Een kostbaar
goed: gewoon
leidingwater
II K IIr"
Vrije tijd
Fris geurtje
voor mannen:
Ungaro II
'L
Baars: de schrok-op van het viswater
Zomer is tijd
voor reparatie
van houtrot
Fotowedstrijd
'Nederland
Waterland'
VRIJDAG 31 JULI 1992
REDACTIE HENRIETTt VAN DER HOEVEN
Veilig op leeftijd
vol met nuttige tips
Veilig op leeftijd' heet de brochure, die kos
teloos is te bestellen bij de Stichting Consu
ment en Veiligheid. Jaarlijks raken 20.000
Nederlanders boven de vijfenzestig jaar
ernstig gewond en van hen komen 1500
voortijdig te overlijden. „Wie ouder wordt
moet zijn gedrag aanpassen aan die licha
melijke veranderingenaldus de arts Van
Zonneveld in deze brochure.
De lezer van de brochure kan aan de hand
van een vragenlijst de veiligheid van zijn ei
gen huis testen. De vragen zijn met ja of
nee te beantwoorden. Wie 'nee' moet ant
woorden weet tegelijkertijd dat er iets aan
die veiligheid moet worden gedaan.
De onderwerpen die aan de orde komen
zijn uitglijden en struikelen, van de trap val
len, evenwicht bewaren en vermoeid en
duizelig worden. Voorts wordt gewezen op
het belang van een lijstje met alarmnum
mers bij de telefoon, de aansluiting bij een
telefooncirkel of een alarmeringssysteem en
het maken van afspraken met buren of kin
deren voor het geval er iets mis gaat.
De advies- en klachtenlijn van Consument
en Veiligheid is gratis te bellen: 06-
022 02 20. Op dit nummer kunnen ook fol
ders worden aangevraagd uit de serie 'Kijk
op veilig' en 'Brandveiligheid' Dit kan ook
schriftelijk: Antwoordnummer 17035,1000
SL Amsterdam.
Als je Ungaro II net op hebt gedaan lijkt het
een gewone frisse eau de cologne maar een
kwartiertje later komt de echte, zeer subtie
le geur te voorschijn. Het is een geur die je
met een gerust hart aan mannen kunt ge
ven die altijd roepen: „Nee, asjeblieft geen
geurtje, niets voor mij" of degenen die juist
de neiging hebben er wel zeer royaal mee
om te springen.
Ungaro II is een verfijnde geur waarin on
der meer rozemarijn, tijm, kaneel en kruid
nagel is verwerkt, bestanddelen die samen
gaan met sandelhout, honing, patchouli en
nooi. Door toevoeging van vanille is de geur
heel zacht.
Naast de eau de toilette, de kleinste violet
kleurige fles (75 ml) kost 74,-, zijn er pro-
dukten voor bij het scheren, een douche-gel
en een deodorant. Ungaro II (in september
in de winkels) zit in een geelbruin gemar
merde verpakking, duidelijk te onderschei
den van nummer I.
Met deze twee geuren denkt Ungaro, vooral
populair in het Midden- en Verre-Oosten,
de hele geurenmarkt voor mannen te kun
nen bestrijken; want zo heeft onderzoek
uitgewezen, mannen kiezen voor een frisse
of een zeer opvallende (Ungaro I) geur.
Zonweringvoor
alle huidtypen
Clinique heeft een voor alle huidtypen ge
schikte crème op de markt gebracht, die de
huid beschermt tegen de zon. In het vetvrije
produkt, dat city block oil-free daily face
protector spf 13 heet, zijn geen chemische
zonnefilters verwerkt. Volgens Clinique
vormt de crème een buffer tussen de huid
en de zon. Het is een 'verborgen hulpmid
del', dat direct door de huid wordt opgeno
men en daardoor onzichtbaar is. Wie ge
wend is make-up te gebruiken, kan dat na
het aanbrengen van de op allergie geteste,
parfumvrije crème gewoon doen. Er is ove
rigens ook een 'sun buffer lipstick' in een
neutrale lippentint, die alleen of samen met
een andere lippenstift kan worden gebruikt.
Fitnessprogramma
Achter de naam Aramis Bodyworks gaat een
fitnessprogramma voor de mannenhuid
schuil. Naast de 'scrubzeep' met extracten
van de luffaplant is in de lijn een verzorgen
de bodylotion opgenomen, die dagelijks
moet worden gebruikt. Het derde produkt
is een alcoholvrije after shave-gel, die vol
gens Aramis niet alleen het branderige ge
voel na het scheren wegneemt, maar ook
een verzorgende en vochtherstellende wer
king heeft.
