Algerije staat op de rand van burgeroorlog
Major moet en zal Euro-sceptici verslaan
Slechts weinigen wisten wie Boudiaf was
"IS EST NOU
WEST OF
IS WEST NOU
OUEST?"
Feiten &Meningen
PARIS PARIS
EST OUEST
DINSDAG 30 JUN11992
m HAPP&M AL m
f VÊPMOtüÊM PAr WE Pë
LAATSTE TUP STEEPS VAtó
ötJSLriülpiéjEAl MOESTEN
AAMHOUPEXJALLEEN ol\lt
L PAT EEN VCIKJP M&T
V êEPAALPE PöpSPEaPi
IC6ll£tl|
|<f-«
Gratis voor ANWB-Icden: een overzichtelijke ANWB-route-
kaart die u zonder omwegen naar uw vakantiebestemming leidt Haal
'm even op bij uw ANWB-kantoor. Doen. Dat scheelt straks uren.
DE ANWB HELPT U ALS GEEN ANDER. ANWB
LONDEN CEES VAN ZWEEDEN
CORRESPONDENT
„Wij zullen nooit de Europese vlag in
de straten van Londen hijsen om Jac
ques Delors welkom te heten", zei de
Britse minister van Europese Zaken
gisteren. „Het is niet onze stijl om op
die wijze geestdrift voor Europa op te
wekken".
Als voorzitter Delors van de Europese
Commissie vandaag in Londen aan
komt, zal hij op de luchthaven vergeefs
naar de rode loper zoeken. Er staan
geen schoolkinderen klaar om hem toe
te zingen en op het programma staat al
evenmin een theevisite bij de koningin.
Jacques Delors zal een bespreking heb
ben met premier Major en daarna
meteen weer de aftocht blazen.
Aanleiding voor het bezoek van de
man die in het Lagerhuis bekend staat
als 'Napoleon Delors', is het Britse
voorzitterschap van de Europese Ge
meenschap. Vanaf 1 juli mogen de
Britten voor een half jaar de voorzit
tershamer hanteren, en Delors wil
graag weten wat de Britten in die zes
maanden precies van plan zijn.
Minister Garel-Jones van Europese Za
ken lichtte gisteren ten overstaan van
de pers reeds een tipje van de sluier
op. „De middelpuntvliedende krachten
in Europa konden lange tijd ongehin
derd oprukken", verklaarde hij beel
dend. „Hun opmars kan nu worden
gestuit, en dat zou geen slechte zaak
zijn".
De Britten willen de macht van 'Brus
sel' inperken en waar mogelijk be
voegdheden teruggeven aan de natio
nale hoofdsteden. Voor dit proces heb
ben ze zelfs een nieuw woord bedacht,
dat reeds is toegevoegd aan het rijke
Euro-jargon: het 'subsidiariteitsbegin
sel'. „Dit beginsel", zei Garel-Jones. „is
misschien geen toverformule, maar
wel een stuk gereedschap om de EG te
decentraliseren".
De decentralisatie moet twee doelen
dienen. Het moet de Denen, die het
Verdrag van Maastricht verwierpen,
overhalen om in een tweede referen
dum alsnog 'ja' te zeggen tegen de mo
netaire unie. En het moet de zoge
naamde Euro-sceptici in de eigen Brit
se gelederen de wind uit de zeilen ne
men.
Nog maar kort geleden leek de Euro
scepticus een uitstervende soort op de
Britse eilanden, maar na het Deense
'nee' kwam de geest toch weer uit de
fles. De Thatchers en de Tebbits waren
uit het Lagerhuis verdwenen, maar an
dere ijzervreters waren door de verkie
zingen van april de moeder aller parle
menten binnengeslopen. Ten minste
60 Conservatieve Lagerhuisleden re
belleerden vorige maand openlijk te
gen premier Majors pro-Europese be
leid, en het is onzeker geworden of het
Verenigd Koninkrijk komende herfst
'Maastricht' zal bekrachtigen.
