Groente en fruit
veel goedkoper
'Ik kon alleen maar naar dat wapen kijken'
Binnenland
Oud-topambtenaar bezorgde
Bosio krediet van 2,3 miljoen
lond wil garanties tegen
uitslag openbaar vervoer
Raar
Tankvaart tegen commercieel gebruik NAVO-pijpleiding
VRIJDAG 26 JUN11992
n NedeHands Persbureau GPD Gemeenschappeli|ke Persdienst
Aantal cliënten Riagg's stijgt flink
utrecht» In drie jaar is het aantal cliënten bij 57 Riagg's (regio
nale instellingen voor ambulante geestelijke gezondheidszorg)
en drie landelijke instellingen gestegen met 32 procent. Waren
er in 1987 nog 321.000 cliënten in behandeling, in 1990 lag dat
aantal al op ruim 424.000 cliënten. Dat zijn 28,5 cliënten per
duizend inwoners. In 1990 meldden zich bijna 234.000 nieuwe
cliënten voor een behandeling. Dat blijkt uit cijfers van de
Nvagg, de koepelorganisatie van de Riagg's. Zowel bij de afde
ling jeugd- en volwassenenzorg als bij de afdeling ouderenzorg
nam het aantal inschrijvingen flink toe. In de jeugdzorg is vooral
sprake van een stijging bij jongens tussen zes en veertien jaar.
Firato gaat dit jaar toch door
Amsterdam De tweejaarlijkse audio- en videobeurs Firato gaat
dit jaar toch door. Dat hebben de belangenorganisatie in de
elektronicabranche FIAR en de RAI gisteren bekendgemaakt.
Het besluit is het resultaat van intensief overleg tussen de be
trokken partijen, in een eerder stadium was twijfel gerezen over
de representativiteit van de Firato, doordat een aantal grote fa
brikanten besloot niet deel te nemen. De RAI spande vorige
week een kort geding aan tegen elf van de afzeggers en vroeg de
rechter hen te gebieden alsnog aan de beurs mee te doen.
Rechtbankpresident mr. B. Asscher besloot echter het geding
aan te houden tot 30 juni en drong aan op hernieuwd overleg
tussen de strijdende partijen.
Gevangenis Lelystad wordt koepel
lelvstad De nieuwe gevangenis in Lelystad zal vergelijkbaar
met de koepels in Breda en Haarlem in een carrévorm worden
gebouwd. De gevangenis is de eerste die in het kader van het
bouwplan IR 120 wordt neergezet. Zij zal onderdak bieden aan
192 gevangenen. Staatssecretaris Kosto van justitie sloeg giste
ren de eerste paal voor het gebouw. In verband met het nijpen
de cellentekort wordt de gevangenis in plaats van in 1906 al twee
jaar eerder opgeleverd. Bij de gevangenis in Lelystad wordt vol
gens Kosto weer teruggegrepen naar de koepelvorm om een
goed overzicht en daarmee maximale beheersbaarheid over de
gevangenis te hebben.
In drie kwartier naar de eilanden
harungenHet toerisme naar Terschelling en Vlieland heeft gis
teren een nieuwe impuls gekregen door de opening van nieuwe
passagiersterminals op de eilanden en in Harlingen. Daarnaast
werd de snelste veerboot van Nederland in gebruik genomen.
De terminals vergden een investering van negen miljoen gulden,
waarvan Economische Zaken 3,6 miljoen gulden subsidie be
schikbaar stelde. De ultra-modeme veerboot kostte 10,5 miljoen
gulden. Door de aanleg van de terminals hoeven passagiers niet
meer in de regen op de boten te wachten. De boot wordt als eni
ge aangedreven door waterjets. Water wordt met een enorme
kracht onder de boot vandaan gezogen en naar achteren ge
stuwd. Voor de 317 passagiers aan boord betekent dat ze zonder
trillen binnen drie kwartier naar een van de eilanden worden ge
bracht.
