Harde taal Rabin na betrokken bij bloedbad
moorden Gazastrook
Servische kanonnen moeten zwijgen
Kroatië viert duur betaalde vrijheid
Buitenland
TT 1 a. 1 TT 1 Legereenheid mogelijk
Huis VS zet mes in
buitenland-uitgaven
Duitsland heeft nieuwe abortuswet
Staakt-het-vuren in Trans-Dnjestrië
VRIJDAG 26 JUNI 1992
ePresse ANP Algemeen Nederlands Persbureau AP Associated Press
DPA Deutsche Presse Agentur CPD Gemeenschappelijke Persdienst
Ind The Independent IPS* Inter Press Service RTR* Reuter
UPI United Press International
Gouverneur neemt afscheid
Links-liberale Meretz eerste gegadigde voor coalitie
ANC: Maandag dag van nationale rouw
hong kong Lord Wilson, gouverneur van Hong Kong, heeft gis
teren afscheid genomen van het koninklijke politiekorps. Wilson
(op de foto in een hagelwit uniform) gaat met pensioen. Hij
wordt volgende maand opgevolgd door Chris Patten, ex-partij-
voorzitter van de Britse Conservatieven. foto ap
Hof VS bekrachtigt verbod schoolgebed
Washington Het Amerikaanse Hooggerechtshof heeft het ver
bod uit 1962 bekrachtigd waarbij op staatsscholen geen openba
re gebeden zijn toegestaan. Met vijf tegen vier stemmen spraken
de rechters uit dat zulke „georganiseerde" gebeden in strijd zijn
met de grondwettelijke scheiding tussen kerk en staat. President
Bush zei de uitspraak te betreuren, omdat het gebed tot de Ame
rikaanse traditie behoort.
Ruimteveer Columbia gelanceerd
Jitschak Rabin, leider van Arbeid, heeft aangekondigd dat
zijn toekomstige regering hard zal gaan optreden tegen
'opruiers en moordenaars' in de bezette gebieden. Hij zei
dat naar aanleiding van de moord, gisteren, op twee Is
raëlische burgers in de Gazastrook. Harnas, de islami
tische verzetsbeweging in de bezette gebieden, heeft gis
teravond de verantwoordelijkheid voor de aanslag opge
ëist.
tel aviv ad bloemendaal
correspondent
Op de Westelijke Jordaanoever
kwamen gisteren drie Palestij-
nen en een Israëlische soldaat
om het leven bij een vuurge
vecht tussen een legereenheid
en een gewapende cel van het
Volksfront voor de Bevrijding
van Palestina. Een Israëlische
kolonist raakte zwaar gewond
toen een Palestijnse aanvaller
eerst een steen door de voorruit
van zijn auto gooide en hem
daarna met een bijl op het
hoofd sloeg.
Rabin, winnaar van de parle
mentsverkiezing van afgelopen
dinsdag, noemde gisteravond
de moorden in de Gazastrook
'weerzinwekkend'. Hij zei dat
de twee slachtoffers zijn ver
moord omdat ze joden waren.
Rabin zei ook dat iedereen die
mocht denken dat hij niet met
alle kracht zal optreden tegen
terreur, een grote vergissing
maakt. „Wij zullen opruiers en
moordenaars zo hard mogelijk
treffen", kondigde hij aan. Ra
bin sprak in het hoofdkwartier
van zijn partij, bij de verkiezing
van een onderhandelingsteam
dat coalitiebesprekingen moet
gaan houden met partijen die
willen toetreden tot de nieuwe
regering.
Micha Harish, secretaris-ge
neraal van Arbeid, heeft be
kendgemaakt dat er eerst zal
worden onderhandeld met Me
retz (de links/liberale combina
tie), Shas en de Verenigde Tora
Lijst. De laatste twee zijn ultra
orthodoxe religieuze partijen.
Op initiatief van Harish zal
Rabin ook praten met zijn eeu
wige rivaal, en voorganger als
partijleider, Shimon Peres. De
laatste dagen is er weer span
ning gerezen tussen de twee.
Peres is er niet zeker van dat
Rabin hem een toppositie in het
nieuwe kabinet zal toebedelen,
al houden de meeste ingewij
den het erop dat hij uiteindelijk
de post Financiën zal krijgen.
Gisteravond laat is de einduit
slag van de parlementsverkie
zing bekendgemaakt, nadat ook
de stemmen waren geteld van
soldaten, diplomaten en zeeva
renden. Arbeid komt uiteinde
lijk op een zetel minder uit en
krijgt 44 vertegenwoordigers in
het nieuwe parlement. De reli
gieuze Shas-partij valt terug van
zeven naar zes. De rechtse Tso-
met en de racistische Moledet-
partij krijgen elk een extra zetel.
