U 3-
Wel briefjes voor opa,
maar niet voor de paus
Projectontwikkelaar Erica failliet
'Nog maar geen
souza van maken'
Rijwielvierdaagse in Drenthe: 'Wie bint bliede dai der weer bint'
Het Gesprek van de Zomerdag
Geschiedenis Leidse kaas
Stadsomroeper even terug
DONDERDAG 16 JULI 1992
13
Zij reageerden zoals we van
degelijke boeren kunnen
verwachten: afwachtend. De
Vereniging van Boeren Leidse
Kaasmakers moeten nog maar
allemaal zien wat de Europese
bescherming van hun produkt
oplevert. „We houden het nog
maar op afstand", zegt de
WarmonderT.P. Warmendam,
voorzitter van de vereniging.
„We willen eerst zien of dat
allemaal wel gratis is. Wij
hebben geen zin daar een hele
souza van te maken voordat dat
bekend is."
Warmendam reageert kortom
niet laaiend enthousiast op het
besluit van de Europese
commissie om regionale
lekkernijen te beschermen.
Streekgebonden culinaire
waren kunnen daardoor
aanspraak maken op
exclusiviteit. Leidse kaas die in
Edam is gemaakt, mag geen
Leidse kaas heten. Dat wordt
dus komijnenkaas. Het is een
van de weinige eetwaren in
Nederland die zo
streekgebonden is en dus onder
die regeling valt.
De Leidse kaas mag met recht
aanspraak doen gelden op het
beschermingslabel 'appellation
d'origine', omdat deze volgens
een traditioneel, regionaal
recept wordt vervaardigd. De
kaasmakerijtjes bevinden zich
alle rondom Leiden en de wijze
van bereiden is nog puur
ambachtelijk. Het wordt in een
beperkt aantal winkels
verkocht.
Voor de makers van Leidse kaas
valt nog te bezien of zij met de
wet echt wat ópschieten. De
oorzaak ligt in de slimme zet
van de Vereniging van Boeren
Leidse Kaasmakers. „Toen ik 14
jaar geleden voorzitter werd
merkte ik dat iedereen eigenlijk
zo maar zijn kaas Leidse kaas
kon noemen. Daar hebben we
een eind aan gemaakt door een
octrooi op ons produkt aan te
vragen. Sindsdien stempelen de
aangesloten leden een merk in
hun kazen met onder meer de
twee Leidse sleutels".
Dat kostte de leden overigens
wel een lieve duit. „Dat was
zo'n 8000 gulden, in die tijd een
fiks bedrag. Daardoor kon
niemand in de Benelux,
Duitsland en Frankrijk gebruik
maken van de naam Leidse
kaas. Laatst vroegen het
octrooibureau of we die
bescherming ook in Spanje
wilden hebben. Dat hebben wij
maar niet gedaan. De kans dat
J. Verhagen en S. Hoogeveen, Leidse kaasmakers uit Hazerswoude: „Het zou leuk zijn wanneer de Leidse kaas daardoor ook in andere landen wat
beter wordt verkocht".
zij daar Leidse kaas gaan maken
schat ik niet erg groot." vertelt
Warmendam op droge toon.
Sinds de komst van het octrooi
is de vereniging aardig gegroeid,
van 9 naar 23 makers van de
kruidige kaas. Deze komen op
twee na allemaal uit de Leidse
regio. Ook het Hazerswoudse
kaasmakersbedrijf Hoogeveen
is daarbij aangesloten.„Ach, het
is allemaal wel leuk, dat
Europese gedoe. Maar ik vraag
mij af wat allemaal niet gaat
kosten. Het zou leuk zijn
de Leidse kaas
daardoor ook in andere landen
wat beter wordt verkocht",
aldus S. Hoogeveen, stichter
van het bedrijf.
Volgens bedrijfsleider J.
Verhagen, schoonzoon van
Hoogeveen, is de laatste tijd
weer wat meer vraag naar de
FOTO BEN DE BRUYN
Leidse kaas. „Dat hangt een
beetje samen met de
gezondheidscultus die steeds
meer in zwang komt. Deze
kaassoort is namelijk mager, het
heeft de helft minder vet dan
Goudse kaas," zegt Verhagen.
Hoogeveen heeft vorig jaar met
Over de herkomst van de
naam Leidse kaas is niet veel
Bekend. De Stichting Neder
lands Voorlichtingsbureau
voor Melk en Zuivelprodukten
kan weinig informatie ver
schaffen over de reden waar
om de kaas met komijnen juist
in de Leidse regio is gemaakt.
