Opvolger cassettedeck inzet hevige strijd
Wereldwijd telefoonnet
via 77 kunstmanen
7
Met de 'Miracle'
piano leren spelen
Elektronika
Kleuren-beeldtelefoon
eind '92 in produktie
DINSDAG 30 JUN11992
7
IBM komt met OS/2 Philips komt met DCC; Sony met Mini Disc
Het nieuwe Operating System/2 voor personal compu
ters (OS/2 versie 2.0) komt dezer dagen beschikbaar in
Nederland. Het is IBM's wapen in de strijd om de eerste
plaats bij PC's. De kosten voor het DOS-vervangende,
werkelijke 32-bitssysteem zijn betrekkelijk gering, voor
al wanneer men vóór begin augustus een update
neemt.
OS/2 van IBM is overigens alleen maar geschikt voor
zwaardere PC's, met een minimaal werkgeheugen van
4 Mb en toch minstens 15 tot 30 Megabyte vrije ruimte
op de harde schijf. De processor (de besturings-chip)
moet ten minste een Intel 386SX-type zijn. De 640-bar-
rière vervalt, meerdere DOS- en Windows-taken kun
nen tegelijk worden uitgevoerd. OS/2 lijkt ook erg op
Windows en wordt daarmee een concurrent van Micro
soft. Prijzen bij inruil van diverse pakketten lopen van
183 gulden tot bijna 300 gulden.
Voor wie zich al dit moois niet kan veroorloven, is er
ook een andere oplossing. Digital Research heeft nog
wél een nieuwe DOS - een erg slimme - ontworpen. Hij
vult alle hoekjes en gaatjes van het werkgeheugen en
verdubbelt zelfs de capaciteit van de harddisk. De DOS
(versie 6.0) is juist geschikt voor kleine computers. Bin
nenkort verschijnt de Nederlandse uitvoering of een
gratis update voor de Engelse versie, die hem geheel
compatible maakt met de nieuwste Windows. Prijs van
de Nederlandse versie 340 gulden. De update voor de -
eerder verschenen - Engelse versie is gratis.
De Spy Micro, kleiner dan De Scoopman, met een cas-
een pakje sigaretten. sette ter grootte van een
postzegel.
Nog kleiner
Sony bewijst met de Scoopman en de Spy Micro ander-
mai hoeveel kleiner het allemaal weer kan. De Spy Mi
cro is een dictaatrecorder, gebaseerd op de in die we
reld gangbare microcassette. Het apparaat meet
67x64x18 mm en is daarmee kleiner dan een pakje siga
retten.
De Scoopman is ongeveer even groot als een gewone
dictaatrecorder. Het apparaat is weer een R-DAT, maar
dan met een cassette ter grootte van een postzegel en
zo dik als een moderne floppy disk. De Scoopman komt
nu op de markt (prijs ƒ2000). Hij kan digitale stereo
opnamen maken tot 15.000 Hz en loopt zeven uur op
een penlight batterij.
Dit najaar wacht de consument andermaal een botsing tussen twee gro
ten uit de elektronica-iridustrie. De strijd lijkt op het gekrakeel om de vi
deo-standaard van tien jaar geleden. Toen moesten Video-2000 en Beta-
max het veld ruimen voor de VHS-recorder. Veel consumenten bleven
op slag met een verouderd systeem zitten.
HUGO VAN DER HEEM
De antipoden van nu zijn de bloedbroe
ders van weleer: Philips en Sony, de ont
wikkelaars van de cd. Het gaat om een
opvolger van het cassettedeck. Men zoekt
een medium dat qua bedieningsgemak
en geluidskwaliteit de evenknie is van de
cd. Philips heeft daarbij de beste papie
ren, mede door z'n samenwerking met
veel software-fabrikanten. Sony stelt daar
veel vernuft tegenover, met een reeks
machientjes die allemaal hun tijd ver
vooruit zijn, misschien zelfs te ver.
