VS: Militairen naar Bosnië
Buitenland
'Top' moet imago Bush en Jeltsin opvijzelen
Kans op vrijlating
van Duitse gijzelaar
Honderden doden bij
strijd Nagorno-Karabach
'Praktijken Maxwell
al veel eerder bekend'
Waar zijn ze toch mee bezig?
ANC klaar voor confrontatie
MAANDAG 15 JUNI 1992
moskou hans geleunse
correspondent
George Bush en Boris Jeltsin, twee door
problemen geplaagde presidenten, spre
ken elkaar morgen in het Witte Huis. Hun
ontmoeting, die het predikaat 'top' nau
welijks verdient, moet een succes worden.
Beiden hebben dat hard nodig.
Bush heeft een internationale opsteker
nodig om zijn image wat op te poetsen.
De Amerikaanse president krijgt in dit ver
kiezingsjaar uiterst slechte rapportcijfers
in de opiniepeilingen. De kiezer be
schouwt Bush voorlopig niet als de ver
trouwenwekkende leider, die een stagne
rende economie weer nieuw leven in kan
blazen.
Jeltsin heeft eveneens met een ontevreden
bevolking te kampen. De overgang van so
cialistische plan- naar vrije-marktecono-
mie resulteert in hoge prijzen en een
voortgierende inflatie. N'atuurlyk heeft
Jfltatal weer benadrukt dat hij niet als 'be
delaar' naar Washington gaat. ..We zullen
niet naar de pijpen van westerse regerin
gen of het Internationaal Monetair Fonds
dansen", zei hij ferm tegen Amerikaanse
Niettemin zal Jeltsin zijn Amerikaanse col
lega eerst en vooral uitleggen dat recente
wijzigingen in de Russische leiding niet
betekenen dat hervormingen worden te
ruggedraaid of vertraagd. Dat krediet van
24 miljard dollar (waarvan zes miljard is
uitgetrokken voor een stabiliseringsfonds
om de roebel convertibel te maken) komt
er namelijk alleen als Rusland zich neer
legt bij de IMF-richtlijnen.
Onder het motto 'zachte heelmeesters
maken stinkende wonden' beveelt het
IMF snelle sluiting van verlieslijdende be
drijven. stringente bezuinigingen op de
overheidsuitgaven en vrije prijzen over de
hele linie. Als Bush gevoelig blijkt voor
Jeltsins argumenten zal hij toch weinig
meer dan een gebaar van goede wil kun
nen maken.
De Amerikaanse president kan Jeltsin toe
zeggen wat hij wil. het parlement heeft het
laatste woord. En dat lijkt vooralsnog niet
van zin Bush te steunen in zijn voorne
men Rusland te helpen met miljardenkre
dieten. In een poging de sfeer zo vriende
lijk mogelijk te maken, heeft Jeltsin in een
brief aan Amerikaanse senatoren beves
tigd dat Amerikaanse krijgsgevangenen na
de Tweede Wereldoorlog in de Sovjetunie
werden geïnterneerd. Jeltsins Sovjet-voor
gangers hebben dat altijd ontkend. Vol
gens Jeltsin gaat het om 23.000 Amerika
nen, die in Duitse concentratiekampen
zaten opgesloten. De brief van de Russi
sche president maakt de weg vrij voor ge
richte naspeuringen naar eventuele over
levenden.
Het staat al vast dat de top vijftien tot
twintig nieuwe overeenkomsten gaat op
leveren. Een van de belangrijke is een be-
lastings- en investeringsregeling, die het
voor Amerikaanse bedrijven makkelijker
moet maken op de Russische markt te
opereren. Het staat nog niet vast dat er
een nieuw kern wapen verdrag komt. Zo
wel Rusland als Amerika willen meer kern
koppen gaat vernietigen dan in het
START-verdrag was overeengekomen. De
Amerikaanse minister van butenlandse
zaken James Baker zei afgelopen vrijdag in
Londen, dat er nog de nodige geschilpun
ten zijn. Maar hij sloot niet uit dat de bei
de presidenten een principe-overeen
komst tekenen, waarvan de details later
door experts moeten worden geregeld.