Zelfs P.J.M. de Baar. bekend
om zijn enorme parate kennis
van de Leidse geschiedenis,
kan niet zeggen wanneer de
term Leidse kaas nu voor het
eerst opduikt in geschriften.
Volgens voorzitter Warmen
dam van de Vereniging van
Boeren Leidse Kaasmakers
was er in de 17de eeuw geen
zeeschip van de Verenigde
Oostindische Compagnie dat
zonder Leidse kaas richting ln-
dië voer. In de gouden eeuw
was deze magere kaassoort
ideaal voor lange reizen. De
volvette Goudse kazen zakten
bij de tropische temperaturen
als plumpuddingen in elkaar.
De Leidse kazen zijn daarte
gen echter bestand. Het was
voor de zeelui de belangrijkste
bron van eiwitten, zo stelt
Warmendam.
„Met name de boeren in de
regio rond Leiden legden zich
op de produktie van deze kaas
toe. Het kenmerk van de kaas
is dat het weinig vet bevat en
lang houdbaar is. Om er nog
een beetje smaak aan te geven
deden de boeren in de leidse
regio er wat komijnzaad bij".
Later groeide volgens War
mendam het gebied uit tot
Haarlem en Delft. De produk
tie kende hoogtijdagen in de
Gouden Eeuw. toen enorme
hoeveelheden Leidse kaas in
de havens van Amsterdam en
Rotterdam werden verkocht.
Ook was de kaas met komijn
zaad behoorlijk geliefd bij vis
sers die wat langere tijd op zee
bleven.
Nu wordt de boeren Leidse
kaas nog steeds voornamelijk
in buurgemeenten van Leiden
gemaakt. De ongeveer 23 ma
kers van deze kazen zijn lid
van de Vereniging van Boeren
Leidse Kaasmakers die dit jaar
haar 65-jarige jubileum viert.
zijn kazen nog twee prijzen in
de wacht gesleept bij
wedstrijden in Zoeterwoude en
in Oud Ade. De rood geverfde
schijven, kenmerkend voor de
Leidse kaas, werden gekeurd op
smaak, geur, snijdbaarheid en
het model. „Ja, en de komijnen
moeten goed in de kaas zijn
verspreid. Dus niet dat de
mensen in een hap een bonk
komijnzaad naar binnen
krijgen. Da's niet zo goed voor
de smaak", zegt Verhagen.
Het is binnen de kortste keren duidelijk,
Assen is de startplaats voor de snelle types.
Als uitgedaagd door de TT schrijven hordes
mensen zich in voor minstens zestig maar
vaak ook honderd kilometer. Niks keutelen
door het Land van Bartje op een fiets met
terugtrapremmen en hooguit drie
versnellingen. Niks stoppen bij elk terrasje
om bij te tanken en vooral tegen alles en
iedereen die passeert aan te kleppen. Want
daar doe je het tenslotte allemaal voor, voor
de contacten. 'Wie bint bliede dai der weer
bint', staat er dan ook te lezen op een bord
ergens onderweg in een plaatsje waar je
met twee pedaalslagen doorheen fietst.
Nee hoor, in Assen steken de Koga Miata
racers en de Giant Hybrides met gel-zadels
de kop op. Bereden door renners met
zeemleer in de broek en bijpassende
handschoentjes. Nog voor het verstrijken
van de ochtend worden de meeste zo niet
alle kilometers afgelegd.
In stempelplaats Norg is het rond elf uur
nog rustig. Het dorpje ligt dan ook
halverwege de honderd en aan het eind van
de zestig kilometerroute. Op de Brink-groen
met kinderkopjes en een oude Romaanse
kerk- is een markt ingericht. De plaatselijke
omroep Norg geeft een minuut-tot-minuut-
verslag van de gebeurtenissen.
