'We willen vooral gadeslaan'
Rtv show
'Jaaanééenoünöünöü'
VRIJDAG 19 JUN11992
Nicolette de Wolf en Rik Delhaas over P.S. De Ruimte:
Cultuurministers willen af
van Amerikaans behang op tv
Nicolette de Wolf: „Wij zijn niet diegenen die echt presenteren en de touwtjes in handen hebben. Wij geven
een aanzet tot een gesprek." foto lex van rossen
Het monumentale, twee verdiepingen tellende decor van het IKON-jongerenprogramma P.S. De Ruimte. De
lokatie is de ideale kruising tussen een jeugdhonk en een jongerenkamer. foto lex van rossen
ROTTERDAM AU VAN PUK
Als de Europese ministers van
Cultuur en Omroepzaken hun
zin krijgen, moeten de Europese
tv-zenders hun zendtijd voor de
helft gaan vullen met eigen pro
gramma's. Dat wil zeggen pro
gramma's die in dit werelddeel
zijn vervaardigd. Dat heeft als
consequentie dat veel tv-sta-
tions het grootste deel van het
etmaal geen beelden kunnen le
veren. Vooral commerciële sta
tions zullen het uit Amerika af
komstige 'goedkope opvulsel'
missen. Het Belgische tijdschrift
voor massamedia en cultuur,
Communicatie, heeft laten uit
zoeken hoeveel Amerikaanse
fictie de Vlaamse kijkers in een
jaar in hun huiskamers krijgen
als ze alleen maar naar hun ei
gen zenders kijken. De onder
zoekers verstaan onder tv-fictie
niet alleen soap-series, maar
ook thrillers en films.
De commercïele tv-zender
VTM, die ook nog veel Joop van
den Ende-produkties uizendt,
blijkt overdag hoofdzakelijk
Amerikaanse produkties uit te
zenden. Citaat uit Communica
tie: ,,'s Avonds worden de Ame
rikaanse soaps (bijvoorbeeld in
1990 Dallas en Santa Barbara)
vooral vertoond als locomotief
voor het avondprogramma."
Met andere woorden: Ameri
kaanse series worden gebruikt
om een groot publiek naar de
zender te lokken.
Maar ook op kijkdichte
avonduren is het percentage
Amerikaanse programma's bij
VTM ontzettend hoog: bijna 82
percent. Overdag was het per
centage in 1990 zelfs 95,85 pro
cent. Wie mocht denken dat de
publieke omroep in Belgie
BRTN 1 en 2 daarbij wel gun
stig zal afsteken komt bedrogen
uit. De onderzoeken tonen aan,
dat vooral BRTN 1 veel meer
Amerikaanse produkties is gaan
vertonen na de komst van con
current VTM. Vooral in de late
avonduren is het percentage
Amerikaanse fictie ook op TV 1
„opmerkelijkgestegen."
In de periode mei tot augus
tus wordt in België bijna geen
fictie (drama-produkties) in de
eigen taal uitgezonden, de rest
van het jaar sparen alle Belgi
sche zenders de Vlaamse en N
derlandse fictie-programma
voor de meest kijkdich
avonduren, vooral op vrij da
zaterdag en zondag. Dram
produkties in een andere ta
dan Engels en Nederlands, ze
die in de taal van de Franse b
ren, vinden in Vlaanderen
zeker bij de commercïele ze
der) bijna geen afzet meer.
De Belgische onderzoeke
komen tot de conclusie, dat i
publieke omroep weliswaar e<
gevarieerder totaalprogramn
biedt dan de commercïele zei
der, maar dat vooral in de kij
dichte avonduren BRTN 1 w
betreft variatie nagenoeg is aa
gepast aan VTM: veel Amei
kaanse seriewerk. Als het ga
om genres, kiezen de Vlaam
kijkers vooral uit de soaps, a
tie-series en comedy-series, d
ze in overvloed aangebodt
krijgen.
Ook de aankoop van Noor
Amerikaanse fictie ligt bij
publieke zenders anders dan 1
de commercïele: VTM koe
vooral wekelijkse series a;
(51,83 procent van de VS-ir
port bij VTM), terwijl BRTN
hoofdzakelijk een beroep de<
op tv-films en speelfilms, 66,
procent van de VS-import 1
BRTN 1). Communicatie b
veelt een nader onderzoek aa
vooral de manier waarop de k
kers de aangeboden Amei
kaanse kost consumeren, die
dieper te worden gepeild. P
dan kan een indruk worden ve
kregen van de dagelijkse impa
ervan.
De Europese ministers vi
Cultuur en Omroepzaken he
ben daarentegen al lang doe
dat door de overvloed van Am
rikaanse tv-programma's de E
ropese cultuur steeds verd
naar de achtergrond wordt ve
dreven. En de Amerikaanse pr
gramma-producenten? Zij he
ben al aangekondigd in Europ
se filialen soaps naar Amei
kaans model te gaan maken.
