Kroegbazen verrast door
herroepen sluitingstijd
'Soms is het dweilen
met de kraan open'
DE
Leiden
Wijkvereniging Pancras-West dineert
Sierstraters
in de prijzen
T-^
'Goed uitkijken als er
paarden langskomen'
TIJD
VAN
TOEN
MAANDAG 22 JUN11992
7
Cafébezoekers wordt niets gevraagd'
Duitser betaalt
2000 gulden
boete contant
bodegraven
Zonder blikken of blozen be
taalde een 52-jarige Duitser gis
termorgen op het politiebureau
in Waddinxveen een boete van
2000 gulden. De man werd om
streeks half acht door de politie
in Bodegraven aangehouden op
de rijksweg A-12 (Den Haag-
Arnhem). Volgens een woord
voerder van de politie in Bode
graven had de chauffeur, die op
weg was naar huis, soms drie
rijstroken nodig.
De politie had nogal wat
moeite om de auto tot stoppen
te dwingen. Nadat de bloed
proef op het politiebureau had
uitgewezen dat de man een flin
ke slok alcohol had gebruikt
werd overleg gevoerd met de of
ficier van justitie in Rotterdam.
Die veroordeelde de oosterbuur
tot de forse geldboete.
Nadat hij zijn portemonnee
had getrokken verliet de man
het bureau. Zijn auto moest hij
nog enige tijd laten staan, om
dat hij een rijverbod voor enkele
uren kreeg opgelegd. Het was
de negende keer sinds 1989 dat
de man werd aangehouden om
dat hij onder invloed van alco
hol een auto bestuurde.
AGENDA
MAANDAG 22 JUNI
Katwijk
Strand loop over 2, 4 of 8 km,
org. Atletiekvereniging
Rijnsoever, start vanaf strand
paviljoen 't Centrum t/o Hotel
Noordzee, om 19.30 uur.
Noordwijkerhout
Weekmarkt op het Marktplein
van 12.00 tot 17.00 uur.
Warmond
Zomeravondconcert door St.
Matthias in Lommerlust, aan
vang 19.30 uur.
DINSDAG 23 JUNI
Katwijk
Sporten voor mensen metCA-
RA olv een fysiotherapeut in
sportzaal Boorsma, Zwanen
burg 61, van 15.30 tot 16.30
uur.
Leiden
Sjoelen bij Speeltuinvereni
ging Stevenshof, C, van Brug-
gepad 2, aanvang 20.00 uur.
Noordwijk
Fietstocht naar Meyendel en
Wassenaar, org. KBVO, start
vanaf Join-Gebouw, Wetering
kade - Zeestraat, om 9.00 uur.
Wandelen met de boswachter,
start vanaf Duindamse Slag om
10.00 uur
Als de gemeente een bouwplan of nieuwe gemeentelijke
I belastingen lanceert, leggen ze de inspraak rustig naast
zich neer. Maar als het om de verruiming van de slui
tingstijden van kroegen gaat, doet het gemeentebestuur
net of zo goed naar haar burgers luistert."
1 Vertegenwoordigers van de ho-
reca-ondernemers gebruiken
dit soort vergelijkingen als hun
mening wordt gevraagd over
het besluit van de gemeente om
de sluitingstijden op zaterdag
toch niet met een uur te verlen-
I gen. Aanvankelijk was het de
bedoeling dat alle cafés toe
stemming zouden krijgen om
op zaterdag tot drie uur open te
blijven. Maar de gemeente
schrok van de reacties van bin
nenstadbewoners op dit plan en
vorige week werd plots besloten
de zaak af te blazen.
Willem Ankoné, eigenaar van
de Hut van Ome Henne en Bar-
rera heeft weinig waardering
voor het besluit van de gemeen
te. „Het blijkt gewoon dat de
stad wordt beheerst door enke
lingen. Die verhalen over over
last zijn zwaar aangedikt. Een
enquête daarover in de Pieters-
wijk levert zeven reacties op, in
Pancras dertien. Maar de dui
zenden die plezierig een biertje
dinken wordt niets gevraagd."
Verkeer
Ankoné vergelijkt het beleid van
de gemeente met het verkeer:
„De maximum snelheid gaat
van 100 naar 120 kilometer per
uur, en daarna komen er overal
van de bordjes met '100' erop."
Volgens de kroegbaas moet
eventuele overlast individueel
worden aangepakt: „Als ik te
hard rijd, krijgt toch ook niet
heel Leiden een bon?".