Het kan allemaal veel zuiniger
Water, vooral drinkwater, is een kostbaar goed. Tweederde van ons
leidingwater komt uit de grond. Maar de grondwaterbronnen zijn
niet onuitputtelijk. In sommige streken zou een nog intensievere
grondwaterwinning zelfs schade aan de natuur kunnen toebren
gen. Wie denkt: 'de regenval zal de uit de grond opgepompte en
verbruikte voorraad wel weer aanvullen' vergist zich. Zo simpel ligt
het niet. Per hoofd van de bevolking verbruiken we in Nederland
elke dag zo'n 140 liter water en dat kunnen de neerdalende hemel
waterstromen niet bijbenen.
Echte waterschaarste kennen
we hier nu nog niet, maar het
dreigt wel die kant op te gaan.
Daarom zullen we nu en in de
toekomst zuiniger met water
moeten omspringen. In de eer
ste plaats ter wille van de be
schikbare hoeveelheid, ten
tweede omwille van onze porte
monnee. Want het kost steeds
meer om drinkwater te winnen.
Naast de grondwaterbronnen
maken de waterleidingbedrij
ven gebruik van het sterk ver
vuilde water uit de Rijn en de
Maas, dat tegen hoge kosten ge
zuiverd moet worden. Een ver
dere stijging van het waterver
bruik zal op den duur onherroe
pelijk tot problemen leiden.
Maar zo ver hoeft het niet te ko
men, als we nu 'pas op de
plaats' maken. Voor een vier-
persoons huishouding is het
mogelijk het waterverbruik zon
der problemen met ongeveer
30.000 liter per jaar te vermin
deren.
Bad of douche
In het bad liggen is lekker ont
spannend, maar het water- en
energieverbruik is navenant.
Voor een bad is 125 tot 150 liter
water nodig, vier- tot vijfmaal
zoveel als voor een douche
beurt. Comfort kost geld. Min
der liggend baden scheelt dus
aanzienlijk in waterverbruik. De
geiser of de boiler hoeft dan ook
minder water op te warmen: dat
bespaart ook energie.
Sinds enige tijd maken de
whirlpools of bubbelbaden gro
te opgang, een trendmatig ge
volg van de overal verrijzende
tropische zwembaden in hotels
en recreatieparken waar je met
deze voorziening kennis ge
maakt hebt. Aan 'bubbelbaden'
schrijven de fabrikanten een
voor de gezondheid heilzame
werking toe. Over dat gezond
heidsaspect valt echter nauwe
lijks een zjnnig woord te zeg
gen. Wèl over de hogere ener
gierekening die er het gevolg
van is. Want een bubbelbad
kost, behalve energie voor het
toevoeren van een grote hoe
veelheid warm water, ook
stroom voor het apparaat waar
mee de bubbeltjes opgewekt
worden.
Douchekop
Een douche nemen kost 30 tot
50 liter water. Zet je op de dou
chehandgreep een waterbespa
rende kop, dan wordt die hoe
veelheid nog eens met zo'n 50
procent teruggebracht. Zo be
spaar je, uitgaande van een
vierpersoonshuishouden, onge
veer 15.000 liter water per jaar
bij gebruik van een gas- of elek
trische boiler, of een regelbare
badgeiser. Je bezuinigt echter
niet alleen op water, maar ook
op gas- en elektraverbruik: op
gas globaal 50 kubieke meter
per jaar, op elektriciteit 500
kWh. Bij een moderne keuken-
gasgeiser (die al behoorlijk zui
nig is) bespaar je vrijwel niets.
Een waterbesparende dou
chekop moet het hebben van
het bruiseffect: van elk straaltje
water worden duizenden ragfij
ne druppeltjes gemaakt. De
straal is heel comfortabel. Om
dat druppels sneller afkoelen
dan straaltjes moet je wel wat
dichter onder de bruisstraal
staan. Een waterbesparende
douchekop kost tussen de 20 en
40 gulden.
Kranen
Vraag bij de installateur eens
naar waterbesparende kranen.
