Boutros Ghali blokkeert
besluit Veiligheidsraad
Buitenland
Britse pers wint eerste
slag met regering-Major
Politiechef Palermo door
regering overgeplaatst
Exportvergunningen Irak
nauwelijks gecontroleerd
Dictator Malawi zet
hakken in het zand
Wie was verantwoordelijk voor in stand houden besmet bloed?
Duitsers doen ook mee aan gewapende VN-missies
DONDERDAG 23 JUL11992
Zwarte toekomst voor Akropolis
athene Het witte marmer van de Akropolis dreigt zwart te wor
den, als een rottend gebit. De boosdoener is niet de luchtvervui
ling in Athene, maar de verandering in het klimaat. Daardoor
kan er een zwarte zwam diep in het binnenste van de steen
groeien. Een deskundige: „Net als bij aantasting van het gebit
zijn de buitenste lagen gezond, maar zit het verval daaronder.
Als gevolg daarvan schilfert het marmer af'.
Schadevergoeding van 15 miljoen
new vork» De jury van een federale rechtbank in Brooklyn in
New York heeft gisteren de eerste eis tot schadevergoeding in de
Lockerbie-zaak toegewezen aan de familie van een advocaat: 9-
1 /4 miljoen dollar (15,7 miljoen gulden). De advocaat was een
van de 270 personen die omkwamen bij de aanslag op de Pan-
Am-Boeing, die in 1988 neerstortte in Lockerbie. PanAm bestaat
niet meer onder die naam, maar de verzekeraars zijn aansprake
lijk gebleven voor de eisen tot schadevergoeding die door een
jury worden toegewezen.
'Kamer met zicht op de Zesde Vloot'
BELGRADO» De hoteliers aan de Montenegrijnse kust in de stad
Budva nodigen de zeelui van de Navo-'schepen in de Adriatische
Zee uit de wal op te gaan als toeristen en bieden hun kamers
aan „met uitzichtop de Zesde Vloot. Hoewel de aanbieding
niet letterlijk kan worden genomen de westerse marinesche
pen die moeten toezien op de naleving van de boycot tegen Ser
vië en Montenegro liggen op zo'n 20 kilometer uit de kust
toont zij de wanhoop aan van de hoteleigenaars die sinds de
oorlog in het voormalige Joegoslavië vrijwel alle buitenlandse
klandizie zijn kwijtgeraakt.
Libanese ex-president Franjieh overleden
bavrut» De voormalige president van Libanon, Souleiman
Franjieh, is vanmorgen op 82-jarige leeftijd overleden in het zie
kenhuis van de Amerikaanse universiteit in Bayrut, waar hij al
enige weken werd verpleegd. Franjieh, een christelijke maroniet
en leider van de Libanese feodale elite, was van 1970 tot 1976
president. Zijn naam is verbonden met de 15 jaar durende bur
geroorlog die onderzijn leiderschap in 1975 begon. Hij stond
bekend als een van de invloedrijkste politici binnen de christelij
ke gemeenschap.
Bush: Niet van plan Quayle te lozen
Washington De Amerikaanse president Bush heeft gisteren
toenemende geruchten tegengesproken dat hij voor de verkie
zingen van 3 november zijn onpopulaire vice-president Dan
Quayle wil lozen. Ook Quayle verzekerde het 'volledige vertrou
wen' van de president te hebben. Een opiniepeiling gaf eerder
deze week aan dat 60 procent van het publiek en 58 procent van
de Republikeinen Bush steunt als hij Quayle zou vervangen.
Autoband met 'Koranprofiel' taboe
PINDAR $fRi PE5AVYAN Enige honderden uit Japan ingevoerde
autobanden zijn taboe verklaard in Brunei, omdat hun profiel
lijkt op een vers in de Koran. De moslemautoriteiten in het olie
rijke sultanaat, gelegep in het Noordbomeose gedeelte van Ma
laysia, gaven opdracht de banden terug te zenden, omdat zij be
ledigend worden geacht voor de islam.
Kuwayt kan gestolen vliegtuigen halen
kuwayt Iran heeft Kuwayt Airways gevraagd piloten en techni
ci naar Teheran te sturen om de zes vliegtuigen op te halen die
Irak daar tijdens de Golfoorlog naartoe vloog. Eerder eiste Iran
dat Kuwayt tientallen miljoenen guldens aan vergoedingen zou
betalen, voor het de vliegtuigen wilde teruggeven. Daarover kan
nu later worden onderhandeld.
