellingen pas in het jaar
2005 wordt ingevoerd, wordt
door verdubbeling van het hui
dige aantal beeldlijnen (van 625
naar 1250) superscherp.
Het grote voordeel van de
breedbeeldtoestellen is dat ook
de niet met breedbeeldcamera's
gemaakte programma's - dus
alle huidige programma's - kun
nen worden ontvangen, zij het
met balkjes aan beide kanten
van het beeldscherm.
„Breedbeeld biedt watje ogen
in werkelijkheid zien. In ons
beeld is veel meer te bekijken.
Kijk eens hoe mooi", roept Van
Wijk terwijl zijn TV Plus-station
de gouden Olympische race van
Ellen van Langen herhaalt.
TV-Plus toonde een eigen re
portage van de huldiging in Ne
derland van de Olympische me
daillewinnaars. „Voorlopig blij
ven dat uitzonderingen. Elke
avond zenden we twee speel
films uit. En op zaterdag de hele
dag een Cineac-pakket van een
uur ten behoeve van handela
ren. En we hebben ook nog een
pakket prachtfilms van de Rijks
Voorlichtingsdienst. Stap voor
stap gaan we steeds meer pro
gramma's tonen die de omroe
pen ons leveren. Alles wat we
voor niks kunnen krijgen, zoals
de Olympische Spelen, gaat er
op."
Startkapitaal
Zijn station is niet alleen het
kleinste van Hilversum, het is
ook de eerste breedbeeldzender
in Europa. „Dat komt omdat
Philips in Nederland gevestigd
is, en het initiatief zodoende
wordt gesteund door het minis
terie van economische zaken.
We hadden de beschikking over
een startkapitaal van vijftig mil
joen gulden. Heel Europa kijkt
naar ons. Toen ik laatst in het
Belgische Kortrijk was kon ik er
mijn eigen programma's zien."
Als tv-station wil TV-Plus
'piepklein' blijven. In het NOB-
centrum in Hilversum fungeert
Cees Dorland (ex-AVRO-direc-
teur) als directeur. Zijn perso
neel bestaat uit twee admini
stratieve krachten, twee pro
grammamedewerkers van de
NOS en een technische mede
werker van NOS en Philips. Het
TROS stuurt Herman Emmink Oud Plaatwerknaar huis
Laatst sprak hij iemand
die dacht dat Louis
Davids een voetballer
was. De praktijk leert hem keer
op keer dat Nederlanders, om
roepmedewerkers niet uitge
zonderd, een opvallend gebrek
aan historisch besef aan de dag
leggen als het gaat om amuse
mentsmuziek.
Zelf hoeft Herman Emmink er
niet direct voor te vrezen dat hij
binnenkort met pakweg een
wielrenner wordt verward.
Noem zijn naam, tien tegen een
dat vrijwel iedereen 'Tulpen uit
Amsterdam' roept, een meezin
ger die indertijd even het Wil
helmus als volkslied dreigde te
verdringen.
Maar Herman Emmink wordt
ook geregeld vereenzelvigd met
'Wie van de drie' en 'Muzikaal
Onthaal'. Een veelzijdig type:
zanger, radioman, entertainer.
Sinds 1986 draait Herman
Emmink in 'Oud Plaatwerk' uit
eigen archief amusementsmu
ziek uit de jaren twintig tot vijf
tig. Maar niet meer voor lang. In
september komt er na 271 uit
zendingen een einde aan 'dit
ouderwetse uurtje radio'. Daar
mee verdwijnt ook, althans bij
de TROS, de beschaafde radio
stem van de man die de 'n' aan
het eind van een woord nog
durft uit te spreken en die zich
consequent met een wellevend
'dames en heren' tot de luiste
raar richt.
Gericht publiek
„Mijn sector is de amusements
muziek, en dan met name de
muziek uit de jaren twintig, der
tig en veertig. 'Oud Plaatwerk'
heeft niet zo'n grote luister
dichtheid, maar er is een gericht
publiek voor. Dat zijn de luiste
raars die genieten van een op
name van net Rosian-orkest van
violist/dirigent Eddy Wales, een
man die al bijna in de vergetel
heid is geraakt."
„Ik houd niet van het opgehe
ven vingertje, maar op dit vlak
is geschiedenis niet onze sterk
ste kant. Dolf van der Linden,
Bep Rowold, Pi Scheffer, wie
kent deze orkestleiders nog? Ik
heb net een programma opge
nomen rondom Jan Cordu-
wener. Ook hij heeft veel bete
kend voor het Nederlandse mu
ziekleven en de radio met zijn
uitzendingen 'Pennies from
Heaven', zijn begeleiding van
artiesten, met zijn koor en zijn
ihea terorkest."
