'Carmen is natuurverschijnsel'
Dineren in
Cultuur&Kunst
'Kind in snoepzaak
zonder bediening'
Gevoelige plaatjes
Guns N Roses m Kuip,
chaotisch, onvergetelijk
Openluchtconcert Flairck
7QETERMEER De groep Flairck bijt aanstaande donderdag het
spits af van de zeven Flora-Avond-Concerten die in het kader
van 'Floravontuur' in het Wilhelminapark in Zoetermeer worden
gehouden. Muziekliefhebbers kunnen ongeveer een uur genie
ten van het buitenconcert dat gratis toegankelijk is. De groep
speelt vanaf 20.30 uur.
Expositie in gemeentehuis
noordwijkerhout» E.M.E van Enthoven exposeert van 26 juni
tot en met 31 juli aquarellen en schilderijen in de hal van het ge
meentehuis van Noordwijkerhout. Er zijn landschappen met
dieren uit Afrika, stadsgezichten van Den Haag en landschappen
uit de omgeving Van Noordwijkerhout te zien. Het gemeente
huis is op werkdagen geopend van 9.00 tot 12.00 en van 14.00
tot 16.00 uur.
Jubileum C.O.V. Exultate 110 jaar
voorschoten Op 28 juni wordt de Christelijke Oratorium Vere
niging Exultate Deo 110 jaar. Dit wordt door de vereniging ge
vierd met een concertreis naar Salzburg jn Oostenrijk en een ju
bileumconcert op woensdag 28 oktober in de Leidse Stadsge
hoorzaal. De festiviteiten beginnen met een cantate-herden
kingsdienst op 28 juni in de Gereformeerde Kerk 'Het Kruispunt'
in Voorschoten. Aan deze dienst verlenen Lisette Emmink (so
praan) en Harry Holtman (piano) hun medewerking. Aanvang
10.00 uur.
CEES VAN HOORE ANNEMIEK RUYGROK (CHEF JAN RIJSDAM
Opvoering van Kameropera Nederland tijdens Leidse Lakenfeesten
WOENSDAG 24 JUN11992
Nog steeds
>oede hoop
>p extra geld
/oor Buchmesse'
AMSTERDAM GPD
/oor de speciale presentatie
an Nederland en Vlaanderen
ip de Frankfurter Buchmesse
993 is nog steeds niet meer
lan zes miljoen gulden beschik-
taar. Voorzitter A. Pais van de
itichting Frankfurter Buchmes-
e deelde gisteren in Amster-
lam echter mee dat hij goede
loop heeft op extra bijdragen
Is het programma eenmaal
erder is uitgewerkt. „Zoals het
r nu voorstaat moeten we woe-
eren met de middelen, maar
iet beschikbare bedrag is al wel
loog genoeg voor een behoor-
ijke presentatie", verzekerde
'ais tijdens het eerste publieke
iptreden van zijn bestuur.
In Nederland is inmiddels
Irs. Pauline Sarkar benoemd tot
lirecteur, in Vlaanderen wordt
iet uitvoerende bureau geleid
ioor Annette van Soest.
De reglementen van de groot
te boekenbeurs ter wereld ma-
en het onmogelijk meer dan
en tipje van de sluier van het
irogramma op te lichten. Eerst
noet Mexico de gelegenheid
pij gen zich als themaland 1992
e presenteren, waarna Neder-
pnd en Vlaanderen het eigen
programma bekend zullen ma-
Pais kon al wel meedelen dat
fle nadruk komt te liggen „op de
bresentatie van schrijvers, ver
talers en uitgevers en cultuur
historische aspecten van Neder-
pnd en Vlaanderen." Ook Frie-
|e en Zuidafrikaanse auteurs
pijgen aandacht, evenals schrij
vers afkomstig uit de Antillen,
miba en Suriname.
Almanak
n samenwerking met het Lite-
air Produktiefonds wordt door
lanser Verlag in elk geval een
)uitstalige almanak over 117
luteurs uitgebracht. „Zo moet
le indruk worden weggenomen
lat het Nederlands een ten on
echte bestaand dialect van het
)uits is", aldus Pais.
Afhankelijk van de extra fi-
lanciële middelen worden in
:rankfurt en andere Duitse ste
len tentoonstellingen, lezingen,
iymposia, theatervoorstellin
gen, concerten, dans- en film
voorstellingen georganiseerd.