Prijs appels bijna gehalveerd
arnhem» gpd
Groente en fruit zijn de komende maanden veel goedko
per dan in dezelfde periode van voorgaande jaren. Ap
pels zullen zelfs de helft minder gaan kosten. Volgens
deskundigen op het gebied van land- en tuinbouw is dat
het gevolg van het warme weer en de redelijke hoeveel
heid neerslag in mei.
de Waart van Dienst Landbouw
Voorlichting (DLV) in Horst.
Een (lichte) tegenslag is de
zogeheten vruchtzetting deze
maand. Veel appeltjes in ont
wikkeling vielen van de boom,
omdat ze geen zaad droegen in
de vrucht. Van de Waart: „Het
aantal appels per boom is daar
door niet veel groter dan in het
afgelopen seizoen, maar ze zijn
wel buitengewoon groot." Van
de Waart is ervan overtuigd dat
de oogst dit jaar veel eerder be-
De appeloogst stijgt naar grote
hoogte. Produceerde Nederland
vorig jaar slechts 195 miljoen ki
lo, de ramingen voor dit jaar lo
pen op tot 430 miljoen. „We
verwachten dat het een fantasti
sche opbrengst wordt", aldus E.
Blom van het Centraal Bureau
voor Tuinbouwveilingen. Het
ongekende aanbod leidt tot een
fikse daling van de prijs, voor
spelt bedrijfsdeskundige A. van
gint. Begin september zullen
volop inheemse appels in de
winkels en op de markten lig
gen.
Verwacht wordt dat ook de
groenteprijs scherp zal dalen.
De aardappeloogst ziet er veel
belovend uit. Of die voorspel
ling zal uitkomen, moet de ko
mende weken blijken.
Merkwaardig genoeg worden
de peren duur. Vorig jaar (ook al
geen topper) plukten de telers
101 miljoen kilo; de verwach
ting voor dit jaar komt amper
verder dan 95 miljoen. Pessi
misten spreken zelfs over een
opbrengst van nog minder dan
50 miljoen. Waaraan de teleur
stellende oogst valt te wijten, is
een raadsel.
Commissie: Zakenman werd niet misbruikt
den haag gpd-anp
de media in te schakelen als hij geen geld kreeg.
Hij zou beweren dat Economische Zaken zijn
De huidige algemeen directeur van de Gasunie, bedrijf moedwillig kapot had gemaakt. Verberg
drs. G. Verberg, heeft ervoor gezorgd dat de om- wilde dat voorkomen. Bovendien zouden met
streden Arnhemse zakenman Bosio in 1982 het krediet arbeidsplaatsen kunnen worden ge
steun kreeg van Economische Zaken. Verberg schapen. De toenmalige staatssecretaris van
was toen directeur-generaal handel, ambachten economische zaken, Van Zeil (CDA), volgde het
en diensten op het de
partement. Op zijn voor
spraak kreeg Bosio een
krediet van 650.000 gul
den voor de handel in
airconditioning-appara
ten voor auto's.
Dit blijkt uit een on
derzoek van de rijksre
cherche naar deze zaak.
Krediet voor Arnhems bedrijf
bleek weggegooid geld te zijn
advies van zijn topamb
tenaar op.
De kamercommissie,
onder leiding van de
D66'er Tommei, conclu
deerde ook dat de za
kenman niet zoals hij
zelf vermoedde het
slachtoffer is geweest
van een illegale wapen-
Een speciale kamercommissie die het geval ook en drugshandel met de Amerikaanse Drugs En-
onderzocht, kwam gisteren in een rapport tot de forcement Administration (DEA) en de CIA op
conclusie dat het krediet, dat opliep tot 2,3 mil- de achtergrond. In 1985 werd een container met
joen gulden, nooit had mogen worden gegeven. 645 kilo marihuana op naam van Bosio in Ant-
Het bleek weggegooid geld. Economische Zaken werpen in beslag genomen,
zag er nooit een cent van terug. De commissie vindt wel dat de Kamer meer
Uit het rijksrecherche-onderzoek blijkt dat moet weten over under cover-informanten en
Verberg na een gesprek met Michel Bosio 'om' activiteiten van de DEA in ons land.
