De legende krijgt vorm
M
Japans cultureel
festival in Leiden
(^Hulshoff
Cultuur&Kunst
Moeilijke opera in Salzburg
A.S.
WOENSDAG 19 AUGUSTUS 1992
15
Bespreekbureau
boort markt aan
in Oost-Europa
LAREN»
Het in Laren gevestigde Ticket
Travel, bekend onder de
naam Nationaal Bespreekbu
reau, gaat vanaf september zijn
internationale boekingsactivi
teiten uitbreiden naar Oost-Eu
ropa. Theaters in Praag en on
der meer opera's in Boedapest
worden toegevoegd aan het be
staande pakket.
Het bedrijf, een dochter van
Sleeswijk Entertainment, ver
zorgde al 'kaartjes' voor steden
als Londen, New York, Wenen,
Berlijn en Kopenhagen.
Tsjechoslowakije en Hongarije
zijn op het Westen gericht. Con
tacten worden daar makkelijker
gelegd. We krijgen steeds meer
aanvragen voor boekingen daar.
Daarom zijn we daar ingangen
gaan zoeken", vertelt manager
R. de Bie van Ticket en Travel.
„De programmering is nog
onderweg. We hebben wat
Praag betreft voorstellingen in
onder meer Latema Magica, de
opera en het pantomime-thea
ter", aldus De Bie. „In Budapest
kunnen we kaartjes regelen
voor opera, operette en klassie
ke concerten. Bij opera en ope
rette gaat het voornamelijk om
voorstellingen die in Wenen
hebben gestaan, maar nu in het
Hongaars worden uitgevoerd.
'The Phantom of the Opera' in
het Hongaars lijkt me heel
apart."
In de nabije toekomst ver
wacht De Bie dat Ticket
Travel zich aan zal sluiten bij
een computernetwerk van be
spreekbureaus over de hele we
reld. „Dan kunnen we hier per
computer, bij wijze van spre
ken, een zitplaats in de Arena
van Verona voor de klant 'prik
ken."
Beitel Thon'aldsen Museum in Kopenhagen
Najaar in Kopenhagen. Het is de zesde september van
het jaar 1848. Denemarken draagt Bertel Thorvaldsen
naar zijn laatste rustplaats. Vier jaar lang heeft zijn kist
gerust in de chapelle ardente van de Mariakerk. Nu daalt
's lands roem in de grafkamer van het museum die ko
ning en staat hun beeldhouwer schonken. Anderhalve
eeuw later heerst er nog steeds de eerbied. Het marmer
glanst, het gips heeft stof gevangen. De enorme mausole
umdeuren laten een gestage stroom bewonderaars bin
nen. De legende krijgt vorm.
vussincen andreas oosthoek
Bertel Thorvaldsen is een won
derkind. Op zijn elfde jaar, 1781,
wordt hij op basis van enkele
snelle schetsen toegelaten tot
de Koninklijke Academie van
Kopenhagen. In het spoor van
zijn vader bekwaamt hij zich in
vrij tekenen. Hij komt in de
greep van mééreisend materiaal
als hij zich overgeeft aan het
modelleren van hout, gips en
steen. Hij is achttien als hij de
bronzen academiemedaille
krijgt voor zijn 'Rustende Cupi
do'. De beoordelaars zijn het er
over eens dat Thorvaldsen on
gekende zaken bekend maakt.
Twee jaar later komt de eerste
opdracht van het hof. Thorvald
sen wordt belast met de uitvoe
ring van de beelden en reliëfs
voor het paleis van kroonprins
Frederik in de Amalienborg.
Uit zijn studie en werken
blijkt al vroeg een grote bewon
dering voor de klassieken, Grie
ken en Romeinen. De jonge
Bertel maakt zich de oude tech
nieken meester, vindt aanslui
ting bij een doodgewaande
vormcultuur en wordt een vurig
pleitbezorger voor het klassieke
ideaal. De mensen die hij por
tretteert worden teruggeplaatst
in de tijd. Zijn prins Ponia-
towski uit 1827 krijgt de onmis
kenbare trekken van een Ro
meinse keizer en de zeer Hol
landse baronesse Schubart
wordt een plaats op het Forum
bereid.