Herdenking in Port Stanley
Zwitsers stemmen over gevechtsvliegtuig
bern De Zwitserse bevolking heeft een referendum afgedwon
gen over de uitgave van omgerekend zeven miljard gulden voor
de aanschaf van 34 Amerikaanse gevechtsvlieghtuigen, waartoe
de regering al had besloten. In anderhalve maand had de
„Groep Zwitserland zonder Wapens" de minimaal benodigde
een miljoen handtekeningen bij elkaar. Het referendum zal vol
gend jaar juli worden gehouden.
Litouwen: Sovjet-troepen direct weg
vilnius Bijna alle Litouwers willen dat de voormalige Sovjet -
troepen onmiddellijk het land verlaten. Dat is de voorlopige uit
slag van een referendum dat gisteren in Litouwen werd gehou
den. Ruim 90 procent van de bevolking zei „ja" op de verklaring
dat alle 38.000 militairen van het voormalige Sovjetleger, dat nu
onder Russisch bevel staat, nog dit jaar vertrokken moet zijn uit
Litouwen.
China ontslaat 1,4 miljoen arbeiders
Peking Dit jaar zijn reeds 1,4 miljoen Chinese arbeiders hun
haan kwijtgeraakt als gevolg van reorganisaties bij verliesgeven
de fabrieken die eigendom zijn van de staat. De ontslagen arbei
ders maken samen één procent uit van de stedelijke beroepsbe
volking. In totaal zijn er volgens het bureau meer dan tien mil
joen overtollige arbeidskrachten in China en zijn er nog veel
meer ontslagen nodig.
Israël breekt protest met grind
gaza» i let Israëlische leger heeft gisteren vanuit een helikopter
ladingen grind geworpen op circa 2.000 betogende Palestijnen
in de Gazastroox. Ook vuurden militairen waarschuwingsscho
ten af. De Palestijnen demonstreerden bij een wegversperring,
enkele honderden meters van de belangrijkste grenspost. Vol
gens militaire zegsmannen trad het leger op nadat de demon
stranten met stenen gooiden. Volgens ooggetuigen maakte het
leger ook gebruik van traangas. Er zouden geen gewonden zijn
gevallen.
Lof voor Gorbatsjov in Israël
telaviv» De voormalige Sovjet-president Michail Gorbatsjov is
gisteren in Israël ontvangen, waarbij politici hem eer bewezen
en academici hem dankten dat hij de deur voor de joodse emi
gratie heeft opengezet. Joden uit de Sovjetunie begonnen eind
1989 in groten getale in Israël te arriveren nadat het Kremlin de
beperkingen verzachtte en Washington quota instelde op het
aantal immigranten. Onder Gorbatsjov werdén ook vorig jaar de
diplomatieke betrekkingen hersteld, die waren verbroken na de
oorlog in het Midden-Oosten in 1967.
bayrut robert pisk
THE independent
Een of beide laatste westerse
gijzelaars in Libanon, de Duit
sers Heinrich Strübing en Tho
mas Kemptner, zullen waar
schijnlijk vandaag worden vrij
gelaten. Dat heeft de gezant van
kanselier Kohl, Berna Schmid-
bauer, vandaag in Damascus te
horen gekregen.
De vraag is echter of de twee
wel echt gijzelaars zijn geweest.
Deze vraag wordt in Bayrut al
gesteld sinds de ontvoering van
de twee. op 16 mei 1989, be
kend werd. Tenminste één van
de gijzelaars, Strübing, bleek
achter de eis van zijn ontvoer
ders te staan: de vrijlating van
twee Libanese broers die in
Duitsland waren veroordeeld
voor moord en ontvoering.
