Delors en zijn 16
EG-bureaucraten
Feiten &Meningen
Delors: Geen kwaad woord
meer over Denemarken
Opvallende koerswijziging PvdA in debat Zuid-Afrika
VRIJDAG 26 JUNI 1992
Jacques Delors is voor veel Europeanen de kop van jut
voor het beleid van 'Brussel', het hart van de Europese
Gemeenschap. Dat komt omdat hij bijna de enige EG-
functionaris is die bij het grotere publiek bekend is.
Delors en zijn 16-koppige Europese Commissie twee
afgevaardigden uit elk van de vijf grote lidstaten (Groot-
Brittannië, Frankrijk, Duitsland, Italië en Spanje) en één
uit de zeven kleinere lidstaten worden niet gekozen,
maar afgevaardigd door hun eigen regering.
In de naweeën van de Deense
afwijzing van het verdrag van
■Maastricht luidt één van de vra
gen die nu worden gesteld:
moet de Europese Commissie
worden hervormd?
LONDEN SARAH
THE INDEPENDENT
De Europese Commissie, min of
meer het dagelijks bestuur van
de Europese Gemeenschap (al
berust de macht formeel bij de
raad van ministers van buiten
landse zaken), wordt iedere vier
jaar opnieuw benoemd. Volgens
de afspraken van het Verdrag
van Maastricht zal deze periode
worden verlengd tot vijfjaar om
samen te vallen met de zittings
periode van het Europese Parle
ment, dat in de toekomst zijn
goedkeuring zal moeten hech
ten aan de benoemingen voor
de Europese Commissie.
Delors verdient dit jaar onge
veer 480.000 gulden. De vice-
voorzitters, die bepaalde be
stuurlijkeverantwoordelijkhe
den dragen, verdienen ongeveer
435.000 gulden. Alle Europese
commissarissen hebben recht
op een kantoor en secretarieel
personeel, een auto met chauf
feur en onderwijs voor hun kin
deren op de speciale scholen
van de EG. Ze maken allen deel
uit van de 'anonieme' bureau
cratie van Brussel.
Overredingskracht
De macht van de Commissie
berust op het feit dat ze vrijwel
het alleenrecht heeft om wets
voorstellen te doen. Dit bete
kent dat de Commissie in grote
mate de politieke agenda be
paalt. Anderzijds is de macht
van de Commissie beperkt om
dat ze haar ideeën niet aan de
lidstaten niet kan opdringen.
Wat dit betreft is ze afhankelijk
van haar overredingskracht.
Delors is het grote kanon van de
Europese Commissie in termen
van zijn politieke visie en ambi
tie. Net als de andere Europese
commissarissen wordt hij bijge
staan door zijn eigen politieke
team. Het kaliber van zijn colle
ga's varieert echter sterk en Del
ors heeft geen enkele invloed op
hun benoeming. Anders dan
andere politici hoeven ze geen
verantwoording af te leggen aan
hun kiezers. Ze kunnen niet af-
zonderli
leen en t
tweederde meerderheid van het
Europese parlement een motie
van wantrouwen aanneemt. En
dat is nog nooit voorgekomen.
Zo komt het dat er erg weinig
controle is op hun functioneren.
Wanneer de Commissie eind dit
jaar zal worden herbenoemd,
worden vijf commissarissen ge
acht te vertrekken. Wie dat zijn,
welke functies vrii komen en
hoe de portefeuilles opnieuw
worden verdeeld, zal deze zo
mer en herfst in rokerige ka
mers en op het scherp van de
snede door de lidstaten worden
beslist.
Wie zijn ze?
En hoe hebben de commissaris
sen het gedaan? Wat zijn hun
rapportcijfers nu ze het eind
van hun zittingsperiode nade
ren? En wie zijn ze eigenlijk?
Wat voor invloed hebben ze op
ons leven?
Frans Andriessen (Nederland,
vice-voorzitter) is al sinds 1981
Europees commissaris. Hij be
heert de machtige portefeuille
van buitenlandse betrekkingen
en handel, hetgeen betekent dat
hij verantwoordelijk is voor uit
breiding van de Europese Ge
meenschap, betrekkingen met
Oost-Europa en de GATT-on-
derhandelingen (voor de libera
lisatie van de wereldhandel), die
een succes moeten worden om
een schadelijke handelsoorlog
met de Verenigde Staten te
voorkomen. Gezien zijn vorige
Europese portefeuilles (concur
rentie beleid en landbouw) zou
hij zich met volledige inzet van
zijn politieke gewicht van zijn
taak moeten kwijten. Maar hij is
moe en heeft geen enkele uit
straling, wat begrijpelijk is ge
zien het feit dat zijn verant
woordelijkheden veel te groot
zijn. Bij de komende herverde
ling van de portefeuilles zouden
die verantwoordelijkheden wel
eens over verschillende functies
kunnen worden gespreid. An
driessen heeft de baan die ie
dereen wil. Beoordeling: moet
beter zijn best doen.
