Stakingen hebben
nog niets opgelost
Buitenland
'Zaïre moet oude naam
Congo weer aannemen'
Feest voor 'Queen Mum'
VN eisen toegang
tot kampen Bosnië
Uitstel voor vrije
Duitse abortuswet
Praag verliest in Tomasek vrijheidsstrijder Wie gaat Palestijnse agenten opleiden?
WOENSDAG 5 AUGUSTUS 1992
Deutsche Presse Agenlur CPD
Ind The Independent IPS
Regering Zuid-Afrika geeft ondanks acties geen krimp
Boos jongetje maakt brokken met auto
kansas city Een Amerikaans jongetje (9) dat met zijn vader ru
zie had gekregen over het opruimen van zijn kamer is er samen
met zijn zusje (7) in de auto van zijn pa met een vaartje van zo'n
110 kilometer per uur vandoor gegaan. De jongen spurde maan
dag in de voorsteden van Kansas City door rode stoplichten,
schampte een geschrokken voetganger en overreed bijna zijn
moeder, die voor de auto was gesprongen. ,,Voor een kind reed
hij heel behoorlijk", zei de voetganger. De rit eindigde met een
frontale botsing op een druk kruispunt. Volgens de politie is nie
mand ernstig gewond geraakt.
Koninklijk bed in de aanbieding
londen Voor toeristen die er genoeg van hebben hun vakantie
door te brengen op een bobbelig luchtbed in een tent of in een
goedkoop hotelletje en ook wel eens iets royalers willen, biedt de
Britse koninklijke familie uitkomst. Vanaf november wordt een
deel van het paleis Hampton Court voor verhuur aan toeristen
beschikbaar gesteld.
Zweden herdenkt Wallenberg
Stockholm Raoul Wallenberg, de Zweedse diplomaat die in de
Tweede Wereldoorlog tienduizenden Hongaarse joden uit han
den van de nazi's redde, is in leven zolang het tegendeel niet is
bewezen. Dat heeft de Zweedse premier Bildt gisteren gezegd op
de 80e geboortedag van Wallenberg. Wallenberg werd in januari
1945 door de Sovjetunie gevangen gezet. De Sovjet-regering liet
in 1957 weten dat Wallenberg tien jaar eerder was gestorven aan
een hartaanval in de beruchte Loebjanka-gevangenis in Moskou.
Bewijzen werden echter nooit geleverd.
Computerproblemen Thaise Airbus
bangkok De Airbus van de luchtvaartmaatschappij Thai Inter
national, die vrijdag bij de Nepalese hoofdstad Kathmandu
neerstortte, had al enkele weken problemen met zijn computer
systeem. Dat meldt de Japanse krant Yomiuri Shimbun. Bij de
ramp in het Himalaya-gebergte kwamen alle 113 inzittenden om
het leven.
Ex-premier Nieuw-Zeeland overleden
wellington Oud-premier Robert Muldoon (70) van Nieuw-
Zeeland is vanmorgen in zijn slaap overleden. Sir Robert
Muldoon was een dag eerder in het ziekenhuis opgenomen. Hij
leed aan een nierkwaal en onderging in 1989 een hartoperatie.
De doodsoorzaak werd niet onmiddellijk bekend gemaakt.
Muldoon was minister-president van 1975 tot 1984, een periode
waarin zich een omslag voordeed in de positie van Nieuw-Zee
land als rijk landbouwexportland.
Israël doodt terroristen
Jeruzalem» Het Israëlische leger heeft gisteren bij een vuurge
vecht aan de grens met Jordanië drie terroristen doodgeschoten.
De mannen probeerden de grens over te komen, vermoedelijk
om in Israël acties uit te voeren. Volgens het leger raakten twee
Israëlische militairen gewond.
Olieramp bedreigt natuur Ecuador
quito Een olieramp op de Rio Napo, een rivier die in de Ama
zone uitkomt, bedreigt in het oerwoud in het oosten van Ecua
dor het leven van dieren en planten. Volgens berichten uit de re
gio waar de ramp gebeurde tienduizenden liters olie zijn in
het water gekomen zijn al duizenden vogels en dieren gestor
ven. Een regeringswoordvoerder gaf toe dat de ecologische ge
volgen van het olietapijt veel ernstiger zijn dan aanvankelijk
werd aangenomen. De regering kan echter weinig doen tegen de
ramp, zei hij.
