ft
Abortus VS
moeilijker
Er is maar één échte president: Nelson Mandela
ék-' v
'Boff is slachtoffer
van de Inquisitie'
Buitenland
Fidel Ramos nieuwe
president Filippijnen
Russische generaal
Gromov terug aan top
Ripa di Meana blijkt
stiekem overgestapt
DNSDAC 30 JUN11992
5
Gerechtshof verhindert mogelijk verbod
Amerikjanse staten krijgen meer mogelijkheden om
abortus te bemoeilijken, maar hebben niet het recht die
ingreep te verbieden. Dat is de kem van een uitspraak die
gisteren is gedaan door het Opperste Gerechtshof. Voor-
en tegenstanders van het recht op vrije abortus hadden
met grote spanning uitgezien naar de uitspraak. Nie
mand van hen was gisteren volledig tevreden.
AFP Agence France Presse ANP Algemeen Nederlands Persbureau AP Associated Press
DPA Deutsche Presse Agentur CPD Gemeenschappelijke Persdienst
Ind The independent IPS Inter Press Service RTR* Reuter
UPI United Press International
Klaas Matube draagt de kleine kist met het lichaam van zijn negen
maanden oude zoontje naar het podium. foto juda ngwenya Rtr
Een jongen rouwt bij de kist van een familielid in het voetbalsstation van Boipatong.
FOTO PA TRICK DE MOIRMONT Rtr
washington «henk dam
correspondent
De voorstanders van vrije abor
tus hadden wel reden tot enige
opluchting. Het Gerechtshof
had de uitspraak kunnen ge
bruiken om een eind te maken
aan een eerdere uitspraak, de
befaamde uitspraak Roe versus
Wade uit 1973, die het recht op
vrije abortus garandeert. Met 5
tegen 4 stemmen hielden de
rechters die uitspraak echter
overeind.
Dat was onverwacht, want
door benoemingen-van de pre
sidenten Bush en Reagan heeft
het Hof momenteel een over
wegend conservatieve samen
stelling. Tegen alle prognoses in
stemden echter drie van de
conservatief geachte rechters
met de twee nog overgebleven
progressieve rechters mee tegen
de omverwerping van Roe ver
sus Wade.
Dat deden ze ondanks een
oproep van juristen van het
Witte Huis om een eind aan
Roe versus Wade te maken.
„Het recht op individuele vrij
heid en respect voor eerdefe
manilla Rtr-kp-ips
Fidel Ramosis vandaag beëdigd
als presidentvan de Filippijnen.
De officiële plechtigheid ging
gepaard met een aantal bomex
plosies, waarschijnlijk het werk
van rebellerende militairen. De
64-jarige Ramcs won de verkie
zingen van 11 mei met slechts
23 procent van de stemmen.
De kersverse president was
hoofd van de nationale politie
toen zijn achterneef Ferdinand
Marcos in 1972 een militaire re
gering instelde die het land acht
jaar zou leiden. De politie stond
bekend als het meest corrupte
onderdeel van de strijdmach
ten, maar volgens zïn aanhan
gers kon Ramos hier veinig aan
doen wegens de invloed van
Marcos en diens chef-staf gene
raal Fabian Ver. Ramos keerde
zich tegen zijn achterneef en
leidde in 1986 de militaire op
stand die Corazon Aquino aan
de macht bracht. Als chsf-staf
van het leger en later als minis
ter van defensie verdedigde Ra
mos Aquino tegen zeven coup
pogingen.
Aquino beschouwt de uitver
kiezing van haar protégé als een
persoonlijke triomf. Ramos
staat bekend als een gesloten fi
guur die weinig mensen in ver
trouwen neemt. Mensen die
lang met hem hebben samen
gewerkt, zeggen dat hij het ne
men van besluiten tot het laatst
mogelijke moment uitstelt.
Kenmerkend voor zijn stijl is dat
hij gisteren zes van zijn twintig
uitspraken van het Hof' werden
door de rechters als motieven
aangevoerd om de uitspraak uit
1973 onaangetast te laten.
Wel krijgen de verschillende
staten de mogelijkheid abortus
moeilijker te makeh. Want het
Opperste Gerechtshof oordeel
de ook dat een wet van de staat
Pennsylvania die voorwaarden
verbindt aan onderbreking van
de zwangerschap rechtsgeldig
is.
