Regio
Golfbaan
G5* "<rv<yv-
NEEM DE
STRIJDBIJL OPTEGEN
HET ZWAARD
VAN DAMOCLES.
l>>«£ Wckch
Op VtukAh t
U.'l'Z l!t L'mIIN H.'I.LV.'JIÜI
Je vxLAH
MMNDAG 27 JUL11992
Ruim een eeuw is De
i LaRenhal de 'be
waarplaats van voor
werpen van geschiedenis en
kunst Leiden betreffende'. Veel
Leidenaars kennen dit museum
en weten waarschijnlijk ook dat
De Lakenhal in 1640 als gildehal
voor de lakenindustrie gebouwd
werd naar plannen van de toen
malige stadsarchitect Arent van
's-Gravesande.
Na het verval van de lakenin
dustrie had De Lakenhal in de
negentiende eeuw geen speci
fiek doel meer en daarom kon
het gebeuren dat het gebouw
ingericht werd als cholera-hos-
pitaal. Verschillende malen
werd Leiden in de negentiende
eeuw door de cholera geteis
terd. De ergste epidemie was
die van 1866.
Begin april woedde 'de ziekte' al
in Luxemburg. Van zondag
avond tot woensdagmorgen tel
de men meer dan honderd do
den, en dat op een bevolking
van 2.000 zielen! Om de lucht te
zuiveren ontstak men grote vu
ren in de straten en besproeide
de huizen met kalkchloorwater.
Na half april nam de ziekte af.
In Nederland had Rotterdam
het eerst met cholera te kam
pen, gevolgd door Utrecht en
Den Haag. Op 27 april kwam de
geneeskundige raad van Zuid-
Holland bijeen om zich over de
ze epidemie te beraden. Tot die
raad behoorden ook de in Lei
den woonachtige leden prof.
J.A. Boogaard, prof. J.C.G. Evers
en dr. KA. Rombach.
Maatregelen
Op donderdag 26 april was er
in de Leidse gemeenteraad uit
gebreid over de dreigende epi
demie gesproken. Het college
van burgemeester en wethou
ders verzocht om een krediet
van drieduizend gulden voor
het geval de ziekte in Leiden
zou uitbreken. Een raadslid wil
de weten waaruit de voorlopige
maatregelen bestonden. Ant
woord: in De Lakenhal zou een
lokaal gereed gemaakt worden
ter opname van patiënten, in
SCHRIJVENDE LEZERS
Bronzen penning,
aangeboden aan prof.
dr. J.C.G. Evers, voor
zijn hulp bij de chole-
ra-epidemie. collecti-
de lakenhal
de stadsapotheek zouden me
dicijnen aanwezig zijn.
De coördinatie berustte bij J.
van Kaathoven, die dat bij een
eerdere epidemie ook al had
gedaan, terwijl men kon reke
nen op inzet van ouderejaars
studenten in de medicijnen.
Een speciaal opgerichte raads
commissie werd belast met de
uitvoering van maatregelen in
het belang van het cholerahos-
pitaal, het vervoeren van zie
ken, het desinfecteren van wo
ningen, het verwijderen van al
le schadelijke en voor de ge
zondheid nadelige stoffen, de
verbetering van de waterstand
én de zorg voor beter drinkwa
ter.
Het eerste cholerageval in Lei
den werd gemeld op 4 mei, aan
de Langegracht. Sytze Greida-
nus, een van de ouderejaars
medicijnen studenten, schreef
hierover: "Ik spoedde mij naar
de Lakenhal, ons hospitaal, en
vond daar den eersten patiënt,
die door honderden gevolgd
zou worden, blauw-zwart in
het aangezicht, krimpende van
pijn. Een jonge man, een jon
gen nog bijna, maar met het ui
terlijk van een afgeleefde
mensch, het gezicht ingevallen,
de neus versmald, de trekken
verwrongen."
"Ik had nog nimmer een chole-
ralijder gezien en de aanblik
Cholera doodde in 1866
bijna 900 Leidenaars
van dien armen, dan diep apa-
thischen, dan in pijnen zich
wentelende knaap, was zoo in
drukwekkend en beangstigend,
dat dit beeld nimmer uit mijn
geheugen is verdwenen, hoe
veel lijden ik naderhand heb
gezien."