Ze komen nu op respectievelijk
acht en drie vertegenwoordigers
uit.
De commissie-Goldstone, die
belast is met het onderzoek
naar politiek geweld, onder
zoekt vandaag de mogelijke rol
van de beruchte anti-guerrilla
eenheid Koevoet in het bloed
bad van Boipatong. In dit zwar
te woonoord kwamen vorige
week 39 mensen om het leven.
Dat was voor het ANC aanlei
ding om de onderhandelingen
met de regering over een nieuw
politiek bestel af te breken.
De commissie-Goldstone was
getipt door het ANC over de
mogelijke betrokkenheid van le
den van Koevoet bij de slach
ting. Bij een gezamenlijke inval
in de verblijfplaats van Koevoet
in een goudmijn in het oosten
van Transvaal troffen zij een
grote hoeveelheid wapens aan.
Politiewoordvoerders erken
nen dat de manschappen van
Koevoet, dat officieel in 1989 is
ontbonden, nog actief zijn,
maar dat ze alleen worden inge
zet om veediefstallen te voorko
men. Het ANC zegt echter over
getuigen te beschikken die heb
ben gezien dat leden van Koe
voet op de avond van de slach
ting met auto's zijn opgehaald
en pas de volgende ochtend
weer zijn teruggebracht.
Het ANC heeft maandag uit
geroepen tot dag van nationale
rouw, omdat dan in Zuid-Afrika
de slachtoffers van het bloed
bad worden begraven. De orga
nisatie heeft zijn functionaris
sen in de hele wereld opgeroe
pen op die dag een wake te
houden bij Zuidafrikaanse am
bassades.
Buitenlandse regeringen die
zich zorgen maken over de poli
tieke crisis die in Zuid-Afrika is
ontstaan, willen helpen De
Klerk en Mandela terug naar de
onderhandelingstafel te krijgen.
Vooral de opmerking van de
Zuidafrikaanse president dat
buitenlandse deskundigen wel
kom zijn om het geweld in de
zwarte wijken te onderzoeken
werd zeer positief beoordeeld.
cape Canaveral Het ruimteveer Columbia is gisteren begonnen
aan de langste vlucht ooit. De shuttle werd gisteren met zeven
astronauten aan boord gelanceerd vanaf de basis Cape Cana
veral voor een ruimtevlucht van dertien dagen. De astronauten
zullen onder meer medische proeven op zichzelf uitvoeren om
de invloed van de afwezigheid van zwaartekracht te meten.
Doden bij gevechten in hotel Kabul
kabul Door Iran gesteunde verzetsstrijders hebben gisternacht
in een hotel in de Afghaanse hoofdstad Kabul slag geleverd met
lijfwachten van Burhanuddin Rabbani, wiens installatie als pre
sident over enkele dagen moet plaatshebben. Volgens de hotel
eigenaar vielen bij de gevechten twintig doden.
Dossier moord Kennedy eerder openbaar
Washington Documenten van de CIA en FBI over de moord op
de Amerikaanse president John F. Kennedy, die pas in 2029
openbaar zouden worden, zullen op korte termijn toch ter be
schikking van onderzoekers worden gesteld. Sinds de film JFK is
de controverse rond de moord opnieuw opgelaaid. Volgens de
filmmakers was de moord het resultaat van een militaire samen
zwering om Lyndon B. Johnson aan de macht te brengen en
hervormingen van Kennedy-in de buitenlandse politiek te voor
komen.
Amerikaanse zakenlui achter Perot
new york Een meerderheid van de Amerikaanse zakenlieden
steunt de onafhankelijke Ross Perot als kandidaat voor het presi
dentschap, terwijl president Bush de favorief is van managers
van grote maatschappijen. Beide groepen zijn het er over eens
dat de Democraat Bill Clinton de laatste is die in het Witte Huis
moet komen. Dat blijkt uit een opiniepeiling uitgevoerd in op
dracht van persbureau Reuters en het Nightly Business Report.
Regering-Bush krijgt haar zin niet
Het Amerikaanse Huis van Af
gevaardigden heeft de regering-
Bush gisteren op de vingers ge
tikt door massaal te stemmen
voor een volledig uitgeklede be
groting voor financiële hulp aan
het buitenland. De begroting
valt 1,3 miljard dollar (2,27 mil
jard gulden) lager uit dan de re-
gering-Bush had gevraagd. De
bezuinigingen werden met 418
tegen 2 stemmen goedgekeurd,
waarna de begroting zelf met
297 tegen 124 stemmen werd
aangenomen.'