Die wet houdt onder meer in
dat vrouwen die een abortus
wensen, eerst moeten luisteren
naar een toespraak van een
dokter waarin deze hen vertelt
over de groei van een foetus, en
hen wijst op alternatieven voor
abortus zoals adoptie. Vervol
gens moeten de betrokken
vrouwen 24 uur lang wachten
voor ze de abortus kunnen laten
doen. Ongetrouwde meisjes die
jonger zijn dan 18 jaar moeten
bovendien toestemming heb
ben van hun ouders of van een
rechter.
Andere staten zullen nu zeker
het voorbeeld van Pennsylvania
volgen.
Fidel Ramos. foto»Rtr
ministers nog niet had be
noemd.
Ramos heeft aangekondigd
dat hij in de eerste plaats de
economie nieuw leven wil in
blazen en de levensomstandig
heden van de ruim 65 miljoen
Filipijnen, van wie de helft in
armoede leeft, wil verbeteren.
Er is hem ook veel aan gelegen
de ingezakte betrekkingen met
de Verenigde Staten een nieuwe
impuls te geven. Het buiten
lands beleid heeft hij in handen
gegeven van bestuurders die als
pro-Amerikaans te boek staan.
Dat verandert echter niets aan
de sterk gewijzigde verhoudin
gen op wereldschaal sinds het
einde van de Koude Oorlog.
Ook Ramos zal zijn blik moeten
verruimen en zich meer op de
eigen regio moeten richten.
BOIPATONG PETER VAN NUUSENBURG
CORRESPONDENT ZUID-AFRIKA
Tienduizenden mensen hebben
gisteren de laatste eer bewezen
aan de slachtfoffers van het
bloedbad in Boipatong. Met au
to's, busjes en taxi's waren ze
naar het kleine zwarte woon
oord 60 km ten zuiden van Jo
hannesburg gekomen. Ze
zwaaiden met de vlaggen van
het ANC, het radicale PAC en
het nog radicalere Azapo, droe
gen spandoeken mee en eisten
het aftreden van president F.W.
de Klerk.
MOSKOU/CHISINAU Rtr-AFP-GPD
Boris Gromov is terug aan de
top in Rusland. De generaal-ko-
lonel, die begin 1989 als laatste
Rus te voet Afghanistan verliet,
is door president leltsin be
noemd tot onderminister van
defensie. De komst van Gromov
lijkt olie op het vuur van de
brandhaarden Myldova en Ge
orgië. In beide voormalige Sov
jet-republieken heeft de niet-
Russische bevolking het aan de
stok met groepen die zich wil
len aansluiten bij Rusland.
Gromov staat bekend als een
vurig nationalist. Hij deed vorig
een jaar als running-mate van
de vroegere Sovjet-premier Ry-
zjkov nog een gooi naar het
vice-presidentschap van Rus
land. Na de verkiezing van Jelt-
sin en zijn vice-president Roet-
skoj benoemde Sovjet-president
Gorbatsjov Gromov tot onder
minister van binnenlandse za
ken. Zijn directe baas was mi
nister Boris Pugo, ook zo'n
ijzervreter, die verantwoordelijk
TOBINGEN-SAO PAULO KIPA-AFP
Opnieuw is een hoopgevend fi
guur in de katholieke kerk het
slachtoffer van de Inquisitie
geworden. Zo reageert de Zwit
serse theoloog Hans Küng, zelf
een slachtoffer van de Vati
caanse congregatie voor de ge
loofsleer, op het besluit van
Leonardo Boff om zich in de
lekenstand te laten terugzet
ten.
Rome verbrandt zijn tegen
standers niet meer fysiek op de
brandstapel, maar wel psy
chisch door jarenlange leer-
procedures en door voortdu
rende pressie, aldus Küng.
Het Vaticaan maakte Boffs
besluit gisteren juist belache
lijk. Onder veel trouwe aposte
len is er altijd één die de Heer
verlaat. Zo reageerde de twee
de man van het Vaticaan, So-
dano, op het besluit van de
Braziliaanse bevrijdingstheo
loog om het priesterambt neer
Buiten het vervallen stadion
van Boipatong, waar de af-
scheidsceremonie werd gehou
den, was de sfeer feestelijk, bij
na uitgelaten, als voor een be
langrijkevoetbalwedstrijd.