Nog geen herbegrafenis Hailé Selassie
addis abeba» Haile Selassie, de laatste keizer van Etiopië, moet
nog tot november wachten alvorens 'de Leeuw van Juda' zijn
laatste rustplaats krijgt. Eigenlijk hadden de stoffelijke resten van
de in 1975 overleden negus vandaag precies 100 jaar na zijn
geboorte opnieuw begraven moeten worden. Dat had de kei
zerlijke familie zo gewild, maar de Etiopische regering trok op
het laatste moment haar toestemming in. Haile Selassie werd na
zijn dood begraven onder het privé toilet van zijn opvolger,
Mengistu.
cees van zweeden
correspondent
Het is oorlog tussen de Engelse
roddelpers en de regering Ma
jor. De strijd brak afgelopen
zondag uit, met de onthulling
door het Schotse boulevardblad
People, dat cultuurminister Da
vid Mellor een affaire had gehad
met een Spaanse actrice, Anto-
nia de Sancha.
Politici van allerlei pluimage
verklaarden dat het land toe
was aan een privacy-wet, die
ministers en anderen (het ko
ninklijk huis bijvoorbeeld) zou
vrijwaren van de voyeurspraktij
ken der journalisten.
Onder leiding van de Sun
sloegen de aangeklaagden ver
nietigend terug. De krant ont
hulde dinsdag dat een vooraan
staand lid van de regering tij
dens de verkiezingscampagne
in het voorjaar de krant had ge
beld om de namen en adressen
van drie vrouwen te geven. Die
zouden affaires hadden gehad
met de leider van de liberaal
democraten, Paddy Ashdown.
De boodschap van de Sun was
duidelijk, het beschuldigende
vingertje was een geval van hy
pocrisie. Ook de andere Britse
media mengden zich in de
strijd, waarbij het publiek partij
koos voor de pers.
De pers behaalde gisteren een
eerste overwinning op de rege
ring. De Press Complaints Com
mission, een door de media zelf
gevormd waakhondencollege,
oordeelde dat het publiek het
recht had 'geïnformeerd te wor
den over het privé-leven van
politici, als'dit hun functioneren
beïnvloedt'.
Palermo Rtrberichten heeft de nationale po
litiechef al diverse malen aange
boden ontslag te nemen.
De burgemeester van Paler
mo, Aldo Rizzo, maakte gisteren
bekend dat hij toch niet zal af
treden zoals hij dinsdag had
aangekondigd. President
Scalfaro had er bij hem op aan
gedrongen nog eens over zijn
besluit na te denken. Rizzo wil
de zijn functie neerleggen „om
een daad te stellen, om de staat
en de burgers duidelijk te ma
ken dat het in Palermo zo niet
verder kan".
Naar aanleiding van de moord
op de Italiaanse rechter en maf
fiabestrijder Borsellino en vijf
van zijn bewakers is het hoofd
van politie van Sicilië, Plantone,
ontslagen. Dit heeft het minis
terie van binnenlandse zaken
gisteren bekendgemaakt. Plan
tone zou een bureaubaan krij
gen op het ministerie in Rome.
De maatregel is genomen op
aandrang van de chef van de
nationale politie, Parisi. Die
staat overigens ook bloot aan
hevige kritiek. Volgens eerdere
VN-topman tegen VN-toezicht op zware wapens in Bosnië
washington dpa
Secretaris-generaal Boutros Ghali van de Verenigde Na
ties heeft het aan de stok met de Veiligheidsraad. De VN-
topman verwierp gisteren een oproep om de militaire
waarnemers van de VN toezicht te laten uitoefenen op de
zware wapens van de strijdende partijen in Bctsnië-Her-
cegovina. Dat is een zeer uitzonderlijke stap, aangezien
de Veiligheidsraad al had ingestemd de taakuitbreiding
voor de VN-vredesmacht.
raad al duidelijk dat hij de ver
zwaring van de taak van de vre
desmacht afwijst. Hij haalde bo
vendien fel uit naar de Raad
omdat deze hiermee had inge
stemd zonder zijn advies af te
wachten. De VN-baas verwijt de
raad te lichtzinnig om te sprin
gen met de burgeroorlog in het
voormalige Joegoslavië.