Roterende kop
Het medium waar Philips zijn kaarten op
heeft gezet heet Digital Compact Cassette
(DCC): een verbeterde cassetterecorder
opnamen kan maken op een
nieuw type cassette. Bestaande musicas-
settes kunnen er gewoon in worden afge
speeld; nieuwe opnamen geschieden vol
gens het DCC-principe dat Philips heeft
ontwikkeld. Daarvoor wordt bij compu
terfabrikant Seagate een speciale kop ge
maakt die heel veel spoortjes kan lezen
en schrijven.
Gedigitaliseerde muziek wordt in de
vorm van bitjes (enen en nullen) tegelijk
op de verschillende sporen boven elkaar
geschreven. Dit optekenprincipe staat
bekend als 'S-DAT', Digitale Audio Tape-
recordering met een stationaire kop. In
Japan heeft men een aantal jaren geleden
al besloten dat het geen geweldig sys
teem was. Men kwam overeen de 'R-
DAT' te gaan maken, een digitaal audio-
systeem met een roterende kop. De DAT-
recorder werd geboren, veel Japanse fa
brikanten gingen hem maken, maar het
apparaat bleef betrekkelijk duur en onbe
mind in de consumentenwereld.
De platenmaatschappijen en Philips
(met het DCC-plan in het achterhoofd)
probeerden de DAT-recorder zo veel mo
gelijk te dwarsbomen. Met name omdat
het voor de consument met de R-DAT
mogelijk was om verliesvrij eindeloos
veel kopieën te maken („niet van onze
cd's", riepen de platenbazen). Deze ob
structie leverde zo veel verwarring op dat'
de nieuwe recorder in de consumenten
wereld flopte. Zelfs overeenkomst over
het Serial Copy Management System
(SCMS), dat doorkopiëren onmogelijk
maakt, kon geen redding brengen.
In de (semi)professionele wereld werd
de DAT wel degelijk een standaard, maar
door z'n vertragingstactiek kreeg Philips
genoeg tijd om de Digitale Compact Cas
setterecorder (DCC) te ontwikkelen.
Een eerste proefserie is nu klaar. Welis
waar zijn er nog veel problemen met de
vervaardiging en montage van de digitale
kop, maar in septembef/oktober zouden
die opgelost moeten zijn. Het Japanse
Marantz (een Philips-bedrijf) zal de aller
eerste series vervaardigen.
Sony begrijpt dat DCC mede door de
geweldige steun uit de software-industrie
een groot succes zou kunnen worden.
Al langere tijd werkte men aan een sys
teem dat potentieel nog meer mogelijk
heden biedt. Dat brengt men dit najaar in
stelling. Het heet de 'Mini Disc' (MD).
Ook een opname- en weergavesysteem,
maar dan gebaseerd op een 64 mm plaat
je, een wat compactere 'floppy disk' en in
feite ook afkomstig uit de computer-in
dustrie.
De Mini Disc kan 74 fninuten muziek
bevatten, ongeveer evenveel als de cd
dus, maar is de helft kleiner. In feite ver
vangt hij niet alleen de cassette als opna
me-medium, maar tevens de cd. Als de
Mini Disc het universele muziekmedium
van de toekomst wordt, zou daarmee een
uitermate compact afspeel- en opname
medium beschikbaar komen. Zakformaat
spelers zouden een gigantische vlucht
kunnen nemen, mits men het huidige
cassette-formaat laat varen.
Desondanks zullen er op de Mini Disc
veel negatieve reacties komen. Consu
menten zullen niet gaarne bereid zijn
hun pasverworven bezit, de cd-speler,
weer aan de kant te schuiven. De softwa
re-fabrikanten, die ook al van voorbe-
speelde musicassettes op DCC moeten
overschakelen, zullen een derde systeem
er niet bij willen hebben. En zeker niet als
dat medium in principe een 'cd-killer'
zou kunnen zijn.
