Zo moeder, zo dochter
Cultuur&Kunst Films/Boeken
Simone Schell maakt come-back
Schrijvende acteur
verspreidt vals licht
Pseudo diepgang in Love Crimes
Riggs en Murtough hoeven nog niet met pensioen
DONDERDAG 16 JUL11992
17
Renate Dorrestein schreef opnieuw een kraker van een boek
De nieuwste roman van Renate Dorrestein biedt in meerdere opzichten engagement
van het zuiverste water. Het verhaal dat in Ontaarde moeders wordt verteld, sluit niet
alleen nauw aan bij de immer voortdurende discussie over de combinatie van moeder
schap en werk, maar is bovendien exemplarisch te noemen voor de maatschappelijke
en vooral emotionele ontaarding, waarin kinderen die eigenlijk niet gewenst zijn, te
recht komen.
RECENSIE. BERT KUIPERS
'Ontaarde moeders', Renate Dorrestein.
Uitg. Contact, 29,90.
Na het lezen van Dorresteins
roman kom je wat dat betreft
maar tot één gevolgtrekking:
sommige mensen kunnen maar
beter geen kinderen krijgen.
Wie ouderschap toch wil paren
aan werk, maakt van zijn of
haar leven en dat van anderen
een grote puinhoop.
In een wereld waarin het nor
maal lijkt dat mannen zich bij
voortduring onttrekken aan de
verantwoordelijkheid voor het
door hen verwekte kroost, is een
vrouw die hetzelfde doet, voor
de goegemeente al snel een
ontaarde moeder. Maar wat be
tekent dit begrip eigenlijk? Zit er
niet meer aan vast? Dorrestein
zou Dorrestein niet zijn, als het
probleem niet vanuit een origi
nele en vooral feministische op
tiek werd benaderd. In haar ro
man wordt de visie ontwikkeld
dat de ontaarding van moeder
op dochter wordt overgeleverd
en eigenlijk al zo oud is als de
mensheid: 'zo moeder, zo doch-
Met Lucy, oftewel de
Australopithecus Afaresis, is het
allemaal begonnen. Die eerste
mensachtige aap bracht het
moederschap in de wereld en
ook dat bijbehorende ondefini
eerbare 'iets', waarvan een
vrouw haar hele leven de ge
vangene blijft: hoe kun je niet
van je eigen kind houden, hoe
kun je het aan zijn lot (de vader,
in Ontaarde moedersoverla
ten? Hoe kun je het over je hart
verkrijgen om je kind niet op de
eerste plaats te stellen?
Het is de
JEUGDLITERATUUR
RECENSIE CASPER MARKESTEUN
'Marie Pouceline of de Nicht van de Generaal', Simone Schell met
illustraties van Fief van der Veen. Uitg. Holland, 23,90.
Simone Schell is terug van weggeweest. De Bloe-
mendaalse schrijfster, die ooit voor De nacht van
de heksenketelkandij en Zeezicht een Gouden
Griffel kreeg, komt in de laatste edities van de
gids 'Boek en Jeugd' (uitgave CPNB en NBLC)
niet eens meer voor. Dat kan goed kloppen, want
het aardige Emilie uit 1986 is de laatste jeugdro
man die van haar hand verscheen.
Marie Pouceline of de Nicht van de Generaal
speelt halverwege de vorige eeuw. Het is het
sprookjesachtige verhaal over de ongewenste ba
by Marie, die, zoals zovelen vóór haar, gedropt
wordt bij opoe Poe, 'in het bos achter Vlije, onge
veer een uurtje van de Hofstad Fest'. Ze heeft,
zoals dat hoort in dit genre verhalen, een medail
lon met een portretje van wat volgens Poe haar
'Oom de Generaal' is. Poe stuurt het lilliputtertje
naar kostschool. 'Wie niet groot is, moet hard
worden', zei Poe. 'Spijkerhard.' Hard is Marie
niet; ze is lief, ontwapenend en naïef.
De belangrijkste intrige vormt de vraag wie de
generaal uit het medaillon is tot wie Marie zich
moet wenden als Poe er niet meer is: de vijf
handpalmen grote Generaal Pouce van de ker
mis, of gaat het om een andere generaal?