.Daarvoor zijn al contacten ge-
egd, maar we moeten afwach-
en wat er mogelijk is. Na alle
verwarring over het geld gaan
we nu in de eerste plaats aan de
ilag met het puur literaire on
derdeel."
Pais verwees met deze op
merking naar de subsidieperi-
pelen van vorig jaar. Het minis
terie van wvc liet in maart 1991
nog aan de Frankfurter
Buchmesse weten dat Neder
land om financiële redenen
Iwellicht moest afzien van een
presentatie als themaland. Het
ministerie van buitenlandse za
ken wilde eerst helemaal geen
bijdrage leveren omdat het de
ruwe schets van de programma
onderdelen te vaag vond. De
[uitgevers weigerden medewer
king omdat zij menen dat sub
sidiëring van zo'n presentatie in
bet buitenland een overheids
taak is.
I Op aandrang van een ruime
meerderheid in de Tweede Ka
lmer en na maandenlang touw-
jtrekken tussen de betrok&en de
partementen besloot het kabi
net in mei tot een subsidie van
|2,5 miljoen gulden. Het minis
terie van wvc betaalt met een
'miljoen gulden het meest, maar
ook buitenlandse zaken doet nu
mee voor een ton. De Vlaamse
(overheid draagt eveneens 2,5
miljoen gulden bij. Pais zelf
praatte bij geldschieters tot nu
toe een aantal tonnen bij elkaar.
kookpot. Bastion vertaalt dit in een
assortiment van internationaal be
kende gerechten. Home-cooking op
z'n best, met zorg geselecteerd en
samengesteld.
Nu krijgt u als voorproefje van 17 juni
tot 15 juli op ieder 4-gangenmenu v.a.
f 26,50 maar liefst tién gulden intro
ductiekorting! Het proberen waard.
Prettig dineren voor een vriendelijke
prijs bij ieder Bastion Hotel. Ook bij u
in de buurt, kom eens proeven.
BASTION HOTELS
Voorschoterweg 8,2324 NE Leiden
Tel.: 071-76 88 00 Fax: 071-31 80 03
Rijnzichtweg 97,2342 AX Oegstgeest
Tel.: 071-15 38 41 Fax.: 071-15 49 81
HILVERSUM THEO HAKKERT
„Begin met haar niet over Tracy
Chapman, Suzanne Vega of an
dere folk-zangeressen waarmee
ze vaak vergeleken wordt. Dat is
het einde van het interview,"
luidde de goedbedoelde waar
schuwing vooraf. Michelle
Shocked houdt niet van die ver-
gelijkingen. Het was puur toeval
dat haar eerste officiële plaat,
'Short, Sharp, Shocked', uit
kwam in de periode dat er op
eens een nieuwe golf folk-zan
geressen aanspoelde.
Het misverstand was al ge
deeltelijk uit de lucht toen de
jazzy opvolger 'Captain Swing'
verscheen. Pas nu is echt duide
lijk waar Michelle Shocked voor
staat. Recent verscheen 'Ar
kansas Traveler'. Niet alleen een
bijzonder muzikaal project,
maar bovenal het afsluitende
deel van de trilogie waar 'Short,
Sharped, Shocked' naderhand
de eerste uitgave van bleek te
zijn.
Misschien had ze beter
meteen kunnen zeggen dat ze
van plan was een trilogie te ma
ken die meer zou omvatten dan
alleen het folk-getinte 'Short,
Sharp, Shocked'. Want toen die
plaat vier jaar geleden ver
scheen, wist ze al precies wat ze
daama wilde.
Ook de gedachte achter de
trilogie lag vast: ik wilde de be
langrijkste invloeden op mijn
muziek op drie muzikaal ver
schillende albums vastleggen.
'Arkansas Traveler' zou de in
vloed van mijn vader benadruk
ken en van de muziek waar hij
mij mee liet kennismaken:
bluegrass en traditionele Ameri
kaanse muziek. Pas twee jaar
geleden reisde ik met mijn va
der kris kras door Amerika. Lif
ten, meevaren op boten. Dat
bracht me op het idee het opne
men met reizen te combine-
Allesomvattend
Ze nam geen halve maatrege
len. Arkansas Traveler' moest
en zou het allesomvattende, af
sluitende hoogtepunt van de
trilogie worden. Shocked haalde
een aantal stoffige oude fiddle-
tunes van zolder en voorzag ze
van nieuwe, eigen teksten. Over
z„Een vrouw als Carmen is
een natuurverschijnsel. En
die staat dan tegenover een
man die in het verleden
misschien een fout heeft
gemaakt, maar die het
liefst gewoon een goede
baan wil en een vrouw. Een
brave jongen eigenlijk. Dat
past natuurlijk niet bij een
vrouw die dat allemaal niet
interesseert, die vrij wil
zijn. Het verhaal gaat dat
Bizet een vriendin had die
er zo'n vrije levenshouding
op nahield, dat hij in haar
het karakter van Carmen
heeft gezien."