Slachtoffers
Van 4 mei tot 29 augustus
woedde deze epidemie in de
Sleutelstad, waarbij 1324 ziek
werden en 881 overleden. De
meeste slachtoffers vielen in
het r.k. weeshuis Sint Maarten
aan de Jacobsgracht en in de
aangrenzende buurten. Ook in
de nabijheid van de Doelenka-
zerne, waar een van de slacht
offers de eerste officier van ge
zondheid, dr. J.C. Muller, was.
"Reeds had hem de publieke
opinie een eereteeken toege
dacht voor zijn ijver; nu is hij
zelf weggenomen, betreurd
door allen die hem kenden
Zijn onverhoedsch overlijden
verwekt bij velen neerslachtig
heid ook door het verlies van
een geacht burger en van een
braaf militair ambtenaar van de
genie."
Op grote schaal werden liefda
digheidsacties ondernomen, al
le kerken hielden collectes en
er werd een loterij georgani
seerd, waarvoor 1400 prijzen
bijeengebracht werden. De ko
ningin zond lampen in, prins
Frederik een voetenbankje en
prins Hendrik een tapisserie,
terwijl de groothertogin van
Saxen-Weimar-Eisenach een
servies en een Japans theeblad
ter beschikking stelde. De prij
zen konden in de stadsgehoor
zaal tussen 10 en 14 augustus
bewonderd worden. Ruim 2200
loten werden verkocht. Alle in
zamelingsacties brachten totaal
5659,96 op, waardoor men in
staat gesteld werd 134 wedu
wen met 336 kinderen te voor
zien van kleding, dekens en
voedsel.
Beloning
De kermis, die altijd de laatste
volle week van juli plaats vond,
werd afgelast. Gedupeerde on
dernemers zetten advertenties
in de krant, waarin zij wezen op
de mogelijkheid poffertjes bij
hen aan huis te gebruiken of
thuis te laten bezorgen.
In september was de epidemie
voorbij en kwam het normale
leven weer op gang. De vele
helpers werden niet vergeten.
"Het Gemeentebestuur is niet
achterlijk geweest in het erken
nen van de talrijke trouwe, ijve
rige en gewichtige diensten, die
bij het ontstaan en het heer-
schen der cholera binnen Lei
den door de geneeskundigen
zijn bewezen. Behalve een bui
tengewone geldelijke beloon
ing, die aan de stadsdoctoren
en chirurgijns is toegekend, zijn
mahonyhouten schrijftafels en
smaakvolle pendules als blijken
van erkentelijkheid aangebo
den aan de candidaten in de
geneeskunst aan de Leidsche
Hoogeschool, die den dienst in
het cholera-hospitaal waarge
nomen en den nachtdienst
hebben bijgestaan aan het bu
reau van politie."
De cholera was geweken, maar
"mogen de lessen, die zij gaf op
stoffelijk en zedelijk gebied,
voor den welstand van lichaam
en ziel niet verloren gaan en
ten algemeenen nutte strek
ken."
INGRID MOERMAN
Op 15 augstus gaat de
eerste spade de grond in
voor de nieuwe 9-holes
tellende golfbaan in de
Broek en Simontjespolder
in Warmond. Een lange
reeks van juridische
hobbels moest worden
genomen alvorens die
stap kon worden gezet.
Leidenaar Maier is lange
tijd betrokken geweest bij
de voorbereiding van de
golfbaanplannen en
plaatst in bijgaande brief
zeer kritische
kanttekeningen bij de
gang van zaken.
Naar aanleiding van het artikel
over de nieuwe golfbaan in
Warmond in deze krant, vraag
ik mij af of uw verslaggeefster
juist is geïnformeerd. De werke
lijke gang van zaken zou een
hele pagina van uw krant vul
len, maar daar zijn de lezers
waarschijnlijk niet in geïnteres
seerd. Toch zou ik graag nog
een paar saillante punten willen
aanhalen om aan te tonen dat
het huidige bestuur van de golf-
vereniging niet bekend is met
fair play.