Twee renners hebben net hun stempeltje
gehaald. Het blijken Sander Kool en Joost
Straathof, twee vrienden uit Alphen aan
den Rijn. Ze zijn rond half tien vertrokken
en hebben er volgens de kilometerteller nu
al 45,5 kilometer opzitten. Snelle jongens
dus. met hun bagagedrager-loze
racefietsen, aërodynamische helmpjes en
dito outfit. De Drentse Vierdaagse rijden ze
dit jaar voor het eerst. „Mwa. er lag een
foldertje bij de fietsvereniging en toen zijn
we maar mee gaan doen", zegt Sander alsof
het hem ook maar overkomen is. Het kan
hem niks schelen dat anderen denken dat
racers als zij enkel hun voorwiel zien en
niets van het schitterende Drentse
landschap. „Ze praten maar een eind heen,
ik kijk niet alleen naar mijn voorwiel",
bromt hij onverschillig. De twee maken in
en rond Alphen geregeld tochtjes van een
kilometer of zestig. Dat is toch wat anders
dan elke dag honderd kilometer. „Ach, we
rusten wel goed uit hoor. zo vermoeiend is
dat niet", stelt Bart vast. Van dat uitrusten
zal vanavond waarschijnlijk niet veel
komen want Joost viert vandaag zijn
zestiende verjaardag. Snel door naar Assen
en feesten dus. „Ja, we gaan nog wel even
de stad in", zegt Joost met een blik alsof-ie
er verder niet zoveel over kwijt wil. Een
minuut later zijn de renners uit Alphen nog
slechts twee vlekjes tussen het Drentse
groen.
De Norgse verslaggever blijkt niet te
beroerd mensen uit Leiden en omgeving
naar de radio-caravan te noden 'omdat hier
een meissie van. wat voor een krant ook
weer? oh, het Leidsch Dagblad staat die
graag een kort intervjoetje met u wil
maken'. Jammer genoeg melden zich niet
veel sportievelingen uit het westen. Wel vier
nietsvermoedende Leidse studenten die
tijdens een weekje Drenthe toevallig in
Norg terecht zijn gekomen en het woord
'Leiden' opvingen. Peter Paulus, Ron van
der Ham, Esther Rozenboom en Wytzia
Raspe hebben niks met de Vierdaagse te
maken. „Maar we amuseren ons best hier",
zegt Peter vrolijk. „Het is hier prachtig, ik
zou wel zo'n boerderijtje willen hebben."
Of hij het jammer vindt dat hij zijn fiets niet
bij zich heeft? „Nou. nee hoor. Ik doe al
mee aan de landelijke fietsdag. Vier dagen
achter elkaar op de fiets is me een beetje te
veel."
wille ke hel) koop
Het zou stil moeten zijn in de
Hartebrugkerk. Maar hef is niet
zo. De dikke kerkmuren kunnen
de geluiden van de Haarlem
merstraat niet tegenhouden.
Radio Freewave verzorgt een
uitzending vanaf de Leidse win
kelstraat. De wereldlijke bood
schap klinkt door tot in de dag
kapel van de kerk. „Don'tyou
worry", maak je geen zorgen,
klinkt het uit de geluidsboxen.
Maar er is geen mens die zich
erdoor getroost weet. De dagka
pel is leeg op dit uur van de dag,
waarop de grote leider van de
rooms-katholieke kerk in een
Romeins ziekenhuis is geope
reerd. Nog geen tweeduizend
kilometer zuidelijker, in Italië,
stromen de kerken vol. Zelfs op
straat bidden mensen voor het
geestelijken lichamelijk welzijn
van de paus.
„Ik denk dat het te maken heeft
met de landsaard, de cultuur.
Italianen zijn wat eerder ge
neigd tot actie. Hollanders zijn
behoudender en nuchterder.
Bovendien zijn ze in Italië meer
met de paus verbonden omdat
hij ook de bisschop van Rome
is", zegt pastoor H. Borgholt
van de kerk H. Pius X in Alphen
aan den Rijn.
In de Alphense parochie wor
den geen bijzondere diensten
voor de zieke paus gehouden.
„We bidden voor hem zoals we
voor zo veel intenties bidden",
aldus pastoor Borgholt. Dat
heeft ook te maken met veran
derende opvattingen, zo blijkt
uitzijn relaas.
„Tot halverwege de jaren zestig
had de paus de alleenheer
schappij. Hij was paus en hij zei
wat er moest gebeuren. Tegen
woordig hebben de bisschop
pen een belangrijkere plaats."
Denkt u vaak aan de paus?
„Niet zo vaak. We zijn allemaal
mensen en hier in de parochie
zijn ook heel ernstig zieken. Ik
kan ook weinig voor de paus
doen, hij heeft zijn eigen geeste
lijke verzorgers."
Ook de parochie Sint Agatha in
Lisse houdt geen speciale mis
voor de zieke paus. „Je moet
niet een soort paniekstemming
opwekken. Vanochtend is wel
voor hem gebeden", zegt pas
toor F. Grol.
Pastoor J. Velthuijse van de Sint
Bonifatiusparochie in Alphen is
ook niet van plan een speciale
mis op te dragen. Maar de paus
is toch heel belangrijk? „Dat ben
jij ook", ^egt hij.