RTL 4 maakt het in Nederlan
misschien iets minder Amei
kaans-bont dan VTM. Ma:
zouden Nederlandse onderzoi
kers tot andere conclusies ki
men dan hun Belgische colli
ga's? Het zou het onderzoeke
waard zijn.
HILVERSUM ANNEMIEK HUYERMAN
Het studiopubliek draagt rode en
paarse gympen of luchtgeveer
de sportschoenen onder de
spijkerbroek. Sommigen dragen een base
ballpet, een enkeling houdt de zonnebril
consequent op. Maar deze bezoekers, voor
het overgrote deel scholieren vanaf vijftien
jaar, hoeven niet keurig op een tribune
plaats te nemen en op de juiste momenten
beleefd te applaudiseren tijdens de televi
sie-opnamen.
In het monumentale, twee verdiepingen
tellende decor van het IKON-jongerenpro
gramma P.S. De Ruimte mogen ze aan de
bar of rond het biljart hangen en op oude
roodpluchen banken of tuinstoeltjes zitten
waar ze willen. Zelfs een sigaretje roken is
toegestaan. De lokatie is de ideale kruising
tussen een jeugdhonk en een jongerenka
mer.
,,De plek moet nonchalant zijn. Je moet
hier zo naar binnen kunnen lopen, je ver
haal kwijtraken en weer kunnen vertrek
ken," zegt Nicolette de Wolf. die het praat
programma samen met Rik Delhaas 'pre
senteert'. De naam van het programma is
ontleend aan de uitspraak van een jongere
die tijdens het VARA-discussieprogramma
'Met Witteman' riep: 'Wij hebben de ruimte
nodig!'. De Wolf: „Het P.S. is eraan toege
voegd. omdat in het Post Scriptum onder
aan een brief heel vaak de echte clou zit
verborgen."
Vleermuizen
De IKON besteedt bijna een derde van haar
zendtijd aan jongerenprogramma's. Afgelo
pen februari mocht de omroep de FICE-
prijs 1991 in ontvangst nemen vanwege 'de
scherpe en integere wijze waarop opvoe
dingsproblemen aan de orde worden ge
steld in de vele eigen produkties van deze
omroep', vermeldde het juryrapport. FICE
staat voor Federation Internationale des
Communautes Educatives, een aan de
Unesco verbonden instelling voor jeugd
hulpverlening. De prijs wordt jaarlijks uitge
reikt voor een organisatie die zich verdien
stelijk maakt op dat gebied.
P.S. De Ruimte is een jongerenprogramma
met een journalistieke invalshoek, waarin
de meest uiteenlopende onderwerpen op
serieuze aandacht kunnen rekenen. In de
komende afleveringen komen jonge trans-
seksuelen en het aanstormende voetbalta
lent van Ajax op bezoek, vertellen bede
vaartgangers naar Mekka en Lourdes en
een gokverslaafde over hun ervaringen, en
laten de eigenaars van de alternatieve sta
tions Radio Aso en Radio Russia hun ant
woord op de commerciële zendgemachtig
den horen.
De ideeën voor P.S. De Ruimte worden
opgepakt en geselecteerd uit kranten en
tijdschriften. Ook bezoekt de programma-
redaktie scholen om te praten met leerlin
gen over onderwerpen die hen aanspreken.
De twintig mensen van de Gothic Scene,
die een bizarre voorkeur voor vleermuizen,
vampiers, kerkhoven en kathedralen aan de
dag leggen, werden door een alert redactie
lid gewoon op straat aangesproken.
Zacht geroezemoes klinkt op de achter
grond, als Rik en Nicolette op yerschillende
plekken in de grote ruimte gesprekken voe
ren. „We hebben het liefst dat er een felle
discussie ontstaat", zegt Rik Delhaas. „In
een interview draait iemand min of meer
zijn verhaal af, maar juist als een paar te
gengestelde types met elkaar in debat gaan,
kom je het meest over de denkwereld van
jongeren te weten."
Hij wordt op zijn wenken bediend. Die
middag gaat het over discriminatie onder
leerlingen op middelbare scholen. Twee
jongens en twee meisjes praten over hoe zij
het ervaren om op een scholengemeen
schap met drieëntwintig nationaliteiten te
zitten. Eén meisje is Nederlandse, de ande
ren zijn van Surinaamse of Antilliaanse af
komst. Al snel raken de vier onderling hevig
in gesprek over in hoeverre je je moet aan
passen en de ander moet accepteren, waar
bij opvalt dat de meisjes sterk domineren.
Als één van de jongens kritiek levert op zijn
landgenoten, ontzenuwt het meisje van
half-Surinaamse afkomst zijn opmerkingen
meteen als vooroordelen. En passant levert
het viertal stevige kritiek op de houding van
sommige leraren ten opzichte van buiten
landse leerlingen.
