Lotti van der Gaag zo Co als maar zijn kan
Zeer geslaagd feestconcert
Cultuur Kunst
LoTTi'Sjl
Vaart en enthousiasme maken dansen boeiend
'Windkracht
10': zweep
moet erover
Ingreep subsidies podiumkunsten verzacht
Eenvoud siert The Scene
'MAANDAG 15 JUN11992
CfES VAN HOORE ANNEMiEK RU>CRO« f<
Parijse tentoonstelling op maat voor Rotterdamse expositie
recensie hans gertsen
fxpositie: Lotti van der Gaag Tekeningen,
ichilderijen en sculpturen Tot en met 12
uli 1992. In Institut Néerlandais, 121 Rue
Je Lille, 75007 Panjs. De tentoonstelling is
Jagelijks, behalve op maandagen, ge-
jpendvan 13 00 uur tot 19.00 uur.
L'enfant marcheur', houtskooltekening uit 1952 van Lotti van der Gaag.
beeldende kunst dat is 8ee" t0eval' want l0"'
leefde en werkte eind jaren
veertig, begin jaren vijftig sa
men met de nu zo gevierde
kunstenaars in het roemruchte
voormalige huidenpakhuis in
de Rue Santeuil in Parijs. De
sculpturen die ze in die periode
maakte en ook haar tekeningen
en schilderijen uit de jaren vijf
tig en zestig, zijn zo 'Cobra' als
het maar zijn kan. Maar terwijl
de mannen al snel hun weg
vonden naar de grote galeries
en een prominente plaats kre
gen toegewezen in de kunstge
schiedenis, bleef het met Lotti
altijd een beetje kwakkelen. Pas
nu, veertig jaar later lijkt ze defi
nitief erkenning te krijgen als
'de beeldhouwster van Cobra'.
De kunsthistorica Willemijn
Stokvis die in de jaren zeventig
het standaardwerk over de
naoorloogse rebelse beweging
in de kunst schreef, heeft daar
toe in 1990 de aanzet gegeven.
In het nawoord bij de vierde
druk van haar boek 'Cobra. Ge-
jcheppen is één ding. Jezelf als
cunstenaar en je werk verkopen
s iets heel anders. De nu 67-ja-
ige schilderes en beeldhouw-
»ter Lotti van der Gaag weet
daar alles van.
De afwisselend in Parijs en
Den Haag wonende en werken
de kunstenares heeft de afgelo
pen halve eeuw een indrukwek-
cend en veelzijdig oeuvre ge
schapen. Fascinerende en soms
pizar aandoende sculpturen, te
keningen en schilderijen. Werk
dat nauw verwant is aan dat van
nmiddels wereldberoemde en
steenrijke Cobra-kunstenaars
als Appel en Corneille.
Rembrandt terug in Rijksmuseum
amsterdam De schilderijen van Rembrandt, die het Rijksmuse
um in Amsterdam voor detentoonstelling 'Rembrandt, de
Meester en zijn Werkplaats' aan dé National Gallery in Londen
had uitgeleend, zijn terug.
Onder de teruggekeerde doeken bevindt zich onder meer 'De
Staalmeesters'. De tentoonmstelling met werk van Rembrandt,
die in Berlijn, Amsterdam en Londen was te zien, trok in totaal
bijna 1 miljoen mensen. In Nederland zagen 400.000 bezoekers
de tentoonstelling.
Europese prijs voor Nederlandse film
brussel De documentaire 'De Ontkenning' van de Nederlandse
cineast Tom Verheul beeft het eerste Europese festival Psy '92,
voor films over geestelijke gezondheidszorg, gewonnen. De do
cumentaire geeft een portret van een vrouw met een meerder-
voudige persoonlijkheidsstoornis (MPS). Er waren 230 films en
videoprogramma's uit heel Europa ingezonden.
Prijswinnaars Kunstbende
utrecht» In Utrecht zijn afgelopen zaterdag de zeven eerste
prijswinnaars van de landelijke wedstrijd Kunstbende bekend
geworden.
De Kunstbende is een manifestatie waaraan bijna zesduizend
jongeren van 14 tot en met 18 jaar hebben meegedaan uit het
hele land. In de categorie dans werd de eerste prijs gewonnen
door de groep RAM uit Flevoland. De categorie muziek gaf Leo-
nieke Vermeer uit Utrecht als eerste te zien. Yvo de Ruiter uit
Rotterdam won de categorie taal en Robert Voges uit Amster
dam de categorie ontwerpen.