„De ene kerk legt andere accen
ten dan de andere. Wij zijn
meer betrokken bij de activitei
ten in de wereld en de maat
schappij. De wereld is de paus
niet, de wereld is: Afrika heeft
honger. Maar andere kerken
zijn meer roomsgezind. Mis
schien dat de Lodewijkskerk op
het Steenschuur in Leiden iets
doet. Daar gaan mensen ook
speciaal naar toe, zij zoeken die
kerk op. Het is net als met
boodschappen doen, iedereen
haalt het ergens anders. Zo zoe
ken mensen ook hun eigen blij
de boodschap."
Pastoor A. Vreeburg van de
Leidse Lodewijkskerk vertelt
echter dat ook in zijn parochie
geen bijzondere activiteiten op
stapel staan. „Het gaat goed
met de paus, de operatie is goed
geslaagd en de tumor is niet
kwaadaardig. Als je iets bijzon
ders wilt doen moet je mensen
kunnen bereiken en we hoor
den pas zondagavond van zijn
ziekte. We hebben toen speciaal
voor de paus gebeden en maan
dagavond hebben we het rozen
kransgebed aan de Heilige Va
der opgeragen. Als het slechter
was gegaan hadden we volgen
de week wel een Heilige Mis
voor zijn welzijn gehouden, die
hadden we dan zondag kunnen
aankondigen."
De pastoor vindt het niet prettig
te horen dat zijn parochie als
wat meer roomsgezind bekend
staat. „Wij zijn helemaal niet
bijzonder, wij zijn doodgewoon
de katholieke kerk en de paus is
doodgewoon het hoofd van de
roomse kerk. Nu onze geestelij
ke vader ziek is, heeft iedereen
daar mee te maken, de ene stro
ming niet meer dan de andere.
Het is erg jammer, die polarisa
tie, en ik doe er niet aan mee."
Rechts aan de muur van de
dagkapel in de Hartebrugkerk
hangen veel briefjes. Voor 'vre
de en geen haat in de wereld',
bijvoorbeeld. Een meisje vraagt
aan 'lieve God' of ze verkering
mag krijgen. „Dat mijn opa
weer mag lopen", is een andere
smeekbede. Voor de paus zijn
vanuit Leiden echter geen brief
jes naar de hemel gestuurd.
leiden Voor een paar uur nam de Leidse
stadsomroeper gisteren zijn oude plaats in op
het bordes van het stadhuis aan de Bree-
straat. De 69-jarige Jan Verplancke, voorma
lig voorzitter van de Vereniging voor de Am
bulante Handel, die voor deze gelegenheid
als omroeper was ingehuurd, trachtte met lui
de stem het rumoer van de braderie te over
stemmen om de burgers kond te doen van
besluiten van het gemeentebestuur en toeris
tische informatie van de VW.
Het kleine bordes was vroeger de plaats
waar stadsomroepers de bevolking op de
hoogte stelden van het laatste nieuws in de
stad. Zijn terugkeer gisteren had te maken
met de opening van een informatiecentrum
van gemeente en VW in het stadhuis op de
hoek van Koombeurssteeg en Breestraat. Dit
centrum is echter alleen bij grote festiviteiten
geopend.
FOTO JAN HOLVAST
Geen uitspraak in incest-zaak
den haag/leiden
De Haagse rechtbank heeft nog geen vonnis uitgesproken tegen
een 60-jarige Leidenaar die wordt verdacht van incest. De rech-
ter-commisaris moet eerst onderzoeken of het zin heeft de man
een zware therapie op te leggen.
Twee weken geleden eiste officier van justitie mr. M. Renckens
drie jaar cel. waarvan twaalf maanden voorwaardelijk. De offi
cier vond de feiten te ernstig voor een therapie. De man zou vijf
van zijn zeven dochters misbruikt hebben. Bij de oudste dochter
leidde de incest tot de geboorte van een dochter. Die was op
haar beurt ook weer misbruikt.
Er komt nu eerst een persoonlijkheidsonderzoek door een
deskundige. Daaruit moet blijken of een therapie zin heeft. Dan
volgt een nieuwe strafzitting waarna de rechtbank definitief von
nis velt. De verdediging vroeg twee weken geleden om een the
rapie. Een celstraf zou geen enkele zin hebben.
AGENDA
Schuld van bedrijf tot boven zes miljoen opgelopen
DONDERDAG 16 JULI
Leiden
Kermis rond Molen de Valk. tot
22 00 uur.