In Bayrut twijfelt niemand er
aan dat de groep die de Duitsers
heeft ontvoerd, wordt geleid
door Abdul-Hadi Hamadi, een
oudere broer van Mohamed en
Abbas en ooit vooraanstaand
functionaris van de Hezbollah.
Het vermoeden bestaat dat
Strübing vrijwillig heeft meege
werkt een zijn ontvoering. Op
de video zaten de twee naast
een kerstboom en dronken ge
noegzaam een drankje dat ver
dacht veel op champagne leek.
In een foto die acht dagen ge
leden werd vrijgegeven, zag de
51-jarige Strübig er echter niet
gelukkig uit: mager, met een
zware baard en gekleed in een
onderhemd. Langdurige opslui
ting kan menigeen van gedach
ten doen veranderen. De be
langstelling zal dan ook vooral
uitgaan naar wat de gijzelaars
hebben te vertellen.
Offensief Azeri 's in noorden en oosten
ze beschuldiging gingen Azer-
bajdzjaanse legereenheden gis
teren in het noorden van de en
clave. in de door Armeniërs be
woonde regio Sjaumian. op
nieuw in de aanval.
In de Georgische hoofdstad
Tbilisi zijn zaterdag vier men
sen gedood bij een bomaanslag,
die waarschijnlijk was gericht
tegen de vice-voorzitter van de
regerende Staatsraad, Dzjaba
loseliani. De verantwoordelijk
heid voor de aanslag is nog niet
„opgeëist. Maar loseliani neeft
veel potentiële vijanden, zoals
bijvoorbeeld aanhangers van de
begin dit jaar verdreven presi
dent Gamsachoerdia. Elders in
Georgië doodden leden van de
Georgische Nationale Garde
twee Russische soldaten.
moskou AFP-Rtr-PPA-AP
Meer dan tweehonderd mensen
zijn omgekomen bij het offen
sief dat Azerhajdzjaanse troe
pen vrijdag begonnen in het
oosten van de Armeense encla
ve Nagorno-Karabach. Dat
heeft het Russische persbureau
Itar Tass gisteren gemeld.
Volgens Armeense leiders in
de omstreden enclave zijn vijf
den (loipen in tie regio M.tr
dakert volledig in puin gescho
ten. Ze beschuldigden de Azer
hajdzjaanse luchtmacht ervan
bommen met t hemit .ilien te
hebben uitgestort in de regio
Sjaumjanovak, een hoofdzake
lijk door Armeniërs bewoond
district even buiten Nagorno-
Karabach. In een reactie op de-
Plan Pentagon om VN-eenheden te beschermen
Italianen willen
doodstraf voor
maffia-leden
rome eelco van der linden
correspondent
De Amerikaanse regering overweegt militairen in te zet
ten om in Bosnië-Hercegovina de VN-eenheden te be
schermen. Volgens het weekblad Newsweek heeft de re-
gering-Bush vorige week besloten dat het mogelijk moet
zijn om militairen naar Bosnië te sturen.
Tijdens topberaad op het Witte
Huis zou admiraal David Jere
miah, vice-voorzitter van de ge
zamenlijke chefs van staven,
hebben gezegd dat het onwaar
schijnlijk is dat er in Bosnië een
langdurig bestand wordt bereikt
dat humanitaire operaties van
de VN mogelijk maakt. Zelfs als
VN-soldaten worden ingezet als
beschermers, blijven hulpkon
vooien kwetsbaar voor Servi
sche luchtafweer, aldus Jeremi
ah. Indien bij de hulpkonvooien
Amerikaanse militairen betrok
ken zijn, moet de regering niet
schromen om hen met militaire
middelen te beschermen, zei Je
remiah.
Washington wil vrachtvlieg
tuigen leveren voor de voedsel-
droppings en directe voedsel-
vluchten. Daarnaast zouden
troepen geleverd kunnen wor
den om bepaalde gebieden of
hulpkonvooien te beschermen.
De VS zouden bereid zijn een
klein contingent troepen te le
veren aan de VN-macht die op
het vliegveld van Sarajevo is ge
stationeerd.