Op de totale federale begro
ting bedragen de financiëlè
hulp en vergoedingen aan het
buitenland nog geen vijf pro
cent.
De stemming weerspiegelde
de weerzin van de afgevaardig
den om in dit verkiezingsjaar
meer geld voor het buitenland
ter beschikking te stellen, terwijl
er amper geld vrijkomt voor
binnenlandse behoeften. Afge
vaardigde David Obey (Demo
craten) merkte op dat de Repu
blikeinen „zo in paniek zijn ge
raakt over het instorten van de
populariteit van de regering-
Bush, dat ze op volle kracht
wegstomen van alles wat maar
met George Bush in verband
gebracht zou kunnen worden".
De helft van de bezuinigingen
bestaat uit het schrappen van
700 miljoen dollar financiële
compensatie aan NAVO-bond-
genoten. Het geld werd in het
verleden altijd betaald als ver
goeding voor het gebruik van
militaire steunpunten. Ook een
door de regering-Bush gevraag
de schuldenvermindering van
202 miljoen dollar voor
Zuidamerikaanse landen haalde
het niet.
Het meeste geld van het bud
get - 13,8 miljard dollar - gaat
opnieuw naar landen in het
Midden-Oosten. Egypte krijgt
1,2 miljard dollar voor militaire
doeleinden en 815 miljoen dol
lar economische hulp. Israël
krijgt 1,2 miljard dollar (2,16
miljard gulden) aan economi
sche hulp en 1,8 miljard (3,24
miljard gulden) voor militaire
doeleinden. Verder krijgt het
GOS 750 miljoen gulden huma
nitaire en technische hulp. An
dere voormalige Oostbloklan
den krijgen bijna eenzelfde be
drag toegewezen.
LONDEN AP
De Britse marine heeft gisteren
een mijnenjager ingezet om de
visgronden voor de zuidwest
kust te bewaken, na een conflic
tussen Britse en Franse vissers
De Fransen maakten woens
dagmiddag met hun schepen de
netten van drie Britse vissers
schepen kapot. Bovendien zou
den ze metalen pijpen en ket
tingen naar de Britten hebben
hebben. Bemanningsleden van
de mijnenjager HMS Brecon
gingen aan boord van een Frans
vissersschip in een poging het
conflict op te lossen. In het La
gerhuis sprak de Britse minister
van landbouw en visserij Curry
van „een gewelddadig en
schandalig incident". Hij zei dat
er op de Franse regering druk
zal worden uitgeoefend de vis
sers tot de orde te roepen. De
Franse staatssecretaris voor vis
serij, Josselin, heeft al een on
derzoek aangekondigd. „Als de
Franse vissers schuldig blijken
zullen strenge maatregelen wor
den genomen", zo zei hij. De
Franse staatssecretaris vindt
„dergelijke incidenten onaccep
tabel", aldus een Franse rege
ringsverklaring.
In* de viswateren voor de
zuidwestkust van Groot-Brittan-
nië komt het vaker tot proble
men tussen met name Britse,
Franse en Spaanse vissers. Nor
maal gesproken bereiken de vis
sers echter zonder verder ge
weld een vorm van overeen
komst.
Debat van veertien uur op tv te zien
Met het aannemen van een
nieuwe abortuswet heeft het
Duitse parlement afgelopen
nacht een obstakel uit de weg
geruimd dat het land verdeeld
hield sinds de eenwording, nu
bijna twee jaar geleden. De
nieuwe wet, die vrouwen het
recht geeft een abortus te ple
gen tijdens de eerste drie maan
den van de zwangerschap, bete
kent in feite de voortzetting van
het liberale abortusbeleid dat
destijds gold in de DDR.
De nieuwe wet is met 357 te
gen 284 stemmen aangenomen.
Bondskanselier Kohl en het
grootste deel van de CDU/CSU-
fractie wilden vasthouden aan
de strenge Westduitse abortus
wet en zagen dan ook met lede
ogen toe hoe dissidente partij
genoten meestemden met de
FDP, Bündnis 90 en de SPD
voor de nieuwe abortuswet. De
stemming vond plaats na een li
ve op televisie uitgezonden de
bat dat veertien uur duurde en
waarbij meer dan honderd par
lementsleden aan het woord
kwamen.