J. Ponsioen, voorzitter van het
overleg van Leidse horecaon
dernemers (Horeca Nederland)
overlegt samen met Ankone re
gelmatig met de gemeente en
de buurtverenigingen. Hij is wat
terughoudender in zijn reactie
dan zijn collega maar noemt het
besluit van ae gemeente 'een
complete verrassing'. „Ik be
grijp er niets van. Veel van die
'boze' reacties hebben ze ons in
de afgelopen tijd niet laten
zien."
Woensdag beraadt het Leidse
bestuur van Horeca Nederland
zich op de nieuwe situatie:
„Ach, eigenlijk vind ik het hele
maal niet zo erg dat het twee
uur blijft op zaterdag. Dat de
terrassen om elf uur dicht moe
ten. Dat is pas een blunder",
besluit Ankoné.
leiden gpd
j Het koppel D. Breugem - M.
j Zaat uit Leiden is in Sneek win
naar geworden van de elfde
Straatmaker-aan-zee-show. Een
deskundige jury vond hun
werkstuk het mooiste. Oud
wielrenner Gerrie Knetemann
reikte de twee twintigjarige
j sierstraters zaterdagmiddag de
I door de Vereniging van Frabri-
I kanten van Betonstraatstenen
beschikbaar gestelde wisseltro
fee uit.
De Amsterdammers M. van
Weijde en C. Vogtschmidt ein-
I digden op de tweede plaats.
Aan de wedstrijd namen veer
tien koppels jonge straatmakers
j deel, die elk twee dagen moch-
ten doen over het maken van
een figuratieve stadsbeeltenis.
OVERVAL Een ongeveer 20-
jarige man heeft gisteravond bij
een overval op een benzinesta
tion aan de Burgemeester
Bruinsslotsingel in Alphen 900
gulden buitgemaakt. De man
bedreigde het personeel in het
kantoor met een onbekend
voorwerp, dat hij onder een
plastic zak verborgen hield.
Landelijke actie tegen zwerfvuil in Noordwijk ingezet
noordwuk dorith ligtvoet
Het is een wat vreemde opening
van het badseizoen. Wie lekker
denkt te gaan zonnebaden aan
het Noordwijkse strand wordt
bij de strandafslag bij het Pala-
ceplein geconfronteerd met
twee enorme gele metalen vuil
nisbakken. Tot de rand toe zijn
ze gevuld met lege blikjes, pa
tatzakjes, papiertjes en andere
rotzooi die de badgast op het
strand laat slingeren.
Noordwijk is het zwerfvuil op
het strand meer dan zat. Daar
om gaf de badplaats zaterdag
bij de opening van het badsei
zoen het startsein voor de actie
'Houd Nederland schoon', een
campagne die de komende ja
ren ook in andere plaatsen na
volging moet krijgen. De Stich
ting Nederland Schoon is ver
antwoordelijk voor de actie.
Overheid, bedrijfsleven en
maatschappelijke organisaties
werken hierin samen. De minis
teries van VROM en Economi
sche Zaken ondersteunen de
activiteiten van de stichting.
Op verschillende manieren
wordt de argeloze toerist zater
dag met zijn eigen afval gecon
fronteerd. Wie het waagt om
zijn ijspapiertje niet in de daar
voor bestemde prullenbak te
werpen, krijgt een stichtelijk
praatje. Wie elk snippertje op
ruimt, krijgt een groene kaart,
die kans geeft op een prijs.
's Middags treedt de bekende
Terschellingse kroegzanger
Hessel op. ANWB-directeur P.
Nouwen ontvangt het eerste
exemplaar van zijn 'schoon
strand' cd-single getiteld 'The
world in perfect state'. „Alles is
al een bende. Dit plaatje zegt ei
genlijk dat we moeten ophou
den met praten en de handen
uit de mouwen moeten steken.
Wie er ook verantwoordelijk is,
we moeten het vuil gewoon
pruimenconcludeert Hessel.
Directeur E. de Jongh van de
Stichting Nederland Schoon is
het roerend met hem eens. Via
de campagne wil de stichting
bezoekers onder de neus wrij
ven dat ze zelf verantwoordelijk
zijn voor het steeds groeiende
zwerfafvalprobleem. Maar liefst
100.000 ton afval wordt jaarlijks
achtergelaten in recreatiegebie
den. Een kwart daarvan komt
niet in vuilnisbakken terecht.
„Het is belangrijk dat mensen
hun eigen aandeel in het pro
bleem herkennen. Dat willen
we met deze actie bereiken",
merkt De Jongh op.