„Ik ben tot de conclusie geko
men dat niet aan de voorw
den is voldaan die het mij
Het verzoek om controle van de
VN, waarvoor volgens Boutros
Ghali zo n 1.100 VN-waame-
mers nodig zouden zijn, was
vervat in een staakt-het-vuren-
dat de strijdende partijen afge
lopen vrijdag in Londen sloten.
Het staakt-het-vuren is overi
gens vrijwel geheel genegeerd.
Boutros Ghali maakte maan
dag in een boze brief aan de V-
gelijk maken de Veiligheidsraad
aan te bevelen het verzoek van
de drie partijen in Bosnië en
Hercegovina te aanvaarden, om
de VN toezicht te laten uitoefe
nen op de zware wapens", zo
stelt Boutros Ghali in een rap
port. Volgens Boutros Ghali is
een dergelijke inzet van VN-
troepen zinloos zonder de me
dewerking van de strijdende
partijen.
In het akkoord werden de
Serviërs, Kroaten en moslims
opgeroepen de wapens neer te
leggen en deze in speciale door
de VN opgezette verzamelpun
ten over te dragen. Dit zou
moeten plaatshebben tijdens
een veertien dagen durend be
stand, dat echter onmiddellijk
nadat het zondagavond was in
gegaan op grote schaal werd ge
schonden.
In Sarajevo was het gisteren
relatief rustig, hoewel in de
nacht van dinsdag op woensdag
de strijd hevig was opgelaaid.
Gorazde, de kleine stad in het
oosten van Bosnië die al weken
door de Serviërs wordt belegerd,
werd wederom met artillerie- en
mortiervuur bestookt.
Een woordvoerder van het
Hoge Commissariaat voor de
Vluchtelingen waarschuwde
gisteren voor een forse groei
van het aantal Bosniërs dat op
de vlucht slaat voor de oorlog.
Als de interantionale gemeen
schap niet snel ingrijpt, kan de
exodus toenemen met meer
dan een miljoen vluchtelingen.
Tot dusver hebben al 2,5 mil
joen inwoners van Bosnië-Her
cegovina hun heil elders ge
zocht.
meldde gisteren dat VN-inspec-
teurs in Irak bewijzen gevonden
hebben dat ook bedrijven in de
VS onderdelen geleverd hebben
voor het Iraakse kemwapenpro-
gramma.
Daarnaast citeerde De Los
Angeles Times gisteren uit ge
heime documenten van de
Amerikaanse inlichtingendienst
CIA, waaruit blijkt dat de CIA
minister James Baker (buiten
landse zaken) in september
1989 waarschuwde dat Irak be
zig was kernwapens te ontwik
kelen. Niettemin vertelde Baker
de Iraakse minister van buiten
landse zaken, Tareq Aziz, een
maand later dat de VS hun con
trole op technologie-exporten
niet zouden verscherpen.
In het onderzoek dat leden van
het Amerikaanse Congres in
stellen naar de wapenverkopen
aan Irak, is naar boven geko
men dat de regering-Bush nooit
'civiele' exportvergunningen
controleerde op mogelijke toe
passing voor militaire doelein
den.
De voorzitter van de banken-
commissie van het Huis van Af
gevaardigden, de Democraat
Gonzalez, zei gisteren dat de re
gering Bush op 771 vergunnin
gen voor levering van civiele ap
paratuur aan Irak er zegge en
schrijve eentje had gecontro-
Het dagblad Washington Post
Kinderen kijken uit de ramen van de Bank van Sarajevo of de kust buiten veilig is, terwijl hun moeders berustend afwachten. De bank is al maan
den gesloten en biedt onderdak aan vluchtelingen uit andere delen van Bosnië-Hercegovina. foto Rtr corinnedufka
BLANTYRE GODFREY KARORO
Malawi kent al sinds zijn onaf
hankelijkheid van Groot-Brit-
tannië in 1964 een éénpartijstel
sel, met Kamuzu Banda als pre
sident-voor-het-leven. De dicta
tor van dit zuidelijk-Afrikaanse
land is uit taai hout gesneden:
toen hij aan de macht kwam
was hij al in de zestig, inmiddels
moet hij de negentig zijn gepas
seerd.