Sir Leon Brittan (Groot-Brit-
tannië, vice-voorzitter) zou
graag Andriessens baan heb
ben. Hij heeft het goed gedaan,
met name op het politieke vlak
(concurrentie beleid), waar hij
zich hard heeft gemaakt voor de
vrije handel. Dankzij zijn poli
tieke flair is zijn gezicht beter
bekend dan dat van de meeste
andere commissarissen. Hoe
wel hij alom wordt gewaardeerd
als een ervaren onderhandelaar,
vinden sommigen hem 'te ge
wiekst'. Beoordeling: zeer gede
gen, zou een goed schoolhoofd
zijn.
Diploma's
Zijn tegenhanger is Martin
Bangemann (Duitsland, vice-
voorzitter). Bangemann is een
fervent voorstander van staats-
ondersteuning voor de indu
strie, Sir Leon is hier faliekant
tegen. Hun ideologische strijd
resulteert in de meest onder
houdende discussies binnen de
Commissie. Hij heeft gezorgd
dat diploma's en kwalificaties
overal binnen de EG geldig zijn,
maar toch is hij bij het grote pu
bliek vrij onbekend. Beoorde
ling: moet zich beter profileren.
Niemand kan Ray MacSharry
(Ierland) ervan beschuldigen
dat hij te weinig naar buiten
treedt. Als landbouw-commis-
saris heeft hij het ondanks zijn
eed van onpartijdigheid klaar
gespeeld de Ierse boeren uit
hun benarde positie te bevrij
den en al doende heeft hij
meteen het hele EG-landbouw-
beleid hervormd tot voordeel
van alle lidstaten. Zijn politieke
Jacques Delors.
TOM JANSSEN
Veiligheidsagenten bewaken de ingang van het Cultureel Centrum Belem in Lissabon, waar vandaag de EG-top is begonnen.
ambities voor een ministerspost
in de Ierse regering zijn afgeno
men en hij zal waarschijnlijk
aanblijven als EG-commissaris
om zijn hervormingen verder te
begeleiden. Beoordeling: een
kleurrijke figuur die de Europe
se Commissie goed kan gebrui
ken.
Henning Christophersen (De
nemarken, vice-president) en
Peter Schmidhuber (Duitsland)
zijn waardige EG-commissaris-
sen die minder bekend zijn om
dat ze verantwoordelijk zijn
voor zeer technische dossiers,
economische en financiële za
ken, de EG-begroting en de
controle daarop. Christopher
sen is competent en geliefd,
Schmidhuber is meer een be
stuurlijke technocraat. Beoorde
ling: gedegen werkers.
Jean Dondelinger (Luxemburg)
gaat de Commissie waarschijn
lijk eind dit jaar verlaten. Hij is
zo vaak in het Euro-pavilioen in
Sevilla gesignaleerd, dat het ge
rucht gaat dat hij al weg zou
zijn. Toegegeven, cultuur is niet
de meest interessante porte
feuille. Beoordeling: het is te
laat om beter zijn best te gaan
doen.
Bemoeizucht
Carlo Ripa di Meana (Italië) is
de man die Delors het bloed
onder de nagels vandaan haalt.
Meana (milieuzaken) valt bin
nen de commissie uit de toon
omdat hij zijn mening altijd
rechtstreeks naar het volk uit
draagt. Beoordeling: Politiek dy
namiet, heeft zich ingezet voor
het milieu maar wordt door
sommigen (met name Delors)
beschouwd als een typisch
voorbeeld van Brusselse be
moeizucht.
De andere Italiaan, Filippo
Pandolfi (wetenschap en on
derzoek), is bekend dat hij intel
ligent is, maar je merkt het
nooit aan hem. Beoordeling:
zou zich soms te veel laten lei
den door indüstriële belangen.
Abel Matutes en Manuel Marin
(vice-voorzitters) komen uit
Vandaag en morgen EG-top in Lissabon
BRUSSEL «PETER DE VRIES
CORRESPONDENT
Jacques Delors heeft spijt van
zijn dreigement dat Dene
marken het risico loopt uit
het gemeenschappelijk land
bouwbeleid van de EG te wor
den gezet als gevolg van het
afkeuren van het Verdrag van
Maastricht. De voorzitter van
de Europese Commissie baar
de zondag opzien met die uit
lating.