De strijdende partijen in Bos
nië, Servische milities en gewa
pende groepen ICroaten en
Moslims, houden zich aan ove
rigens redelijk aan het bestand
dat vanochtend vroeg is inge
gaan. Volgens Sarajevo-radio
hebben de Servische milities,
die de Bosnische hoofdstad Sa
rajevo al twee maanden belege
ren, de gehele nacht artilleriege
vechten geleverd met territoria
le verdedigingseenheden maar
zwegen de wapens kort voordat
de ochtend begon. „Er waren
vannacht ook enkele straatge
vechten. Nu is het plotsklaps
erg rustig. Dat is een merkwaar
dig gevoel", aldus een radio-
journalist.
De strijdende partijen waren
een bestand overeengekomen
zodat de 300.000 inwoners van
Sarajevo, die opgesloten zitten
en nauwelijks te eten hebben,
bevoorraad kunnen worden.
Voordien werden dergelijke be
standen vrijwel onmiddellijk ge
schonden. Ditmaal accepteer
den de leiders van de Moslim
strijdgroepen het verrassende
aanbod van de Serviërs een
eenzijdig bestand van kracht te
laten zijn zodat de door de Ser
viërs in bezit zijnde luchthaven
van Sarajevo kan worden ge
opend voor hulpvluchten.
Albanië wil van
Amerika steun
washington ap
De Albanese president Berisha
heeft in Washington gepleit
voor economische steun aan
zijn land. Berisha is in de VS
voor gesprekken met president
Bush en minister van buiten
landse zaken Baker. Na een ont
moeting met functionarissen
van de Wereldbank zei hij dat
de levensstandaard elke maand
achteruit gaat.
De Britse regering is er al lang
van op de hoogte dat Robert
Maxwell, de onder mysterieuze
omstandigheden overleden me
diamagnaat, zich schuldig
maakte aan oneerlijke praktij
ken. De Britse geheime dienst
heeft het kabinet in 1989 gege
vens toegespeeld die duidelijk
maken dat Maxwell er illegale
bezigheden op nahield. Dit
meldt de Financial Times van
daag.
Ook de centrale bank van
Groot-Brittannië heeft in 1989
gegevens gekregen die waren
verzameld uit afgeluisterde tele
foongesprekken en afgetapte
fax-lijnen. Maxwell bleek geen
gevaar te vormen voor de natio
nale veiligheid dus de geheime
dienst heeft niet teveel aan
dacht besteed aan de media
magnaat. De centrale bank zegt
in haar archieven geen belas
tend materiaalte bezitten.
Labour heeft inmiddels een
verklaring geëist van premier
Major. Als de regering al in 1989
vën de onregelmatigheden op
de hoogte was moet er op top
niveau een onderzoek worden
ingesteld en moet er een verkla
ring van de premier komen
waarin duidelijk wordt gemaakt
waarom er geen onderzoek naar
fraude is ingesteld, aldus La-
bour-woordvoerder Gordon
Brown. Een woordvoerder van
de premier heeft laten weten
dat inzake veiligheidsaangele
genheden nooit commentaar
wordt gegeven.
De meest in het oog sprin
gende activiteit van Maxwell
was een greep in de kassen van
zijn pensioenfondsen om zijn
eigen bedrijven overeind te
houden.
PORT STANLEY* Op de
Falkland-eilanden is gis
teren herdacht dat tien
jaar geleden een einde
kwam aan de Argentijnse
bezetting van de door
Groot-Brittannië be
stuurde eilandengroep.