Of de actie de badgasten aan
spreekt is de vraag. Ze
koesteren zich in het zonnetje
en luisteren naar de muziek. Zo
tegen het eind van de middag,
liggen er ook alweer de nodige
lege blikjes en papiertjes op het
strand. De Noordwijkse wet
houder Salman ziet het vuil ook.*
„Soms is het dweilen met de
kraan open", stelt hij vast.
leiden Zo'n tachtig bewoners en genodigden van
de wijk Pancras-West zetten zich zaterdagavond
aan een maaltijd in de Burcht. Het openluchtdiner,
omlijst met toepasselijke muziek van een duo in
klederdracht, was de afsluiting van de festiviteiten
rondom het 15-jarig bestaan van de wijkvereniging.
Voor het eten zorgden koks van het Koetshuis. Zij
roosterden op de barbecues de spiezen en de spare-
ribs, waarbij er ter garnering salade, spek en stok
brood was. Hooglandse Kerkgrachtbewoner en
oud-PvdA-raadslid Jaap van Meijgaarden leidde
met behulp van een rad van avontuur een loterij,
waarvan de prijzen door de middenstand in de wijk
waren verstrekt.
Een vogelkooi viel op het lotnummer van een zan
ger van koor 'Het Zingend Hart'. Dat is onder meer
gespecialiseerd in het middeleeuwse lied en luister
de 's middags al nabij de Burcht het feest op. Giste
ren konden de wijkbewoners ten slotte eikaars tui
nen bezichtigen. foto henk bouwman
Geen belangstelling manifestatie minderheden
De slotmanifestatie in de
Leidse Groenoordhallen van de
nationale minderhedenweek is
dit weekeinde op een misluk
king uitgedraaid. Wegens ge
brek aan bezoekers besloot de
organisatie gisteren de manifes
tatie om vijf uur af te gelasten.
Presentator Hans van der Togt
werd al om twee uur naar huis
gestuurd. De play-back show
voor kinderen vond wel door
gang. Ook de zaterdagavond,
die in het teken van muziek
stond, trok nauwelijks bezoe
kers. Op het premièreconcert
van Lois Lane kwamen slechts
350 bezoekers af.
Esmé Choho van het organi
serende maandblad Full Color
wijt de geringe belangstelling
aan een complex van factoren:
„Vaderdag, voetbal, het mooie
weer, mogelijk de toegangsprij
zen." De organisatie gaat nog
precies uitzoeken waar het aan
gelegen heeft. „Het kan ook zijn
dat het minderhedendebat uit
geblust is, dat het publiek er een
beetje moe van is. Misschien
hadden we het commerciëler,
los van het debat, moeten aan
pakken", aldus Choho.
euwenlang speelde de
I textielindustrie een
1 i m dominerende rol in
het economische leven van Lei
den. In de zeventiende eeuw
werd de Sleutelstad door de la
kennijverheid zelfs een van de
grootste industriesteden van
Europa. Daarna begon de ach
teruitgang. Dit proces werd al
ingezet in de achttiende eeuw
zoals de nu volgende cijfers dui
delijk maken.
In 1668 werden in Leiden
20.918 stuks laken geprodu
ceerd, in 1728 was dit aantal te
ruggelopen tot 12.479, in 1740
tot 7391, in 1789 tot 2772 en in
1802 tot niet meer dan 1086
stuks.
In de negentiende eeuw ging
het niet beter maar slechter.
Soms, zoals in 1802, hing de ge
ringe produktie samen met de
politieke situatie.
Politieke problemen waren ech
ter van incidentele aard, veel
ernstiger waren de structurele
oorzaken.
De produktiekosten in Leiden
waren te hoog en daardoor ver
loor de Sleutelstad de concur
rentieslag met het buitenland.
De kosten van de ondernemer
werden vooral opgedreven door
de hoge arbeidslonen. Deze
moesten wel hoog zijn in ver
band met het belastingsysteem.
Directe belastingen, zoals loon-
en inkomstenbelasting, kende
men niet. De prijs van de mees
te artikelen wera flink verhoogd
door accijnsheffing. Levensmid
delen werden hierdoor bijzon
der duur. Als gevolg van ait sys
teem waren de lonen in ons
land zo'n 40 50 procent hoger
d.in in het buitenland.