Delors bekende woensdag in
Brussel dat hij „een fout heeft
gemaakt. Ik had het niet
moeten doen. Ik zal niets
meer over Denemarken en
zijn toekomst zeggen." De
Denen zijn, sinds de bevol
king zich in een referendum
met een nipte meerderheid
keerde tegen de verdragen
voor de politieke en monetai
re unie, van alle kanten geka
pitteld. Ze zouden afzakken
naar een tweederangs-lid
maatschap of zelfs helemaal
buiten de EG komen te staan.
De door Denemarken veroor
zaakte crisis zal een stempel
drukken op de topconferen
tie van EG-regeringsleiders,
vandaag en morgen in Lissa
bon. De EG zal daar officieel
de deur openen voor ge
sprekken met Oostenrijk,
Zweden, Finland en Zwitser
land over toetreding.
De regeringsleiders staan ook
voor enkele lastige interne
problemen. Zo wordt met
spanning uitgekeken naar de
discussies over het voormali
ge Joegoslavië. De regerings
leiders praten verder over
verhoging van de EG-begro-
ting. Vooral de arme lidstaten
dringen aan op concrete af
spraken over steun voor hun
economische ontwikkeling.
kunnen d
Frans Andriessen.
Spanje, waarmee tevens veel is
gezegd over hun manier
ken doen. Matutes zou eind di
jaar wel eens kunnen vertrek
ken, omdat hij zijn buik vol
heeft van het Mediterrane be
leid en de Noord-Zuid verhou
ding. Marin zou zoveel vertrou
wen hebben in zijn eigen vaar
digheden dat hij nooit het ad
vies van anderen nodig heeft.
Hij gaat over samenwerking en
ontwikkeling en visserij. Mis
schien zou een deel van An
driessens portefeuille naar dez
functie kunnen worden overge
heveld.
Antonio Cardoso e Cunha
(Portugal) is competent, maar
beheert het kleinbedrijf, toeris
me en energie - een portefeuill 1
waarin veel tegenstrijdige be
langen zijn ondergebracht. Be-|
oordeling: zijn verantwoorde
lijkheden zijn te versnipperd
om ergens zijn stempel op te
drukken.
(Frankrijk
is er dankzij haar grote oog voi
detail in geslaagd de btw-tarie
te harmoniseren. Beoorde
ling: verlegen, verschuilt zich
achter Delors.
Karei van Miert (België) en
Bruce Millan (Groot-Brittanni
worden beschouwd als zeer ca
pabele mensen op lastige pos
ten (transport en regionaal be
leid).
Blijft over Vasso Papandreou
(Griekenland), die zal vertrek- -y
ken, gedeeltelijk omdat ze eenj
andere politieke overtuiging
heeft dan de nieuwe regering i
Athene. Haar portefeuille (soc
ale zaken) ligt politiek bijzond w
gevoelig. Beoordeling: ze
de goede persoon voor de last
ge post. Waarschijnlijk krijgt
Griekenland de volgende keer
de culturele portefeuille.
FOTO EPA VERTALING MARGREET HESLINGA
DEN HAAG HENRI KRUITHOF
Het deed wat krampachtig aan. Donder
dag, de laatste dag voor de acht weken
durende zomervakantie van de Tweede
Kamer, moest nog snel worden gedebat
teerd over de nieuwe situatie in Zuid-
Afrika. Het ANC heeft alle onderhande
lingen over een nieuwe democratische
orde afgebroken na de gewelddadighe
den van vorige week in het zwarte woon
oord Boipatong, waardoor een buitenge
woon ernstige en gevaarlijke situatie is
ontstaan in'dat land.
Het krampachtige zat hem hierin dat de
kamerleden zich uitputten in verklarin
gen dat natuurlijk niet het voorgenomen
bezoek van Lubbers, Kok en Van den
Broek het belangrijkste kon zijn, maar de
situatie in Zuid-Afrika zelf. Maar vervol
gens werd tijdens het anderhalf uur du
rende debat wel de meeste tijd besteed
aan dat bezoek, al stelden alle sprekers
dit onderwerp als laatste aan de orde.
Het is overigens ook niet verwonderlijk
dat dit bezoek zo'n grote rol speelt. Een
van de grootste crises uit het bestaan van
dit kabinet ging over dit onderwerp. Be
gin dit jaar viel het kabinet bijkans door
een diepgaand verschil van mening over
de vraag of Lubbers en Van den Broek in
februari naar Zuid-Afrika konden.