Als veertienjarige jongen be
gon Herman Emmink met het
verzamelen van 78-toerenpla-
ten en daar is hij nooit mee op
gehouden. Het resultaat van
ongeveer vijftig jaar speuren en
ruilen bevindt zich thuis in Hil
versum. „Op de eerste verdie
ping staat mijn platenarchief. Er
staan er duizenden, alfabetisch
geordend. Van de Amsterdamse
Politiekapel tot aan Helmut Za-
charias met daartussen Lou
Bandy, Willy Derby, Vera Lynn
en de orkesten van Victor Syl
vester, Ti no Rossi en Willy Ber
ing."
In 'Oud Plaatwerk' contras
teert zijn heldere en krachtige
stemgeluid mooi met de licht
omfloerste klanken van de 78-
toerenplaten. Tussen zeldzame
opnamen van 'meneer' Cor
Steyn ooit vermaard als be
geleider van Dorus alias Tom
Manders als bespeler van het
Tuschinsky-orgel en van Sky-
masters-dirigent Pi Scheffer als
vocalist, verschaft de program
mamaker de luisteraar uitge
breide informatie.
„Mensen vinden het prettig
als ik uitleg bij de muziek geef.
Ik beschouw 'Oud Plaatwerk'
ook als een informatief pro
gramma. Dat kost voorberei
ding, per week ongeveer drie
dagen."
Thuis, op de tweede verdie
ping, diept Emmink biografi
sche gegevens over platen en
artiesten op uit zijn naslagwer
ken over bands en orkesten. Uit
discografieën en uit jaargangen
van 'Onze lichte muziek', Tu-
ney Tunes', 'Muziekparade' en
de speciale 78-toerenuitgaven,
het Duitse 'Vox auf achtund-
siebzig' en 'De Weergever'.
Wereldomroep
Voor de Wereldomroep maakt
Emmink een soortgelijk pro
gramma onder de titel 'Tulpen
uit Amsterdam', genoemd naar
het lied waarmee hij van 1957 af
nationale en wereldfaam
(„Maar een tulp is er nooit naar
me genoemd") oogstte. Van
oorsprong overigens een Duitse
Schlager, onder de titel Tulpen
aus Holland' gecomponeerd
doorRalfAmie.
Naar aanleiding van de We
reldomroepuitzendingen krijgt
Herman Emmink telkens schrif
telijke bevestigingen dat luiste
raars die muziek en wijsjes van
vroeger graag horen. „Mensen
vragen bijvoorbeeld naar het
liedje van de Grebbeberg, dat ze
in 1940 gehoord hebben. Of
naar Het Nonnenkoor uit Casa
nova, de operette van Johann
Strauss. Ze houden van dat gen-
Behalve dat Emmink muziek
verzamelde, maakte hij ook al
tijd muziek. Eerst op de xylo
foon, later op de piano. Hij stu
deerde piano aan het Amster
damse Conservatorium. Van
pedagoog Herman Hülsmann
kreeg hij zes jaar lang zangles.
Zijn radiocarrière begon in
Menado op Noord-Celebes, het
tegenwoordige Sulawesi. Daar,
bij het militaire station Sario,
mocht dienstplichtig soldaat
Emmink in 1947 het geweer in
ruilen voor de radiomicrofoon.
In 1950 werd hij gedemobili
seerd. Het zou tot eind 1953 du
ren, voor hij bij de VARA werd
aangenomen als omroeper.
Later stapte hij over naar de
AVRO. Bij die omroep presen
teerde Emmink zeventien jaar
lang live op zondagochtend
'Muzikaal Onthaal' („Die
AVRO-kerk zat altijd vol") en elf
jaar het televisieprogramma
"Wie van de drie'. Daarnaast
was hij omroeper en verslagge
ver bij AVRO's Radiojournaal.
Bij de TROS verzorgde de 'zin
gende omroeper' o.a. 'Cafe
Chantant', 'Pierewaaien' en 'Te
gast bij Herman Emmink'.