In de categorie theater won de groep Kopje Thee uit Gelderland.
Saskia de Feyter uit Zeeland won in de categorie fotografie en in
de laatste categorie, waarbij alles mocht, wonnen Lidwine
Spoormans en Petra de Krom uit Noord-Brabant.
schiedenis, voorspel en beteke
nis van een beweging in de
kunst van na de Tweede We
reldoorlog' erkent Stokvis rui
terlijk zich enorm vergist te
hebben door Lotti van der Gaag
niet al veel eerder tot de bewe
ging te rekenen. „Een onver
geeflijke omissie", aldus Stok-
Volwaardig
De reden dat Lotti's rol binnen
Cobra zo lang obscuur is geble
ven, heeft volgens Stokvis ener
zijds te maken met haar eigen
onzekerheid, maar vooral met
de egocentriciteit van haar
voormalige huisgenoten. Ze
waardeerden Lotti als vrouw (ze
heeft met diverse Cobra-kun
stenaars een relatie gehad) en
als beeldhouwer, maar sloten
haar consequent buiten bij ge
zamenlijke exposities. Een hou
ding die de Cobra-expert 'bui
tengewoon onsportief noemt.
Dat Lotti van der Gaag niet al-
'Zet Stelling
van Amsterdam
op wereld
monumentenlijst'
amsterdam «anp
Gedeputeerde Staten van
Noord-Holland willen dat mi
nister D'Ancona van cultuur de
zogenoemde Stelling van Am
sterdam voordraagt voor plaat
sing op de World Heritage List.
Deze lijst van uitzonderlijke
monumenten in de wereld
wordt opgesteld door de Unes
co. Ook het Cruquiusgemaal
prijkt op die lijst.
De Stelling van Amsterdam is
de voormalige kringstelling van
de permanente verdedigings-
bouw rond de hoofdstad. Het
gold in de vorige eeuw als de
modernste en de grootste in Eu
ropa. Een bijzonderheid was dat
de stelling de mogelijkheid
bood delen van het land onder
water te zetten, waardoor een
vijandelijke opmars kon worden
geremd. De Stelling bestaat on
der meer uit wallen, duikers,
forten, grenspalen, kruitmaga
zijnen, sluizen en boerderijen.
L Minister D'Ancona besluit
mogelijk in het najaar welke
monumenten worden voorge
dragen.
leer, volwaardig lid van de Co
bra-groep en een verdienstelijk
beeldhouwer WAS, maar ook als
schilder en tekenaar haar spo
ren verdienD heeft, wordt dui
delijk tijdens een expositie die
momenteel in het Institut Néer
landais in Parijs plaats vindt.
De expositie bestaat uit een
zeventigtal werken. Naast een
beperkt aantal sculpturen zijn
in de fraaie expositieruimte van
het Institut enkele tientallen te
keningen en schilderijen uit de
vijftiger en zestiger jaren te zien.
De tentoonstelling is ingericht
door conservator Piet de Jonge
van het Rotterdamse museum
Boymans-van Beuningen dat in
het bezit is van een belangrijke
collectie tekeningen en schet
sen van Lotti. Veel van het werk
is nog nooit eerder tentoonge
steld.
Wie achtereenvolgens de te
keningen, schilderijen en sculp
turen van Lotti van der Gaag
bekijkt, ontdekt een aantal op-
Lotti van der Gaag in haar atelier nooit samen met Appel en Corneille op expositie.
vallende constanten. Net als in
haar sculpturen, die lijken te re
fereren aan een bizarre sprook
jeswereld, aan het universum
van Tolkien, zit er in haar teké-
ningen en schilderijen heel veel
leegte, ruimte of wit. Een duide
lijke invloed van de opleiding
die ze in Parijs bij Zadkine volg
de. Wat er niet staat, wat weg
gelaten is, is net zo wezenlijk als
hetgeen er wel te zien is. Het
geeft diepte, een extra dimensie
aan haar werk. Of, zoals de
dichter Bert Schierbeek het stelt
in een speciaal voor de gelegen
heid uitgegeven boekje over
Lotti's tekeningen: „Het is zoals
ip een tekst: ook het wit moet
gelezen worden. In Lotti's teke
ningen zit veel wit. Het wit, de
leegte, houdt de vorm heel."