ALKMAAR»
HANS VISSER
De tegenstelling van die karak
ters, daarin schuilt volgens
Hans van den Hombergh, mu
zikaal leider van het gezelschap
SKON, de kem van de opera
'Carmen'. In 1875 beleefde dit
muziekdrama van Georges Bi-
zet de wereldpremière en op 25
juni gaat in Alkmaar voor het
eerst het doek op voor de 'Car
men'-versie van de Stichting
Kameropera Nederland: SKON.
Die komt de opera tijdens de
Lakenfeesten (10 en 11 juli) ook
in Leiden opvoeren.
Van den Hombergh karakteri
seert de SKON-produkties als
eigenzinnig en gericht op een
ook qua leeftijd zo breed moge
lijk publiek. Het gezelschap ont
stond een aantal jaren geleden
uit de wens bij het Alkmaarse
conservatorium studenten en
jonge professionele zangers er
varing te laten opdoen en tege
lijk een nieuw opera-publiek te
Het initiatief sloeg aan: Mo-
zarts eenvoudig bezette 'Die
Zauberflöte' beleefde in heel
Nederland en ook Duitsland
ruim honderveertig voorstellin-
de muzikanten had ze ook zo
haar eigen ideeën. Ze wilde de
tunes opnemen met favoriete
musici uit het country- en folk-
circuit. Ze hoefden zich niet in
de studio te melden; Michelle
Shocked zocht ze thuis op
met een mobiele studio in haar
kielzog. Tot in Ierland en
Australië toe. En zo speelt een
waslijst aan soms legendarische
musici mee op 'Arkansas Trave
ler'. „Ik belde ze gewoon op.
Verbazingwekkend hoe simpel
je met de telefoon mensen kunt
bereiken van wie je dacht dat ze
op de Olympus woonden."
Een vein de uitdagingen was
dat ik als producer zakelijk
moest zijn, terwijl ik me van
binnen voornamelijk fan van
die muzikanten voelde. Soms
voelde ik me net een kind in
een snoepwinkel zonder bedie
ning. Zo onder de indruk was ik
van de helden waarmee ik
werkte."
„Binnen de trilogie is dit min
of meer mijn back-to-the-roots
album. Zoals ik ook ergens
schrijf: ik kan je niet vertellen
waar ik heen ga, maar wel waar
ik vandaan kom. Deze drie al
bums zijn een poging uit te leg
gen waar ik muzikaal vandaan
kom."
Afgeworpen
Nu de trilogie af is, heeft ze het
gevoel vrij te zijn. De ballast van
het verleden is afgeworpen. De
worsteling met het bestaan
heeft ze gewonnen op punten.
„Een van de diepere achter
gronden achter deze platen,
was het feit dat ik van huis was
weggelopen. Weggelopen van
eenfundamentalistische opvoe
ding. Er was een periode dat ik
drugs nam. Vooral lsd en mari
huana. Het was in San Francis
co. Ik kwam in een kosmopoliti
sche groep terecht. Een neuse
cultuurschok. Ik was nog maar
nauwelijks gearriveerd of ik
scheerde mijn hoofd deels kaal,
liet een hanekam groeien en gaf
mezelf de naam Michelle Shoc
ked (inderdaad een pseudo
niem; haar vader heet Bill
Johnson -Th.H.).
Shocked wilde zichzelf op de
hoes van 'Arkansas Traveler' la
ten afbeelden als zwarte min
streel. Na druk van buitenaf zag
gen. Ook als kweekvijver voor
jong talent blijkt SKON te vol
doen. „We werken met prikke
lende jonge stemmen. Vaak
zonder ervaring, maar met een
hoorbare potentie. En er zijn er
heel wat die lopende een pro-
duktie een 'echt contract' bij
een groot gezelschap hebben
gekregen."
'Carmen' verhaalt van een
Spaanse zigeunerin die het oog
laat vallen op een jonge onder
officier Don José. Hij zou eigen-
ze van het plan af. Het zou ver
keerd begrepen worden. Ze wil
de er de afkomst van de tunes
mee aangeven.