Twee Britten te voet over Antarctica
londen Twee Britse wetenschappers en ontdekkingsreizigers
willen in november als eersten te voet en zonder hulp Antarctica
oversteken. De tocht van Sir Ranulph Twisleton-Wykeham-Fien-
nes en Michael Stroud zal 100 dagen duren. Zij zijn van plan het
continent via de Zuidpool over te steken. De Britten zullen tij
dens hun reis geen gebruik maken van honden of van droppings
van vliegtuigen, maar hun proviand zelf per slede meevoeren.
Ook op de tweede dag van de algemene staking in Zuid-
Afrika zijn gisteren miljoenen zwarte werknemers niet op
hun werk verschenen. Volgens ANC-leider Cyril Ramap-
hosa was de deelname aan de actie gisteren nog groter
dan maandag, toen zo'n vier miljoen mensen thuis wa
ren gebleven.
Aanhangers van het ANC scandeerden gisteren anti-regeringsleuzen toen zij in Khutsong, i
van Johannesburg, een protestmars hielden.
BRUSSEL AFP-DPA-Rtr
De Nationale Conferentie .van
Zaïre, die een overgang naar
een democratisch bestel moet
leiden, wil de naam van het
Afrikaanse land veranderen.
Zaïre moet weer Congo gaan
heten, zo besloot de conferentie
gisteren in de hoofdstad Kins
hasa. De zuidoostelijke provin
cie Shaba krijgt de naam Katan
ga terug.
De naamsveranderingen zijn
een steek onder water richting
president Mobutu Sese Seko,
die de naam Zaïre in 1971 in
voerde. De conferentie besloot
ook tot herinvoering van het
oude volkslied en de oude vlag.
Een grote meerderheid sprak
zich uit voor de veranderingen:
1.172 stemmen voor en 592 te
gen. Veel Zaïrezen zien de hui
dige naam als een bewijs dat
Mobutu nog steeds de lakens
uitdeelt in de voormalige Belgi
sche republiek.
De beslissing van de Nationa
le Conferentie kan overigens tot
verwarring leiden. De oude
naam Congo wordt namelijk
ook gebruikt door het noord
westelijke buurland met als
hoofdstad Brazzaville.
johannesburg p-van nuusenburg
De staking, die bedoeld was om
de regering-De Klerk te dwin
gen tot hervormingen, wordt
vandaag gevolgd door een door
ANC-leider Mandela aange
voerde mars naar het parle
mentsgebouw in Pretoria.
De stakingsacties gingen ge
paard met gewelddadigheden.
Sinds het begin van de actie zijn
zeker dertig mensen omgeko
men. Bovendien heeft de toch
al doodzieke economie een
nieuwe klap gekregen. De rege
ring, die op de knieën moest
worden gedwongen, heeft ech
ter nog geen krimp gegeven.
De vraag is dus gerechtvaar
digd: wat heeft de staking het
Georgië trekt
noodtoestand in
TBLISIAP
De Georgische Staatsraad heeft
met ingang van gisteren de
noodtoestand ingetrokken, die
sinds januari van kracht was, en
amnestie verleend aan alle poli
tieke gevangenen. De door de
voormalige Sovjet-minister van
buitenlandse zaken Sjevardnad-
ze voorgezeten raad maakte be
kend dat ook het nachtelijk uit
gaansverbod wordt opgeheven.
Op 24 juni bezetten gewapen
de aanhangers van de in januari
verdreven president Gamsa-
choerdia de televisietoren en
staatsomroepstudio's in de
hoofdstad Tbilisi. De bezetting
werd echter nog dezelfde dag
door troepen van de Staatsraad
gebroken.
De persbureaus ITAR-TASS
en Interfax berichtten dat tot de
politieke gevangenen die wor
den vrijgelaten de leider van de
couppoging, Walter Sjoergaja,
behoort, die aan het hoofd
stond van het zogeheten Comi
té voor Nationale Ongehoor
zaamheid.
Uitzetten satelliet
opnieuw mislukt
HOUSTON Rtr
De bemanning van het ruimte
veer Atlantis heeft het uitzetten
van een Italiaanse satelliet van
morgen opnieuw moeten opge
ven. De in totaal 20 kilometer
lange draad die tussen satelliet
en ruimteveer moet worden uit
gerold, liep bij een tweede po
ging weer vast.
„Houston, we zijn niet vro
lijk", zo luidde het commentaar
van astronaut Jeffrey Hoffman
aan hef controlecentrum in
Houston, toen de poging op
nieuw werd gestaakt. De Atlan-
tis-bemanning zal het vanmid
dag opnieuw proberen.