Pretenties
Mensen gezelligheid en ont
spanning bieden zonder al te
veel pretenties is altijd zijn stre
ven geweest. .Al in het begin
van mijn AVRO-tijd viel ik een
beetje buiten het vaste stra
mien, omdat ik dingen deed
waarvan ik veronderstelde dat
die niet zo pasten in het strakke
pak van de omroep in de jaren
zestig. Als omroeper zei ik wel
eens wat over een plaat of ik
haalde de dominee van de och
tendwijding even in de omroep-
cel om alvast te praten over wat
hij zou gaan zeggen na de vol
gende plaat. Deed men vroeger
niet. Maar het gaat er juist om
de luisteraar te animeren, je
moet die oortjes laten spitsen."
Omdat zowel de VPRO als EO
de A-status heeft verworven,
moet de TROS op Radio 5 zend
tijd inleveren. De consequentie
hiervan is dat 'Oud Plaatwerk'
wordt stopgezet. Herman Em
mink vindt het een spijtige ont
wikkeling. Niet zozeer voor
zichzelf, maar vooral voor de
luisteraar.
„Van de week sprak een me
neer op het Damrak me aan. Hij
vond het jammer dat juist die
muziek verdwijnt. Gebrek aan
Herman Emmink: „Er is een gericht
geld of zendtijd maken deze
maatregel blijkbaar noodzake
lijk en dan gaat een freelancer
als ik eerder weg. De leeftijd
speelt daarbij ook een rol en dat
zou niet zo moeten zijn. Pia
Beek zei een paar weken gele
den- in een uitzending dat Né-
derland zich niet zo instelt op
oudere artiesten. Het is hier
soms net een blik jonge honden
dat je openschroeft, dat is ook
leuk, maar het is niet het enige.
Gelukkig zie je op Duitsland en
Engeland nog wel eens grijze
koppies."
Er zijn in Nederland een paar
uitstekende jazzprogramma's te
horen op de radio, maar na het
verdwijnen van 'Oud Plaatwerk'
zal de amusementsmuziek niet
of nauwelijks meer worden ge
draaid. voorziet Emmink. „En
wat krijg je ervoor terug? Met
een Frans chanson, een Itali
aans liedje of Hongaars-Roe
fojo george verberne
meense muziek kun je je onder
scheiden, het is weer eens iets
anders dan de magnetronmu-
ziek die je overal en altijd hoort.
Ik betrap me erop dat ik thuis
tegenwoordig steeds vaker een
plaat opzet. Hilversum wordt
hef oord van de gestampte wijs
jes."
(Woensdagmorgen om 10.00
uur op Radio 5, tot en met 30
september)
ZOGEZEGD
Het voorbereiden van journalis
ten op de praktijk van het medi
um televisie heeft in Nederland
geen al te hoge prioriteit. Kri
tisch kijken naar de gemiddelde
verrichtingen van vers op het
scherm losgelaten krachten, is
eigenlijk al voldoende om die
stelling te kunnen staven. In De
Journalist (het vakblad voor jour
nalisten) doet een aantal presen
tatoren van actualiteitenpro
gramma's op tv hun ervaringen
uit de doeken.
,,lk word van die eerste uitzen
ding nog wel eens schreeuwend
wakker. Nu ik er weer over praat
lopen de rillingen wéér over m'n
lijf. Je mag het ronduit een trau
matische ervaring noemen. Van
af het moment dat ik het teken
kreeg dat de rechtstreekse uit
zending was begonnen, heb ik
volstrekte wartaal lopen uitslaan.
Ik dacht dat ik ter plekke gek
werd van de zenuwen. En ook de
volgende uitzendingen waren
vreselijk. Uiteindelijk hebben ze
me moeten vervangen. Het was
een duidelijk geval van in het
diepe gegooid en volop verzo
pen. "(Paul Witteman).
„Ik had nog nooit live teksten ge
lezen en niemand had mij verteld
waar je dan zoal op moet letten.
Na een slechte presentatie ging
ik echt door de grond. Dan durf
de ik de volgende dag niet over
straat te lopen. Je staat in die
strijd ook alleen. Bovendien was
de sfeer in die tijd ook niet zo dat
de collega's erg behulpzaam wa
ren. Ik probeerde het falen op al
lerlei manieren te compenseren.
Ik slikte kort voor de uitzending
aspro's en dronk zelfs een pilsje
om rustiger te worden." (Ton Ver
tind).
