Pas op de plaats
uitzendbureaus
p.8.
Stand van Zaken
Menken melk: groei in 1991
Dop pr-man Heineken
Watermaatschappij
weg uit Zoeterwoude
NIJMAN
Geluidsoverlast bij metaalbedrijven
in Zuid-Holland moeilijk in te dammen
WOENSDAG 24 JUNI 1992
18
ERIC JAN WETERINCS
ZAKELIJK
Onder deze titel verschijnt elke
week op deze pagina een over
zicht van kort zakelijk nieuws
uit de regio's Leiden, Alphen
en de Duin- en Bollenstreek.
Stuur uw berichten voor deze
rubriek naar het Leidsch Dag
blad, Postbus 54, 2300 AB Lei
den, t.a.v. 'Zakelijk'.
Zanzibar
LEIDEN - Leiden heeft er weer
'interieurwinkel' bij. Vorige
week opende 'Zanzibar' na drie
maanden opknappen zijn deu
ren. De zaak is gevestigd op de
benedenverdieping van het ou
de pand van drukkerij Brill, op
de hoek van de Nieuwe Rijn en
het Van der Sterrepad.
Bedrijvenbeurs
GOUDA - De Kamer van Koop
handel voor Midden-Holland
organiseert samen met een ad
viesbureau een bedrijvenbeurs.
met als Centraal thema 'goede-
renstroombeheersing'. De beurs
wordt gehouden op 17 en 18
november in het veilingcom
plex in Bleiswijk. Aanmelding is
nog mogelijk bij de Kamer van
Koophandel voor Midden-Hol
land (tel. 01820-71050).
Verkeersschool
LEIDEN - Verkeerschool Noord
zee opent zaterdag een vesti
ging in Leiden, aan de Oude
Rijn 98. Noordzee geeft al enige
jaren les in deze plaats, maar
regelde tot nu toe alle actvitei-
ten vanuit haar hoofdkantoor in
Delft. De rijschool heeft negen
auto's en een vrachtwagen op
de weg. In de toekomst gaat
Noordzee in Leiden ook motor
rijlesgeven.
The Barn
HOOFDDORP - Partycentrum
The Barn uit Hoofddorp ver
zorgt vanaf vorige maand ont
bijt en lunch catering. Dit mo
biele ontbijt/lunch is zowel be
doeld voor bedrijven als voor
particulieren. De Barn is geves
tigd aan de Ijweg.
Ook in Leiden is de rek er uit
Voor uitzendbureaus was 1991 een mager jaar. Zo blijkt
uit cijfers van de ABU, de Algemene Bond van Uit
zendondernemingen. De omzet steeg nog licht, maar het
aantal uitzenduren ging met 7 procent omlaag. Ook uit
zendbureaus in de Leidse regio konden zich niet aan de
landelijke trend onttrekken. Oorzaak is de tragere econo
mische ontwikkeling.
LEIDEN ERIC JAN WETERINGS
Binnen de uitzendbranche vari
eerden de resultaten sterk, al
dus de ABU. Niet alleen per sec
tor waren de verschillen groot,
zelfs per uitzendbureau kwam
een ongelijk beeld naar voren.
Dat blijkt ook het geval in Lei
den, waar de manager van het
ene uitzendbureau spreekt over
'een duidelijke teruggang', ter
wijl een ander 'een stabiele
markt met een breed aanbod'
constateert.
Landelijk daalde het aantal
gewerkte uitzenduren met 6,8
procent van 211,3 miljoen naar
196,9. De omzet steeg nog wel,
met 0,3 procent tot 5,38 miljard.
Per dag werkten vorig jaar ge
middeld 128.000 uitzendkrach
ten, tegen 133.000 in 1990. Voor
Leiden en omstreken zijn geen
aparte cijfers beschikbaar. Al
leen voor de grote steden en
voor 'het groene hart van Hol
land' houdt de ABU gegevens
gescheiden bij.
De afgelopen tien jaar bereik
ten uitzendbureaus ieder jaar
forse groeicijfers. Ook in Leiden
deed de branche het goed.
Steeds meer bureaus aten mee
van de steeds grotere uitzend-
koek. Binnen een paar jaar ver
dubbelde het aantal vestigingen
ruim. van acht naar momenteel
achttien. ,,Nu de groei er uit is
verwacht ik dan ook dat bin
nenkort de eerste zwakke broe
ders in onze branche voor de
bijl gaan," zegt een manager
van een gerenommeerd Leids
kantoor.