De laatste maanden is de druk
op Banda om zijn dictatoriaal
bestuur te versoepelen sterk op
gevoerd. In april deed de katho
lieke kerk een herderlijk schrij
ven uitgaan waarin ze wees op
de excessen van Banda's be
wind en vroeg om politieke ver
anderingen. Het regime rea
geerde meteen: alle bisschop
pen werden gearresteerd en en
kele uren vastgehouden voor
ondervraging.
De maand daarop-kozen de op-
positiegroepen-in-ballingschap
vakbondsvoorman Chakufwa
Chihana tot leider van een
openlijke campagne voor invoe
ring van een meerpartijenstel-
sel. Amper zette Chihana voet
op Malawische bodem, of ook
hij werd opgepakt.
In dezelfde maand (mei) was
het land voor het eerst getuige
van politieke onlusten, nadat
arbeiders in staking gingen voor
loonsverhoging. Studenten slo
ten zich bij de protesten aan.
De politie trad hard op en arres
teerde drieduizend mensen. Die
zitten nu nog steeds zonder
aanklacht in de cel.
De internationale donorge
meenschap besloot uit protest
om de hulp aan Malawi op te
schorten. Het bewind van Ban
da reageerde met de vrijlating
van Chihana (en tien andere
politieke gevangenen). Vorige
week, twee dagen na de vrijla
ting, werd Chihana opnieuw
opgepakt.
Het illustreert hoe weinig Banda
zich aantrekt van de binnen- en
buitenlandse pogingen om hem
tot hervormingen en respect
voor de mensenrechten te be
wegen. Malawiërs die campag
ne voeren voor democratisering
in hun land hebben de hoop nu
opgegeven dat het regime ver
anderingen zal doorvoeren.
Net als elders in Afrika eist de
oppositie een nationale confe
rentie om een nieuwe grondwet
op te stellen. Maar Banda en de
zijnen zetten hun hakken steeds
steviger in het zand, of, zo men
wil, knijpen hun ogen steeds
stijver dicht. In zijn rede ter ge
legenheid van de 28ste onaf
hankelijkheidsdag op 5 juli zei
Banda dat „de Malawiërs geluk
kig en tevreden zijn met hun
politieke stelsel. De meerder
heid wenst helemaal geen ver
andering in de grondwet." Ban
da's beoogde opvolger, minister
John Tembo, riep zijn landge
noten op „niet te capituleren
voor het meerpartijenstelsel
parus hans gertsen
correspondent
Zeven weken na de eerste zit
ting en na tientallen vaak uiterst
emotionele getuigenverklarin
gen, nadert het Franse bloed-
proces zijn dramatisch hoogte
punt. Morgen zullen drie pro
minente politici, waaronder ex-
premier Laurent Fabius en de
voormalige minister van ge
zondheidszorg, Georgina Du-
foix, aan de tand worden ge
voeld over hun rol in het zoge
naamde AIDS-schandaal.
Fabius en Dufoix, alsmede de
toenmalige staatssecretaris Ed-
mond Hervé, moeten onder an
dere antwoord geven op de
vraag wie er in 1985 verant
woordelijk was voor het in cir
culatie houden van met het
AIDS-virus besmet bloedplas-
ma. Een besluit dat tot nu toe
aan enkele honderden Franse
hemofilie-patiënten het leven
heeft gekost. Nog eens minstens
1200 lijders aan die ziekte zijn
met het gevreesde virus besmet
en daarmee tot een wisse dood
veroordeeld.
Fabius, Dufoix en Hervé heb
ben heel wat uit te leggen. Bij
voorbeeld waarom zij als poli
tiek verantwoordelijken niet, of
veel le traag, reageerden op di
verse alarmerende rapporten.
En waarom ze maandenlang
hebben gewacht met de syste
matische invoering van A1DS-
testsopdonorbloed.
Het optredenvan de drie
wordt door velen met ongeduld
tegemoet gezien. Door dokter
Michel Garretta bijvoorbeeld.
Garretta, in 1985 hoofd van de
Franse bloedbank (CNTS), is
een van de vier artsen die te
recht staan wegens 'produkt-
fraude' of 'het niet verlenen van
hulp aan personen in levensge
vaar'. Ze riskeren straffen van
drie maanden tot vijf jaar cel.