Behalve het vastlopen van de
spoel had ook een onverwacht
heftig heen en weer bewegen
van de stalliet voor uren vertra-
ging gezorgd.
ANC opgeleverd? De staking
was onderdeel van de campag
ne van massale actie die het
ANC na het stranden van de on
derhandelingen met de regering
over een nieuw politiek bestel
twee maanden geleden in gang
heeft gezet. Maar wat het ANC
met zijn actie-programma nu
precies voor ogen heeft gestaan,
is niet duidelijk. Dat de acties
nodig waren om de relatie met
de achterban te herstellen,
wordt alom geaccepteerd. De
ANC-top had zich van zijn aan
hang vervreemd door zich te
veel te richten op onderhande
lingen met de regering.
De noodzaak om de banden
met de 'massa's in de towns
hips' aan te halen, werd nog
versterkt door het bloedbad in
londen De Britse koningin-
moeder vierde gisteren haar 92e
verjaardag. Omringd door haar
dochter koningin Elizabeth, lord
Boipatong, een klein woonoord
ten zuiden van Johannesburg,
waar in juni 39 mensen zijn af
geslacht. Het ANC brak op dat
dramatische ogenblik de onder
handelingen met de regering af.
Hier, met de vaststelling van
het motief, houdt de helderheid
op. Over het doel van de cam
pagne heeft een waas van on
duidelijkheid gehangen. Moes
ten de acties het blanke min
derheidsregiem ten val brengen,
of was het slechts een methode
om de regering op de voorwaar
den van het ANC terug te bren
gen naar de onderhandelingen?
Het eerste bleek al snel te
hoog gegrepen. De regering
heeft misschien het vermogen
verloren om het land effectief te
besturen, maar zij is geen gede
moraliseerd gezelschap. De
tweede optie lijkt realistischer,
maar is tot dusver evenmin
doeltreffend gebleken. De rege
ring wil de onderhandelingen
graag hervatten maar niet met
het pistool op de borst. Ze had
zich dan ook voorgenomen de
Lindley (zoon van dochter Mar-
gareth), prins Charles, prins An
drew, prinses Diana en prins
Harry, de jongste zoon van Char-
acties te doorstaan als een van
de ongemakken des levens.
Dat moet haar tot de staking
van deze week niet moeilijk zijn
gevallen. Als het actieprogram
ma van de afgelopen weken
door iets is gekenmerkt dan is
het apathie.
De staking heeft dit beeld
echter veranderd. De werkge
vers geven toe dat de staking er
in is geslaagd het land behoor
lijk te ontwrichten. De bewering
van politieminister Kriel dat het
les en Di, zwaait de jarige naar
de menigte die haar bij haar Lon-
dense woning geluk kwam wen
sen. FOTO EP A
succes van de staking uitslui
tend te danken is aan intimida
tie van werkwilligen, is onzin.
Niet alle twee tot vier miljoen
stakers zijn tegen hun zin thuis
gebleven. Maar dat intimidatie
een belangrijke factor is ge
weest, zal niemand wagen te
betwijfelen. Het is daarom on
juist om de staking tot een be
trouwbare graadmeter van de
steun voor het ANC in de zwar
te woonoorden uit te roepen.
Het is dus niet waarschijnlijk
new VORK AFP-DPA-Rtr-Ind
Het Internationale Rode Kruis
en andere hulporganisaties
moeten onmiddellijk toegang
kunnen krijgen tot gevangenen
kampen in het voormalige Joe
goslavië, waar burgers zouden
worden mishandeld. De Veilig
heidsraad van de Verenigde Na
ties heeft gisteren alle betrokken
partijen hiertoe opgeroepen.
De Raad was op aandringen van
de Verenigde Staten bijeenge
komen om zich over de kampen
te beraden, maar ging ondanks
inspanningen van de westerse
raadsleden niet nader in op de
kampen in het door de Serviërs
beheerste deel van Bosnië. Vol
gens het Rode Kruis en het Ho
ge Commissariaat voor de
Vluchtelingen van de Verenigde
Naties worden Kroatische en
moslim-gevangenen daar slecht
behandeld. De Bosnische rege
ring zegt dat de Serviërs 113
KARLSRUHE DPA
Het Bundesverfassungsgericht,
het hoogste Duitse hof in Karls
ruhe, dat wetgeving toetst aan
de grondwet, heeft gisteren een
nieuwe liberale wetgeving op
abortus voorlopig tegengehou
den. In het najaar volgt een de
finitieve uitspraak over de vraag
of de wet voldoet aan de grond
wet.