Ze zijn niet goedkoop, maar in
ongeveer vijf jaar heb je de in
vestering terugverdiend. Op
sommige kraantypen kan een
speciaal waterbesparend bruis-
mondstukje geschroefd worden.
Zo'n apparaatje kost maar en
kele tientjes, dus het verdient
zich sneller terug omdat de
kraan niet vervangen behoeft te
worden.
Alleen al voor het doorspoe
len van het toilet gebruiken we
dagelijks, per persoon, 25 tot 30
liter water. Er wordt wel eens
aangeraden in de stortbak een
baksteen te leggen om zodoen
de de waterbuffer in de bak met
enkele liters te verminderen.
Maar niet in elke stortbak is
ruimte voor een baksteen. Bo
vendien moet voor het door
spoelen van de grote boodschap
minstens 8 liter water beschik
baar zijn.
Voor het eenvoudige plasje
bestaan er waterbesparende
stortbakken (Wisa 500 en 1000)
die uitgerust zijn met een on-
derbrekingsknop. Als je die in
drukt komt de watertoevoer on
middellijk stil te staan. Je kunt
de hoeveelheid spoelwater zelf
regelen. Bij het doorspoelen van
een plasje is twee liter water al
voldoende, de grote boodschap
vergt de genoemde grotere hoe
veelheid water omdat die met
voldoende kracht door de riool
In deze oude watertoren in Utrecht aan de Lauwerhof, (nog altijd in gebruik!) is een Waterleidingmuseum in
gericht De moeite van een bezoek waard. Info: telefoon 030-46 72 11foto cpd
buis gestuwd moet worden. Een
waterbesparende stortbak kan
in een vierpersoonshuishouden
een besparing van ongeveer
15.000 liter water per jaar ople
veren.
Was/vaatwasmachines
Als de wasmachine of vaatwas
ser vervangen moet worden, let
dan bij aanschaf van de nieuwe
machine op het waterverbruik.
Sommige machines verbruiken
per keer vele liters water minder
dan andere. Ook ten aanzien
van stroomverbruik bestaan er
tussen dergelijke machines op
vallend grote verschillen. Laat
de vaatwasser alleen draaien als
hij vol is. De vaat eerst onder
stromend heet water afspoelen
kost veel energie en is dus duur.
Behalve de vette borden en
pannen kan het meeste vaat
werk ook best met koud water
worden voorgespoeld.
In de tuin
Op het beperkt hanteren van de
tuinsproeier en de autowasbor-
stel wordt in de huis-aan-huis
voorlichting van waterleiding
maatschappijen bijna tot verve
lens toe aangedrongen. Maar
merkwaardig genoeg lees je
nauwelijks iets over wat de tuin-
vijver-hausse genoemd zou
kunnen worden, een verschijn
sel waarbij best enkele kantte
keningen geplaatst mogen wor
den. Een tuinvijver van enige
omvang bevat al gauw zo n
2000 liter water en net is dan
ook een interessante vraag hoe
veel kostbaar leidingwater er
jaarlijks gezamenlijk in Neder
landse tuinvijvers verdwijnt.
VISSPORT
Bram van Leeuwen
Het vangen van baars is niet moeilijk. Het is
een vissoort die niet kieskeurig is als het
gaat om de keuze van een prooi. Of dat nu
om een aasvisje of een stukje kunstaas gaat,
doet er niet toe. Zelfs de grootte van het aas
maakt hem niet veel uit. Ik heb tijdens het
snoeken wel baarsjes gevangen aan een
Heintz-lepel die qua afmeting de lengte van
de vangst ruim overtrof. Baars deinst zeker
niet terug voor een grote prooi en in die zin
is zijn in verhouding tot het lichaam bui
tensporig grote bek karakteristiek voor de
roofzucht van de vissoort.
Alle factoren lijken dus aanwezig om te
spreken van een simpel te vangen vis. Maar
er zitten een paar addertjes onder het gras.
De moeilijkste opdracht voor de hengelaar
is namelijk om de baars op te sporen. Want
het is een vis die graag van de ene naar de
andere plek trekt. Waar hij vandaag volop
aanwezig is, kan hij de volgende dag ver
dwenen zijn. En zelfs wanneer de baars is
gelokaliseerd dan is de vangst nog niet ge
garandeerd omdat alleen succes is te ver
wachten wanneer het de baars belieft te
willen azen.