Thorvaldsen zet zijn in Ko
penhagen begonnen bedrijf met
stormachtig succes voort in Ro
me waar hij zijn geroemde teke
ningen en schetsen voor monu
mentale kunstwerken zwierig
met Alberto Thorwaldsen sig
neert. Als zijn vader in 1805
sterft is Bertel Thorwaldsen be
roemd. de lieveling van hoogst-
bezorgde dames, ere-Florentijn,
ere-professor en de trotse bezit
ter van een orderportefeuille
waaraan dichters, pausen, kei
zers en koningen laacht verle-
Beweging
In de herbezinning op de 'edele
eenvoud en stille grootheid van
de Ouden' staat Thorvaldsen
niet alleen. Zijn succes brengt
een beweging op gang die het
zuivere classicisme dient. Archi
tecten als Quarenghi en Adam,
vormgevers als Chippendale en
Wedgwood, schilders als Ec-
kersberg, David. Ingres en
Reynolds, beeldhouwers als
Houdon en Rude scharen zich
in al hun eigenheid achter de
zelfde fakkel.
In de loop van jaren is het do
dende etiket 'neo' op dit classi
cisme geplakt. Men is over 'zoe
tig' gaan spreken. Eens bewon
derde sculpturen worden wat
smalend aangeduid als 'salon
meubelen'. Pas de laatste jaren
wordt weer opmerkelijk positief
over de classicistische ideaaibe-
weging gedacht. De roep om
meer kunde in de kunst zal
daar, na alle experimenten
vanuit het niets, waarschijnlijk
niet vreemd aan zijn.
Thorvaldsen heeft zonder
twijfel voor een spreiding van
zijn kunde, het ambachtelijke,
gezorgd. Een groot deel van zijn
ontwerpen, in tekening of gips
model, werd in marmer of
brons uitgevoerd door leerlin
gen uit zijn modelleerklas. Op
die manier is zijn hoogsteigen
museum in Kopenhagen óók
het museum van de gedeelde
faam. 'Het vak' is mede door
toedoen van Thorvaldsen cou
rant gebleven.
Weerzinwekkend
In 1838 keert Thorvaldsen terug
naar Denemarken. Alberto
wordt weer Bertel. zijn thuis-
keer een triomftocht. Een jaar
later begint terzijde van het pa
leis Christiansborg de bouw van
het Thorvaldsenmuseum. Ar
chitect Bindesboell heeft geko
zen voor een concept dat uit
wendig en inwendig aansluit bij
de Oude Idealen. Na heen en
weer gepraat stemt Thorvaldsen
in met het idee dat in het mid
dengedeelte van de binnentuin
zijn grafkamer komt.
Vanuit geheel Europa, vooral
Italië, worden stukken naar ko
penhagen getransporteerd. Uit
eindelijk vinden 920 werken een
plekje in het nieuwe museum.
Daarbij komen nog de biblio
theek, de schilderijencollectie,
de verzameling antieke kunst
voorwerpen en het correspon
dentie-archief. Bertel Thorvald
sen ziet het museum groeien
maar maakt de voltooiing niet
mee. Hij die zo van onbesmette
schoonheid hield, vindt een
weerzinwekkend einde. Hij lijdt
aan verzweringen en een ernsti
ge vorm van zwaarmoedigheid
wordt zijn deel. Zondag 24
maart 1844 eet hij samen met
de schrijvers Adam Oehlen-
schlager en Hans Christian An
dersen. Daarna zoekt hij zijn lo
ge op in de Koninklijke Opera.
Tijdens de ouverture sterft hij.
Denemarken rouwt.