ging. De van origine Franse zakenman dreigde
trecht anp
e ambtenarenvakbond Abva-
abo wil dat gedwongen ontsla
an worden voorkomen als er
/an kabinetswege wordt bezui-
iigd op de gemeentelijke open-
>aar-vervoerbedrijven. De bond
ïeeft minister Maij van verkeer
in waterstaat en de kamercom-
nissie voor verkeer en water-
taat gisteren schriftelijk om ga
an ties gevraagd.
De verdere bezuiniging rond
iet openbaar vervoer van 102
niljoen gulden door het kabinet
letekent volgens de AbvaKabo
ipnieuw vermindering van het
'oorzieningenniveau van het
tedelijk openbaar vervoer. „Dit
lesluit is niet alleen in tegen
spraak met eerdere kabinets
voorstellen rondom mobiliteit
en milieu, maar veroorzaakt
eveneens een niet-acceptabele
afbraak van werkgelegenheid",
aldus de bond.
De AbvaKabo zal in het over
leg met de gemeentelijke werk
gevers eisen dat er een garantie
komt tegen gedwongen ontsla
gen. De medewerking aan de
lopende maatregelen om de ef
ficiency te verbeteren, zal af
hangen van de toezegging op
die eis.
Na een woensdag gehouden
overleg tussen de gemeenten
met openbaar vervoerbedrijven
en minister Maij lieten beide
partijen weten dat het verlies
aan arbeidsplaatsen als gevolg
van de verdere bezuinigingen
via natuurlijk verloop moet
worden opgevangen.
amsterdam van
een beetje grieze
len moet je wel
houden om de
tentoonstelling
De wereld binnen
handbereik in het
Historisch Muse
um van Amster
dam te gaan be
kijken. De exposi
tie, die tot en met
11 oktober duurt
gaat overallerlei
Nederlandse
kunst- en raritei
tenverzamelingen
van 1585 tot
1735. Op de foto
is een kinder
hoofdje met een
kanten mutsje op
sterk water te
zien. Rechts er
naast staat wat
moeilijk te onder
scheiden het
preparaat van de
arm van een ne
gerkindje met in
de hand een
vrouwelijk ge
slachtsdeel. foto
anp arthur bas-
tiaanse
Groen licht voor
bouw HSL-treinen
utrecht» anp
rotterdam «anp
De Internationale Tankscheepvaart-
vereniging tITV) stapt naar de rechter
om commercieel gebruik van de
NAVO-kerosinepijpleiding tussen de
Rotterdamse haven en de luchthaven
van Frankfurt tegen te houden. Ook
zal de ITV een klacht wegens oneerlij
ke concurrentie bij de Europese Com
missie (het dagelijks bestuur van de
EG) deponeren. Openstelling van de
helft van de capaciteit van de pijplei
ding voor de oliemaatschappijen, be
tekent voor 250 schippers een strop
van zeker 15 miljoen gulden per jaar,
aldus directeur Marlien Panman van
de ITV.
De NAVO heeft de volle capaciteit
van het ondergrondse Central Euro
pean Pipeline System niet langer no
dig als gevolg van de ontspanning
tussen Oost en West. Het systeem was
opgezet voor de bevoorrading van de
in West-Duitsland gelegerde NAVO-
troepen. Na de hereniging van de bei
de Duitslanden zijn die in aantal fors
verminderd.