Verschil
De grootste omzetdaling con
stateert de ABU in de techni
sche sector (min 8,5 procent),
daarna volgen de administratie
ve- en de industriële sector met
ongeveer anderhalf procent. Al
leen in de (para)medische be
roepen zat vorig jaar nog groei
(ruim 5 procent). Vooral in de
technische sector is de opkomst
van verschillende detacherings
constructies oorzaak van de te
ruglopende vraag naar uitzend
krachten. Bij een detacherings
constructie wordt personeel uit
geleend op basis van een vaste
arbeidsovereenkomst.
De technische sector was vo
rig jaar goed voor ongeveer tien
procent van het uitzendwerk.
Koploper is de industrie, met
ruim vijftig procent van alle
klussen. Ruim dertig procent
van de uitzendkrachten doet
administratief werk. terwijl de
(para) medische sector de rij
sluit met een marktaandeel van
minder dan tien procent.
Volgens mevrouw Van As van
het Leidse kantoor van uitzend
bureau Dactylo zijn de landelij
ke trends ook in Leiden 'duide
lijk merkbaar.' „Die teruggang
zagen wij twee jaar geleden al
aankomen. Door de robotise
ring is er veel minder vraag naar
industriepersoneel. Dat kunnen
we hier opvangen door ons
meer te richten op de (para)
medische sector en op kantoor
werk."
Ook manager Dreese van
Tempo Team ziet de landelijke
trends in de Leidse regio. Hij
verwacht dan ook dat de markt
voor uitzendbureaus binnen
kort gaat saneren. „Ik zie mo
menteel bureaus onder de prijs
werken en dat houd je nooit
lang vol." Ook Van As verwacht
scherpere concurrentie: „Lage
offertes en iets hogere salarissen
voor uitzendkrachten. Dat
werkt niet op de lange termijn."
Best goed
ASA-directeur R. van der Stok
kijkt minder somber tegen de
Leidse markt aan. „Het gaat
hier best goed. Er is een breed
aanbod, zowel van werk als van
personeel. Leiden heeft op de
arbeidsmarkt een regiofunctie
en in de buurt is veel seizoenar
beid." Of in de toekomst voor
alle 18 Leidse uitzendbureaus
een plaats is kan hij niet zeggen.
„Ik zie het voor ASA in elk geval
niet somberin."
De Algemene Bond van Uit
zendbureaus verwacht dit jaar
geen herstel van de groei in ver
band met het dalende ziekte
verzuim. Cijfers van het Cen
traal Bureau voor de Statistiek
lijken de bond gelijk te geven.
Het eerste kwartaal van dit jaar
gaf een forse daling te zien ten
opzichte van het eerste kwartaal
van 1991. Niet alleen nam het
aantal door uitzendkrachten ge
werkte uren af met 8,6 procent,
voor het eerst daalde ook de
omzet, met 3,2 procent.
Personeel hotel
gast bij zichzelf
Van de ruim 800 werknemers bij Menken
WASSENAAAR ERIC JAN WETERINCS
Melk: de Witte Motor. Deze zo
versleten
n elk geval
vin de gro
in het witte
de Wasse-
langzamerhand
reclamekreet ging
nog wel op voor ee
tere producenten
nat. De motor vai
naarse melkfabriek Menken
/Van Grieken pruttelde gestaag
in 1991. Ook andere onderdelen
van de eveneens in Wassenaar
gevestigde overkoepelende
Menken-Landbouw Holding
deden het goed, zo blijkt uit het
sociaal jaarverslag over vorig
jaar.
'Het verslagjaar 1991 zal in de
annalen worden bijgeschreven
als het jaar van de groei', schrijft
directeur R. Luycks. De omzet
van het concern steeg tot boven
de half miljard gulden, van 464
naar 513 miljoen. Menken/Van
Grieken nam daarvan 235 mil
joen voor haar rekening. Het
„Vanochtend ging een paar schoenen de deur uit, daar
heb ik zo'n 80 uur aan gewerkt. Dat kost een godsver
mogen, maar eigenlijk is het heel goedkoop. De me
vrouw die ze gaat dragen kan weer redelijk lopen, zodat
ze zelfstandig in haar flatje kan blijven wonen. Anders
had ze naar een verzorgingshuis gemoeten en dat kost
duizenden guldens per maand, terwijl je zo'n fors be
drag nu een keer in de drie jaar uitgeeft.