Tegen de nieuwe wet is nogal
wat protest geweest, voorname
lijk van de kerken. De aartsbis
schop van Keulen, Joachim
Meisner, hield gisteren een 'mis
voor het ongeboren kind', ter
wijl de katholieke kerken in de
stad Fulda een kwartier de klok
ken luidden uit protest tegen li
beraliseringvan abortus.
Volgens de oude Westduitse
wet, bekend als 'paragraaf 218',
moesten vrouwen aan bepaalde
sociale, medische en psychische
criteria voldoen om voor abor
tus in aanmerking te komen.
Dan nog lag de uiteindelijke be
slissing bij de arts.
De nieuwe wet moet nog
worden goedgekeurd door de
deelstaten. CDU- en CSU-leden
hebben gezegd de wet voor het
Hooggerechtshof te zullen aan
vechten.
Istanbul» De presidenten van Rusland en
Moldova, Jeltsin en Snegur, zijn gisteren
tijdens de Zwarte Zee-top in het Turkse Is
tanbul een staakt-het-vuren overeengeko
men in de strijd in het separatistische
Trans-Dnjestrië. Beiden stelden zich „per
soonlijk" garant voor het bestand. De Rus
sen in het gebied streven naar autonomie
sinds Moldova zich losmaakte van de
voormalige Sovjetunie. Ze vrezen dat de
Roemeens sprekende bevolking van Mold
ova aansluiting zal zoeken bij het naburige
Roemenië, waartoe het gebied vroeger ook
behoorde. Bij gevechten rond de stad Ben
dery zijn de afgelopen week enkele hon
derden mensen omgekomen. Duizenden
mensen zijn de stad ontvlucht. Op de foto
helpt een lid van de nationale garde een
jongetje op een vrachtwagen die hem naar
een veiliger oord zal brengen, foto epa
SARAJEVO AP
Leiders van de Bosnische Ser-
viërs hebben hun troepen rond
Sarajevo vandaag bevolen het
artillerievuur te staken en hun
kanonnen terug te trekken. Dat
heeft het persbureau Tanjug ge
meld.
„Het Servische leiderschap
heeft zijn eenheden opgedragen
onmiddellijk alle artillerie-actie
gericht tegen de stad Sarajevo te
staken en hun luchtafweerka-
nonnen uit de zone rond het
vliegveld weg te halen", aldus
een verklaring.
Volgens de verklaring zal het
door de Serviërs bezette vlieg
veld aan troepen van de Vere
nigde Naties worden overgedra
gen. Alle artilleriestukken zullen
uit hun huidige posities op de
heuvels rond de stad worden te
ruggetrokken en de Servische
strijdkrachten zullen helpen bij
de aanvoer van humanitaire
hulp naar de belegerde Bosni
sche hoofdstad.
Volgens sommige, onbeves
tigde berichten zouden de Vere
nigde Staten al troepen in pa
raatheid hebben gebracht om
de luchthaven van Sarajevo te
ontzetten, zodat er hulpgoede
ren kunnen worden aange
voerd.
Bij Sarajevo werd vannacht
nog gevochten in de voorstad
Dobrinja, maar elders was het
vrij rustig. In Dobrinja vielen ze
ker 18 doden en 40 gewonden.
EG-leiders:
zonodig stiekem
voetbal kijken
De prijs was hoog en wordt steeds hoger. Er
was gisteren, precies een jaar na de onaf
hankelijkheid, dan ook weinig reden tot
feestvreugde in de voormalige Joegoslavi
sche republiek Kroatië. De eens betrekkelijk
welvarende economie is nog altijd niet her
steld van een bloedige oorlog die aan zeker
10.000 mensen het leven heeft gekost. Bo
vendien is eenderde van het Kroatische
grondgebied nog altijd in Servische handen.
Aan het ene uiteinde van het als een boe
merang gevormde land ligt de volkomen in
puin geschoten stad Vukovar, aan de'ande-
re kant Dubrovnik, de historische stad die
blijft schudden onder Servische bombarde
menten. De hoofdweg tussen de twee
grootste steden, Zagreb en Split, is gesloten
omdat deze door een door Serviërs beheerst
gebied loopt.
De hotels aan de kust, in de zomermaan
den normaal gesproken overvol met toeris-
ten, bieden nu onderdak aan vluchtelingen.
De autoweg is verstopt met legervoertuigen.
De 31-jarige Neda Legac is een van dege
nen die de prijs voor onafhankelijkheid be
talen. Al een jaar lang heeft haar restaurant
aan de kust en haar pension in Senj geen
gast gezien.