„Ik ben destijds als verslaggever
van het NOS Journaal te snel in
het diepe gegooid. Zo ervaar ik
het tenminste achteraf. Helaas
gebeurt dat nu af en toe nog wei
eens. Ik zie mensen zichtbaar of
hoorbaar dingen doen waarbij ik
denk: goh, had nog een tijdje ge
oefend. Destijds was de procedu
re bij het Journaal een twee-
weekse cursus bij Santbergen en
twee weken full-time oefenen.
Daar kwam ik van terug met het
frustrerende gevoel heleméal
niets meer te kunnen." (Charles
Groenhuijsen)
„Eenzaam en angstaanjagend
waren de eerste momenten als
hoofdredacteur van het RTL 4
Nieuws. Er was geen apparatuur,
geen mens, geen tv, niks. We
moesten alles zelf uitzoeken. Ik
ben ook totaal niet gecoacht. Ik
wist wat een tv was en dat je er
naar kunt kijken, maar daar hield
de kennis mee op. Toen we gin
gen uitzenden, hadden we nog
nooit voor een camera gezeten.
Ik vind het nog steeds een gods
wonder dat we in die eerste da
gen niet op een verschrikkelijke
manier op ons bek zijn gegaan.
(Rik Rensen)
Paul Witteman wordt van zijn eer
ste televisie-uitzending nog wei
eens schreeuwend wakker.
foto archief
O
inds ik in 1990 de
Soundmix Show van
V RTL 4 heb gewonnen,
treed ik gemiddeld 25 keer per
maand wel ergens in Nederland
op. Ik ben de enige in Neder
land, die een volledig Italiaans
repertoire zingt". Sinds het win
nen van de Soundmix Show is
Marco Borsato full-time-zanger.
De 26-jarige Marco Borsato zal
volgende maand Nederland
vertegenwoordigen op het der
de Scheveningse Songfestival.
Borsato werkt inmiddels aan
zijn derde cd. „Voor de Sound
mix Show had ik nog nooit voor
publiek gezongen. Ik had een
uitstekende naam als kok in
Noord-Hollandse restaurants
Marco Borsato: „De
manier waarop ik het
Italiaanse lied vertolk,
spreekt ook vele Ne
derlanders van jong
tot oud aan." foto
gpd
opgebouwd en was daarmee
zeer tevreden. Ook als school
jongetje had ik nooit gedroomd
van een zangcarrière."
Bij wijze van grap had Marco
zich begin 1990 laten inschrij
ven voor een voorronde van de
Soundmix Show. Marco: „Na
mijn eerste optreden kwam er
een warm en lang applaus uit
de zaal. Mensen gingen zelfs
staan. Ik was perplex. Ik had
STRIPS
BQLLEBOQM
BOES
nooit gedacht, dat ik zoiets te
weeg kon brengen. En toen be
sloot ik, dat ik artiest zou wor
den. Ik ben meteen zangles
gaan nemen."
Zijn naam Marco Borsato is
geen artiestennaam. „Borsato is
de achternaam van mijn Itali
aanse vader. En muzikaliteit
heb ik ook niet van een vreem
de: mijn vader werkt zijn hele
leven lang al als pianist. Alleen
of in een orkestje. Tijdens een
tournee door Noord-Holland
heeft hij mijn Alkmaarse moe
derleren kennen."
„Moeder heeft verder niets
met muziek, maar ze ging wel
mee naar de Soundmix Show:
Thuis hing er natuurlijk door
het werk van mijn vader altijd
een muzikale sfeer. Mijn vader
speelt al weer jaren in Italië. Na
de scheiding van mijn ouders
bracht ik lange vakanties bij
hem door. Vandaar dat ik ook
vloeiend Italiaans spreek."
Dramatisch
Na de Soundmix Show scoorde
Marco al snel een hit: 'At this
moment', zijn eerste single. Ook
de volgende opname, 'Una
donna cosi', was een groot suc
ces. Marco: „Italiaanse vedettes
komen er in het buitenland niet
zo snel aan te pas. Elders in de
wereld vindt het publiek het te
dramatisch. Italianen leggen er
veel gevoel en emotie in. Bo
vendien is de opbouw van een
Italiaanse song heel anders dan
waar ook ter wereld
„Maar de manier waarop ik
het Italiaanse lied vertolk,
spreekt ook vele Nederlanders
van jong tot oud aan, merk ik
dagelijks. Ik hoop dat ik ook in
Italië zelf ooit succes zal heb
ben. Maar dat ik ook Neder
lands kan zingen zal ik in Sche-
veningen laten horen: 'Opa' is
een prachtig liedje. Trouwens,
99 percent van de teksten van
mijn derde cd, die binnenkort
uitkomt, heb ik zelf geschreven
of bewerkt."