Soms liggen scholen baarzen schijnbaar
volkomen apatisch bijeen. Ook al wordt er
nog zo n aantrekkelijk aasje gepresenteerd
de gestreepte rover is niet in beweging te
krijgen. En of je nu een klein levend visje,
een kronkelende pier, een blinkende spin
ner, een geitenharen jig of een kleurige
twister voor zijn bek houdt het is de baars
die uiteindelijk bepaalt of hij er belangstel
ling voor heeft.
Laten we eerst eens kijken naar zijn favo
riete plekken. Dat is in de kanalen en vaar
ten in de buurt van bruggen, schoeiingen
De Amerikaanse president George Bush, ook
een echte visliefhebber, toont zijn vangst een
knots van een baars. foto afp
ze terug bij uitstekende landtongen, in de
buurt van rietkragen en aan de randen van
de diepere plekken. In de polder zijn het
vooral de kruisingen van slootjes waar ze
zich in slagorde hebben opgesteld om hun
prooi te belagen.
De tijdstippen waarop de baars bij voor
keur aast liggen over het algemeen in de
vroege ochtenduren en 's avonds wanneer
het begint te schemeren, 's Ochtends is het
meestal met de baars gedaan wanneer de
scheepvaart op gang komt en 's avonds
wanneer de duisternis invalt houdt de baars
het soms ook van het ene op het andere
moment voor gezien.
Baarzen jagen op voedsel in grote scho
len. Op uitgestrekte wateren kun je soms
enkele tientallen exemplaren tegelijk aan de
oppervlakte zien verschijnen. Als uit het
niets duiken ze plotseling op. Kleine aasvis
jes springen in doodsnood boven water uit
om zo te ontkomen aan de wijdopengsper-
de bek van de gestreepte rovers.
Jonge vis die enkele maanden geleden uit
het broedsel tevoorschijn is gekomen is
geen lang leven beschoren. Bij tientallen te
gelijk worden ze naar binnen geschrokt
door die schijnbaar onverzadigbare baar
zen. Het is een fascinerend gezicht om te
en meerpalen. Op die plekken waar het wa- zien hoe de school in grote eendrachtigheid
ter het meest in beweging is liggen ze in paniek en verderf zaait en al smakkend en
scholen op de loer. spetterend aan het wateroppervlak de enor-
Op de grotere meren en plassen vind je me aantallen jonge visjes uitdunnen.
Wie tussen zo'n jagende meute zijn klei
ne onverzwaarde spinnertje deponeert kan
er vrijwel zeker van zijn dat hij In korte tijd
flink wat baars vangt. Maar een school
baars verplaatst zich soms zeer snel. Het is
dan zaak goed in het oog te houden waar
kleine vis boven water springt. Tien tegen
een dat ook daar de baars zich ophoudt.
In de zandwinplassen, waarvan ons land
er tegenwoordig vele heeft, tref je enorme
scholen baars vaak vlak bij de taluds aan.
Op enkele meters diepte. Die zijn het best
te belagen met een jig of een twister. In de
polder is het peuteren tussen de waterplan
ten met een worm of een klein aasvisje
nogal eens succesvol.
Baars is een schoolvis bij uitstek, maar
naarmate zo'n school door natuurlijke se
lectie is uitgedund resteren enkele grote
exemplaren die een meer solitair bestaan
kiezen. Ze beginnen meer de leefwijze van
de snoek aan te nemen. Dus niet onver
moeibaar achter een prooi aanjagen maar
een strategisch goeie plek uitkiezen om met
een welgemikt schot de prooivis te pakken.
Zulke exemplaren worden af en toe gevan
gen tijdens het snoeken met een levende of
dode getakelde aasvis.
Omdat baars een kwetsbare bek heeft
raad ik iedereen aan deze soort te bevissen
met een enkele haak. Een fleurhaak - of
nog erger een dreg - richt vaak zodanig
ernstige beschadigingen aan dat de overle-
venskans van deze vis gering is. Een enkele
haak laat zich doorgaans gemakkelijk ver
wijderen, zeker als u daarbij gebruik maakt
van een arterietangetje.
DOE HET ZELF
Herstellen van door houtrot aangetaste ko
zijnen, deurstijlen of andere houten onder
delen van de woning kan het best in de zo
mer worden gedaan, op droge dagen. I let is
niet zo moeilijk als men vaak denkt, al moet
daarbij wel opgemerkt worden dat het be
perkt moet blijven tot reparaties die maxi
maal zo'n tien centimeter omvatten. Een
stijl of dorpel die half of helemaal verrot is
zal gedeeltelijk of totaal vervangen moeten
worden. Een klus die het best aan een aan
nemer of onderhoudstimmerman kan wor
den overgelaten.