Tot nu toe lijkt Michel Garret
ta de hoofdschuldige in het na
tionale drama. Als directeur van
de bloedbank had hij uiterlijk in
januari 1985 kunnen weten dat
de hele voorraad plasma be
stemd voor hemofilie-patiënten
besmet was met het AIDS-virus.
Maar Garretta gaf desondanks
in juni 1985 nog opdracht de
voorraden tot de laatste druppel
op te maken. Mede om econo
mische redenen, zo heeft hij in
middels toegegeven.
Pas in oktober 1985 werden
de besmette partijen uit de rou
latie genomen. Tegelijkertijd
weigerde het hoofd van de
Franse bloedbank verhit, en
daardoor virusvrij, plasma uit
het buitenland in te voeren.
Dokter Garretta heeft twee
weken geleden aarzelend toege
geven dat hij destijds 'ernstige
beoordelingsfouten' heeft ge
maakt. Maar Garretta weigert
de volledige verantwoordelijk
heid voor het drama op zich te
nemen. 'Alle verantwoordelijke
personen op alle niveaus' zou
den in 1985 op de hoogte zijn
geweest. En zeker de drie ge
noemde politici.
Georgina Dufoix, de toenma
lige minister van volksgezond
heid, gaf dat al eerder toe. Van
haar is de inmiddels in Frank
rijk onsterfelijk geworden uit
spraak dat ze als minister ver
antwoordelijk was, maar niet
schuldig. Responsable, mais pas
bonn hans hoogenduk
CORRESPONDENT
Een meerderheid van het Duit
se parlement heeft zich giste
ren uitgesproken voor Duitse
militaire deelname aan toe
zicht op naleving van het VN-
embargo tegen Servië en Mon
tenegro. De christelijke-libera-
le meerderheid stelde zich ach
ter de regering Kohl op, die
eerder deze maand al had be
sloten de torpedoboot Bayern
en drie patrouillevliegtuigen
naar de Adriatische Zee te stu
ren. De oppositiepartij SPD
diende een motie in, waarin de
handelwijze van de regering in
strijd met de grondwet werd
genoemd, maar vond weinig
weerklank.
Hoewel de partijen gisteren in
een deels zeer emotioneel ver
lopen discussie in het door de
SPD gevraagde spoeddebat
geen millimeter nader tot elkaar
waren gekomen, kwam er wel
iets meer duidelijkheid over de
koers van de regering-Kohl.
Duitsland wil zijn nieuwe plaats
op het internationale toneel in
nemen en is bereid niet alleen
aan vreedzame VN-acties deel
te nemen, maar ook aan gewa
pende missies, luidde de bood
schap.
De vraag is alleen hoe dat ge-
Een onderonsje tijdens het spoeddebat in de Bondsdag tussen minister
Kinkel (buitenlandse zaken) en bondskanselier Kohl (rechts), foto dpa
regeld moet worden. De Duitse 'blauwhelmmissies' (missies
grondwet verbiedt namelijk de voor de Verenigde Naties),
inzet van de Bundeswehranders De regering heeft, volgens
dan voor de verdediging van de SPD-fractieleider Hans-Ulrich
eigen grenzen en die van de Klose, met het besluit om de
NAVO-partners. Volgens som- Bayem in WEU- en NAVO-ver-
mige christendemocratische af- band op te laten stomen niet al
gevaardigden is een verande- leen de grondwet overtreden,
ring van de grondwet helemaal maar ook het parlement voor
niet nodig. Maar omdat de libe- een voldongen feit gesteld. On-
rale coalitiepartner daar anders zin, antwoordde het verse duo
over denkt, houdt kanselier Kinkel-Ruhe, dat sinds enige
Kohl zich nog op de vlakte. De tijd Buitenlandse Zaken en De-
sociaal-democraten, zonder fensie beheert. Volgens de twee
wier toestemming een grond- was de SPD van tevoren geïn-
wetswijziging onmogelijk is, formeerd, is de actie helemaal
willen niet verder gaan dan niet in strijd met de grondwet
en was de regeringsmeerder
heid in het parlement ervoor.