Ik krijg hier allerlei mensen in de zaak. van mensen
die niet meer kunnen lopen tot lui die juist heel hard
kunnen lopen: ook sommige topsporters hebben na
melijk aangepast schoeisel nodig. De meeste mensen
die hier komen hebben een afwijking aan hun voeten.
Die kan veroorzaakt zijn door een vergroeiing na een
ziekte als polio of door een amputatie na een ongeluk:
Soms is een kleine aanpassing in een gewone schoen
voldoende, maar soms moet ik een complete orthope
dische maatschoen ontwerpen. Daar ben ik 80 uur mee
bezig.
Uniek aan dit werk is dat alles individueel wordt ge
daan, iedere voet is anders. Voor elk probleem moet ik
een oplossing zoeken, ik moet ervoor zorgen dat ie
mand zo normaal mogelijk kan functioneren op een
manier dat je er zo weinig mogelijk van ziet.
Mensen die hier komen zijn do.orgestuurd door een
medisch specialist, maar er zijn er ook veel die hier via
mond-tot-mondreclame terechtkomen. Ik ben bewust
niet geassocieerd met een kliniek of zoiets, ik wil graag
zelfstandig blijven.
Ik begin met het op- en aanmeten van de voeten, dan
maak ik gipsafdrukken en blauwdrukken, dat is een af-
Sommige mensen denken dat ze door
mechanisatie en arbeidsverdeling zijn
verdwenen, maar ambachtslieden bestaan
nog steeds en ze maken een breed scala aan
produkten. Wat maakt hun arbeid zo
bijzonder? Daarover vertellen ambachtslieden
uit Leiden en omgeving in deze rubriek.
Vandaag J.A.G.M. (Sjaak) Kerstjens (50),
orthopedisch maatschoenmaker aan de
Pieterskerkstraat in Leiden. „Gelukkig is dit
een beschermd beroep. Er zijn een hoop
malloten die maar wat aanrommelen in de
para-medische sector."
druk van de onderkant van de voet. Vervolgens giet ik
het gipsmodel uit en daama maak ik een leest. Als ik
een aanvulling onder de leest heb aangebracht maak ik
een passchoen, een oefenschoen. Dat zie je op de foto.
Als die past ga ik pas een schoen ontwerpen.
Eerst doe ik het bovenstuk, de schacht van de
schoen, en daama gaat het onderwerk er onder. Het is
belangrijk dat dat bovenwerk er als een gewone schoen
uitziet: De meeste mensen denken bij orthopedische
schoenen gelijk aan lelijke, dikke schoenen, maar dat
hoeft helemaal niet. Het model ontwerp ik in overleg
met de klant, het maakt mij niet uit of het sandalen,
iwwdw muilen, laarsje* of sportschoenen ajn.
Ik gebruik haast alleen maar natuurlijke materialen,
kurk bijvoorbeeld om een model passend te maken en
de schoenen zijn altijd van leer. De leest maak ik
meestal van hout of gips. Dat kun je ook giethars voor
gebruiken, dat is polyester met kunststof, maar dat vind
ik vies spul. Ik hou niet zo van dat moderne materiaal,
het 'werkt' een beetje en het is erg milieuvervuilend.
Vroeger gebruikte ik het wel, maar ik vind dat je je niet
moet generen terug te gaan naar het oude spul als dat
beter is.
In de wachtkamer van mijn praktijk hangt een schil
derij van mijn opa. Die deed dit werk al, net als later
mijn vader en nu mijn broer en ik. Vlak na de oorlog is
orthopedisch schoenmaker officieel erkend als parame
disch beroep. De opleiding duurt tegenwoordig twaalf
jaar, maar daar zitten dan wel alle praktijkperiodes bij
inbegrepen. Het beroep is gelukkig beschermd, want er
wordt tegenwoordig behoorlijk wat gerommeld in de
para-medische sector.
Laatst had ik een klant die kwam aanzetten met een
kurken zooltje, bekleed met een lapje linnen. Daar za
ten verhogingen op, zogenaamde drukpunten, die zou
den corresponderen met je organen. Daar zou je je dan
goed van moeten voelen. De malloot die dat verkoopt
noemt zich ortho-podoloog. Ik moet in het woorden
boek nog eens opzoeken wat dat betekent."