Nadat het Lagerhuis dit voorjaar het
Verdrag van Maastricht in eerste en
tweede lezing had goedgekeurd, leek
de derde lezing slechts een formaliteit.
Maar uit de oppositionele Labour Par
tij, die zich eerder van stemming ont
hield, klinken nu dreigende geluiden.
Niet langer valt uit te sluiten dat La
bour zich in meerderheid achter de
Conservatieve rebellen zal scharen om
daarmee premier Major een vernieti
gende klap toe te brengen.
Minister Garel-Jones deed gisteren ta
melijk lakoniek over de dreigende re
bellie. „Op de nationalistische partij
tjes uit Ulster na hebben alle partijen
zich voor Maastricht uitgesproken",
verklaarde hij bezwerend. „Ik kan me
niet herinneren dat we ooit eerder zo'n
eenstemmigheid hebben gehad in het
Lagerhuis als het ging om Europese za
ken."
Maar de Lagerhuisleden staan niet on
verdeeld achter hun partijleiders, en
premier Major weet dat hij niet zeker
kan zijn van de eindoverwinning. Vol
gens de krant Sunday Times zou hij
zelfs een vertrouwenskwestie van
'Maastricht' willen maken om de rebel
len in het gareel te dwingen. Een ne
derlaag zou dan voor Major het sein
zijn om op te stappen en nieuwe ver-r
kiezingen uit te schrijven. En dat, zo r
hoopt de premier, is wel het laatste df
de rebellen willen.
In zijn kruistocht voor 'Maastricht
weet Major zich gesteund door Jacqul
Delors, die nu ook wel inziet dat alle
een decentralisatie het gewraakte vei
drag nog kan redden. Opzijn weg
vindt Major echter een andere kruis- r
vaarder, de oudgediende Margaret ja
Thatcher. „Maastricht is een verdrag]'
ver", zei de IJzeren Dame afgelopen I
zondag. „Het is een verdrag dat we njr
nodig hebben en dat we niet willen".Jt
Margaret Thatcher heeft het Lagerhi
verlaten, maar regeert over haar graf;
heen lustig verder. Als Delors vanda;
arriveert in Londen, houdt ene baroi
Thatcher van Kesteven haar eerste reit
in het Hogerhuis. De strekking van dto
toespraak zal het gezicht Delors, die Ir
toch altijd al kijkt of hij juist een ci- tii
troen heeft genuttigd, niet vrolijker f!<
maken. Ui
I
Moord op president Boudiaf laatste in lange reeks aanslagen
De afgelopen dagen circu
leerde er een videoband
onder leden van de Alge
rijnse regering en van de
Hoge Staatsraad. De band
kwam van Abderrezak
Reyam, een van de weinige
leiders van het Islamitisch
Reddingsfront (FIS) die
niet in de gevangenis zit.
Op de band is te zien hoe
fundamentalistische com
mando's instructies krijgen
in het gebruik van automa
tische wapens.
BARCELONA-ALGIERS RUUD DE WIT
Reyam zou de cassette vanaf
zijn onderduikadres ergens in
Algiers aan de regering hebben
gestuurd als laatste waarschu
wing. Onze leiders worden on
middellijk vrijgelaten en het de
mocratisch proces in Algerije
wordt hersteld, of een burger
oorlog is onvermijdelijk. Dat
was de overduidelijke bood
schap op de video.
Het bestaan van deze opnamen
werd in regeringskringen afge
lopen weekeinde niet bevestigd.