Jarenlang liet men mij pro
deo bij diverse overheidsinstan
ties de kastanjes uit het vuur
halen. Toen dat dreigde te mis
lukken, moest ik - de man van
het eerste uur - koste wat het
kost van het toneel verdwijnen.
Wat er werkelijk aan de hand
was, heeft het huidige bestuur
evenwel verzwegen, namelijk
dat de ideeën van mij niet
strookten met de ideeën van de
exploitant van de driving rangé,
Dekker. Ik beoogde een baan
voor recreatiegolfers, Dekker
wilde een showbaan. Ik stond
een onafhankelijke accommo
datie voor de golfers voor, Dek
ker wilde dit onderbrengen in
een uit te breiden gebouw van
zijn driving range. En daarmee
is de club straks totaal overgele
verd aan de zeer commercieel
ingestelde Dekker, die daar na
tuurlijk zijn voordeel mee zal
doen.
De coup waarover de vice-
voorzitter van de vereniging het
in het artikel heeft, werd door
Dekker en zijn vazallen ingezet.
Ik wilde niet aan Dekkers lei
band lopen, en moest dus ver
dwijnen. Daarop werd een
commissie ingesteld onder
voorzitterschap van de NGF re
gioconsul, die adviseerde om
mij als adviseur te handhaven.
Dat was een streep door de re
kening van de 'coupeurs'. Het
huidige bestuur dat de belan
gen van Dekker kennelijk hoger
inschat dan mijn inbreng, wist
uiteindelijk met oneigenlijke en
gezochte argumenten verdere
samenwerking onmogelijk te
maken. Omdat ik het gekonkel
beu was, heb ik mij toen terug
getrokken.
Doch alvorens het project he
lemaal los te laten, wil ik alsnog
één ding rechtzetten. Dit geldt
niet zo zeer de golfbaan, maar
wel de bestemming van een
strook terrein daar omheen.
Voor een golfbaan met aan
grenzende openbare voorzie
ningen is in verband met de
veiligheid van het publiek, met
het oog op afzwaaiende golfbal-
len, tenminste 25 hectare nodig.
Het terrein in de Broek en Si-
montjespolder is 24 ha, waar
van voor de openbare strook
nog eens 4 ha afgaat. Er blijft
voor de golfbaan dus 20 ha over
en dat is mijns inziens gevaar
lijk voor het publiek dat vooral
met mooie dagen in groten ge
tale op de bewuste strook is te
verwachten.
De Stichting Openbaar Golf
Warmond heeft indertijd inge
stemd met de eis van de provin
cie om de bewuste strook vrij
toegankelijk te maken voor re
creërend publiek (wandelen,
fietsen, zonnebaden, picknic
ken, vissen e.d.) om de plannen
voor de golfbaan uit een impas
se te halen, waarin die zich toen
bevonden.
Met mijn bezwaren tegen de
openbaarheid van de bewuste
strook, die ik overigens ook zou
hebben ingebracht indien ik
nog iets met de golfbaan te ma
ken zou hebben gehad, wil ik de
verantwoordelijldieden duide
lijk vastgelegd hebben in geval
zich ongelukken voordoen, ook
al omdat die de golfsport een
slechte naam zullen bezorgen.
Voor wat betreft de golfbaan
is nu precies gebeurd waartegen
ik steeds gewaarschuwd heb,
namelijk:
er wordt veel geld geïnves
teerd in een project waarvan
het te wijzigen bestemmings
plan nog niet is goedgekeurd.
er wordt een baan ontworpen
met een hoge moeilijkheids
graad (veel water), dus uiterst
onvriendelijk voor de recreatie-
golfers en bepaald niet in het
belang van de openbaarheid
van de golfbaan. Het huidige
bestuur heeft kennelijk de es
sentie van een openbare golf
baan niet goed begrepen, die is
uit op een verenigingsbaan met
wat ruimte voor greenfee-spe-
lers.
totale onafhankelijkheid van
exploitant Dekker voor wat be
treft accommodatie.
En wie is straks de dupe?
Juist, de nu nog onwetende gol
fer, die nu zijn of haar geld be
schikbaar heeft gesteld.