TEKST ERIC JAN WETERINGS
aantal werknemers steeg tot bo
ven de 800. Ongeveer 350 daar
van werken in Wassenaar.
Het resultaat van de holding
steeg van 14,6 miljoen naar 19,2
miljoen. Na een goed begin van
1991 kreeg het bedrijf te kam
pen met een 'zomermalaise',
maar in de laatste maanden van
het jaar trok de vraag weer aan.
In 1991 investeerde de holding
21 miljoen, waarvan 8 miljoen
in Wassenaar. Dit jaar wordt
22,5 miljoen geïnvesteerd,
waarvan een deel bestemd is
voor de bouw van een nieuw
Wassenaars kantoor.
Frisdranken en sappen
Menken-Landbouw Holding wil
in 1992 de Europese markt op
met frisdranken en sappen en
lang houdbare zuivelprodukten.
In verschillende Europese lan
den wil het bedrijf eigen vesti
gingen oprichten. De directie
verwacht dit jaar wel een lichte
daling van de vraag in een aan
tal landen in West-Europa. De
oplossing zoekt zij onder meer
in verbreding van het assorti
ment van de Wassenaarse vesti
ging. Voor 1992 wordt dan ook
een stijgende omzet en een licht
stijgende winst verwacht.
Menken/Van Grieken is enke
le jaren geleden ontstaan uit
een fusie van de twee Zuidhol
landse zuivelbedrijven Menken
en Van Grieken. Behalve in
Wassenaar heeft de holding ves
tigingen in het Brabantse Oud
Gastel (Menken Dairy Food,
der meer smeerkaas),
ven (Liko Frisdranken) en 01-
denzaal (Polderland Zuivel).
Menken Landbouw is voor 60
procent in handen van de fami
lies Menken en Van Grieken. De
rest van de aandelen is in bezit
van de grote zuivelcoöperatie
Campina Melkunie.
ZOETERWOUDE/LEIDEN
J.A. Dop is benoemd tot hoofd
public relations van bierbrou
wer Heineken. De 47-jarige Lei-
denaar volgt R. Elfrink op, die is
benoemd tot directeur van de
stichting Berlage. Dop was di
recteur van Business Commu
nications Europe, een zes jaar
geleden door hem opgericht ad
viesbureau voor communicatie.
Eerder was hij onder meer
werkzaam als wetenschaps-
voorlichter aan de Vrije Univer
siteit in Amsterdam en als
hoofd communicatie van ad
viesbureau McKinsey. In Leiden
werkte hij een jaar als leraar En
gels op de scholengemeenschap
Zuid-West en vier jaar als me
dewerker van de Rijksuniversi
teit.
Dop studeerde Engels in Lei
den. Hij promoveerde op het
proefschrift 'Eliza's Knights:
Soldiers. Poets and Puritans in
the Netherlands. 1572-1586'.
ZOETERWOUDE/BOSKOOP
Het districtskantoor van de Wa
termaatschappij Zuid-Holland
Oost (WZHO) is verplaatst van
Zoeterwoude naar Boskoop. Op
het districtskantoor kunnen
klanten terecht voor het door
geven van adreswijzigingen, het
doen van betalingen en andere
zaken.
De 43 medewerkers verhuis
den afgelopen vrijdag vanuit het
kantoor aan de Energieweg op
het Zoeterwoudse industrieter
rein Grote Polder naar hun
nieuwe kantoor aan de Bos-
Medevverkers van het Leidse
hotel Holiday Inn brengen deze
week door als gast in hun eigen
hotel. Doel van het hotel aan de
Haagse Schouw-weg is om de
service te verbeteren door het
personeel eens met eigen ogen
'de andere kant' van het hotel te
laten bekijken.
Het verschijnsel is overge
waaid vanuit de Verenigde Sta
ten, waar vorig jaar voor het
eerst een 'pride week' werd ge
houden. Gekozen is voor deze
naam, om duidelijk te maken
dat de employees trots (pride)
kunnen zijn op 'hun' hotel. De
week wordt gelijktijdig gehou
den in de meer dan honderd
hotels die de keten heeft in Eu
ropa en het Midden-Oosten.
in Nederland heeft Holliday
Inn vijf hotels. Wereldwijd heeft
de keten meer dan 1600 hotels
met ruim 325.000 kamers in 54
landen.