Op 25 juni 1991 werd het uiteenvallen
van Joegoslavië formeel een feit met de bij
na simultane onafhankelijkheidsverklarin
gen van Kroatië en Slovenië. De burgeroor
log, die in Slovenië begon, werd steeds
bloediger naarmate deze zich richting zui
den, richting Kroatië en Bosnië, verplaatste.
En ofschoon in Kroatië de wapens nage
noeg zwijgen, strijden veel Kroatische sol
daten nu tegen de Serviërs in Bosnië.
Als Joegoslavische republieken waren
Slovenië en Kroatië het meest welvarend en
de Kroaten geloven nog altijd dat ze het in
hun eentje ook kunnen klaren. De oorlog
maakt het echter bijna onmogelijk dit ge
loof in eigen kunnen te testen.
Hoewel de hoofdstad Zagreb ver van het
front ligt verwijderd herinnert deze stad
met zijn bijna een miljoen inwoners dage
lijks aan de oorlog. Soldatén in camouflage
pakken slenteren over de trottoirs, de tv
zendt frontverslagen uit en snoepwinkels
verkopen chocoladerepen met stickers van
Kroatische militaire helden.
De oorlogsschade wordt geschat op bijna
veertig miljard gulden. De economie is ge
dwongen zich te richten op het in stand
houden van een leger van 200.000 man en
wordt verder uitgehold doordat Kroatië
door het wapenembargo verplicht is wa
pens op de zwarte markt aan te schaffen,
tegen prijzen die tien maal zo hoog liggen.
Functionarissen berekenen dat er dit jaar
zo'n twee miljard gulden - bijna 70 procent
van het overheidsbudget - zal worden uit
gegeven aan het leger en de vluchtelingen.
Het overheidstekort is opgelopen tot ne
gentig miljoen gulden. De werkloosheid in
Kroatië is gestegen tot 24 procent. Het ge
middelde maandloon is met 180 gulden
nog maar een vijfde van dat uit 1990.
Toch versterkt de oorlog de positie van
president Franjo Tudjman, de 70-jarige
voormalige communist die zich wist op te
werpen als een trotse nationalist. Hoewel
mensenrechtengroeperingen vraagtekens
zetten bij zijn bereidheid vrijheid van me
ningsuiting toe te staan en de politieke op
positie vrij baan te geven, bestaat er brede
steun onder het volk voor de harde politiek
van Tudjman tegen aartsvijand Servië.
De eerste dag van een EG-top
wordt traditiegetrouw besloten
met een diner van de rege
ringsleiders en ministers van
buitenlandse zaken. Maar van
avond zal de aandacht van de
politici minder uitgaan naar de
Portugese keuken dan naar de
in de naaste omgeving opge
stelde tv-toestellen.
De Duitse bondskanselier
Kohl en de Deense minister
van buitenlandse zaken Elle-
man-Jensen hebben, voetbal
liefhebbers als zij zijn, geëist
de finale van het Europees
kampioenschap tussen Dene
marken en Duitsland van mi
nuut tot minuut te kunnen
volgen.
EUeman-jensen zei vanmor
gen, terwijl hij met een rood
witte sjaal de vergadering in
ging, desnoods een zak-tv*tje
de dinerzaal te zullen binnen
smokkelen. Kohl heeft zijn me
dewerkers opgedragen in de
buurt van de eetzaal een tv
neer te zetten, zodat hij op zijn
minst nu en dan even kan weg
glippen om te kijken. Ook pre
mier Lubbers zal graag zien
hoe de Denen het doen en er
zijn nog meer voetbalfans in
het gezelschap. En ondanks
het Deense 'nee' in het EG-re-
ferendum gaat ook hier in Lis
sabon Je meeste sympathie uit
naar de Denen.
Shamir kondigt
vertrek uit
politiek aan
jeruzalem afp
De Isarëlische premier Yitzhak
Shamir, wiens Likud dinsdag
een gevoelige nederlaag leed
bij de parlementsverkiezingen,
heeft gisteren aangekondigd
dat hij „binnenkort" de poli
tiek zaJ verlaten. „Het moment
is gekomen of zal weldra ko
men waarop ik mijn publieke
functies neerleg", verklaarde
de Likud-leider voor de Israëli
sche radio.
Behalve Shamir maakte ook
defensieminister Moshe Arens
bekend dat hij uit de politiek
stapt. Arens is sinds 1990 mi
nister. Hij nam die functie des
tijds over van Yitzhak Rabin,
de leider van Arbeid en de toe
komstige premier van Isarël.
Britse marine
houdt Franse
vissers in de gaten