Beide giganten staan dus diametraal
tegenover elkaar. Verwarring bij de con
sument eerder door Philips verwekt bij
de introductie van de DAT zou nu
door de tegenaanval van Sony ook wel
eens bij DCC kunnen optreden. Hoewel
Philips zich verzekerd heeft van de steun
van software- en hardware-fabrikanten
(waaronder Masushita, met de merken
Panasonic en Technics), zal het de strijd
niet eindeloos kunnen volhouden. Het
concem-in-reorganisatie is in Europa im
mers voorbijgestreefd door Sony. dat
zelfs in Philips' thuisland op de eerste
plaats staat.
De Amstrad beeldtelefoon.
Het Engelse bedrijf Amstrad, bekend van satellietscho
tels en computers, heeft in Duitsland onlangs het pro-
toptype van de Videophone getoond: een kleuren
beeldtelefoon, ontwikkeld in samenwerking met GEC
Marconi. De bedoeling is deze (draagbare) beeldtele
foon massaal te gaan produceren en er voor de Europe
se markt een relatief goedkoop produkt van te maken.
De Videophone is uitgerust men een opklapbaar
LCD-kleurenscherm van circa 5 cm. De CCD-camera
die het beeld opneemt is ingebouwd. Men kan het
beeld 'bevriezen' en versturen. Daarnaast heeft de Vi
deophone een rits moderne gemakken als 'handenvrij'
telefoneren, nummer herhaling, verkort kiezen enzo
voort. De Videophone kan eind van het jaar in de han
del komen.
Multifunctionele cd-speler
Technics, het hifi-zusje van Panasonic, heeft een van
de lichtste en kleinste cd-spelertjes tot nu toe geprodu
ceerd. Het apparaat, type SL-XPS900, is uitgerust met
het Mash-precisiesysteem voor het nauwkeurig omzet
ten van cd-informatie in kwalitatief prima geluid. Daar
mee is de kleine speler geschikt voor veel meer doelein
den dan alleen personal audio-speler met hoofdtele
foon.
Vanwege z'n goede weergave kan de cd-speler ook
gebruikt worden bij de hifi-installatie thuis. Van belang
is daarbij dat hij een digitale uitgang bezit, waarvan on
der meer DAT- of DCC-opnamen gemaakt kunnen
worden.
Voor gebruik in de auto kan men een zwenkarm aan
schaffen voor snelle bevestiging. Tevens een voedings
kabel (die past in de sigaretten-aansteker) en een auto
radio cassette adapter. Bij de SL-XPS900 wordt een cre-
ditcard-achtige afstandsbediening geleverd, die vooral
nuttig is bij thuisgebruik. Het topmodel kost ruim 900
gulden. Er zijn goedkopere versies beschikbaar tot rond
400 gulden.
De draagbare cd-speler heeft het grote voordeel dat
hij op de ingebouwde, oplaadbare batterijen ongeveer
10 uur kan spelen. Daarnaast is er een houder voor nor
male penlite Alkaline-batterijen beschikbaar, die overal
ter wereld te koop zijn.
Motorola werkt hard aan verwezenlijking van huzarenstukje
a
I 2 3
«9
4 5 6
gar A
0
c
jgieiütn
Het plan is zo gedurfd, dat som
migen het als een 'overspannen
fantasie' afdoen. Toch is een
wereldwijd telefoonnetwerk, dat
zelfs in de meest verlaten stre
ken op aarde (polen, woestij
nen, oerwouden) zal werken,
niet eens zo ver af van verwe
zenlijking.
Het mooie is dat men er geen
koffers vol apparatuur voor no
dig heeft. Alleen een draadloze
telefoon op batterijen van een
speciaal type. Hij zal er niet veel
anders uitzien dan de pockette
lefoons van nu, en ook hetzelfde
werken. Het enige uiterlijke ver
schil is een wat dikkere, uitklap
bare antenne van circa 15 cm.
lengte.
Het plan is al vijf jaar oud,
maar naarmate de tijd verstrijkt
komt de verwezenlijking steeds
dichterbij. De Amerikaanse
computer- en communicatie
gigant Motorola bedacht het.