Wie Lotti's werk wil zien,
hoeft overigens niet speciaal
daartoe een reis naar Parijs te
ondernemen. De Cobra-beeld
houwster krijgt dit najaar een
grote overzichtstentoonstelling
in het Rotterdamse museum
Boymans-van Beuningen. De
Parijse expositie is daartoe
slechts de opmaat. Maar wel
een heel aardige opmaat.
dans
recensie maarten baanders
Voorstelling: 'Dans, Pinokkio dans'. Leerlingenuitvoenng
Kreatief Danscentrum Leiderdorp o I v Margnet de Jong
Gezien 14/6 Leidse Schouwburg,
Leiden
Het nieuwe programma van de leerlingen
van het Kreatief Danscentrum uit Leider
dorp ging over Pinokkio, de houten harle
kijn die tot leven komt, avonturen beleeft,
ondeugende dingen doet en ten slotte een
echt jongetje wordt. Het is een feestelijke
voorstelling met veel humor en afwisseling
geworden, met prachtige kostuums en de
cors. Er kwamen veel groepsdansen in voor,
zoals het leven op het dorpsplein met volks-
dansachtige elementen: een marionetten
theater, uitgebeeld door de kleinste deelne
mers, die eerst slap op het toneel lagen,
maar door de poppenspeelster tot grappige,
krioelende dansjes opgewekt werden. In het
'Land van Altijd Pret', waar Pinokkio in ver
zeild raakte, werden in ontspannen sfeer
bruisende dansen uitgevoerd: swing, tap-
dance en showdans. In de mysterieuze
diepte van de zee werd suggestief gedanst
met armbewegingen als traag in het water
wuivende zeeplanten. Natuurlijk ging niet
alles perfect gelijk, maar het enthousiasme
en de vaart waarmee werd gedanst, maak
ten de voorstelling van begin tot eind boei
end.
Er waren ook veel individuele rollen,
zoals de grappige timmerman die Pinokkio
maakte en niet tegen diens geplaag kon: de
kat en de vos met hun lenige, gewiekste ge
baren, die Pinokkio ontvoerden: de rovers,
die het ook niet best met Pinokkio voorhad
den en er met hun messen en onderlinge
ruzies echt ruw uitzagen; de lenig en soepel
dansende fee enz.
De voorstelling gaf het verhaal een eigen
wending: Pinokkio moest niet alleen leren
bewegen, zoals de mensen, hij moest ook
leren dansen. Dat lukte goed, zoals Anke
v.d. Pas met veel allure uitbeeldde. Eigenlijk
is dit het verhaal van de leerlingen zelf: ook
zij willen leren dansen en het ideaal waar zij
van dromen kwam aan het slot op het to
neel. Roger lansen, een oud-leerling die in
middels danst bij het Nationale Ballet,
kwam voor deze voorstelling naar zijn oude
school terug en danste, samen met Marieke
Simons (ook uit het Nationale Ballet), enke
le schitterende professionele balletfragmen
ten van Pctipa (1822-1910), topchoreograaf
van het klassieke Russische ballet.
Het was dans met veel bravoure: magi
strale draaibewegingen. fiere sprongen en
spectaculair optillen, door publiek en leer
lingen terecht ademloos bekeken.
MUZIEK
RECENSIE WILFRED SIMONS
Concert FVxa Concert IV door het
blazersensemble "Windkracht 10' on
der le*Jmg van At Groen Werken van
HCG FVme. FC Th Du bon F
Krommer. C Samt-Saem en C A De
bussy (de Prtae Sujte Gehoord op
14/6 in de Orangene van de Hortus
Botanicus.
Leiden
Het laatste, vierde concert in
de Leidse Hortus Boflkm
stond in het teken van wind.
tuinen en regen. Vooral de
eerste associatie is gemakke
lijk te verklaren: een blazers
ensemble bestaat bij de gra
tie van de 'wind' die de mu
zikanten door hun instru
menten laten waaien. De an
dere twee associaties werden
opgewekt door de aard van
de gespeelde muziek. De tui
nen en de regen figureerden
namelijk vooral in het stuk
Au Jardin. Peiitc Suite van
F.C. Th. Dubois. Van alle vor
men van samenspel is het
blazersensemble (fluit, hobo,
klarinet, hoorn en fagot) wel
zo ongeveer het moeilijkste
dat er bestaat. Da» komt
vooral door de 'doorzichtige'
klank van de instrumenten;
iedere musicus moet In feite
een solist zijn. In een strij
kersensemble kun je nog wel
eens een valse noot spelen
en dan je buurman vuil aan
kijken, maar in een bjazers
ensemble is dat onmógelijk!