Maar de gebeurtenissen van de
laatste dagen maken opnieuw
duidelijk, dat Algerije niet ver
meer verwijderd is van die bur
geroorlog. Het proces tegen
sjeik Abassi Madani, de fanatie
ke imam Ali Belhadj en vijf an
dere fundamentalistisch-islami-
tische leiders, dat zaterdag in
Bida begon, was daar een van
de signalen voor. „Weg met de
tyrannen", riep Belhadj toen hij
de zaal van het militair tribu
naal werd binnengebracht, en
„God zal terroristen zwaar straf
fen". Het proces werd direct
daarna drie weken verdaagd
omdat de verdediging het Hoge
Een Algerijnse politieman ontfermt zich over een gewonde man in Annaba, waar president Boudiaf werd vermoord. foto afp
Militaire Gerechtshof niet be
voegd acht te oordelen in dit
proces.
Eerder al had de islamitische
leider Abdelkader Chebuti op
geroepen tot een 'heilige oorlog'
tegen de regering van premier
Gozali en de Hoge Staatsraad
onder leiding van president
Boudiaf. Die jihad zou moeten
beginnen als de FIS-leiders ter
dood zouden worden veroor
deeld. Ook andere FIS-leiders,
inclusief Madani en Belhadj die
mogelijk de strop wacht, had
den zich voor hun arrestatie een
jaar geleden reeds uitgelaten
over de eventuele noodzaak van
een heilige oorlog.
De moordaanslag op president
Boudiaf, die in januari na een
ballingschap van 27 jaar vanuit
Marokko door het leger werd te
ruggehaald om leiding te geven
aan de vijf leden tellende Hoge
Staatsraad, geeft aan hoe drei
gend de situatie is geworden.
De afgelopen drie maanden zijn
in Algerije ten minste honderd
politiemensen en militairen bij
aanslagen om het leven ge
bracht. Niemand heeft ooit de
verantwoordelijkheid opgeëist
voor die aanslagen, ook niet het
sinds maart dit jaar verboden
FIS. Desondanks denkt iedereen
dat de moorden het werk zijn
geweest van fundamentalisti
sche commando's.
Anderzijds moet de mogelijk
heid niet helemaal worden uit
gesloten dat de moord op presi
dent Boudiaf het werk is van
elementen binnen het leger zelf.
PoppENMÊTHODÊ ALS gEWU? BlJ ZEP6NZAK6M AföeStHAfT"
Eerste reis
buiten Algiers
kost president
meteen leven
BARCELONA-ALGIERS RUUD DE WIT
Na 28 jaar ballingschap werd
Mohammed Boudiaf in januari
in zijn vaderland Algerije ver
welkomd door premier Sid Ah
med Gozali en defensieminister
Jailed Nezzar. Hoewel hij een
van de historische leiders van 's
lands onaf
hankelijk
heidsstrijd
was, kenden
maar weinig
Algerijnen
hem. Zelfs
voor de aan
hangers van
het Nationaal
Bevrijdings-
front (FLN)
was de 73-ja-
rige niet meer dan een soort
mythe. Toch werd hij als hoofd
van de inderhaast gevormde
Hoge Staatsraad geroepen om
als (tijdelijk) president leiding te
geven aan een land dat door de
toenemende invloed van isla
mitische fundamentalisten in
een steeds diepere crisis ver
zeild was geraakt.
Mohammed Boudiaf werd in
1919 geboren in M'Sila, 300 ki
lometer ten zuidoosten van de
hoofdstad Algiers. Na de Twee
de Wereldoorlog waarin hij.
als adjudant in het Franse leger
diende sloot Boudiaf zich
aan bij onafhankelijkheidsstrij
ders als de latere president Ah
med Ben Bella. Hij was een van
de oprichters van het FLN, dat
de Algerijnen voorging in de
bloedige strijd tegen de Franse
bezetter en dat, na de onafhan
kelijkheid van 5 juli 1962, het
land tot begin dit jaar met har
de hand regeer
de.