Houtrot doet zich vooral voor in hoeken
van raamkozijnen en aan de onderkant van
deurstijlen. Verwaarloosd schilderwerk is er
de oorzaak van dat vocht tot in het hout
kan doordringen. De aantasting wordt vaak
pas opgemerkt als de verf gaat bladderen en
er een vuilbruin 'goedje' zichtbaar wordt.
Dit is te voorkomen door eens per jaar het
houtwerk (binnen en buiten) te inspecte
ren. Gebruik voor de inspectie een puntig
voorwerp, bijvoorbeeld een priem en steek
die in de hoeken van kozijnen en deurstij
len. Vooral weldorpels, de geprofileerde
dorpels die het regenwater moeten afvoe
ren, worden snel aangetast. Als de priem-
punt gemakkelijk in het hout dringt, dan is
er sprake van houtrot. Treed dan doortas
tend op. Steek met een scherpe steekbeitel
de rotte delen weg. tot op het gezonde hout.
Laat geen spoortje rot zitten, want dat zou
na de reparatie het proces opnieuw in gang
zetten.
Verzegelen
Als het sloopkarweitje geklaard is en de on
dergrond schoon en droog, wordt deze ver
zegeld met houtroisuyp. een waterachtig
uitziende vloeistof die het rottingsproces
een halt toe roept. Laat de boel zeker vier
tot vijf uur drogen. Daama kunnen de gaten
gevuld worden met houtroti'uller, een twee-
componentenepoxymassa die in een ver
houding van 1 op 1 gemengd wordt totdat
een egale naturelkleur ontstaan is. Met bij
voorbeeld een plamuurmes kan de vuiler in
de gaten aangebracht worden.
Als net om grote gaten gaat. is het verstan
dig om een houten mal te gebruiken, be
kleed met polytheen (van de boterhamzak
jes) waaraan de massa zich niet kan hech
ten. Als alles is uitgehard, kan de mal ge
makkelijk verwijderd worden.
Is de oorspronkelijke vorm niet helemaal te
verwezenlijken, geen nood. Te hoge delen
kunnen met schaaf, beitel en schuurpapier
bewerkt worden en als er ergens nog een
'dal' aanwezig is, dan kan dit alsnog met
vuiler nabewerkt worden. Bij droog weer is
de vuiler na een halve dag hard genoeg om
volkomen glad geschuurd en geschilderd te
worden. Verf niet alleen de reparatieplek.
maar de hele stijl of het kozijn.
Houtrot kan zich na verloop van tijd ook
voordoen in hout dat voor de fabricage van
de bouwdelen is geïmpregneerd. Rot doet
zich het vaakst voor in naaldhout zoals vu
ren. Bouwhout van dergelijke soorten heeft
daarom een regelmatige controle nodig.
Irriteren
Let er bij de verwerking van houtrotstop en
houtrotvuller op dat deze produkten in nog
niet uitgeharde toestand de huid kunnen ir
riteren. Vermijd daarom contact door
kunststof keukenhandschoenen te dragen.
Houtrotvuller kan overigens ook als egali
seermiddel worden gebruikt, bijvoorbeeld
om een dikteverschU in hout weg te werken
Beide produkten (van AJabastine) zijn te
koop bij dhz-zaken en bouwmarkten. Infor
matie: 04192-1 93 03.
Het Nederlands Bureau voor Toerisme or
ganiseert samen met het Bureau Voorlich
ting l oto Film Video een nationale foto
wedstrijd rond het thema 'Nederland Wa
terland'. Elke deelnemer mag maximaal
drie foto's insturen, kleur of zwart wit (geen
dia's) met een maximumformaat van 24 x
30 cm. De hoofdprijswinnaar krijgt een ge
heel verzorgd zeilweekeinde voor twee per
sonen bij de Europese Zeil- en Surf school
'De Lauwer' in l^auwersoog (Groningen).
Inzenden vóór 15 augustus naar 'Nederland
Waterland'. Postbus 20.001. 7302 HA Apel
doorn. In de folospeciaalzaken is alle nade
re informatie |RWdB|pO