De vierentwintigjarige Nicolette de Wolf
werkte eerder mee aan de IKON-documen-
taire-serie Meisjes van dertien. Rik Delhaas
(28) is radiojournalist bij o.a. De andere we
reld van zondagmorgen, ook van de IKON.
Ze willen liever geen presentatoren worden
genoemd, want zo voelen ze zich niet. Rik
Delhaas: „We zijn alleen maar aangevers en
soms interviewers."
Nicolette: „We willen vooral gadeslaan. Je
vindt dat ook terug in de vorm van het pro
gramma. De camera valt bijna toevallig in
een gesprek. Dan ontstaat er een discussie
over iets wat bij jongeren leeft. Op het mo
ment dat het weer rustig wordt, verdwijnt
de camera naar een andere plek. Zo is onze
rol ook een beetje. Wij zijn niet diegenen
die echt presenteren en de touwtjes in han
den hebben. Wij geven een aanzet tot een
gesprek."
(P.S. De Ruimte, morgenavond om
19.00 uur op Nederland 3, vanaf zaterdag
27 juni om 20.57 uur op Nederland 3)
CLOSE UP
STRIPS
BOLLEBOOM
VARA stopt
samenwerking
omroepbladen
HILVERSUM «ANP
AVRO, KRO en NCRV gaan zon
der de VARA verder met de ge
sprekken over samenwerking
op het gebied van de omroep
bladen. De VARA heeft zich uit
het overleg teruggetrokken, zo
heeft NCRV-voorzitter A Her
stel bekendgemaakt.
De VAM kan zich niet vinden
in het advies van een onafhan
kelijke commissie over de waar
debepaling van de zes betrok
ken bladen. Op basis van rende-
mentscijfers heeft de commissie
een rangorde tussen de bladen
aangebracht.
Volgens Herstel acht de VARA
het voordeel van samenwerking
niet groot genoeg in vergelijking
met het zelfstandig handhaven
van de eigen uitgave.
T
erug naar de tijd van
de korte broek. Jaren
vijftig of daaromtrent,
de tv-loze era. Herinneringen
aan de Derby der lage landen
en aan Duitsland-Nederland in
1956, toen we met z'n allen in
Düsseldorf alsnog het verzet in
gingen en dank zij twee goals
van 'us' Abe de mof aan onze
laars lapten. Nog niet verwend,
niet beter wetend had je de
wedstrijdbeelden helemaal niet
nodig. Die werden er in de huis
kamers zelfbij verzonnen. Pra
ten was tweemaal drie kwartier
streng verboden op straffe van
een voortijdige gang naar de
slaapkamer.
Deze week na jaren voetbal op
tv de radio maar weer eens aan
gezet voor wat eens het oogge-
tuigeverslag heette. Het moet
gezegd, de afdeling sport van
NOS-radio heeft twee veelzijdi
ge types afgevaardigd naar Zwe
den. Van Gelder doet werkelijk
van alles om te voorkomen dat
hij niet 'rood' komt te staan bij
de bank. Van Gelder zit in de
mode, fietst 'm er geregeld in bij
de TROS, is op afroep beschik
baar om winkels te openen en
linten door te knippen.
Kennelijk vindt Van Gelder toch
nog de tijd om zijn schnabbels
een paar weken ongemoeid te
laten, teneinde de luisteraars te
informeren over het wel en wee
van Oranje in Zweden. Hoewel,
helemaal de commercie uit het
oog verliezen doet Jack daar ook
weer niet. Beter dan wie ook
weet hij dat er altijd wel een
platenmaatschappij is die een
herinnerings-cd van een evene
ment als het EK-voetbal op de
markt wil brengen. Hoe rap hij
de jongens van Michels met zijn
tong ook op de huid zit, Van
Gelder zal geen seconde verge
ten dat ergens een band met
zijn verslag meeloopt.
Vier jaar geleden doorbrak Van
Gelder in die gedenkwaardige
wedstrijd in Hamburg tegen
hen van hiernaast de geluids
barrière. De Duitsers stonden
na de 2-1 van Van Basten op het
punt om af te trappen en nóg
zat Jack jaddaddéddaah te
schreeuwen. Volgens nog altijd
onbevestigde berichten maakte
„Daargaat Bergkamp ervandoor, Berrggkaèèmp.."
iemand aanstalten Van Gelder
een prop papier in de mond te
stoppen, maar met gevoel voor
timing zette Jack zijn natuurlij
ke luchtalarm bijtijds af.