Normaal-zanger Bennie Jolink
opent museum-café in Zelhem
Zanger Bennie Jolink van de
Achterhoekse popgroep Nor
maal keert op 24 oktober terug
bij de band. Voorlopig neemt
hij alleen promotionele werk
zaamheden voor zijn rekening.
Naar verwachting kan de zanger
die in april bij een auto-ongeluk
zijn elleboog verbrijzelde, pas
weer in maart 1993, bij de start
een nieuwe tournee, muzikaal
optreden.
De come-back in oktober valt
samen met de opening van een
geheel aan Normaal gewijd mu
seum-café, De Dorstige Dalde-
jer, in Zelhem. Tijdens deze ge
beurtenis worden een nieuwe
cd en een cd-single van Nor
maal gepresenteerd. Het is de
bedoeling dat de bezoekers van
het Normaal-pand posters, de
corstukken en andere - in een
periode van 16 jaar - aan Nor
maal gewijde relikwieën kun
nen bekijken.
Het museum-café zal worden
gevestigd in het huidige onder
komen van de groep (kantoor
en studio) op het industriepark
in Zelhem. De ruimte in het be
staande complex wordt verbon
den met de studio waardoor in
de toekomst ook live-registra
ties van optredens plaats kun
nen hebben.
De gemeente Zelhem heeft
positief gereageerd op de plan
nen van Normaal, al zitten er
volgens een woordvoerder van
de gemeente planologisch wat
haken en ogen aan een horeca-
vestiging op een industrieter-
Herman van Wijk over
dat de gemiddelde prijs van een toe
NOB (leverancier van de techni
sche apparatuur aan de omroe-
pen)heeft een „eenvoudige
breedbeeldstudio" ingericht.
Van Wijk: „Voor evenemen
ten als de Olympische Spelen
trekken we enkele freelance
krachten aan. In het geval van
Barcelona waren dat Ruud ter
Weijden, Jos Kuyer en Wilfred
Genée. Dan heb je eigen com
mentatoren. Zij maakten ook
het verslag van de huldiging in
Nederland. We willen piepklein
blijven en de publieke omroe
pen de gelegenheid geven 'dit
vak te leren'. Omroepen, die
hun programma's ook in breed
beeld hebben laten opnemen,
kunnen die produktie bij ons
kwijt. En dat zal naar verwach
ting steeds meer gaan gebeu
ren, vooral als we de beschik
king krijgen over reportage
units en een compleet ingerich
te studio."
Via de kabel kunnen op het
ogenblik meer dan twee miljoen
kijkers op TV Plus worden aan
gesloten. Van Wijk: „Op Rotter
dam na zitten we vrijwel overal
in de grote steden. Het Rotter
damse kabelnet mist de techni
sche kwaliteit die breedbeeld-tv
eist. Maar alle netten van Case-
ma, de grootste kabelmaat
schappij van Nederland, ver
zenden onze beelden. Via scho
tels wordt heel weinig gekeken.
t: „De industrie moet eerst zorgen
tel daalt tot zo'n 2500 gulden/'
foto gpd
Nederland is geen schotelland,
maar een kabeland."
Uitwisseling
Van Wijk weet dat er plannen
zijn voor Eurovisie-breedbëeld-
uitwisseling: „Volgende maand
komt dat onderwerp weer ter
sprake op een HDTV-symposi-
um in Dublin. Ook in andere
landen Engeland, Duitsland
en Italië voorop wordt door
publieke omroepen met breed-
beeld-programma's geëxperi
menteerd. Wij kunnen straks
die in het buitenland gemaakte
programma's ook laten zien. De
commerciële omroepen kijken
in heel Europa met argus-ogen
toe. Breedbeeld-tv is veel duur
der om te maken en bij de com
mercie zitten ze dus niet te
trappelen van ongeduld."
Van Wijk deelt de mening van
Philips dat de ontwikkeling van
breedbeeld een grote vlucht
gaan nemen. Hij is ervan over
tuigd, dat de Europese Ge
meenschap in november zal be
sluiten ruim twee miljard gul
den uit te trekken voor appara
tuur en programma's. „Even als
bij de introductie van televisie
en de overgang van zwart-wit
naar kleur heerst bij velen Twij
fel aan de haalbaarheid. Maar
let op: de hele wereld gaat over
op breedbeeld."