Werkelijk perfect spel is in
deze muziek dan ook alleen
voorbehouden aan profes
sionals. Windkracht 10' is
een amateurensemble en
daarom mogen foutjes niet al
te zwaar worden aangere
kend. Het ensemble opende
met Preludia et Fughetta
pour instruments van H G.
Piemé. Het is een aaitUg
stuk. alhoewel een beetje een
niemandalletje. Op momen
ten deed het denken aan de
eerste symfonie van Proko-
fief. Windkracht 10' speelde
het heel onevenwichtig.
Soms was het precies en al-
nnd, maar soms ook leken
msici maar wat voor zich
uit te fluiten. Hierdoor gin
gen inzetten de mist in en
werden muzikale zinnen niet
goed afgerond. Hiermee is
eigenlijk het oordeel al gege
ven, want tijdens de rest van
het concert keerden dezelfde
euvels geregeld terug. Au Jar
din. Petite Suite van F.C.Th
Dubois werd heel goed uitge
voerd en de associaties met
de natuur WBRten QVMtllI
gend neergezet. Niet alleen
tuinen 80 trgcndmpprk
ook vogels en kinderstem
metjes Idonkcn tussen de no
ten door. Heel precies en
muzikaal klonk ook het
Feuillet dun Album van
Saint-Saens, maar in de stuk
ken van Krommer en Debus
sy wist ik niet waar ik aan toe
was. Sommige deeltjes wer
den goed gespeeld, andere
daarentegen klonken rom
melig. onstimenh.mgiTHl - n
soms ook een beetje vals. In
elk geval bleek gistermiddag
in de Hortus dat Windkracht
10' een goed ensemble u (te
leden zijn tot samenspel be
reid en kunnen ook solistisch
opereren. Gebrek aan erva
ring of techniek kan dus met
de oorzaak zijn voor dit ach
teloze spel. Mijn conclusie is
daarom tevens een raad aan
dirigente Ali Groen: dc zweep
moet erover!
muziek
pen haag gpd
Minister D'Ancona (wvc) heeft
ten eerder plan om de subsidies
/an 150 instellingen in de po-
liumkunsten te verminderen,
/erzacht. Ook is de minister be-
'eid maatregelen ter compensa
te te treffen als de korting van
3e subsidie tot onoverkomelijke
problemen leidt. Zij heeft daar-
roor 3 miljoen gulden uitge-
inkken.
Dit blijkt uit een brief van de
minister aan de Kamer. Onlangs
naakte de bewindsvrouwe be
kend dat de subsidie aan instel
lingen in de podiumkunsten
met vijf procent zouden worden
teruggebracht. De ontbereken-
de subsidiegelden moesten de
instellingen zelf goedmaken
door meer inkomsten te ver
werven, bijvoorbeeld door de
toegangsprijzen te verhogen.
De subsidiebeperking bete-
kende op 150 instellingen voor
podiumkunsten een bezuini
ging van 13 miljoen gulden bij
een omzet van 320 miljoen gul
den. In haar brief aan de Kamer
schrijft D'Ancona nu deze in
greep nog steeds redelijk te vin
den.
De minister erkent echter dat
de maatregel voor enkele instel
lingen tot schier onoverkomelij
ke problemen kan leiden. In
dien die niet door efficiënter
werken en verlaging van kostep
op te lossen zijn, is zij bereid de
subsidie-irtgreep te verzachten.
Daartoe zal een onderzoek wor
den ingesteld. Totdat dit klaar is
heeft de minister vast 3 miljoen
'gulden uitgetrokken om de ef
fecten van de subsidiemaatregel
her en der te compenseren.
recensie monica schiks
Feestconcert door het Randstedelijk Bege-
leidings Orkest o I v Stephen Kavelaar en
Lawrence Renes m.mv. Hanneke Kaas
schieter, sopraan en Sasja Hunnego, alt.
Gehoord op 13/6 in de Pieterskerk,
Het Randstedelijk Begeleidings
Orkest dat velen kennen als be
geleidend orkest bij koorcon
certen, presenteerde zichzelf af
gelopen zaterdag op een feeste
lijke bijeenkomst. Vrienden, do
nateurs en belangstellenden
hadden zich verzameld in de
Pieterskerk, waar de avondzon
voor een sfeervolle belichting
van de hooggewelfde ruimte
zorgde. Een grote verscheiden
heid aan werken voor diverse
bezettingen hield wel de
nieuwsgierigheid van het pu
bliek gaande, maar deed de
programmering toch ook een
beetje in de categorie 'los zand'
belanden.