Vier jaar later is het museum
gereed om de vele bewonde
raars te ontvangen. Thorvaldsen
rust dan op zijn besproken
plaats, onder koel graniet, tus
sen witte lelies op een blauwe
achtergrond. Hij minde de on
vergankelijkheid tussen 19 no
vember 1770 en 24 maart 1844.
Zijn invloed op de kunst van
zijn tijd was groot. De bewon
deraars houden een wonderlijk
stil museum in stand, vol mar
mer. gips en stof, veelkleurige
arabesken en de droom der
eeuwen.
Films in Cultureel Centrum De X
leiden In het Cultureel Centrum De X, aan de Haarlemmer
straat 52, worden in het kader van de El Cid-week vanavond en
morgenavond films vertoond. Vanavond is dat 'lm Lauf der Zeit'
van regisseur Wim Wenders en morgen 'Het mes in het water'
van Roman Polanski. Beide films beginnen om 20.00 uur (zaal
open vanaf 19.30 uur). Vanaf 20 augustus is De X op donderdag
en vrijdagavonden geopend van 19.00 uur tot 23.00 uur. De be
doeling is om kunstenaars hun werk te laten tonen en een open
podium te creëren.
Subsidie voor LAK-Theater
leiden» Het Anjerfonds Zuid-Holland geeft het LAK-Theater in
Leiden een eenmalige subsidie van 10.000 gulden voor de ver
vangingvan delen van de lichtregelinstallatie. Mede door deze
bijdrage is het LAK-theater in staat de hoge technische kwaliteit
van de theatervoorstellingen in de komende jaren te waarbor
gen.
Straatfestival in Rotterdam
rotterdam Zo'n tachtig straatartiesten uit binnen- en buiten
land strijden van 21 tot en met 23 augustus in Rotterdam om de
gouden straatkei als onderdeel van het driedaagse Oranjeboom
Straatfestival. Het festival vindt plaats op en rond het Plein 1940,
bij het beeld van Zadkine, waar een festivaldorp zal worden ge
bouwd. De optredens voor de gouden kei worden gegeven op
diverse plaatsen in de binnenstad. Vorig jaar trok het festival on
geveer 100.000 toeschouwers. In totaal zullen ruim 100 optre
dens worden verzorgd. Het publiek kan genieten van clowns,
muzikanten, dansers, goochelaars enzovoorts. Het festival wordt
vrijdag 21 augustus om 14.00 uur geopend. Zondag is rond 16
uur de prijsuitreiking en de afsluiting.
Michael Jackson in Gelsenkirchen
leiden Michael Jackson geeft op zondag 6 september in het
Parkstadion van Gelsenkirchen, vlak over de Nederlandse grens,
zijn laatste Europese concert. Vanuit heel Nederland worden
busreizen naar dit concert georganiseerd. Informatie is in Lei
den verkrijgbaar bij Elpee, aan de Vismarkt 4 (te. 071-140550) en
bij de VW.
leiden»
Onder de naam Tanuki Matsuri
vindt van 22 tot en met 27 au
gustus een Japans cultureel fes
tival plaats in Leiden. Het festi
val is georganiseerd door stu
denten Japanse Taal en Cultuur
aan de Leidse universiteit.
Het komend weekeinde zal in
en rondom het Arsenaal, op het
Witte Singel/Doelenterrein, veel
Japanse kunst en cultuur te be
zichtigen zijn. Bijzondere at
tracties zijn de optredens van
een Japans drumgezelschap
(zaterdag en zondag om 16.00
uur), een expositie en demon
stratie van Japanse calligrafie
(zaterdag en zondag om 13.00
uur), een expositie en demon
stratie van klassieke inktschet-
sen (zaterdag om 11.30 uur en
zondag om 10.00 uur) en een
theeceremonie door een Japan
se theemeester (zondag om
11.30 uur en maandag tot en
met vrijdag om 14.30 uur).
Behalve deze hoogtepunten
zijn er in het Arsenaalgebouw
tentoonstellingen en demon
straties van verschillende aspec
ten van de Japanse cultuur, zo
wel traditioneel als modem. In
een sushi-bar kan men dage
lijks, vanaf 12.00 uur, kennisma
ken met de Japanse kookkunst.