Het kreeg de naam Iridium en
er zijn maar liefst 77 verschil
lende satellieten voor nodig die
constant om de aarde draaien.
Met de lancering daarvan zal in
1994 begonnen moeten wor
den. In '97 moeten alle satellie
ten in gebruik zijn. Met het
dichte net van kunstmanen zal
dan overal op de aarde telefo
neren mogelijk moeten zijn.
Andere aanpak
Motorola heeft een wezenlijk
andere aanpak gekozen dan In
marsat. Deze internationale or
ganisatie houdt zich van huis
uit bezig met communicatie op
schepen, en tegenwoordig met
alle mobiele verkeer. Voor tele
foneren over Inmarsat-kunst-
manen heeft men een koffer
van 40 kilo nodig, met een para
plu-antenne en flink wat accu's
of het lichtnet bij de hand. Ook
werkt de apparatuur niet op de
polen, omdat men vandaaruit
de geo stationaire satellieten
boven de evenaar niet kan
Motorola zoekt het daarom
niet in stationaire satellieten,
maar in een dicht net van polai
re (rond de aarde cirkelende)
kunstmanen. Met zo'n satelliet-
telefoon is er altijd wel een (van
de 77) die vlak boven je hoofd
hangt. Bovendien is de afstand
tot de kunstmanen veel kleiner.
Ze cirkelen rond de aarde op
een hoogte van 700 tot 800 kilo
meter. Daarom is er een betrek
kelijk eenvoudige antenne no
dig en geen schotelantenne,
zoals bij Inmarsat, om een geo
stationaire kunstmaan te berei
ken die op minimaal 36.000 km
afstand staat.
Er is ook minder energie no
dig om de betrekkelijk korte af
stand te overbruggen, met kan
dus volstaan met accu's. Effec
ten als echo en het wachten tot
de ander uitgesproken is, zoals
op internationale telefoonge
sprekken via satelliet vaker
voorkomt, zijn tot een mini
mum beperkt.
Vliegende centrales
Slim fs ook dat de satellieten
zelf het gespreksverkeer afhan
delen. als een 'vliegende tele
fooncentrale'. Gesprekken uit
Europa worden door de daar
overkomende satelliet doorge
geven naar kunstmanen boven
de VS of Japan. 1 let zal duidelijk
zijn dat de Iridium-satellieten
dus uiterst gecompliceerde ge
combineerde zend/ontvangers
en schakelcentrales zijn.
Toch is deze techniek bekend
terrein, zeker voor Motorola,
maar ze is nooit eerder toege
past in deze vorm. De Ameri
kaanse fabrikant is zich er ter
dege van bewust dat het 'ster
rennet* aanvullend is. in de
meeste landen (en vooral dicht
bevolkte steden) werken al de
gebruikelijke autotelefoonnet-
ten. Die gebruikt de lridium-te-
lefoon bij voorkeur. Alleen wan
neer men ver van de bewoonde
wereld is schakelt het toestel
over op satelliet. De gespreks
kosten nemen dan met het zes
tot tienvoudige toe.
De kosten van de pockettele
foon worden geschat op 2000 a
3000 gulden in 1994. Niet veel
meer dan een gewone autotele
foon dus. Het abonnement
wordt geschat op 100 gulden,
maar de gesprekskosten zullen
circa 6 gulden per minuut be
dragen, in tegenstelling tot de
50 80 cent die men dan voor
een autotelefoongesprek kwijt
zal zijn. Vergeleken met ge
sprekskosten via Inmarsat nu. is
dat zelfs goedkoop. Die bedra
gen al gauw 10 tot 16 gulden
per minuut.
De 'stertentelefoon' zal niet groter en niet veel duurder zijn dan een gewone pockettelefoon.