Volgens Panman streeft de NAVO
ernaar dit najaar een contract te slui
ten met Nederlandse en Duitse olie
maatschappijen en de Duitse lucht
vaartmaatschappij Lufthansa. Daar
door zou via de pijplijn onder meer
de burgerluchthaven van Frankfurt
van kerosine kunnen worden voor-
De spoorwegmaatschappijen van Neder
land, België, Frankrijk en Duitsland hebben
een intentieverklaring getekend voor de
bouw van een serie van 27 hogesnelheids
treinen (HSL) die vanaf 1996 gaan rijden op
de lijnen Amsterdam-Brussel-Parijs en Keu
len-Brussel-Parijs. De reistijd tussen Am
sterdam en Parijs wordt door het nieuwe
materieel gehalveerd tot iets meer dan drie
uur. Het definitieve koopcontract zal waar
schijnlijk in november van dit jaar worden
getekend.
Met de order is ongeveer één miljard gul
den gemoeid. De treinstellen kosten 35 mil
joen gulden per stuk. De HSL's, die snelhe
den kunnen ontwikkelen tot 300 kilometer
per uur, zijn afgeleid van de huidige TGV
(Train a Grande Vitesse) in Frankrijk. Leve
rancier is de Franse treinfabrikant GEC Alst-
hom die al sinds jaar en dag de TGV maakt.
Het TGV-park van de Franse spoorwegen
(SNCF) moet in 1995 zijn uitgebreid tot
meer dan 300 stuks.
De nu getekende intentieverklaring biedt
de fabrikant de mogelijkheid nu al met de
ontwikkeling van de nieuwste TGV-versie te
beginnen. Dat is nodig om de geplande af
leveringstermijn te kunnen halen. De nieu
we serie treinen moet op tal van punten
technisch worden aangepast. Zo moet de
trein bijvoorbeeld gesclfikt worden gemaakt
voor de verschillende stroomsterkten die in
Frankrijk, België, Nederland en Duitsland
nog steeds van kracht zijn.
De eerste serie bestaat uit 27 treinstellen
maar eventueel kunnen het er nog meer
worden, afhankelijk van de frequenties van
de nieuwe HSL's. De vier spoorwegmaat
schappijen gaan de treinen in een soort
pool exploiteren: vier treinstellen gaan naar
NS, drie naar de Duitse spoorwegen, elf
naar de Belgen en de rest naar de SNCF
Inclusief een bijdrage in de ontwikke
lingskosten van 30 miljoen, gaan de vier
treinstellen NS in totaal 170 miljoen gulden
kosten.
Symposium in RAI-congrescentrum over slachtoffers van bankovervallen
imsterpam els wiegant
n het kleine bankfiliaal is een handjevol klan-
en aanwezig als een gewapende man met
:en bivakmuts op naar binnen stormt. Hij be-
/eelt hen op de grond te gaan liggen. Een
touw in een witte regenjas kruipt zover mo-
jelijk onder een balie weg, een andere trekt
laar kinderwagen dicht naar zich toe. Achter
le balie lopen employés geluidloos, maar
.zichtbaar nerveus af en aan. Dan komt een
lieuwe klant binnen. Hardhandig grijpt de
ivervaller de vrouw in haar kraag en sleurt
ïaar op de grond. Dan grist hij een stapeltje
lankbiljetten uit de geldlade, propt het in zijn
as en gaat er vandoor. Einde video.
De bezoekers van het symposium 'Slachtof-
èrs van (bank)overvallen' zijn even stil als de
ichten in de zaal van het Amsterdamse RAI-
ongrescentrum weer aangaan. Heel even
nisschien hebben ze bij benadering kunnen
roeien wat het is om slachtoffer van een over
val te zijn. Een ervaring die zo ingrijpend kan
rijn en de laatste jaren zo vaak voorkomt dat
le Nederlandse Vereniging van Banken (NVB)
net graagte inging op de uitnodiging deel uit
ie maken van en geld te geven aan het wereld-
ongres Trauma and Tragedy dat tot en met
norgen in de RAI wordt gehouden.
Bonnie en Clyde
Bankovervallen in Nederland zijn nog niet zo
Dud, vertelt Ruud Oord, veiligheidssecretaris
van de NVB. De 'Bonnie and Clyde'-verhalen
uit de Verenigde Staten waren hier wel be
kend, maar tot 1965 was in het gezagsgetrou
we Nederland nog nooit een heuse bankover
val gepleegd. Een groepje Fransen bracht daar
verandering in. Zij maakten één miljoen gul
den buit en installeerden een trend.