Wie het stadion binnen ging,
betrad een andere wereld, een
tempel waar de naar schatting
25.000 aanwezigen afscheid na
men van de doden, die door
hun gruwelijk einde een nieuw
tijdperk in de Zuidafrikaanse
geschiedenis markeren. Na Boi
patong is de hoop op een vreed
zame oplossing een kleine,
zwak flaldcerend vlam gewor-
was voor het geweld van de zo
genaamde zwarte baretten
(eenheden van het ministerie)
in de Baltische staten in de eer
ste weken van 1991. Toen Pugo
vorig jaar augustus als een van
de acht putschisten achter de
tralies ging, verdween Gromov
geruisloos van het toneel.
Zijn opmerkelijke terugkeer
valt samen met de aanstelling
van generaal-majoor Aleksandr
Lebed als bevelhebber van het
Russische leger in Moldova.
Ook Lebed is een harde jongen.
„De Russische man kent niet de
traditie en de karaktertrek om
werkloos toe te zien hoe burgers
voor zijn ogen worden gedood,
verwond en verminkt", zo zei
Lebed gisteren tegen het pers
bureau ITAR-TASS. Dat belooft
niet veel goeds voor Moldova,
waar de Roemeense meerder
heid in een burgeroorlog is ver
wikkeld met de Russen en Oek-
raïners die op de linkeroever
van de rievier de Djnestr hun ei-
gen republiek hebben uitgeroe
pen. Het Russische 14de leger
te leggen. Leonardo Boff is vol
gens meldingen in de Brazi
liaanse pers uit de Francis
caanse orde gestapt en wenst
bovendien geen priester meer
te zijn. Boff, al twintig jaar hin
derlijk gevolgd door de Vati
caanse congregatie voor de ge
loofsleer, zegt in een brief
waarin hij zijn besluit uiteen
zet: „Voor mij is de uiterste li
miet bereikt Het Vaticaan is
wreed en zonder genade. Ik wil
mijn vrijheid behouden om als
katholiek en oecumenisch
theoloog te kunnen werken
ten dienste van de bevrijding
van de armen."
Het Vaticaan legde Boff in
1985 een spreek- en schrijfver
bod van een jaar op omdat zijn
boek 'Kerlc charisma en
macht' leerstellige afwijkingen
zou bevatten. Vorig jaar werd
hij onder druk van het Vati
caan afgezet als hoofdredac
teur van het tijdschrift Vozes.
den.
Voor het podium van waar de
hoogwaardigheidsbekleders
hun gepolijste, opruiende en
soms verzoenende toespraken
hielden, stonden, keurig in ge
lid, de lijkkisten van 38 van de
39 slachtoffers. ANC-leden
vormden een erewacht. Fami
lieleden zaten naast de kist van
hun dode. Dof voor zich uit sta
rend. Voor het negen maanden
oude zoontje van Klaas Matupe
was een miniatuuruitvoering
van de grote kisten gemaakt.
Een dankbaar object voor de fo
tografen.
(voorheen een Sovjet-eenheid)
is nog steeds in Moldova gele-
gerd.
De benoeming van de twee
havikken vergroot de kans dat
het Russische leger daadwerke-
De Palestijnse delegatie bij het
vredesoverleg in het Midden-
Oosten wil de Israëlische politie
geen bijzonderheden geven
over hun ontmoeting met PLO-
voorzitter Arafat, eerder deze
maand in Amman. De politie
probeerde de Palestijnse onder
handelaars gisteren te verhoren
toen ze terugkeerden uit Jorda
nië. Maar delegatieleider al-
Husseini zei dat Israël niet het
recht heeft zijn partners in het
vredesoverleg te ondervragen.
De Palestijnen zijn verder onge
moeid gelaten. Het is onzeker of
ze nog zullen worden vervolgd.
Bij hun aankomst op de Wes
telijke Jordaanoever kregen de
Palestijnse delegatieleden een
video te zien met opnamen van
het Jordaanse tv-joumaal van
hun ontmoeting met Arafat. De
politie zal die beelden bij het
onderzoek gebruiken. Contac
ten met de PLO zijn in Israël
verbboden.
Geestelijken lichtten de dek
sels van de kisten om de nabe
staanden een laatste blik te
gunnen. Vrouwen begonnen te
huilen, sommigen vol overgave,
in gierende uithalen; anderen in
een monotoon, ingehouden ge
snik. Vief van hen werden de
emoties te machtig. Zij werden,
steunend op familieleden en le
den van de erewacht, wegge
voerd.
Later werden op de kisten
bloemstukken gezet, gepot in
margarinekuipjes.