„Mijn verloofde kwam met
het idee. Hij heeft tien jaar on
derzoek gedaan naar de achter
grond van traditionele fiddle-
tunes. Hij vertelde dat de oor-
lijk de onschuldige Micaëla wil
len trouwen, maar als Carmen
een oogje op hem laat vallen is
hij uiteindelijk verloren en zo
sterk in haar greep dat hij haar
doodt als ze weigert hem te vol
gen. Immers: Carmen is een
warmbloedige vrouw, met haar
vrijheid als hoogste goed.
Ook voor deze produktie
'Carmen' denkt Van den Hom
bergh veelbelovende krachten
te hebben gevonden. „Karin
Jönsthövel speelt de titelrol. Ze
spronkelijke uitvoerenden van
die songs blanke minstrelen wa
ren, die hun gezicht zwart had
den gemaakt. Hoe meer hij ver
telde hoe gefascineerder ik
raakte. Want opeens bleek dat
er ook literatuur over die mu
ziek was. Ik hoefde niet langer
alleen vanuit mijn gevoel en in-
is een wat eigenzinnige zange
res, maar ik mag dat wel: ie
mand die niet bang is zich soms
controversieel op te stellen. Ze
heeft geen zware rol om te zin
gen, maar wel om te spelen.
Daarbij staat ze bijna in elke
scène op het toneel."
De rol van Don José noemt hij
berucht. Slechts weinigen, zoals
Placido Domingo, kunnen die
rol aan. „Je moet als tenor in de
eerste acte 'licht' kunnen zin-
stinct te werken, maar kon er
ook kennis over opdoen. Toen
ik die kennis eenmaal had, wil
de ik er ook anderen deelgenoot
van maken. Het heeft mijn per
spectief op cultuur totaal veran
derd. Ook al ga ik vanaf nu pop
muziek maken, dan zal het toch
vanuit deze achtergrond zijn."
gen, terwijl je stem later juist de
macht moet hebben om in het
emotionele geweld overeind te
blijven. Iemand onder de dertig
kan dat nog niet aan. Daarom
hebben we Ralph Beckers voor
die rol, de enige in de groep die
toch al aardig wat ervaring heeft
en die er naar uitkeek ooit eens
deze rol te kunnen zingen."
Van den Hombergh weet wat
er van zangers wordt verwacht.
Ooit was hij solo-repetitor bij de
MUZIEK
RECENSIE LOUIS DU MOUUN
Concert: Guns N' Roses, W Axl Rose
(zang, plano), Slash (leadgitaar), Duff
McKagan (bas, percussie), Matt Sorum
(drums), Gilby Clarke (ntmegitaar), Dizzy
Reed (toetsen), in het voorprogramma
Soundgarden en Faith No More Gehoord
23/6, De Kuip, Rotterdam
Chaotisch, bloedstollend, ze
nuwslopend, maar bovenal on
vergetelijk: het langverwachte
tweede concert in ons land van
Guns N' Roses gisteravond in de
uitverkochte Kuip. Misschien
wel meteen het laatste optreden
van de New Bad Boys Of Rock
'n Roll op Nederlandse bodem,
want organisator Mojo Con
certs, stadionstaf en gemeente
lijke overheid hebben tot na
middernacht behoorlijk in hun
rats gezeten over de goede af
loop.
Allereerst arriveerde Ameri-
ka's meest spraakmakende
rockband veel te laat uit de vori
ge halteplaats Basel. Eenmaal
op Zestienhoven geland moest
zanger W. Axl Rose eerst nog
langs de dokter wegens een op
spelende keelontsteking.
Gevolg van alle oponthoud
was dat de ongeveer 48.000 be
zoekers, die naar behoren wa
ren 'opgewarmd' door de twee
stevige support acts Soundgar
den en Faith No More. zo'n
twee uur lang zichzelf mochten
vermaken, hetgeen onder meer
leidde tot een hele reeks massa
le varianten op de ooit in het
zelfde stadion uitgevonden
kreet 'Hi Ha Hondelul'(l).
Toen Guns N' Roses in de
ze toemeebezetting twaalfkop
pig rond kwart voor tien ein
delijk de imposante speelplaats
Nederlandse Opera, later diri
gent bij Opera Forum en uitein
delijk had hij de operaklas van
de conservatoria in Den Haag
en Amsterdam. „Een mooie
volgorde, want het is goed om
met je ervaring mensen verder
te helpen die nog aan het begin
staan."