Het groeiende aantal overvallen 58 stuks
in 1971 leidde ertoe dat elk bankfiliaal werd
voorzien van kassabalies met kogelwerend
De maatregel had effect: het aantal over
vallen liep beduidend terug en een kwart van
de pogingen mislukte. Overvallen op PTT-
kantoren daarentegen bereikten eind zeventi
ger jaren een voorlopig hoogtepunt. Totdat
ook die kantoren kogelwerend glas kregen.
De overvallers zaten ondertussen niet stil.
Ze bedachten andere werkwijzen. De meest
geliefde 'modus operandi' vanaf 1986 is de
bedreiging van klanten en bankemployés die
niet achter glas zitten. J.eanette en Marijke,
twee personeelsleden van een bank in Wij
dten, maakten in november 1985 een overval
mee. In een instructievideo vertellen ze wat er
in hen omging toen gewapende mannen hun
filiaal binnenkwamen. „Ik kon alleen maar
naar dat wapen kijken", aldus Jeanette. „Ik
dacht dat de overval heel lang duurde, terwijl
dat niet zo was. En ik dacht dat hij de hele tijd
zijn wapen op mij gericht had. Maar ook dat
was nietwaar."
Haar collega Marijke had nauwelijks oog
voor het geweer. „Ik kwam net van achteren
en ben tegen de muur gaan staan. Ia, wat
moet je anders? Ik wist dat ik vlak bij een
alarmknop stond en heb de hele tijd ritten
denken: zal ik erop drukken of niet? Ik heb het
uiteindelijk niet gedaan."
Achterna
Dat de gevolgen van een overval wel wat ver
der reiken dan trillende handen, knikkende
knieën en woeste huilbuien direct na de over
val, blijkt uit een andere video. Maanden na
de overval vertelt een nog zichtbaar geëmotio
neerde bankemployée dat zij de straat niet
meer opdurft. Een ander vertelt dat ze nooit
meer de oude is geworden. Dat ze zich vaak in
vrolijk gezelschap afvraagt wat er nou eigen
lijk nog te lachen valt. En een mannelijk
slachtoffer vertelt hoe hij op een dag in rijn
auto de overvaller meende te herkennen, plot
seling werd overvallen door een hevige woede
en de man achterna reed.
De immateriële schade van een overval en
een voorbereiding op, een dergelijke ervaring
zijn in de bankwereld jarenlang een taboe ge
weest. Tot in het begin van de tachtiger jaren
werd alleen hulp op ad hoc-basis verleend.
Mensen die een overval hebben meegemaakt, hebben vaak nog geruime tijd last van de vooral gees
telijke gevolgen daarvan. foto anp archief
Over preventie werd je kunt tenslotte beter
geen slapende honden wakker maken niet
gepraat. Maar toen het probleem structureel
werd en zich over het hele land verspreidde,
werd de roep om goede opvang luider, zo ver
telt drs. F. van Slagmaat, psycholoog bij de
Rabobank en voorzitter van het Comité
Slachtofferhulp van de VNB.
In 1991 werden 514 overvallen op geldin
stellingen gepleegd. Nederland werd daarmee
vierde op de Europese ranglijst. Eén op de
zestien banken werd wel eens overvallen. Van
die 514 overvallen werden zo'n 5.000 mensen
direct of indirect het slachtoffer. Van hen lij
den zo'n 250 tot 500 nog steeds aan een trau
ma.
Enerzijds is dat een financieel probleem.