De secretaris-generaal van de
Cosatu, de grootste zwarte vak-
lijk ingrijpt in Moldova, Georgië
of Nagomo Karabach. De Russi
sche minister van defensie, ge
neraal Pavel Gratsjev, waar
schuwde gisteren al dat „Rus
land niet met de armen over el-
BRUSSEL PETER DE VRIES x
CORRESPONDENT
De omstreden Italiaanse Euro
commissaris voor milieuzaken
Carlo Ripa di Meana is vorige
week met stille trom uit Brussel
vertrokken naar Rome, waar hij
milieuminister in de nieuwe re-
gering-Amato wordt. Zijn gewe
zen woordvoerder in Brussel
heeft dat gisteren meegedeeld.
Het is nog onduidelijk of er
snel een opvolger komt voor de
62-jarige Ripa. Rond de jaarwis
seling moet er voor twee jaar
een nieuwe Europese Commis
sie worden benoemd. Wellicht
dat één van de zittende com
missarissen Ripa's werk tijdelijk
overneemt. De ontslagbrief van
de Italiaan, die sinds 1985 lid
was van het dagelijks bestuur
van de EG, wordt elk moment
verwacht.
Volgens zijn woordvoerder
centrale, lay Naidoo, verander
de met een felle rede het karak
ter van de bijeenkomst. „In Boi
patong heeft De Klerk (de presi
dent, red.) het volk van Zuid-
Afrika de oorlog verklaard", al
dus Naidoo. „We zijn doodziek
dat onze mensen worden ver
moord, honger lijden, in armoe
de leven. We zijn de racistische
politiek van De Klerk zat. Hij
moet weg. En als hij niet vrijwil
lig gaat. zullen we hem dwin
gen. Met onze campagne voor
massale actie zullen we hem
verjagen. De laatste slag voor
onze vrijheid is begonnen. De
Klerk moet weg." Het stadion
scandeerde uit volle borst mee.
De toon was gezet. Chris
Hani, leider van de Communis
tische Partij, vergeleek De Klerk
met de dictators uit Latijns-
Amerika. „We moeten onze wa
pens opnemen en niet rusten
voor deze vampiers (de rege
ring, red.) verslagen zijn".
Cyril Ramaphosa. de secreta
ris-generaal van het ANC, riep
op tot „eenheid zodat de op
lichters en moordenaars uit de
macht kunnen worden verdre
ven". De Klerk was „incompe
tent en nutteloos". „Er is maar
één échte president; Nelson
Mandela.
Maar Ramaphosa gooide de
kaar blijft zitten als etnische
Russen en Russische troepen in
Moldova het doelwit blijven ven
gewapende acties".
heeft Ripa di Meana (een socia
list uit Lombardije) bij zijn ver
trek met geen woord gerept
over de teleurstellingen die hij
te verwerken kreeg als EG-
milieucommissaris. De Italiaan
toonde zich de afgelopen
maanden diep gefrustreerd over
de lauwe ontvangst van zijn
blauwdruk voor een radicaler
Europees milieubeleid.
Ripa liet zelfs verstek gaan op
de wereldmilieutop in Rio de Ja
neiro uit woede over het feit dat
de EG zich niet bereid verklaar
de eenzijdig belasting te heffen
op energieverbruik. Met zijn
optreden oogstte hij overigens
veel kritiek van milieuministers
uit o.a. Nederland en Denemar
ken. Die steunden inhoudelijk
zijn voorstellen, maar vonden
dat Ripa door onhandig ma
noeuvreren zelf veel schade had
aangericht.
deur voor onderhandelingen
met de regering over een nieuw
politiek bestel niet in het slot.
Als de regering „in bevredigen
de mate tegemoet komt aan on
ze eisen, kan er gepraat wor
den". Het was een signaal dat
was verpakt in retoriek waar de
vonken van afspatten. „Het
Kwamadala-logement (waar de
daders van het bloedbad wo
nen, fed.) moet tegen de
grond", riep de ANc-leider. Het
klonk als een aansporing om
onmiddellijk de daad bij het
woord te voegen.
Even daarvoor hadden twee
fotografen gezien dat een man
uit een huis was gesleurd en
door een woedende meute was
doodgeslagen. Hij zou een aan
hanger van de Zulu-beweging
Inkatha zijn geweest.
Na een boodschap van de we
duwe van ds. Martin Luther
King en een preek van aartsbis
schop Desmond Tutu werden
de kisten naar het kerkhof van
het nabijgelegen Sharpeville ge
bracht. In dit township schoot
de politie in maart 1960 69 de
monstranten dood. De martela
ren van de eerste grote anti-
apartheidsexplosie liggen hier
begraven. De doden van Boipa
tong zijn in goed gezelschap.