JAN HOLVAST
Proces-sturing en -regeling
zijn van die zaken die om
Nijnian Elektrotechniek
vragen
<l<- iiilp-l>rrnlr brochure a
ian Kl. ktn.i.i hnM-k. Owkwt
'•■Minis 9570.2003 I.N Haarlrr
iTimn (»2.t- 19309. fax 023-3 I t
ELEKTROTECHNIEK
De enthousiaste experts
Promega naar VS
Het Leidse biotechnologisch be
drijf Promega opent volgend
jaar een vestiging in de Verenig
de Staten. In oktober begint de
bouw van een biofarmaceutisch
technologiebedrijf in Fitchburg,
een plaats in de staat Wis
consin. Volgend jaar juli moet
het 17 miljoen dollar dure com
plex worden opgeleverd. In de
komende vijf jaar gaan onge
veer 250 mensen werken in het
centrum.
De eerste vestiging van het 11
jaar oude Promega staat in het
Leidse bioscience park. Daarna
opende de biotechnoloog vesti
gingen in Zwitserland, Frank
rijk, Groot Brittannië en Austra
lië. In China en Duitsland is
Promega vertegenwoordigd via
joint ventures.
koopse Kalverdans. Het pand in
Boskoop was tot eind 1990 in
gebruik bij WZHO en werd ge
sloten toen het waterbedrijf
haar organisatie concentreerde
in vier districten. Zoeterwoude
werd toen het noordelijke dis
trictskantoor.
♦Het waterbedrijf trekt nu toch
weer in haar 'oude' kantoor, in
de regio bekend als 'het kantoor
achter de watertoren'. Reden
daarvoor is dat het Zoeterwoud
se onderkomen al snel te klein
werd. Bovendien ligt Boskoop
veel centraler in het noordelijke
WZHO-district.
'List of bedrog
Het paard van Troje en het
turfschip van Breda zijn
waarschijnlijk de twee be
kendste krijgslisten uit de ge
schiedenis. Ook de zakenwe
reld kent haar 'krijgslisten' en
deze zijn in het boek 'List of
bedrpg - Strategieën uit de
krijgskunde en het zakenle
ven' bijeengebracht. Schrij
ver is de militair historicus
Jan Schuiten, tot vorig jaar
docent militaire geschiedenis
aan de Koninklijke Militaire
Academie. Bekende voor
beelden uit de zakenwereld
zijn de strijd tussen de bloot
bladen Penthouse en Play
boy in 1969 en de al 30 jaar
woedende 'drankenoorlog'
tussen Coca-Cola en Pepsi-
Cola. (Uitgave De Haan.
Houten 1992 ISBN 90-269-
6276-2).
LEIDEN» WILLEM SPIERDIJK
De geluidsoverlast voor het per
soneel bij metaalbedrijven is
maar moeilijk aan te pakken.
Dat constateert de Arbeidsin
spectie, die afgelopen jaar 19
grote en kleine bedrijven in het
noordelijk deel van Zuid-Hol
land controleerde. Woordvoer
der J. Bethlehem van de Ar
beidsinspectie geeft overigens
toe dat het lastig is om het pro
bleem uit de wereld te helpen.
„Het heeft bijvoorbeeld te ma
ken met het slaan, van een ha
mer op stalen materiaal. Dat is
moeilijk te voorkomen.
Om dat uit de wereld te hel
pen, moet er vaak een een heel
andere werkwijze worden ge
hanteerd. En het kost tijd voor
dat dat is ingevoerd. Voorlopig
willen wij de schade voor de
mensen te beperken door het
dragen van speciale oordoppen,
zogenaamde autoplastieken".
Bij bedrijven in andere regio's
werd vastgesteld dat er slordig
werd omgesprongen met giftige
stoffen. De Arbeidsinspectie
zegt dat dat in deze regio wel
meevalt. „De meeste aanmer
kingen van onze dienst worden
vlot opgevolgd. We hebben vo
rig jaar in deze branche 71 keer
richtlijnen gegeven aan bedrij
ven. In 69 gevallen werden die
meteen uitgevoerd. We hebben
maar twee waarschuwingen ge
geven", aldus Bethlehem