Boudiaf zat tij- 11B
dens de laatste
fase van de vrij
heidsstrijd in een
Franse gevange
nis. In 1956 on
derschepte een
Frans militair
toestel het vlieg-
tuig waarin hij,
Ben Bella en een
aantal andere FLN-leiders za
ten. Hij werd vrijgelaten nadat
de Franse president De Gaulle
de resultaten van een referen
dum over de onafhankelijkheid
van Algerije had geaccepteerd.
Boudiafs afwezigheid was voor
het FLN geen belemmering om
hem al in 1956 tot minister te
benoemen in een voorlopige re
gering. In 1961 werd hij vice-
president onder Ben Bella.
Na de onafhankelijkheid kwam
Boudiaf al snel in conflict met
de andere FLN-leiders. Ben Bel
la liet hem in juni 1963 gevan
gen zetten. Vijf maanden later
Al in 1963
in conflict
met leiders
van het FLN
werd hij vrijgelaten, waarop hij
in ballingschap ging, eerst in
Frankrijk en later in Marokko.
Pas in januari van dit jaar kon
hij in zijn vaderland weer een
belangrijke rol spelen als leider
van de Hoge Staatsraad.
In de vijf maanden dat hij Alge
rije heeft geleid, slaagde hij er
niet in het
onderling
verdeelde
FLN, het le
ger en de
fundamen
talisten van
het FIS op
één lijn te
krijgen. Hij
streefde naar
herstel van
de democra
tie, maar weigerde toe te geven
aan de eisen van het FIS. Dit Is
lamitisch Reddingsfront steven
de in december vorig jaar na
een eerste verkiezingsronde af
op een absolute meerderheid.
Tot een tweede ronde kwam het
niet, want op 5 juni werd na een
reeks ernstige ongeregeldheden
de staat van beleg afgekondigd.
De ironie van de moord op
Boudiaf is dat hij werd gedood
terwijl hij zich voor het eerst of
ficieel buiten Algiers begaf in
een poging om wat bekender te
worden onder de bevolking.
WIM STEVENHAGEN
Algiers, begin dit jaar. Op muren kondigde
een islamitische staat.
i de fundamentalisten aan waarop ze hopen: de snelle komst van
foto A/j
Want ook de strijdkrachten wa
ren niet onverdeeld gelukkig
met de persoon van Boudiaf.
Hij probeerde te laveren tussen
een totaal verbod op het FIS en
pogingen op de een of andere
manier toch nog een gesprek
met de fundamentalisten tot
stand te brengen.
Bovendien is de nu al drie jaar
durende crisis in Algerije niet
alleen maar toe te schrijven aan
de confrontatie tussen de FIS-
fundamentalisten en de verwes
terde 'ongelovigen' rond pre
mier Gozali en de Hoge Staats
raad. Ook het leger en de kaders
van het Nationaal Bevrijdings
front (FLN) dat bijna dertig jaar
de lakens uitdeelde, zijn ver
deeld. Dat zelfde geldt trouwens
voor de oppositie. Tot overmaat
van ramp wordt Algerije geteis
terd door een met de dag slech
ter draaiende economie. Het
gevolg daarvan is een hollende
inflatie, een sterk toenemende
werkloosheid en het uitblijven
van de letterlijk broodnodige
buitenlandse investeringen.
Na de moord op Boudiaf be
staat de Hoge Staatsraad nog uit
vier leden, onder wie premier
Gozali en minister van defensie
Jaled Nezzar. Direct na de aan
slag schrapten zij de feestelijke
rond de viering van 30 jaar on
afhankelijkheid op 5 juli. Diplo
maten in Algiers denken dat di(
datum nog wel gehaald zal woi
den zonder dat de burgeroorlo;
inderdaad uitbreekt. Maar als
de nieuw aan te wijzen presi-
dent besluit om het proces te
gen de FIS-leiders voort te zet-
ten, zou het komende jaar wel j
eens taferelen kunnen opleve- j
ren die de gruwelen van de on
afhankelijkheidsoorlog tegen
Frankrijk nog overtreffen.