Greenpeace
geketend aan
walvisvaarder
HAARLEM «JOS PLU VE
Aktievoerders van Greenpeace
hebben zich vanmorgen vastge
ketend aan een walvisvaart
schip in het Engelse Glasgow.
Hier vindt de jaarlijkse bijeen
komst van de Internationale
Walviscommissie (IWC) plaats.
De actievoerders protesteren
tegen het plan van Noorwegen
volgend jaar weer commercieel
op walvissen te gaan jagen. De
Noren gaan met hun voorne
men in tegen het moratorium
op de walvisvangst. Zij baseren
zich op wetenschappelijk on
derzoek waaruit zou blijken dat
de commerciële vangst van
dwergvinvissen weer verant
woord zou zijn.
Woordvoerster Jikkie Jonk
man van Greenpeace: „Dat is
grote onzin. De wetenschappe
lijke commissie van het IWC is
juist van plan de beschermde
status van dwergvinvissen voor
commerciële vangst te verlen
gen. De Noren willen op deze
wijze politieke druk uitoefenen.
Qfwel ze blazen hoog van de to
ren, ofwel ze trekken zich niets
aan van de afspraken. Mocht
dat laatste het geval zijn, dan
komen ze ons beslist nog te
gen."
Belgische
minister wil af
van dienstplicht
BRUSSEL PETER DE VRIES
CORRESPONDENT
De Belgische minister van de
fensie Delcroix wil na 1993 geen
dienstplichtigen meer oproepen
om in het leger te dienen. Delc
roix is er voorstander van de le
gerdienst te vervangen door een
soort gemeenschapsdienst van
een jaar voor jongens en meis
jes. De Belgische defensie, nu
bestaande uit 80.457 man, zou
dan moeten worden gevormd
door een 30.000 50.000 tellend
beroepsleger. Hoewel de mees
te partijen bij onze zuiderburen
voor een snelle afschaffing van
de dienstplicht zijn. is het niet
zeker dat de Vlaamse christen
democraat zijn plannen onge
schonden door de regering
krijgt. Tegenwind valt te ver
wachten van de militaire staf,
de Waalse socialisten en het Ko
ninklijk Huis.
Scheepsramp Bali kost tientallen levens
mkarta Zeker 17 mensen zijn zondag omgekomen bij een
scheepsramp in Indonesië. Een veerboot met 206 passagiers
kapseisde ter hoogte van het eiland Bali. Er worden nog 69 opva
renden vermist, de overigen werden door een Taiwanese vissers
boot gered. De 'Lombok Utama' bood plaats aan maximaal 30
passagiers.
Tyfoon raast over noorden van Vietnam
hanoi De tyfoon Chuck heeft afgelopen nacht zware verwoes
tingen aangericht in het noorden van Vietnam. Een nog onbe
kend aantal mensen is omgekomen. D.e schade is aanzienlijk. In
ie hoofdstad Hanoi werd de stroomvoorziening onderbroken,
vaardoor de hele stad zonder elektriciteit kwam te zitten.
Tatah-commandant in Sidon vermoord
siiQNOnbekenden hebben vanmorgen de commandant van
dtFatah-factie van PLO-leider Arafat doodge§choten in de Liba-
nee stad Sidon. De 43-jarige kolonel Anwar Madi werd door een
neg onbekend aantal gewapende mannen in zijn auto onder
vutr genomen.
Pirelli schrapt weer duizend banen
mila^n» Het Italiaanse concern Pirelli SpA (banden en kabels)
wil ii Italië nog eens 1.020 banen schrappen. De plannen han
gen amen met de herstructurering die vorig jaar december is
aang«kondigd. In maart meldde het concern al 500 banen op te
heffei. Bij de vestiging in Amsterdam vallen geen ontslagen.
'Een ondoorgrondelijke, beluitelozefiguur'
Legerleiding waarschuwt Moldova
Boeren in Mascauti, in de opstandige Moldovaanse provincie Trans-Dnjestrië, hebben hun toevlucht gezocht
in de kelder uit vrees het slachtoffer te worden van de burgeroorlog in hun land. foto tudor iovu Rtr
Bevrijdingstheoloog gooit bijltje erbij neer
Palestijnse
delegatie wellicht
niet vervolgd
TEL AVIV AD BLOEMENDAAL
CORRESPONDENT
Milieu-commissaris EG nu minister Italië