Die vraag geeft spanning aan het verhaal. De
ontroering ontstaat door het karakter dat Simone
Schell aan haar hoofdfiguur meegeeft. Marie Pou
celine is op haar zolder in de kostschool van de
vervelende directrice Juffrouw Otepo de goedaar
dige spil om wie alles draait. Ze temt muizen en
geeft zelfs de stinkende, norse koetsier Nurks een
nachtzoen. Het gelukkig einde past geheel bij het
verhaal, net als de illustraties van Fiel van der
Veen.
gevoel dat Bonnie, één van Dor
resteins personages, nog steeds
parten speelt. Ze heeft zich
weliswaar in theorie van haar
moederschap bevrijd door te
kiezen voor zichzelf en het kind
over te laten aan de vader, maar
voelt dat 'iets' weer knagen als
ze na negen jaar plotseling met
haar kind wordt geconfron
teerd. Het is de tredmolen waar
een vrouw, de ontaarde moeder
die Bonnie is, kennelijk nooit
uitkomt. 'Vluchtzucht en
wegwee' ten spijt. Overbodig te
vermelden dat de vader, Zwier
genaamd nomen est omen
te kort schiet in de opvoe
ding van zijn dochter. Hij slaat
haar en kan dus evenzeer ont
aard worden genoemd.
Bonnie is de zus van Meijken.
De eerste is gewild maar
door een moment van onbe
dachtzaamheid eigenlijk on
gewild moeder geworden, de
tweede is ongewenst, namelijk
door verkrachting opgescheept
met het trauma van minder
waardigheid. Bonnie gaat dan
ook door voor de geslaagde in
het leven, Meijken daarentegen
is 'mislukt' en verworden tot
een ontroostbare en niet te ver
plaatsen vleesmassa.
Met Meijken loopt het overi
gens goed af, want op een dag
weet ze nadat ze ruim vijfen
dertig jaar binnen heeft gezeten
uit te breken, net als de altijd
zo superieur gewaande zus
Bonnie. Meijken vindt eindelijk
troost bij haar moeder, die kort
daarop sterft. Maar de prijs die
ze ervoor moet betalen is hoog:
op weg naar het verzorgingste
huis waar haar moeder leeft,
beleeft ze de verkrachting op
nieuw. Die wordt bijzonder evo
catief beschreven en laatje door
de weerzinwekkendheid ervan
dus niet onberoerd.
Schrijfster Renate Dorrestein.
ïand vertrouwd voorko
men, levert het feministische
engagement van Renate Dor
restein steeds opnieuw een kra
ker van een boek op. Ontaarde
moeders pakt je vanaf het begin
ARCHIEFFOTO DIJKSTRA
bij de kladden, houdt de span
ning erin, zit vol met verrassen
de wendingen en denkbeelden,
en zet niet onbelangrijk,
want soms is de boodschap be
langrijker dan de stijl aan tot
reflectie. Kortom: het enig juiste
boek voor ontaarde lezers.
Had Peter Jan Rens het maar niet gedaan
JEUGDLITERATUUR
24,95.
Je bent tien jaar, je heet Willem-
Jan van Puffelen en op zomaar
een dag wil je Rauzer heten,
omdat die naam van het werk
woord 'rauzen' komt en 'wild
tekeergaan' betekent. Wie zou
dat niet willen, met een vader
die Joop-Joost heet en met een
moeder als Neeltje-Maria, die te
pas en vooral te onpas een gil
slaakt.
Maar in plaats van zich in het
woeste leven van tienjarigen te
storten, stapt Rauzer op de trein
naar een grote stad, waar jonge
meisjes achter het station 'wer
ken', waar haringkarren zijn en
kortgerokte, bier
drinkende, boerende, zwaar op
gemaakte dame van zestien die
goed in de slappe was zit. Een
echt carrière-vrouwtie. De alco
holische zwerver Groothoff om
schrijft op zijn eigen pedagogi
sche wijze aan Rauzer wat Ine
uitvoert: „Jouw Ine wacht tot er
langskomt in een
heid die zijn eigen kleren op de
hand wast, veel geld verdient
met autoruiten wassen en ge
zellig met Ine dronken wordt
maar haar tevens van de alco
hol af wil helpen. Het Reddertje
van tien jaar is al gauw in staat
tot uitspraken als: „Ik geef de
sleutels misschien straks wel te
rug, dat hangt van het gesprek
af dat wij gaan voeren."