Strijkmuziek Trio Ibert, Pieterskerk
hof. aanvang 20.30 uur.
Rock Rollband Virgin Dreams ir
Sus A
ion. Oude V
n 21.00
LEIDEN - Het gisteren vermiste kalf is teruggevonden. Het dier
werd loslopend op het terrein van de Groenoordhallen aangetrof
fen door de eigenaar, een 45-jarige man uit Nieuwpoort. Gisteroch
tend werd het dier ontvreemd uit een veewagen op het parkeerter
rein van de Groenoordhallen.
VRIJDAG 17 JULI
Kermis rond Molen de Valk. van
13.00 tot 22.00 uur
Leiden Culinair, Pieterskerkhof, van
17.00 tot 22.00 uur.
Flamenco-avond in de Taffeh-zaal
van het Rijksmuseum van Oudheden,
Rapenburg 28, aanvang 20.30 uur.
'No Gipsy, no Tipsy Party'. Arsenaal
plein, aanvang 21.00 uur.
Jazz Behind The Toll, jazzmuziek in
de Warmondse horecagelegenheden
van 21.00 tot 02.00 uur
leiden willem spierduk
Erica ïs failliet. Dë Haagse
rechtbank heeft gisteren het
bankroet van het Leidse bedrijf
uitgesproken. Onderdelen van
Erica verkeerden al in surséance
van betaling. De projectontwik
kelaar heeft een schuld van
meer dan zes miljoen gulden
aan de belasting, bedrijfsvereni
ging en andere schuldeisers. De
curator, de Haagse advocaat
mr. M.C. Udink, acht het vrijwel
uitgesloten c\at zij nog iets van
hun geld zien.
De bankiers, ABN/AMRO en
Pierson, Heldring Pierson, ko
men zonder kleurscheuren uit
dit faillissement. Zij hebben hy
potheekrechten op alle onroe
rend goed van Erica. Als zij die
rechten te gelde hebben ge
maakt - het gaat om een bedrag
van rond de 40 miljoen -, blijft
er wellicht een schuld over van
enkele tonnen aan deze ban
ken. Daarvoor moet de direc
teur van Erica UM Gruppe,
A.H.F. Swaak, privé opdraaien.
Officieel zijn twee onderdelen
van de moedermaatschappij
failliet, aannemingsmaatschap
pij Erica en Erica Beheer. Dit
faillissement houdt echter in
dat Erica alle activiteiten kan
staken. Het onroerend goed dat
hij andere dochters is onderge
bracht. wordt door de banken
verkocht.
Directeur Swaak heeft tot op
het laatst gehoopt zijn bedrijf te
kunnen redden. Hij wilde met
zijn schuldeisers een regeling
treffen. Die zouden 20 procent
van hun vordering krijgen en
het resterend gedeelte op het
moment dat de onroerend
goedmarkt zou aantrekken.
De directeur van Erica ver
wachtte vooral met het kantoor
gebouw Schutterspoort aan de
Schipholweg winst te kunnen
maken. Toen mr. Udink twee
weken geleden in de surséance
van Aannemingsmaatschappij
Erica als bewindvoerder bin
nenstapte, kwam hij al gauw tot
de conclusie dat die hoop ijdel
was. Udink vroeg gisteren het
faillissement aan van de twee
Erica-dochters. Het Leidse be
drijf kwam in de problemen
toen de Zweedse partner Un-
derhall Modernising Real Estate
afhaakte.
Volgens curator Udink lijkt
het erop dat Erica op eenzelfde
manier slachtoffer is geworden
van de ingestorte onroerend-
f;oedmarkt als andere Neder-
andse vastgoedbedrijven die in
de problemen zijn geraakt.
Ingewijden echter sluiten niet
uit dat er geld uit Erica is over-
gesluisd naar privé-ondeme-
mingen van Swaak. Udink kan
daar weinig over zeggen. „Als
dat vermoeden bestaat, dan
roep ik crediteuren bij de On
dernemingskamer van de Am
sterdamse rechtbank op een
verzoek te doen om een enqué-
De curator ziet nog enige
hoop voor de crediteuren als
Swaak zijn privé-vermogen zou
aannpreketL »Het staat hein na
tuurlijk vrij om de crediteuren
zelf te betalen. Swaak heeft zich
tot nu toe het lot van de schuld
eisers aangetrokken. Hij heeft al
eerder voorstellen gedaan voor
een crediteuren-regeling waar-
bil hij een beroep op zqn algen
geld deed".
Directeur Swaak was niet
voor commentaar bereikbaar,
hij is met vakantie.