Margareth Thatcher, die
in 1982 als premier de
Britse strijdkrachten in
schakelde om de 'Falk-
lands' na een Argentijnse
invasie te heroveren, leg
de en krans bij het oor
logsmonument in Port
Stanley. In een vraagge
sprek zei Thatcher dat ze
ook nu weer een vloot
zou sturen als dat nodig
zou zijn. Ze bond de
2000 eilandbewoners op
het hart om waakzaam te
blijven. foto» ap
In Belgrado zijn gisteren duizenden mensen de straat opgegaan om te demonstreren tegen de Servische leider Slobodan Milosevic en de strijd die Servië voert in de buurlanden Kroatië
en Bosnië-Hercegovina. De orthodoxe kerk, die de protestmars had georganiseerd, luidde in de Servische hoofdstad haar klokken uit protest tegen de oorlog.
De demonstranten, die werden aangevoerd door de patriarch van de Servisch-orthodoxe kerk, hadden bellen en klokken bij zich om op symbolische wijze te tonen dat voor Milosevic de
tijd gekomen is om af te treden. Veel vredesactivisten sloten zich bij de mars aan. foto Reuter
De Italianen zien in de georga
niseerde misdaad de grootste
bedreiging voor de ontwikkeling
van het land. Meer dan 50 pro
cent van de bevolking is voor
stander van de invoering van
noodwetten en de doodstraf
voor maffia-leden. Dat blijkt uit
een onderzoek dat is uitgevoerd
door het bureau Ispes, nog voor
de moord op rechter Giovanni
Falcone.
Negentig procent van de on
dervraagden meent dat de vier
zuidelijke regio's (Campanië,
Apulië, Calabrië en Sicilië) vol
ledig in handen zijn van de
maffia. Als belangrijkste oorza
ken hiervan worden genoemd:
de houding van politici en be
stuurders (41 procent), de afwe
zigheid van de staat (26 pro
cent) en de economische pro
blemen van het zuiden (18 pro
cent).
Volgens 60 procent van de
Italianen deugt de huidige maf-
fia-bestrijding niet. Het vertrou
wen in de overheid is zeer ge
ring. De maffia wordt niet ver
slagen, meent 40 procent van
de ondervraagden, omdat delen
van de overheid bindingen met
de georganiseerde misdaad
hebben. Een kwart vindt dat
ook de rechtelijke macht niet
immuun is voor de druk van de
maffia.
Nederlandse blauwhelmen hebben heimwee naar Sarajevo
Vóór de oorlog woonden er in
Slunj pakweg 6000 Serviërs en
12.000 Kroaten. De Serviërs ke
ren één voor één terug, meestal
met een politie-uniform aan.
De Kroaten komen niet terug.
Slechts drie oude Kroatische
vrouwtjes worden nog gedoogd
in Slunj. De rest is gevlucht. De
kapotgeschoten huizen die ze
hebben achtergelaten worden 's
nachts in brand gestoken.
De VN-soldaten in Kroatië zijn
verdeeld over vier sectoren: de
gebieden met Servische min
derheden. Overal heerst hetzelf
de beeld: de Kroaten zijn ver
dwenen, hun katholieke kerken
en hun scholen kapotgescho
ten. .Alles wat Kroatisch is, is
hier met de grond gelijk ge
maakt. Je wordt er koud van",
zegt overste Vermaas. „Maar
omgekeerd gebeurt natuurlijk
precies hetzelfde", haast hij
zich te zeggen.
Elke keer als Ter Beek een door
de VN ingestelde veiligheidszo
ne wil bezoeken, moet hij twee
wegversperringen passeren.
Eerst een Kroatische, en een
halve kilometer verderop een
Servische. Tussen deze twee be
standslijnen is niet één steen op
de ander gebleven. Zelfs de kip
pen hebben de benen geno
men. De soldaten hebben de
caravans ingericht als wacht-
hokjes, een wrange herinnering
aan het toeristische karakter
van deze streek. Zodra Ter Beek
de bestandslijn is gepasseerd,
schuiven de soldaten de land
mijnen weer over de weg. als
kralen aan een ketting.
„De wegblokkades met dat jon
ge spul zijn het gevaarlijkst. Die
van net officiële Joegoslavische
leger zijn wat gedisciplineer-
dervindt majoor Bliek. „Ik let
altijd op hoeveel lege bierflesjes
er langs de kant van de weg lig
gen", zegt overste Vermaas.