Kortom: een herkenbaar ver
haal voor elke tienjarige, die in
dit verhaal over 'het leven' ant
woord krijgt op de meest pran
gende vraag: 'Doet Rauzer het
of doet-ie het niet?' Nee, hij
doet het niet. Had Peter Jan
Rens het ook maar niet gedaan.
Dan was ons veel leed bespaard
gebleven. Wat zou Joost Zwa
german, de schrijver van Vals
Licht waarin twee volwassenen
een soortgelijke relatie beleven,
er trouwens van vinden?
auto. Die
Zij stapt bij hem in de auto en
dan gaan ze een rondje rijden.
Dat vindt die meneer gezellig,
want dan is hij niet meer een
zaam. Daarna zet hij haar weer
af, achter het station en geeft hij
haar geld in dank voor de gezel
ligheid."
Zo zie je maar weer: er zijn
heus nog wel aardige zwervers
die in feite verklede Heilsolda
ten zijn.
De twee storten zich in een
heavy relatie. Rauzer is binnen
enkele dagen een persoonlijk-
Philip Hopman illustreerde 'Rau
zer', het eerste jeugdboek van Pe
ter Jan Rens.
BIOSCOPEN
AMSTERDAM
ALFA 1 tel. 6278806
Le chateau de ma mère a l., dag. 14,
19.30,22, za zo 13.30,16,19.30,
22
ALFA 2
Hearts of darkness 12)., dag. 14,
19.30,22, za zo 13.30,16,19.30,
22
ALFA 3
Hamlet a.l., dag. 14,18.45, 21.30,
za zo 13,15.30,18.45,21.30
ALFA 4
De Noorderlingen 12 j., dag. 14,
18.45 en 21.30, za zo 13,15.30,
18.45,21.30
ALHAMBRA1 tel. 6233192
Basic Instinct 16 j., dag. 13.45,
18.45,21.30
ALHAMBRA 2
Silence of the lambs 16 j., dag. 19,
21.45
BELLEVUE CINERAMA tel. 6234876
Lethal weapon 3 16 j., dag. 13.45,
18.45,21.30, zo 13.15,16,18.45,
21.30
CINERAMA
Final Analysis 12 j., dag. 13.45,
18.45,21.30, zo 13.15, 16,18.45,
21.30
CALYPSO 1 tel. 6234876
The hand that rocks the cradle 12 j
dag. 14, 19.15, 22, zo 13.30,
16.15,19.15,22
CALYPSO 2
Capo fear 16 j., dag. 14,19.15,22,
zo 13.30,16.15, 19.15,22
CINECENTER-CINEMACORALINE
tel. 6236615
J'Embrassepas 12 dag. 14.30,
17.19,30, 22.15
CINECENTER-CINEMA PEPPE-NAPPA
Thelma Louise 16 j., dag. 14.15,
17,19.30,22.15
CINECENTER-PIERROT
Urga 16 j., dag. 14.30,17,19.30,
22
CINECENTER-CINEMA JEAN VIGO
Delicatessen a.l., dag. 14.30,17.15.
19.45,22
CINEMA 1 INTERNATIONAL
tel. 6151243
Flodder in Amerika a.l., dag. 15,
19.30,22
CINEMA 2 INTERNATIONAL
Basic Instinct 16 j., dag 18.45,
21.30, zazo ook 14.30
CITY 1 tel. 6234579
Flodder in Amerika a.l., dag. 14,
18:45,21.30, zo 13,15.45,18.45,
21.30
CITY 2
Basic Instinct 16 j., dag. 13.45,
18.45,21.30, zo 13,15.45,18.45,
21.30
CITY 3
Beethoven a.l., dag. 14.15,19, zo
13.15,15.45,19
Highway to hell 16 j., dag. 21.30
CITY 4
Stop, or my mom will shoot a.l., dag.