Op het Arsenaalplein vinden za
terdag (11.00 uur), zondag
(16.30 uur), maandag (12.00
uur) en vrijdag (12.00 uur) de
monstraties Japans boogschie
ten plaats.
In het kader van cultureel fes
tival vindt er zaterdag in het In
ternational House, aan het Ra
penburg 6, een Go- en Shogi-
toemooi plaats. Dit zijn Japanse
denksporten. Het toernooi is
volgens de organisatoren
internationaal nive
voor dit toernooi is nog moge
lijk, telefonisch: 071-230457, of
zaterdag vanaf 12.30 uur in het
International House.
INDIANEN In het Teyler Museum in Haarlem wordt van 25 sep
tember tot en met 15 november een fototentoonstelling gehouden
onder de titel 'Indianen'. De werken zijn van de hand van de Ame
rikaanse fotograaf Edward Sheriff Curtis (1868-1952). Er zijn ruim
honderd op groot formaat afgedrukte foto's te zien, die een beeld
geven van de leefomgeving en tradities van de Noordamerikaanse
Indianen aan het begin van deze eeuw. Vooral de portretten van
deze legendarische fotograaf vormen een hoogtepunt in de foto-
Overleden: A.C. Rosemeier 1888-1992
Kunstschilder Alex Rosemeier noemde het
schilderen ooit met veel zelfspot 'een af
wijking'. Toch heeft hij vrijwel zijn hele le
ven niets anders gedaan. Als het schilderen
hem onmogelijk werd gemaakt was hij niet
te genieten en kon hij soms flink driftig
worden. Dan gooide hij met van alles en
nog wat. Zelfs met tomaten.
Alexander Coenraad Rosemeier werd op
18 juli 1888 in Surakarta geboren, als zoon
van een resident. Op 12-jarige leeftijd
kwam hij naar Nederland. Het oudste werk
van de schilder dateert nog van voor die
tijd (1897), een houtskooltekening van een
vrouw. Hij was toen bijna tien jaar oud.
Zaterdag j.l. overleed Alex Rosemeier op
104-jarige leeftijd.
Rosemeier was een van de laatste verte
genwoordigers van de Leidse School. Zijn
werk was impressionistisch van aard en
verwant aan de Haagse School. Hij werkte
in Leiden en omstreken samen met schil
ders als Van Driesten en Van der Windt.
Ook van Floris Verster ontving hij goede
raadgevingen.
De kunstschilder trok er vaak op de fiets
op uit. samen met Van Driesten en Van
der Windt. „We gingen dan 's morgens om
vijf uur weg. Op de fiets hadden we een tas
laten maken aan het frame en ook nog zij
tassen achterop. Daar zat van alles in. Een
schilderskist, een ezeltje, een opgespannen
doek, thermosflessen en een boterham en
zo. We gingen naar Nootdorp of richting
Gouda, een hele dag schilderen, als we er
wat konden vinden. En 's avonds kwamen
we soms heel laat thuis, doodmoe natuur
lijk", aldus de Leidse schilder in een van
zijn interviews.
Alex Rosemeier werd vooral geboeid door
de lichtval. Daaiom werkte hij graag in de
natuur, kijkend naar de korenschoven op
het land, naar de wolkenformaties die hun
schaduw voortsleurden over het Hollandse
polderland. Hij zocht meestal intieme
plekjes om te schilderen. De leidse kun
stenaar werd niet voor niets de ontdekker
van de 'verscholen schoonheid in de na
tuur' genoemd. De sfeer van zijn werk is
veelal ingehouden, innig en bescheiden.
Hij schilderde nauwgezet wat hij zag, want
„de natuur heeft altijd wel een goede com
positie voor handen."
Rosemeier betreurde het dat jonge schil
ders de afgelopen jaren nog maar zo wei
nig belangstelling hadden voor de natuur.