Dat bracht Klose tot de con
clusie dat de regering niet alleen
de grondwet uitholt, maar stap
je voor stapje een fundamentele
wijziging van het Duitse buiten
landse- en veiligheidsbeleid
doorvoert. Hij eiste een duide
lijk antwoord van de kanselier.
Maar die bleef gewoon zitten en
liet het aan Schauble en Jut en
Jul, zoals Kinkel en Ruhe intus
sen licht spottend worden ge
noemd, over om de SPD in de
hoek te zetten.
Dat was niet erg moeilijk,
want de sociaal-democraten
rollen al weken ruziënd over
hun eigen koers over straat.
Schauble strooide nog wat zout
in de wonden met een citaat
van Willy Brandt. Deze had als
kanselier in 1973, toen Duits
land lid van de VN werd, onder
meer gezegd dat zijn land rech
ten en plichten die in het VN-
handvest waren vastgelegd zou
nakomen. Nu zijn we weer een
herenigd en dus soeverein land
en kunnen ons niet langer aan
die verplichtingen onttrekken,
voegde Schaubïes partijgenoot
Ruhe eraan toe. Ruhe verder:
„Het gemeenschappelijke Euro
pa kan niet worden gebouwd
als Britse en Franse oorlogsbo
dems ter bescherming van
mensenlevens koers zetten op
de Adriatische kust, terwijl onze
schepen hun thuishaven aan
sturen".
De sociaal-democratische te
genweer viel niet erg overtui
gend uit. De SPD-afgevaardigde
Peter Glotz verwoordde eerder
het dilemma voor Duitsland en
zijn partij het treffendst. „Na de
eenwording zal de principiële
beperking tot onze eigen aange
legenheden in de praktijk uitlo
pen op: wij betalen, jullie schie
ten en sterven", zei hij.
„Op den duur zou een derge
lijk beleid door de hele wereld
worden veracht", aldus Glotz.
„Maar voordat we een besluit
kunnen nemen, dient er een
diepgaande en langdurige dis
cussie in parlement en samen
leving plaats te vinden. Met de
meerderheid van een handvol
stemmen in de Bondsdag is het
niet gedaan".
Glotz, en met hem grote de
len van de SPD, vermoeden na
melijk dat de regeringspartijen
de oorlog op de Balkan willen
gebruiken om dit debat over te
slaan en voldongen feiten te
scheppen. „Wie kan zich erover
verwonderen dat links zich daar
tegen verzet? Nee, we mogen
ons niet op dun ijs laten lokken
door Jut en Jul en dat nog wel
midden in de zomer", conclu
deerde de sociaal-democraat.
coupable, zoals dat in het Frans
zo fraai heet. Een uitspraak die
sindsdien te pas en te onpas
wordt gebruikt als voorbeeld
van politiek cynisme.
De rechters zullen moeten
uitmaken of Dufoix, Fabius en
Hervé mede verantwoordelijk
waren aan de onwaarschijnlijke
serie dodelijke blunders bij de
bloedbank. Dat zou als verzach
tende omstandigheid kunnen
gelden voor de vier artsen die
terecht staan. Maar het zou er
ook toe kunnen leiden dat de
politici alsnog in staat van be
schuldiging worden gesteld om
dat ze destijds onverantwoorde
lijk gehandeld hebben.
VN-beraad over
aanpakken Irak
De VN-Veiligheidsraad zal van
daag praten over een mogelijk
ultimatum aan Irak nu dat land
blijft weigeren medewerking te
verlenen aan VN-inspectiemis-
sies. Gisteren voerden de Vere
nigde Staten opnieuw overleg
met hun bondgenoten over
maatregelen tegen het regime
van Saddam Hussein. Een bom
bardement op Baghdad wordt
niet uitgesloten.
Israëli's doden
terroristenleider
JERUZALEM» DPA
Israëlische troepen hebben in
de buurt van de stad Jenin op
de Westelijke Jordaanoever bij
een schietpartij een van de
meest gezochte Palestijnse acti
visten gedood. De gedode acti
vist is Mahmud Abu Hassan,
plaatsvervangend leider van de
ondergondse organisatie Zwarte
Panters, die achter honderden
overvallen op Israëlische mili
tairen en burgers en op ver
meende Palestijnse collabora
teurs zou zitten