In het begin van de 19e eeuw
deed men pogingen de laken
nijverheid weer leven in te bla
zen. Op allerlei manieren pro
beerde men deze kwijnende in
dustrie te helpen. Zo oepaalde
het Leidse stadsbestuur dat de
leden van de vroedschap, hun
gezinnen en bedienden, maar
ook de wezen in de stad, alleen
In 1801 waren in Leiden drie fa
brieken die zich bezighielden
met de fabricage van vlagge-
doek. De uitbreiding van de
scheepvaart na 1850 bood meer
afzetmogelijkheden. Door de
concurrentie van Duitsland wist
de Leidse produktie zich met
moeite staande te houden. De
fabricage van wollen dekens
was een andere Leidse speciali
teit.
In 1820 waren 30 fabrieken be
trokken bij de fabricage van dit
produkt. U moet zich bij het
woord fabriek niet al te veel
voorstellen. Het ging om kleine
produktie-eenheden.
Bij de produktie van deze de
kens was ook de toen al in Lei
den bekende firma Zaalberg be
trokken. De fabricage van wol
len dekens handhaafde zich tot
na de tweede Wereldoorlog. De
ze bedrijfstak zag kans de inter
nationale concurrentie door het
gebruik van stoomkracht en de
invoering van nieuwe machines
het hoofd te bieden.
In de laatste decennia van de
negentiende eeuw begon de
produktie van brei- en stopga
ren, sajet genaamd, steeds be
langrijker te worden. Een begrip
in Leiden werd de in 1894 opge
richte sajetspinnerij van P. Clos
en Leembruggen. De firma's
Krantz en Clos en Leembruggen
waren op de Langegracht el-
kaars buren. De bij dit artikel
geplaatste foto maakt duidelijk
dat industriële vestigingen bin
nen de stadsgrenzen nogal wat
nadelen met zich mee brachten.
In de naoorlogse jaren verlieten
veel textielfabrieken Leiden. Zo
verhuisde de firma Krantz bij
voorbeeld in 1977 naar Lim
burg. Bedrijfseconomische
overwegingen speelden hierbij
een rol, maar ook de houding
van het stadsbestuur. Leiden
streefde heel duidelijk naar het
vertrek van industriële vestigin
gen uit de binnenstad.
Wind speelt vliegfestijn parten
katwuk dorith ligtvoet
vervolg van voorpagina
Drie gekromde figuurtjes pro
beren uit alle macht zich staan
de te houden in het mulle zand
van het Katwijkse strand. In hun
handen houden ze haspels met
vliegertouw. Wie langs de dra
den omhoog kijkt, ziet drie fel
gekleurde vliegers afwisselend
omhoog en omlaag schieten.
Steeds maken ze dezelfde figu
ren. Plotseling duikt een van de
vliegers als een gewonde vogel
naar beneden, het zand in. „Er
staat veel te veel wind", conclu
deert vliegeraar Luciën van Oort
even later.
Van Oort is een van de jonge
ren die deel uitmaakt van het
Sisi-vliegerteam. Vijftien zonda
gen lang zal de ploeg van de
frisdrankfabrikant in verschil
lende plaatsen in Nederland
vliegersnows opvoeren. Katwijk
is de eerste plaats die het team
aandoet. Tijdens de shows
maakt het publiek kennis met
de mogelijkheden van stuntvlie
gers. De vliegeraars tonen aller
lei figuren. Vervolgens mogen
kinderen en volwassenen zelf
even vliegeren met de wat sim
pelermodellen.
Waarom spelen volwassenen
met vliegers? Van Oort grijnst.
„Het gaat me om de kick, het
buiten zijn. Bovendien is het
een leuke hobby."' Hoewel Van
Oort met 'het ballet in de lucht'
zijn brood niet kan verdienen, is
hij al acht jaar serieus met deze
sport bezig. Bovendien ont
werpt en bouwt hij vliegers.
In Amerika is de sport zo po
pulair dat semi-profcssionals de
sport beoefenen. Hoewel de
sport in Nederland in opkomst
is, is het hier nog niet zo ver. De
teamleden zijn allemaal ama
teurs. „Zeer goede, dat wel",
meent Frcd Dorshorst, produkt -
manager bij frisdrankfabrikant.
Hoewel bijna ieder kind leert
vliegeren, is het spel met de
wind nog lang niet zo eenvou
dig als het op net eerste gezicht
mag lijken. Bij het syncnroon-
vliegeren, wat de drie mannen
demonstreren, komt veel tech
niek kijken. Bovendien is de
sport niet zonder gevaar. Een
vlieger die met volle kracht naar
beneden schiet, heeft een be
hoorlijke snelheid ontwikkeld
en kan iemand flink verwonden.