Ir. A.D. Maier,
zelfstandig adviseur.
Klaproos 24.
Leiden.
SERVIEZEN
Thomas
Friesland
Wedgwood
Arzberg
Vllleroy Boch
Midwinter
Mosa
Rosenthal
Johnson Brothers
Royal Albert
Mededelingen
Dienstplicht?
Tel. 071-171757/127900 (12 lijnen). Fax. 07
Divers personeel gevraagd
STUDENTEN/SCHOLIEREN OPGELET! Zoek je perfect
vakantiewerk en/of bijverdienste waarbij je zelf je dagen
kunt indelen en je 100,- p.d. kan verdienen I?!? Min.
17 jr. Bel snell Üitsl tussen 18.00-21.00 uur. tel. 071-
616128, b.g.g. 010-2141557.
Van Eijk Uitzendgroep B.V.
zoekt:
kassenbouwers
Gevraagd; MEDEWER-
KER/STERS voor algeme
ne dienst, bar en keuken.
Liefst met horeca ervaring.
Sauna 5 mei
Tel. 071-720520.
Woningruil
uw PIANO-TRANSPORT
verzorgd door Brandt-Lei-
den, betekent schade en
ergernis vermijden. Verhui-
zingen/Brandt-Leiden. Tel.
071-120389.
Word RIJ-INSTRUCTEUR/
TRICE of rijschoolhouder
(m/v). Vrije vacatures voor
auto, motor, vrachtauto.
Goed toekomstperspectief
mogelijk met doorgroeimo
gelijkheden. Loondienst of
zelfstandig, fulltime of part
time. Ja. achtienjarigen wil
len het rijbewijs. Kunt u
goed omgaan met jonge
enthousiaste mensen? Is
auto- of motorrijden uw
hobby? Wilt u snel aan de
slag? Vraag dan nu de
gratis studiegids voor op
leidingen rijschoolwereld.
Bel de Kaderschool:
04998-99425.
Onroerend goed
gevraagd
Te koop gevraagd
onroerend goed: verhuur
de woningen, flats, heren
huizen, winkels en bedrijfs
ruimtes. Aanbiedingen:
Metterwoon
Vastgoed b.v.
Badhuisweg 95. 2587 CE
Den Haag Tel. 070-
3544300.
ZANDBERGEN GROOT
VERBRUIK in vlees vraagt
op korte termijn voor licnt
bestelwerk in de vroege
ochtenduren een "snelle"
en "representatieve"
chauffeur - BE
Telefonische reakties tij
dens kantooruren; tel. 071-
310121.
Verhuizen
VERHUIZINGEN in bin
nen- en buitenland. Piano
transporteur Jan van
Duuren. Tel. 071-225999.
Onderhoud en reparatie
Denkt u aan verbouwen
dan kunt u nu bellen 071-219780. Aannemersbedrijf
M. Giezen. Alle onderhoudswerken, timmerwerken etc.
etc. 65+ met korting (gratis prijsopgave).
KOOKWINKEL
TAFEL
BESTEK
Keltum
W.M.F.
Wilkens
BS.F.
Robbe Berking
Gero -
Gero - Young
Rosenthal
SNELKOOKPANNEN
GLASSERVIEZEN
Zwiesel
Christinenhütte
Cristal d'Arques
Thomas
Villeroy Boch
Spiegelau
Eisch
Klingenbrunn
ALLES VOOR DE
GEDEKTE TAFEL
Vraag naar onze
bruidslijsten
HAARLEMMERSTRAAT 165
LEIDEN - TEL. 14 08 92
Auto's en motoren
Autosloperij Gebr. Opdam B.V.
SCHADE-auto's met afgifte van wettelijk goedgekeurd
vrijwaringsbewijs. Valkenburg ZH. Tel. 071-315101.
ZWAANSHOEK NH. Tel. 02502-45435.
V.D. Greft autoradio-inbouw services
verkoop en reparatie van de bekende merken caraudio,
CD wisselaars, autotelefoon, auto-alarm. Blaupunkt Ser-
vicesteunpunt. Fruitweg 60. Leiden. Tel. 071-323434.
Autosloperij de Graaf B.V.