Een uitgeschakeld personeelslid kost al gauw
52.000 gulden per jaar, zo rekent Van Slag-
maat voor. Maar het is vooral een menselijk,
sociaal probleem, benadrukt voorzitter Scher-
penhuijsen Rom van de VNB. Dat het de ban
ken menens is juist die menselijke tragedie te
verlichten en zo mogelijk te voorkomen, illu
streert hij met een cijfer. Per jaar geeft de de
tailhandel zo'n 900 miljoen gulden uit aan
veiligheidsmaatregelen. Verliezen als gevolg
van bankovervallen bedragen nog geen drie
procent van dat bedrag.
Een studie onder driehonderd slachtoffers
van bankovervallen in 1985 leidde ertoe dat
de Rabobank, als eerste in Nederland, een
professioneel hulpprogramma opstelde. Het
programma is een combinatie van zelfhulp,
ondersteuning van collega's, verwanten en
partners en in laatste instantie van professio
nele hulpverleners.
Trainingen
Maar voorkomen is beter dan genezen, vin
den de banken. En dus kunnen employés van
de Rabobank en de ABN/AMRO vrijwillig
meedoen aan een trainingsprogramma om
hun weerbaarheid te vergroten. In sessies van
twee keer twee dagen worden personeelsle
den erin geoefend hun gedrag en gevoelens in
stress-situaties onder controle te houden.
Het effect van dergelijke trainingen is wel
licht wat moeilijk te meten, geeft Genie Klok
van de Bedrijfsgezondheidsdienst en betrok
ken bij de trainingen, toe. Maar de reacties
rijn zeer positief. „Het is ons opgevallen dat
mensen die een training hebben gehad, de si
tuatie beter beheersen en dat ze vaak veel be
trouwbaardere informatie kunnen geven over
de daders omdat ze hebben geleerd goed te
observeren", bevestigt een Amsterdamse poli
tieman, gespecialiseerd in bankovervallen.
Toch moet er nog veel gebeuren, vindt
VNB-voorritter Scherpenhuijsen Rom. „Het
probleem moet landelijk, goed gecoördineerd
en structureel worden aangepakt. De politie
moet meer samenwerken en prioriteiten stel
len. De overheid moet zich realiseren dat het
negeren van jonge criminelen die niets te ver
liezen hebben en het niet toepassen van ade
quate repressieve maatregelen het gevaar met
zich meebrengt dat steeds meer jongeren
worden meegezogen in een leven van misda
dige activiteiten. Ik roep daarom alle particu
liere en overheidsorganisaties op samen te
werken in een landelijk platform voor slacht
offerhulp."
Drie jaar geëist
voor nep-overval
op wisselkantoor
amsterdam anp
De Amsterdamse officier van
justitie mr. J. Valente heeft
gistermiddag drie jaar gevan
genisstraf geëist tegen een
38-jarige Utrechter. Samen
met zijn broer zou hij op 1
jüli 1989 een nep-overval
hebben gepleegd op het
Grenswisselkantoor (GWK)
in Hilversum, waar de broer
als bankbediende werkte.
Volgens de aangifte werd
bij de overval bijna 1,3 mil
joen gulden buitgemaakt. De
Utrechter ontkende de hoog
te van het bedrag.
Volgens de officier hebben
de broers het plan samen be
raamd. Vlak nadat de 38-jari-
ge Utrechter werd vrijgelaten
uit de gevangenis in Veen-
huizen, zou zijn broer hem
hebben gevraagd zijn kan
toor zogenaamd te overval
len. De 'overval' werd op een
zaterdag gepleegd omdat de
broer toen alleen op kantoor
was. Na de overval gaf de
Utrechter zijn broer een op-
tater, waardoor deze zijn
kaak op meerdere plaatsen
brak.
De Utrechter heeft een im
posant strafblad, vond de
rechter. Hij werd eerder ver
oordeeld wegens diefstal met
geweld en een ongewapende
bankoverval. Zijn advocaat,
mr. Starmans, vond de eis
van de officier builen pro
portie, mede omdat de broer,
die geen strafblad had, vorig
jaar één jaar gevangenisstraf
had gekregen voor zijn aan
deel.
Uitspraak 9 juli.