14.15, 19, 21.30, zo 13.15, 15.45,
19,21.30
CITY 5
Problem Child 2 a.l., dag. 14.15,19,
21.30, zo 13.15,15.45,19, 21.30
CITY 6
My girl a.l dag. 13.45, 19,21.30,
zo 13.15,15.45,19,21.30
CITY 7
Love crimes 12 j., dag. 14.15, 19,
21.30.zol3.15.15.45, 19,21.30
DESMETtel. 62*73434
Nuit et jour dag. 22.15,zoook 14
A New York fiasco, dag. 19,21, zo
ook 14.15
Les vacances du cinema dag. 20 en
Gay Cinema za 24, zo 16.15
THE MOVIES 1 tel. 6386016
Summerfestival dag. 17.15,21.45,
zo ook 14.45
THE MOVIES 2
Raise the red lantern dag. 17,19.30,
22, zo ook 14.45
THE MOVIES 3
Scream of stone dag. 17.45,22
Voor een verloren soldaat dag. 20, zo
ook 15
TUSCHINSKI1 tel. 6262633
Flodder in Amerika a l dag. 14,
18.45, 21.30, zo 13.15,16,18.45,
21.30
TUSCHINSKI 2
Lethal waepon 3 16 j dag. 14.
18.45, 21.30, zo 13.15,16. 18.45,
21.30
TUSCHINSKI 3
Basic Instinct 16 j., dag. 14. 18.45.
Lizzie Borden durft pikante boodschap niet volledig uit te spelen
FILM
RECENSIE «JOS DE PUTTER
Love Crimes. Te zien vanaf 17 juli: Cineac
2, Oen Haag.
Na Born in Flames en vooral
Working Girls (1986) kreeg
Lizzie Borden het predikaat van
intelligente regisseuse met fe
ministische inslag. Working
Girls toonde zonder enige op
smuk of moralisme het saaie
dagelijkse leven in een bordeel.
Het succes van die film was de
basis van een Hollywoodcon-
tract, dat nu heeft geresulteerd
in Love Crimes, een film over
gevaarlijke fantasieën.
We volgen een toegewijde of
ficier van justitie (Sean Young)
op haar speurtocht naar een
maniak. De man in kwestie (Pa
trick Bergin) geeft zich uit als
bekend fotograaf, vraagt vrou
wen te poseren, intimideert
hen, gaat met hen naar bed en
laat hen vervolgens aan hun lot
U raadt het al: ook de zo kra
nig ogende officier van justitie
valt voor deze verleider, die lang
verdrongen obsessies in haar
naar boven tovert. Dat gegeven
is zeker controversieel: wie wil
beweren dat wanneer een
vrouw 'nee' zegt ze ook wel
eens 'ja' zou kunnen bedoelen
(want daar werkt de film naar
toe) vindt een leger maatschap
pelijk werkers en hun voorlich
tingsfilms tegenover zich.
Helemaal nieuw is het onder
werp natuurlijk niet: Hitchcock,
Chabrol en Bunuel wisten in het
verleden wel raad met de 'onbe
grijpelijke' kant van de psyche
(mannelijk en vrouwelijk), maar
die konden gemakkelijker van
seksisme worden beschuldigd
dan deze Lizzie Borden, tot voor
kort het boegbeeld van de
21.30, zo 13.15,16,18.45,21.30
TUSCHINSKI 4
The Mambo Kings a.l., dag. 14,
18.45,21.30, zo 13.15,16.18.45,
21.30
TUSCHINSKI 5
Hook a.l., dag. 14,20.15
TUSCHINSKI 6
The hand that rocks the cradle 12 j.,
dag. 14,18.45,21.30, zo 13.15.
16.18.45,21.30
TUSCHINSKI CINEAC
Startrek VI a I dag. 18.45,21.30
DE UITKIJK tel. 6237460
Edward II16 j., dag 18.45, zo 15
La Mujer de Benjamin 16 j dag
20.30,22.15
Het programma van Leidse en
Haagse bioscopen staat op de
pagina 'Info'.