„Holland is zo mooi. Er is voor een lands-
schapsschilder alles te vinden wat hij
zoekt." zei hij ooit in deze krant.
Behalve landschappen vervaardigde Rose
meier ook stadsgezichten, stillevens en
portretten. De kunstenaar heeft zijn leven
lang redelijk wat erkenning gevonden in de
vorm van subsidies, eregeld en vooral di
verse tentoonstellingen, tot vorig jaar toe.
Toen de schilder 85 jaar oud werd kreeg hij
een eretentoonstelling in het Stedelijk Mu
seum De l-akenhal aangeboden. Dit muse
um bezit drie stukken van Rosemeier. Zijn
werk is verder te vinden in vele collecties,
onder meer in die van het Rijk. de ge
meenten Leiden en Wassenaar en in die
van koningin Beatrix. Het staatshoofd bezit
'Bos van Krantz te Warmond'.
Salzburg Een scène uit Saint Francois d'Assise, een van de moeilijkst te produceren opera's
siaen, die dezer dagen werd opgevoerd tijdens het festival van Salzburg.
Opera in trek
op concours
in Den Bosch
den bosch gpd
Bijna de helft (49) van
honderd kandidaten voor
39ste Internationaal Vocalis
ten Concours in 's-Hertogen-
bosch (21 augustus tot en
met 3 september) heeft zich
ingeschreven voor de cate
rie opera. Het lied trekt 38
deelnemers. Voor het orato
rium-onderdeel hebben zich
13 gegadigden gemeld.
Er dingen in totaal 100 jon
ge vocalisten uit 33 landen
mee naar prijzen van 10.000
en 5.000 gulden die in elke
categorie worden uitgeloofd.
Daarbij zijn 53 sopranen,
vijftien mezzosopranen/al
ten, acht tenoren, tweecoun
tertenoren en 22 bassen/ba
ritons. De meeste deelne
mers komen uit Duitsland
(18). De Verenigde Staten. Ja
pan en Rusland leveren er elk
zeven. Er zijn vier Neder
landse deelnemers.
Als bijzondere prijzen zijn
de Erna Spoorenberg Prijs
(opera), Markus Herdink
Prijs (oratorium) en i
Brouwenstijn Prijs (alleen
voor Nederlandse operakan
didaten) van elk 3.000 gulden
beschikbaar. De Prijs Neder
landse Mu/iek (5400 gulden
plus een optreden) wordt
uitgereikt aan een finalist die
tenminste drie werken van
een Nederlandse componist
heeft uitgevoerd. De
meente 's-Hertogenbosch
tenslotte looft een kunstwerk
uit voor een eerste prijswin
naar met uitzonderlijke kwa
liteiten. De internationale ju
ry staat onder leiding van
Menno Feenstra.
BERLAGE In het Gemeente
archief Amsterdam wordt van
25 september tot en met 21 no
vember de expositie 'Berlage en
Amsterdam Zuid' gehouden. De
beroemde architect H.P. Berla
ge (1856-1934) introduceerde
met dit plan stedebouwkundige
ideeën die tot op dat moment
in Nederland onbekend waren.
ij sluiten de opruiming af met een extra toegift, waardoor vele originele merkmeubelen
bezit kunnen komen voor soms meer dan gehalveerde^
prijzen. O a. een uitgelezen kollektie
zitmeubelen i
M prijzen, u.a. een uitgelezen koiiektie________- x-n
:meubelen in leer! O A I I i
Op
J22nmIS§OITERk
toonaangevende
Hulshof! Wonen
ARTIFORT. AVANT GARDE. BANZ BORD.
CASTELIJN, DURLET. FISBA. GELDERLAND HENNlE DE JONG,
HULSTA. KENDIX. LEOLUX. LUXAFLEX. MIRODAN. MONTIS, PASTOE. ROLF BENZ. TONON EVA
HOOGSTRAAT
100 jaar anders denken over wonen
PROOUKTIE-
JMj
Een deel van het Ganymedes-beeld van Bertol Thorvaldsen