Twee orchestrale hoogtepun
ten telde het concert, waarvan
Tsjaikowsky's populaire
'Capriccio Italien' een heerlijk.
meeslepend slot vormde. Ge
hoord vanaf mijn zitplaats hal
verwege de kerk, kwamen alle
afdelingen in het orkest mooi
tot hun recht; géén vertraagde
of dooreenlopende klanken,
maar helder, lekker ritmisch
spel, waar dit werk het helemaal
van moet hebben.
Veel indrukwekkender nog
vond ik het orkest in de 'al-
t-rhapsodie' van Brahms. Hier
was sprake van een haast orga
nische eenheid van orkest,
mannenkoor en soliste. Als een
bloem ontvouwde Sasja Hun
nego haar klanken die zich ver
hieven vanuit het geheel van
het orkest. Verrassend waren de
werken voor kleinere bezetting.
Zo blijkt een koperkwintet met
slagwerkgroep met gemak een
heel symfonieorkest te kunnen
vervangen als het op volume
aankomt. De mars naar het
schavot uit Berlioz' 'Symphonie
Fantastique' was voor deze be
zetting gearrangeerd, lammer
genoeg zorgde de akoestiek van
de kerk voor een verdoezelde
klank van tuba, hoorn en trom
bone. Deze lage geluiden on
dernamen een onnaspeurbare
zoektocht door de ruimte.
Verrassing ook bij het werk
voor acht celli en sopraan. Han
neke Kaasschieter zong met
groot gemak en duidelijk veel
plezier de door Bach geïnspi
reerde 'Bachianas Brasileiras'
van Villa Lobos, waarbij ze ook
haar jurk aan Braziliaans, zo
merse sferen had aangepast. De
celli liepen zo nu en dan akoes
tische averij op, maar gelukkig
bleef een groot deel van hun
verrukkelijk spel hoorbaar. Ter
ere van Hendrik Andriessen, die
honderd jaar geleden geboren
werd, maar vooral omdat het
van die héérlijke liederen zijn,
werden de 'Due Madrigali' uit
gevoerd door strijkorkest en een
voor deze gelegenheid samen
gesteld koor. Zó enthousiast
was iedereen, d.w.z. publiek,
koor én orkest, dat 'Ewiva Bac-
cho' herhaald werd als een toe
gift nog vóór het concert hele
maal afgelopen was. Een over
tuigend bewijs voor een ge
slaagd concert.
RECENSIE HANS KEUZERS
Concert The Scene. Thé Uu, rang en gitaar, Eu* van Someren. gitaar Otto Cooy-
mans. toetsen. Emrf* Blom van Assendelft. bas. Jeroen Booy drums
Genen 13 jum. LVC
Leiden
Te nen 28 juni Partcpop. Den Haag
Een band zonder commercieel succes houdt het welgeteld één
jaar uit in dezelfde bezetting. Aldus zanger Thé tau van the Sce
ne. Hij kan het weten want gedurende het ruim tienjarig bestaan
van de band zijn er nogal wat bezettingswisselingen geweest. De
ommekeer kwam al een klein beetje met dc gedeeltelijk in het
Nederiandfe gezongen cd HQ, Rij, Rif roei o a hel bitterende
'Rauw, tedér, hees' Vooral in België wordt de opvolger 'Blauw'
een gigantische hit. Een zegetocht volgt door Vlaanderen met als
uiteindelijke climax een plaats op dc play-list van Torhoul-
/Werchtcr. Nederland volgt in eerste Instantie zeer schuchter,
maar gaat uiteindelijk met het nieuwe album 'Open' ook volko
men overstag. En dat is maar goed ook. Want wat The Scene za
terdag in het LVC liet zien was van ongrkende topklasse. Zo af
wisselend. innemend, sober en daarnaast zulke ongemeen hefti
gc gitaaruitbarstingen. Otto Cooymans heeft onder Lau geleerd
om romig ondroiromend en vooral fndroi te nha liet
aanvullende keyboardspel in 'Zuster' was van zo ongekend sim-
pel gehalte, maar 80 V8TM hlftMUI lUWllM m h»-t nummer (laf
je daar alleen al koud van werd. Eerder op dc avond liet gitarist
Eus van Somcren eenzelfde staaltje zien. 'Rigoureus' heeft al een
sterke melodie, maar de manier waarop van Somcren met een
enkel simpel helder gitaarioopje het geheel effectief aanvulde
was van een ongelooflijke topklasse.