Nu had vooral minister Van den Broek er
ook een potje van gemaakt, door het be
zoek voor te bereiden, zonder contact op
te nemen met het ANC, maar ook (mis
schien nog wel erger) zonder coalitiege
noot PvdA op de hoogte te stellen. Hij
had moeten en kunnen weten dat een
dergelijk bezoek zeer gevoelig lag bij de
PvdA.
Door beheerst optreden van vooral vice-
premier Kok is een kabinetscrisis toen
voorkomen. Na een kluchtige samen
komst in het Zwitserse Davos van de drie
Nederlandse hoofdrolspelers met de
Zuidafrikaanse president De Klerk en
ANC-leider Nelson Mandela, werd uit
eindelijk besloten het bezoek in augus
tus te laten plaatsvinden, overigens nog
steeds met bezwaren van het ANC.
Er werden echter strenge voorwaarden
gesteld aan het doorgaan van het be
zoek. Het moest een bijdrage leveren
aan het vredesproces en dat proces
moest inmiddels zover zijn gevorderd
dat er uitzicht zou zijn op een over
gangsregering van blank en zwart in
Zuid-Afrika. Aan de laatste voorwaarde is
in elk geval niet voldaan; over de eerste
kan men ernstige twijfels hebben.
Het was dan ook niet verbazingwekkend
dat na de ernstige ongeregeldheden in
Boipatong de discussie over het bezoek
onmiddellijk losbarstte. Met Groen Links
voorop natuurlijk, want die fractie wilde
ook begin dit jaar al niet dat het bezoek
zou doorgaan. Groen Links laat zich in
haar standpunten over Zuid-Afrika vrij
wel uitsluitend leiden door het ANC.
De opvallendste meningsverandering
kwam echter op naam te staan van het
PvdA-kamerlid Josephine Verspaget. Zij
had in vroeger tijden ook sterk de nei
ging haar oren te laten hangen naar de
mening van het ANC. Maar inmiddels
heeft zij toch een onafhankelijker stand
punt. Als de gebeurtenissen in Boipatong
eerder dit jaar zouden hebben plaatsge
vonden, zou zij ongetwijfeld op hoge
toon hebben geëist dat het bezoek on
middellijk zou worden afgelast.
Haar standpunt is nu echter aanmerke
lijk genuanceerder. Net als de meeste
andere fracties en het kabinet vindt zij
nu dat het bezoek onder de huidige om
standigheden niet zou kunnen door
gaan. Maar ze verzette zich niet tegen de
stelling van minister Van den Broek dat
de omstandigheden de komende weken
nog zodanig zouden kunnen veranderen
dat een bezoek toch zinvol zou kunnen
zijn. Het definitieve besluit zal dus pas
half juli worden genomen.
Het WD-kamerlid Frans Weisglas zag
zijn kans schoon om op subtiele wijze de
PvdA een hak te zetten en kreeg daarbij
nog steun ook van Van den Broek. Weis
glas suggereerde dat eventueel Van den
Broek maar alleen zou moeten gaan, een
gedachte die Van den Broek wel aan
sprak.
De WD-fractie en Van den Broek (de
eerste meer uitgesproken dan de twee
de) hebben het altijd al vreemd gevon
den dat de PvdA-minister van financië
Wim Kok meereist naar Zuid-Afrika.
Door de status van het bezoek te verla
gen naar het niveau van de minister va
buitenlandse zaken, zouden twee vlieg ii
in één klap worden geslagen. Van den
Broeks positie zou weer wat kunnen
worden verstevigd en Kok zou buiten li f
bezoek worden gehouden.
Overigens lijkt het niet waarschijnlijk d
het zover komt. Lubbers en Van den
Broek zullen dit weekeinde tijdens de
Europese top in Lissabon aandringen
een bezoek van de zogeheten trojka, b
staande uit drie EG-ministers van bui
tenlandse zaken. Vanaf 1 juli zal Van d
Broek zijn lidmaatschap van de trojka
verliezen. Maar als de trojka gaat, is ee
bezoek van een van de andere ministe
van buitenlandse zaken van een EG-la
wel wat merkwaardig.
Alleen als de trojka niet op korte termi
gaat, wil Van den Broek bekijken of eer
bezoek van hemzelf zin heeft. In zijn
hart wil hij ongetwijfeld wel, maar hij
ziet ook in dat hij zich belachelijk maa
als hij vrijwel tegelijkertijd met de trojl
in Zuid-Afrika zal verblijven. Het zal
waarschijnlijk dus nog wel even duren
voordat het bezoek van president De
Klerk aan ons land, vorig jaar, wordt bf
antwoord met een tegenbezoek.