In- en verkoop van alle merken (loop en sloop) personen en bestel
wagens, weghalen van autowrakken. Grote voorraad nieuwe en ge
bruikte onderdelen. Tel. 071-314141. Ommedijkseweg 24, Leiden.
APK keuringsstation
Th Henskens
HONDA MT '87, sneller
50. i.z.g.st ƒ900,-. Tel.
071-174807. Rond 18 uur.
APK 60,- all in
Tel. 01718-27532.
Ford Scorpio
2.0 CL. d. bl. bj.12-'87,
APK tot dec. '92, i.z.g.st
Vr.pr. 11.500,- Tel. 071-
76o555 19.00-21.00 uur.
Van woning tot prothese...
Sleuteltje doén het in d
St. Aagtenstraat 4-14 - Leiden
Natuurlijk moet uw adver
tentie wel
OPVALLEN
Gebruik ook eens grote let-
Radio/tv/geluidsapparatuur
V.d Greft KTV Audio Video Service
Reparatie en verkoop van alle merken Ktv, Video, Audio,
camcorders Caraudio, autotelefoon, bij u thuis of in de
werkplaats. Sterdealer van Philips, JvC, Sharp, Sony,
Jansen KTV Video Sérvice Centrum
Geen voorrijkosten, alleen Leiden. Regio ƒ15,-. 3 mnd
gar. op reparaties. Dealer v. PHILIPS. ERRES en SONY
(ook voor audio) Ma. t/m vr. 8.30-17.30 Zat. 10-16 en
koopavond. Kenauweg 32 (Ind.terrein) Stevenshof. Tel.
071-311409. Ruime parkeergelegenheid aanwezig.
Lessen/clubs/
opleidingen
Alle cat. (A, B. C. D en CE)
rijbewijzen
binnen 8 DAGEN op
Saba, St. Eustasius, Cura-
cou. Inf. (ma. - zondag v.
09 - 20 u Beukelsdijk 59.
R'dam. 010-4768595, (zie
ook blz. 3 Gouden Gidsï.
Verkeersschool
"Tempo"
34,90 per les, div. Auto's,
tel. 071-122046.
1 e les 4,95
Ook vrachtwagen en auto
bus. Nu ook in Alphen e.o.
Computers
Van der Greft Computerservice
T.k. PC 20 Mb 2xdrive
5,25 incl. kl. MONITOR,
mouse en printer, merk
Star NX1000. Div. pro-
§rammatuur MS DOS
.0 Prijs ƒ1000,-. Tel.
01720-90116.
nóg duidelijk
het hoofd.
Zaken en transakties
Van der Greft Communicatieservice
Verkoop en reparatie van portable en autotelefoon,
mobilofoon en semafoon. Fruitweg 60, Leiden.
Tel. 071-323434. Fax.: 071-323438.
en SPEEL-
zeer aantrek-
an. Monster
stuks
De nieuwe Sleuteltjes zijn
nóg duidelijker. Niemand
ziet uw advertentie over
het hoofd.
jg AIDS FONDS GIRO 8957
Te koop gevr.
Te koop gevraagd
onroerend goed: verhuur
de woningen, flats, heren
huizen, winkels en bedrijfs
ruimtes. Aanbiedingen:
Metterwoon
Vastgoed b.v.
Bel Cebuco
020-6242316
en informeer
naar het
effect van
Co-adverteren
zohdeo een echt
op
Dal kun je dus schudden. Behalve als je nu besluit om vakantiebezorger (in de
periode tussen 15 juni en 15 september) le worden van deze krant. Kun je ook
straks fluitend je eigenwijze vakantie-inkomen omwisselen voor peseta's of
drachmen.
Nieuwsgierig? Wilfred en Angelique van het Leidsch
Dagblad en Alphens Dagblad maken je snel wijzer:
071-161323.
3x§
(datum)
Knip uit, vul in, stuur op
Ja, ik word vakantiebezorgër in de periode van
naam.
adres:
postcode/plaats:
teleloonnr.:
In portvnie envelop sturen naar: Afd. Bezorging van
Leidsch/Alphens Dagblad, Anlwoordnr. 10050,2300 VB Leiden.