„Niets is gevaarlijker dan dron
ken Joegoslavische militairen".
Voor de VN-soldaten, die veel
door het land reizen, heeft de
oorlog vaak een onwezenlijk ka
rakter. Aan die wegblokkades
staan vaak zulke ongure types,
halve criminelen en Rambo's,
zo lijkt het wel", zegt Paskamp.
Alleen door hun begroetingsri
tuelen zijn de bevolkingsgroe
pen van elkaar te onderschei
den: de Kroaten steken twee
vingers op, de Serviërs drie en
de moslims hun vuist.
Wanneer de zon schijnt, en in
de weekenden, zijn de wegver
sperringen drukker dan wan
neer het regent. Dat doet de
VN-militairen wel eens twijfelen
aan de motieven van de Serviërs
en de ICroaten om zich in ca
mouflagepakken te hullen.
„Toen we nog in Sarajevo wa
ren, konden we haarfijn voor
spellen welke dagen we be
schietingen moesten verwach
ten. Bij aangenaam terrasweer
was het altijd raak en wel stipt
om tien uur 's ochtends, net na
dat de eerste borrels achter
overgeslagen waren", aldus
Paskamp hoofdschuddend.
„Maar m'n hart draait zich pas
echt om als ik een kleuter in de
stad zie lopen met een mini-ca
mouflagepakje aan. Dan denk
ik, waar zijn ze hier in hemels
naam mee bezig?"
Ondanks de enkele klachten
stak minister Ter Beek aan het
einde van zijn bezoek aan de
blauwhelmen zijn trots niet on
der stoelen of banken: „Geen
gezanik, geen gezeur, geen ge
doe, aanpakken en je werk
doen, dat is de mentaliteit die ik
ben tegengekomen".
De Zuidafrikaanse regering en
het ANC maken zich op voor
hun grootste krachtmeting
sinds de legalisering van be
langrijkste zwarte oppositiebe
weging in februari 1990.
Morgen lost het ANC, ge
steund door de communisti
sche partij en de vakcentrale
Cosatu, met een serie manifes
taties ter herdenking van de So-
weto-opstand van 1976 het
startschot voor een groot
scheepse campagne van massa
le actie, stakingen, en dergelijke.
De campagne, 'Operatie Af
tocht', moet de regering in Pre
toria tot aftreden dwingen.
De regering noemt de acties
'moreel onverantwoord' en
heeft reservisten van het leger
opgeroepen om mogelijke on
lusten het hoofd te bieden. Het
ANC heeft dit een 'oorlogsver
klaring aan het volk' genoemd.
De confrontatie is het gevolg
van de impasse, waarin de on
derhandelingen over een nieuw
politiek bestel zijn geraakt. Het
ANC besloot twee weken gele
den op zijn congres de regering
via een 'ongekende campagne
van massale actie' te dwingen
voor het eind van deze maand
plaats te maken voor een 'over
gangsregering van nationale
eenheid' en verkiezingen te
houden voor een overgangspar
lement dat voor het einde van
Niet alle Inkatha-aanhangers, die gisteren in Soweto een demonstratie
hielden, werden door de politie ontwapend. foto Reuter
het jaar geïnstalleerd moet zijn.
Tot de tegenstanders van het
massaprotest behoort de Inkha-
ta Vrijheidspartij. Gisteren nam
de politie op het treinstation
New Canada in Soweto bij Ink-
hata-aanhangers 2000 wapens,
waaronder geweren, pistolen,
speren en knuppels, in beslag.
Er werden 27 arrestaties ver
richt. De Inkatha-aanhangers
waren op weg naar een demon
stratie. Het komt niet vaak voor
dat de politie tegen een grote
groep gewapende Inkhata-aan-
hangers optreedt. Het ANC
dringt er al lange tijd op aan dat
op het verbod op openbaar wa
penbezit wordt toegezien.