Patrick Bergin en Sean Young In 'Love Crimes'.
voortvarende vrouwenfilm. ché van het jeugdtrauma om
Het probleem van haar Love het gedrag van haar hoofdper-
Crimes is echter niet zozeer de soon te verklaren. Weg myste-
pikante stelling, als wel het feit
dat Borden duidelijk geen raad Borden durft het niet aan om
weet met wat ze zo graag als het ongerijmde verlangen (en
controversieel en modern pre- de schuld en boete die er mee
senteert. In het begin lijkt het er samengaan, en die de film zeer
nog wel op dat ze de strekking prikkelend hadden kunnen ma-
van haar verhaal in al z'n conse- ken) simpelweg te tonen zoals
quenties durft te tonen: tot ver- het is. Ze suggereert een bood-
bijstering van de officier van schap over cuepe vrouwelijke
justitie weigeren de slachtoffers verlangens, maar omdat ze die
een klacht in te dienen tegen de niet volledig durft uit te spelen,
fotograaf, niet uit schaamte, verkeert haar film in z'n tegen-
maar omdat hij hun 'het gevoel deel. Al die zogenaamde diep-
gaf mooi te zijn'. gang blijkt slechts een excuus
Maar het gaat mis wanneer om Sean Young zo 'lekker' mo-
Sean Young oog in oog komt gelijk voor de camera te krijgen,
met de verleider. Zodra ae offi- Had een mannelijke collega dat
cier van justitie zich eenmaal gedaan, dan was hij door de
heeft laten opsluiten in een kle- mangel gehaald. De wetten van
renkast en laten boeien en uit- de emancipatie eisen dat dat
kleden op een bank, grijpt ook gebeurt met Lizzie Borden.
Lizzie Borden terug naar het cli- Bij deze.
FILMTIPS VOOR VOLGENDE WEEK
oslecht oomatig oooredelijk oooogoed ooooouitstekend
THE HAND THAT ROCKS THE CRADLE STUDIO. EURO 4 OOOO
Verrassende, aan Hitchcock herinnerende thriller van Curtis Hanson. Michael en
Claire Bartel (Matt McCoy en Annabel Sciorra) nemen het kindermeisje Peyton (Re
becca de Mornay) in dienst. Met allerlei gemene trucs weet Peyton man en kinderen
van Claire te vervreemden. Daarna neemt re haar toevlucht tot grover geschut Al
leen de geestelijk gehandicapte, maar niet achterlijke Solomon (Ernie Hudson) heeft
de heks door.
OCIE CIORNI KIJKHUIS OOOO
Mooie film van de Russische regisseur Nikita Michalkov. Op meesterlijke wijze
speelt Marcello Mastroianni de rol van Romano, een onhandige charmeur die ti|dens
een bootreis zijn levensverhaal vertelt aan een Russische passagier. Het levensver
haal van Romano draait om twee vrouwen: een njke met wie hij is getrouwd en wier
geld hij opmaakt en een mysterieuze dame met een hondje, die hi| in een kuuroord
ontmoet.
JIMI HENDRIX IN CONCERT KIJKHUIS OOOO
In feite gaat het hier om twee films Jimi Hendriaf the Isle of Wight en Jimi Plays
Monterey. Tussen de opnamen in Monterey en die op Wight liggen slechts drie jaar
(1967 en 1970). maar wie vergelijkt, ziet een verschil van dertig jaar. Hendrix laat
in Monterey zijn gitaar doen wat hij wil; op Wight is hij een uitgebluste oude man.
die na afloop van het concert zijn gitaar walgend weggooit.
FLODDER IN AMERIKA LIDO 1EURO 1 OOO
Nieuwe filmhit van Dick Maas en Laurens Geels biedt mengeling van echt grappige
scènes en platte lol. Het asociale gezin Flodder komt na een uitwisseling m New
York terecht, waar het zich ontdoet van sociaal werker Sjakie. De Flodders verdienen
veel geld door dochter Tatjana Simic een striptease te laten uitvoeren in een nacht
club.
FREDDY'S DEAD THE FINAL NIGHTMARE LIDO 3 OOO
Dit zesde deel in de serie A nightmare on Elmstreet 5 is met onaardig. Boeman Fred
die Krueger terroriseert pubers in hun dromen en manipuleert televisies en video-
speiletjes Daardoor ordervinden zij de schaduwzijden van hun hobbies letterlijk aan
den lijve. Fantastische special effects maken vooral de laatste twintig minuten van
deze griezelfilm adembenemend.