Zelfkant
Het gegeven van 'Carmen' was
indertijd onconventioneel. „Het
publiek was nog niet gewend
aan een verhaal dat speelt aan
de zelfkant van de samenleving.
Maar dit onderwerp, een vrouw
die een man ten gronde richt, is
wel degelijk de keuze van Bizet
geweest. Hij zocht naar de
waarheid op het toneel. De
tekstdichters hebben er een niet
al te hard verhaal van gemaakt,
maar als Bizet vijftig jaar later
zou hebben geleefd, nad hij be
slist een veel dramatischer werk
geschreven. Als je de novelle
van Mérimée leest, waarop de
opera is gebaseerd, merk je dat
de messen en geweren daar erg
los zitten." Het doodsthema
speelt in dit verhaal een grote
rol. Is dat niet wat vreemd voor
een voorstelling die is bedoeld
voor jong en oud? Van den
Hombergh gelooft dat het reuze
meevalt. „Het is natuurlijk geen
kleutervoorstelling, maar ook
voor kinderen valt er veel te ge
nieten. En bovendien: onder
schat ze niet. Ze zijn van de te
levisie al heel wat gewend."
'Carmen', opera van Georges
BizeL Bewerking: Ton Lambij.
Muzikale leiding Hans van den
Hombergh en Boudewijn Jan
sen. Regie: Juan Tajes. Decors
en kostuums: Jan Steen en He-
leen Durville. Lichtontwerp:
Will Jan Pielage en John Valke-
ring. Nederlandse vertaling
van René Linnebank. Te zien:
morgen in Alkmaar (premiè
re); 1 en 3 juli Amsterdam
(Meervaart); 10 en 11 juli en 13
november in Leiden (Burcht-
heuvel).
betrad was alle publieke onvre
de evenwel meteen vergeten.
Het enthousiasme was zo ge
weldig dat de Midas Wolf van
de Amerikaanse muziekindus
trie er al snel vleugels van kreeg
en met hem vooral de gitaristen
Slash en Gilby Clarke. Voor
'Gunners'-begrippen ontstond
zelfs een vlotte show, waardoor
het een uur lang leek alsof de
band het klokje van gehoor
zaamheid (einde show om elf
uur) niet uit het oog wilde ver
liezen.
Totdat Axl Rose opvallend
fit voor iemand die twee weken
geleden volkomen uitgeput
werd verklaard in de onver
mijdelijke tijdsoverschrijding
een actueel geneim wapen ont
dekte en al vloekend en tierend
de dienstdoende autoriteiten
begon uit te dagen. Wat zou er
na de limiet van half twaalf ge
beuren? Zou de stroom worden
afgesneden? 'Knocking' On
Heaven's Door' werd gewoon
ingezet en kreeg een bijval die
bij het steeds moeizamer krij
sende speenvarken de ontboe
zeming ontlokte dat 'Rotter
dam' meer vocale power had
getoond dan 140.000 lousy Bra-
silians.
'Don't Cry' bleek ook nog te
kunnen, zelfs 'Paradise City'
kon er nog aan worden vastge
plakt. Waarna Rose, die in de
zinderende Kuip vele 'evenbeel
den' (met hoofddoek en Schot
se rok) ontwaard zou kunnen
hebben, de politie en alle ande
re begripvolle instanties oprecht
bedankte. Later wachtte GNR in
de catacomben nog een dave
rende surprise: dubbel platina
voor de albums 'Use Your Illu
sion', 1 en 2, overhandigd door
zes blote dames.
Michelle Shocked sluit verleden af
n -
v -
w
Michelle Shocked: „Ik wilde de belangrijkste invloeden op mijn muziek op drie muzikaal verschillende albums
vastleggen." foto cpd
ROTTERDAM GPD
Guns N' Roses en rellen zijn en blijven één, ook in Nederland
Rond het uitverkochte Kuipconcert van gisteravond speelde zich
achter de schermen een conflict af tussen de belangenbeharti
gers van de Amerikaanse rockband en de vaderlandse popfoto
grafen. Aanleiding was de restrictie dat de show slechts geauren
de twee songs van een afstand van vijftig meter mocht worden
vastgelegd. Een onverteerbare voorwaarde, meende de groep fo
tografen die ter plaatse besloten om af te zien van hun voorgc
nomen werkzaamheden.