In een spoedprocedure be
paalden de rechters zeven
mannen en een vrouw dat de
wet vandaag niet van kracht kan
worden, zoals de bedoeling was.
De procedure was aangespan
nen door de tegenstanders van
de nieuwe wet, 247 parlements
leden van de regerende chris
tendemocratische CDU/CSU en
dat de staking de politieke im
passe zal doorbreken. Het ANC
is niet versterkt, de regering niet
verzwakt uit de krachtmeting
gekomen. Het wachten is nu op
de voorstellen van de speciale
afgezant van de VN, Cyrus Van
ce, die de onderhandelingen
weer op gang probeert te bren
gen. Zijn suggesties kunnen
voor zowel het ANC als de rege
ring het alibi zijn om terug te
keren naar de onderhandelings
tafel.
concentratiekampen hebben
opgezet.
Internationale hulporganisa
ties vrezen een systematische
uitroeiïng van moslims en
Kroaten in Bosnië door de Ser
viërs, maar kunnen de meeste
kampen niet bezoeken. De Ser
viërs weigeren het Rode Kruis
vooralsnog toe te laten tot het
kamp Omaska, waar volgens de
Amerikaanse pers grote wan
toestanden heersen. De Ameri
kaanse regering heeft echter
„tot dusverre geen harde infor
matie die het bestaan van dit
soort kampen bevestigt", zei
onderminister Thomas Niles
(buitenlandse zaken) gisteren in
Washington.
Ook elders rezen twijfels over
het waarheidsgehalte van de
berichten. Bronnen bij het In
ternationale Rode Kruis in Ge-
nève waarschuwden voor desin
formatie van beide zijden in de
oorlog.
de regering van de deelstaat
Beieren. Hun argument is dat
de wet een schending betekent
van het grondrecht op bescher
mingvan het menselijke leven.
Volgens de nieuwe wet zou
den vrouwen vanaf vandaag het
laatste woord hebben gekregen
bij de beslissing over het afbre
ken van hun zwangerschap. Tot
aan de definitieve uitspraak in
het najaar blijven nu in Duits
land twee regelingen gelden, in
het westen de strenge regeling
dat een zwangere slechts in uit
zonderingsgevallen met zwaar
wegende redenen abortus mag
toepassen en in het oosten (de
vroegere DDR) het liberale recht
dat de vrouw de vrije beslissing
laat over het afbreken van
zwangerschap.
PRAAG-DEN HAAG AP-l
Kardinaal Frantisek Tomasek,
de vroegere aartsbisschop van
Praag, is gisteren in een zieken
huis in de Tsjechoslowaakse
hoofdstad overleden. Tomasek,
die sinds zijn benoeming tot
hulpbisschop van Olomouc in
1949 het communistische be
wind in zijn land heeft bestre
den, is 93 jaar geworden.
Bij de viering van zijn negen
tigste verjaardag in juli 1989 eis
ten duizenden rooms-katholie
ken vrijheid van godsdienst in
Tsjecho-Slowakije. Nog geen
jaar later kon Tomasek paus Jo
hannes Paulus II welkom heten,
waarmee een periode van ver
volging van de godsdienst in het
land definitief was afgesloten.
Tomasek zat van 1951 tot
1954 in een werkkamp en stond
daarna zes jaar onder huisar
rest. In 1965 benoemde paus
Paulus VI hem tot apostolische
later benoemde
Praag. fcJ
dezelfde
paus
Kardinaal Frantisek Tomasek.
FOTO ap
hem tot kardinaal. Dat gebeur
de 'in pectore': zijn naam werd
niet bekendgemaakt om wraak
acties van de communistische
regering te voorkomen. Sinds
1977 mocht Tomasek zich
aartsbisschop van Praag noe
men.
Nadat de troepen van het
Warschaupact in 1968 een ein
de hadden gemaakt aan de
Praagse Lente, werd Tomasek
een van de leiders in het verzet
tégen de vervolging van de kerk
in Tsjecho-Slowakije. Aanvan
kelijk vermeed hij de confronta
tie met het regime in navolging
van het Vaticaan dat langs di
plomatieke weg de situatie voor
de katholieken in Tsjecho-Slo
wakije wilde verbeteren. Deze
houding viel niet bij alle gelovi
gen in goede aarde. Sommigen
zagen hem als een 'voorzichtig
tacticus', maar anderen be
schuldigden hem van lafheid.
Onder invloed van de Poolse
paus Johannes Paulus II, die
een krachtiger houding tegen
over de communistische regi
mes in Oost-Europa voorstond,
verhardde Tomasek zijn hou
ding.