Collega Leo Driessen kan ook
meer dan buitenspel roepen, al
enkele jaren speelt hij namelijk
Ab Kaashoek. Als hij zijn voor
dracht houdt, wordt er van de
luisteraars verwacht dat ze la
chen. Kaashoek is komisch be
doeld, vandaar. Niet dat
Driessen als het zwakbegaafde
achterneefje van wijlen Koen
Verhoeff nu echt leuk is. Maar
zo lang de ooit in Radio Tour
verwekte Kaashoek de werkster
en de portier van het NOS-Om-
roepcentrum tot een vage en
beleefde mondverrekking
wordt in Hilversum opgevat als
een brede glimlach weet te
verleiden, mag Driessen zich
uitleven.
Radio is televisie zonder beeld,
is de nogal hoogachtige opinie
die menigeen er tegenwoordig
op nahoudt in relatie tot de vin
ding van Marconi. Zo gaat dat
nu eenmaal: respect voor iets
moois verdwijnt, als er nog iets
mooiers voor in de plaats komt.
Het is het verschijnsel van de
koning is dood, leve de koning.
Maar hoe er ook over Driessen
en Van Gelder moge worden ge
dacht, de heren doen in elk ge
val hun best het gemis van be
wegende beelden zoveel moge
lijk weg te praten, respectieve
lijk weg te schreeuwen.
Bewust nemen Van Gelder en
Driessen het risico van ge
kneusde stembanden en een
verzwikte tong om zoveel mo
gelijk bovenop de bal te zitten.
Ajax-sympathieën, althans sym
pathieën voor Ajax-spelers kun
nen de heren soms moeilijk on
derdrukken. De nu geblesseerde
Berry van Aerle kon zich tot
dusver geen foute pass veroor
loven. Niet zodra deed de PS-
V'er dat, of Van Gelder en
Driessen begonnen om het
hardst te blèren om Danny
Blind.
Het moet wel gezegd dat zowel
Driessen als Van Gelder vrijwel
steeds de juiste namen bij de
spelers weet te roepen. Dat was
in de tijd van Dick van Rijn (Re-
né van der Kuylen) wel anders.
Waarbij Driessen en Van Gelder
nog moet worden nagegeven
dat het wedstrijdtempo aan
zienlijk hoger ligt dan toen. Bo
vendien konden Van Emmenes,
Van Rijn, Kleywegt, DeTroye,
Pagano, Van Leeuwen en Van
Bommel zonder de controle van
het alziende camera-oog vrijuit
praten. Desnoods konden de
heren het zich veroorloven tij
dens de reportage een stilte van
vijf minuten te laten vallen voor
een plas om dan daarna voor ei
gen bestwil te liegen dat er een
technische storing was. „Waar
voor onze welgemeende excu
ses."
Geen verslaggever kan het zicJl
vandaag de dag nog permitte-.'
ren een kwartier na aankomst
van de winnaar op opgewond*
toon de finishreportage van ee
Tourétappe te verzorgen. De
onvolprezen Jan Cottaar haald
die stunt ooit uit, omdat hij op
het moment suprème geen ver
binding met Hilversum kon
krijgen. Hoe charmant ook: de
tijd dat Theo Koomen als Tour
verslaggever ook tsjilpende kre
kels tot leven bracht in gebie-,
den waar de industrie de natüi
al lang om zeep had geholpen,
ligt voorgoed achter ons.
Van Gelder en Driessen probe'
ren zich wel zo veel mogelijk b
de feiten te houden, al laten z€
hun gevoel voor show bij herh;
ling meespelen. De band bij d<
platenmaatschappij loopt im
mers mee, en een zakcentje is
nooit weg.
„Daar gaat Van Tiggelen aan d
linkerkant, hij rukt op in de vri
ruimte, Van Tiggelen gaat zelfj
Van Tig- ge-len, ja, ja, ja, ja,
neeeeeeh, noüüüüü, Rijkaaaar
nou, nou, nou, nou." (Driesser
Ja, daar gaat Bergkamp er van-
door, Bergkamp, Dennis Ber-
rggkaaèmpp, ei
daar heeft Chalin het geluk var
een goede keeper." (Van Gel
der) Het aloude radioverslag
kan beelden niet vervangen,
maar Van Gelder en Driessen
weten het allemaal wel beel
dend te vertellen. Van Gelder
blijkt bovendien op dode mo
menten nog in staat een snelle
en heldere analyse te geven va
wat daarvoor zich op het speel
veld heeft afgespeeld.
Alleen nog even dit, Van Geldé
Als je tijdens de wedstrijd niet
ten onrechte de mutatie Berg-
kamp/Viscaal „een slechte wis
sel" noemt, moet je dat in de
nababbel met Michels herhale
Dan hoeft er niet ineens poes
lief te worden gedaan tegen de
bondscoach. 'Meneer' Michels
mag zich dan gedragen als het
Orakel van Zeist en omstreken
hij mag best op zijn beleid woi
den aangesproken. Al jaren do
Michels alsof, maar het voetba
heeft hij niet uitgevonden.