In de schaduw van regisseur Paul Ver
hoeven is ook cameraman Jan de Bont
stilletjes omhoog geklommen naar de
top van de pyramide in Hollywood. Be
gonnen met films als Turks Fruit, Keetje
Tippel en De vierde man heeft hij intus
sen meer dan veertig films op zijn. conto
staan. Sinds 1977 woont en werkt hij in
Amerika en deed daar onder meer het
camerawerk voor megahits als Die hard,
Basic Instinct en, een van zijn laatste,
Lethal Weapon 3, die deze week in pre
mière gaat.
In deze film bewijst De Bont eens te
meer dat hij zijn vak inmiddels tot in zijn
tenen beheerst, want hij heeft voor deze
snelle actiefilm rond de inmiddels we
reldbekende rechercheurs Riggs en Mur
tough, een serie spectaculaire beelden
uit zijn camera weten te halen. Het be
gint al met een gigantische ontploffing
aan het begin, wanneer de eigenwijze
Riggs een verkeerd draadje doorknipt en
vervolgens een gebouw van acht verdie
pingen de lucht inblaast: een scene die
aan het slot van de film nog eens wordt
herhaald, dus gewoon blijven zitten tot
na de titels. En er zit meer vuurwerk in
de film, zoals de zinderende finale, wan
neer een enorm houten bouwproject in
de hens gaat.
Tussendoor maken we opnieuw ken
nis met het duo Riggs (Mel Gibson) en
Murtough (Danny Glover). In deel 1 te
gen hun zin aan elkaar gekoppeld, maar
al gauw dikke maatjes, die regelmatig bij
elkaar over de vloer komen. Zoals ge
bruikelijk heeft de rustige, bedaarde
Murtough, die inmiddels een week voor
zijn pensioen zit, het moeilijk met zijn
opvliegende 'buddy', een soort wande
lend kruitvat (een 'lethal weapon') die bij
het minste of geringste ontploft. In het
eerste deel vocht hij nog alleen met zijn
vuisten, maar sinds deel 2 weten we dat
hij ook genadeloos goed kan schieten.
In dit derde deel zit het duo achter de
De tot agent gedegradeerde Riggs (Mel Gibson) en Murtough (Danny Glover) in 'Lethal Weapon 3'.
dieven aan van een grote partij gestolen
wapens, die onder meer zijn doorver
kocht aan enkele jeugdbendes. In het
vuur van de strijd schiet Murtough een
van de bendeleden neer, die een vriend
van zijn zoon blijkt te zijn. Dat zorgt voor
wat verplichte tranen en tegelijk voor het
zwakste deel van de film. Beter gaat het
Murtough af wanneer hij door Riggs
wordt meegezogen in de draaikolk van
actie en avontuur.
Overigens krijgt het duo ditmaal ge
weldige steun van de mooie Lorna Cole
(Rene Russo), van de afdeling Interne
Zaken. Het duo komt er al snel achter
dat een vrouw eveneens haar mannetje
kan staan, niet alleen op het slagveld,
maar ook verbaal. En dat is hard nodig
want Riggs schiet ook met zijn mond
het spektakel en de actiescènes zoals
een achtervolging van twee geldtrans
portwagens op de highway, met een on
navolgbaar scheurende en zingende
chaufeusse maar vooral ook in de cy
nische, vlijmscherpe tong van Riggs, een
sterke rol van Mel Gibson, die even ge
makkelijk zo'n 'die hard' van een politie
man neerzet als onlangs in de film
van Franco Zeffirelli een
verknipte Hamlet-figuur.
Lethal Weapon is een goed uitgekien
de combinatie van actie en hiimor, van
gevechtsscènes en huiskamertafereeltjes.
Helaas wordt de aanstaande pensione
ring van Murtough wat erg breed uitge
meten, want je voelt al direct op je klom
pen aan dat het daar natuurlijk nooit van
zal komen. Al was het alleen maar om de
deur open te houden voor Lethal
Weapon,