De meeste aandacht trok zijn
oproep aan de gelovigen om
een petitie aan de regering voor
de vrijheid van godsdienst te te
kenen. Ruim 600.000 katholie
ken tekenden dit verzoekschrift.
De regering verweet de kardi
naal steun te geven aan „men
sen die het rooms-katholieke
geloof willen misbruiken voor
politieke doeleinden tegen de
staat."
Tomasek was trots op zijn rol
bij de geweldloze revolutie van
november 1989. Samen met Va
clav Havel en Alexander Dubcek
inspireerde hij de Tsjechen en
Slowaken om met hun geweld
loze strijd voor hervormingen in
hun land door te gaan.
In maart 1991 maakte het Va
ticaan bekend dat bisschop
Miloslav Vlk tot opvolger van
Tomasek van Praag was be
noemd. Tomasek ging op zijn
91e met emeritaat, bijna 16 jaar
later dan de meeste andere bis
schoppen van hun pensioen
kunnen gaan genieten.
jeruzalem ad bloemendaal
correspondent
Premier Yitzhak Rabin van Israël heeft zich
zelf de niet geringe opdracht gegeven bin
nen zes tot negen maanden een akkoord te
bereiken met de Palestijnen over beperkt
zelfbestuur in de bezette gebieden.
Zo'n overeenkomst zal onder meer voor
zien in de verkiezing van een Palestijnse be
stuursraad, die bij haar taakuitoefening de
beschikking zal hebben over een plaatselij
ke politiemacht. Als alles volgens plan ver
loopt, moeten de Palestijnse politiemannen
al over een jaar met hun werk beginnen en
het is dus hoog tijd voor een politieoplei-
ding.
Op dit moment bezoekt een vijf man sterke
Palestijnse delegatie Jordanië om zich op de
hoogte te stellen van de opleidingsmoge
lijkheden in dat land. Onder de leden van
de Palestijnse delegatie zijn een paar ge
pensioneerde politiemensen, die voor 1967
onder Jordanië op de Westoever werkten en
later overgingen in Israëlisch dienstver
band.
Bij de uitwerking van het autonomieplan
zal de plaats van opleiding van de politie
macht een ondergeschikt probleem vor
men. De discussie zal in hoofdzaak gaan
over de vraag hoe groot de macht moet zijn
en met welke bevoegdheden ze mag opere-
De akkoorden van Camp David zijn daar
over met opzet niet duidelijk. De idee is dat
na het bereiken van een autonomie-ak-
koord en verkiezingen, het Israëlische leger
zich zal terugtrekken uit dichtbevolkte ge
bieden op de Westelijke Jordaanoever en in
de Gazastrook. Zijn orde handhavende taak
zal daar worden overgenomen door de Pa
lestijnse politie. Maar hoeveel man zijn
daarvoor nodig?
Faisal al-Husseini, algemeen leider van de
Palestijnse delegatie naar het vredesoverleg,
noemde vorige week een aantal van 20.000.
„Belachelijk", was de eerste reactie van een
Israëlische regeringsvertegenwoordiger, „de
hele Israëlische politiemacht telt niet eens
zoveel mensen."
De uitspraak van Husseini is natuurlijk niet
meer dan een eerste bod, maar het is dui
delijk dat de Palestijnse leiders er alles aan
zullen doen om straks de beschikking te
hebben over een flink contingent orde
handhavers. De vijf jaar durende over
gangsperiode tussen het autonomie-ak-
koord en het ingaan van een definitieve re
geling is immers vooral een proefperiode.
Als er na de instelling van de bestuursraad
chaos uitbreekt in de bezette gebieden, zal
de bereidheid van Israël tot verdere tege
moetkomingen er niet groter op worden.
Nu al wordt net Palestijnse leiderschap ver
weten dat ze te weinig gezag uitoefent óver
de elkaar bevechtende jonge radicalen van
de nationalistische Fatah en de islamisti-
sche Harnas. Een merkwaardig verwijt zo
lang de leiders niet over de middelen be
schikken om orde op zaken te stellen.
Volgens een Jordaanse politiefunctionaris
hebben sommige Palestijnen Jordanië ge
vraagd tussenbeide te komen in de inter-
Palestijnse gevechten als Israël zich terug
trekt. „We hebben ze verteld dat we niet
willen optreden als een politiemacht voor
de Palestijnen", reageerde hij, „maar we
zijn graag bereid de opleiding van hun ei
gen politiemacht te verzorgen