Bovendien kunnen paarden van
de vliegers schrikken. Toch
noemt Van Oort zijn sport niet
echt gevaarlijk. „Je moet voor
zichtig vliegeren en uitkijken als
er paarden langskomen
Het skiën met behulp van een
vlieger over het strand, het zo
geheten Power Kiting, noemt hij
veel riskanter. De skiër kan
enorme snelheden bereiken.
„Power Kiting moet je alleen
maar doen als het op het strand
heel stil is. Wij doen dat niet tij
dens deze shows. Wij vliegeren
ook alleen op een afgezet stuk
strand; hier staat de veiligheid
voorop."
Helaas voor het team laat het
publiek het tijdens de show
enigszins afweten. Dorshorst
vermoedt dat dit te maken heeft
met de slechte weersvoorspel
lingen vooraf. Bovendien is de
show niet van verre te zien, ter
wijl dit wel de bedoeling was.
Een matrasachtige vlieger zou
met twee windturbines tot een
hoogte van vijftig meter opstij
gen om het publiek te attende
ren op de show. Maar het ge
heel dreigde te scheuren door
de wind en werd snel naar be
neden gehaald.
De windturbines hangen nu
een stuk lager een beetje triest
aan twee palen. Maar ook die
staan reeds scheef. Uiteindelijk
zien de jongens zich gedwon
gen om ook de windturbines
naar beneden te halen. Team
leidster 1. van Os vindt het sneu.
„Maar het mag nu eenmaal niet
gevaarlijk worden.
Ook met het grein ging
het mis in Leiden
In 1852 kreeg ook Leiden een
Kamer van Koophandel. De
jaarlijkse verslagen geven een
goed beeld van de verdere Leid
se ontwikkelingen. Duidelijk is
dat de stoommachine ook voor
Leiden steeds belangrijker werd.
De eerste stoommachine deed
in 1827 zijn intrede. De firma
Krantz. en Zn. speelde bij de in
troductie van nieuwe technie
ken een belangrijke rol.
Deze firma is ook de enige van
de vier in 1815 bestaande laken
fabrieken die in 1890 nog be-
stoncf-De andere waren bezwe
ken onder de druk van buiten
landse concurrentie, met name
uit Verviers en Aken.
In deze plaatsen beschikte men
over zacht water, onmisbaar
voor de fabricage van fijn laken.
De firma Krantz beschikte hier
niet over en moest met chemi
sche middelen hetzelfde effect
bereiken.
Maar ook binnenlands onder
vond Leiden concurrentie, met
name van Tilburg. Deze steden
voorzagen het gehele Neder
landse leger van kleding. On
danks overheidssteun ging de
lakenindustrie steeds verder
achteruit.
Grein
In het begin van de eeuw waren
er in de Sleutelstad nog zes la
kenfabrieken. Aan het eind van
de negentiende eeuw nog een.
De Leidse textielindustrie om
vatte naast laken ook grein-,
vlaggedoek- en dekenfabrieken.
Het Leidse grein was bekend tot
in China toe. Oorspronkelijk
werd grein, een stof geweven uit
geiten- en kameelhaar, gepro
duceerd in klein Azië. In Leiden
werd bij de produktie ook ge
bruik gemaakt van wol. China
was het belangrijkste afzetge
bied. Zo rond 1860 hadden En
geland en Holland bijna een
monopolie voor deze Aziatische
markt. Zo'n twintig jaar later
begon Leiden de concurrentie
tegen de goedkoper produce
rende Engelsen te verliezen.
Met de produktie van vlagge
doek ging het nauwelijks beter.
De Langegracht voor
de demping in 1964.
Op de voorgrond de
stoomleiding. Op de
achtergrond de lucht
brug van de firma
Clos en Leembrug
gen.
foto gemeentelijke
archiefdienst
Leidse stoffen mochten dragen.
Veel hielp dit de vier kwijnende
lakenfabrieken die in 1815 be
stonden echter niet.
Ook koning Willem I voerde een
dergelijke politiek. Hij bepaalde
dat marine en leger alleen maar
stoffen mochten dragen die
binnen het koninkrijk waren
vervaardigd. Later werd dit lijst
je uitgebreid met de inwoners
van alle wees- en armenhuizen,
gevangenissen en werkhuizen.
In 1830 viel het koninkrijk van
koning Willem I in feite uiteen
in twee staten: Nederland en
België. Voor de firma De Hey-
der, een katoenfabriek uit Lier
in België, reden om zich in Lei
den te vestigen. Een succes
werd de verhuizing niet. Toch
zorgde de oorlog voor een klei
ne opleving in de lakenproduk-
tie, maar iedereen teerde op de
bestellingen van leger en vloot.