Zo had ik vroeger ook wel piano willen le-
r^n spelen, zegt menig ingewijde na het
zien en vooral horen van de 'The Miracle
Piano Teaching System' van MindScape,
een apparaat waarmee op eigentijdse
manier pianoles kan worden gevolgd. Als
het op een computer wordt aangesloten
is het een volwaardige en soms zelfs
strenge pianoleraar.
Het oogt als een synthesizer, maar dat
is niet het bijzondere aan de Miracle. Er
bestaan inmiddels honderden van derge
lijke apparaten. Wel bijzonder is het bij
geleverde computerprogramma waarmee
op een Uitgekiende manier pianoles kan
worden gevolgd.
Stap voor stap wordt de muziekleeriing
door de ruim veertig niveaus (140 mu
ziekstukken) van het computerprogram
ma geloodst. De aangeboden muziek
loopt uiteen van bijvoorbeeld 'Mack The
Knife', enkele nummers van Lennon en
McCartney, tot de onvermijdelijke 'klas
sieken' als 'Ode To Joy', 'Mary Had A
Little Lamb' of "Brahms' Lullaby'.
Elk muziekstuk wordt in onderdelen
voorgespeeld waarna de leerling het deel
met of zonder begeleiding van een me
tronoom kan naspelen. De pianoleraar let
op tempo en aanslag en zal zo nodig
streng ingrijpen door middel van mede
delingen over de gemaakte fouten, aan
bevelingen om het ètuk of een deel ervan
opnieuw te spelen, oefenen op een ander
niveau, of extra oefeningen voor bijvoor
beeld een van de handen.
In een half jaar tot een jaar kan de cur
sist noten lezen, met twee handen piano
spelen en op piano medemuzikanten be
geleiden. De vorderingen tijdens de les
sen worden in het computerprogramma
opgeslagen eri zijn op het scherm of via
een printer-uitdraai te bekijken. De leer
ling wordt in het begin van de lessen 'in
geschreven'. Zo zijn de vorderingen en de
gevolgde lessen voor de computer bij te
houden. Het is dus mogelijk dat meerde
re personen op de Miracle onder eigen
naam lessen volgen.
Begeleiding
Naast het gebruik voor pianolessen heeft
het apparaat nog veel meer te bieden. In
de Studio-afdeling van het computerpro
gramma kan het geluid van acht verschil
lende muziekinstrumenten naast elkaar
worden opgenomen. Zo kan het geluid
van een zelf samengesteld bandje de be
geleiding verzorgen voor een vervolgens
gespeeld muziekstuk.
De toetsenist kan een keus maken uit
128 geluiden. Naast het realistische ge
luid van verschillende muziekinstrumen
ten waaronder saxofoon, marimba, klari
net. vibrafoon, banjo, steelgitaar, enzo
voort, is ook een keur van percussiemo
gelijkheden ingebouwd. Verder is er nog
een handvol 'rare' geluiden zoals hon
dengeblaf, geweervuur, remmende au-
Als de 'Mirade' op een computer wordt aangesloten is hij een volwaardige en soms zelfs strenge pianoleraar. foto CPO
to's. brekend glas en wat dies meer zij. de speakers uit met het oog op de rust in huiskamer worden aangesloten
Met de Miracle kan geluid worden de woonkamer. HomeSofi Benelux uit Haarlem brengt
doorgegeven aan c.q. weergegeven van Het is ook mogelijk om het instrument de Miracle binnenkort op de markt en zal
een z.g. MIDI-apparaat (Musical Instru onafhankelijk van de computer te gebrui- zorgen voor de vertaling naar het Neder
ment Digital Interface). Daarvoor zijn wel ken. In plaats van de computerlessen kan lands van zowel het computerprogram
twee extra kabels nodig. men uit de losse pols spelen of van nor- ma als de handleidingen Het apparaat
In de Miracle zitten twee luidsprekers, male bladmuziek. Het instrument kan gaat ongeveer 1150 gulden kosten.
De los bijgeleverde koptelefoon schakelt eenvoudig op de stereo-installatie in de
