Ter Veld woedend op GMD
Valsheid in geschrifte is óók een misdaad
Binnenland
Nieuw hof zou zwaarte
straf moeten beoordelen
Kleindochter Roosevelt in Zeeland
Kosten gezondheidszorg vorig
jaar met 7,6 procent gestegen
Bram Peper in Oranje-stemming
ZATERDAG 13 JUNI 1992
Bolkestein eist aftreden Simons
Apeldoorn WD-fractievoorzitter Bolkestein vindt dat staatsse
cretaris Simons van volksgezondheid moet aftreden. Simons
heeft volgens Bolkestein op drie punten rond zijn plan voor de
invoering van een basisverzekering in de gezondheidszorg zoda
nig geblunderd, dat hij daarvoor van de WD een gele kaart
krijgt. Op de WD-partijraad vandaag in Apeldoorn concludeer
de Bolkestein: „In het voetbal geldt dat tweemaal een gele kaart
al rood is. Wie die krijgt vliegt er onherroepelijk uit. De staatsse
cretaris kan onze rode kaart nauwelijks meer ontlopen."
Opnieuw lichte aardbeving in Drenthe
de bilt Rond de Drentse gemeente Emmer-Compascuum heeft
zich donderdagavond omstreeks zeven uur een lichte aardbe
ving voorgedaan. De beving had een kracht van 2,5 op de schaal
van Richter. Het KNMI meldde gistermiddag dat de schok door
diverse bewoners is gevoeld. Vorige maand zijn in Drenthe ook
enkele lichte aardbevingen waargenomen. In Emmen deed zich
in februari vorig jaar een beving voor met een kracht van 2,2 op
de schaal van Richter. De bevingen in Drenthe hebben tot nu
toe geen schade opgeleverd.
Open Universiteit naar Zuid-Afrika
heerlen De Open Universiteit (OU) overweegt haar zes vestigin
gen in Vlaanderen wegens geldgebrek te sluiten en samenwer
king te beginnen met Zuid-Afrika. Ook moeten studenten aan de
OU sneller studeren en moet er voor verschillende groepen een
verschillend collegegeld komen. De verkoop aan bedrijven en
andere universiteiten moet veel meer vruchten afwerpen. Met
die veranderingen hoopt de instelling haar financiële positie te
verbeteren. De omzet loopt namelijk duidelijk terug. Dat bleek
gisteren bij de presentatie van het jaarverslag over 1991 van de
OU.
Vijfde verdachte moord vrijgelaten
enschede Een 26-jarige Joegoslaaf, die was aangehouden in ver
band met de moord op een 13-jarige meisje uit Enschede, is we
gens gebrek aan bewijs vrijgelaten. De man was door Zweden
aan Nederland uitgeleverd, nadat hij op een veerboot van Polen
naar Zweden was aangetroffen. Het meisje verdween op 3 mei
1990 uit de ouderlijke woning. Haar lijk werd bijna een jaar later
gevonden in een bos bij de Hoge Veluwe. De Joegoslaaf woonde
vlakbij het meisje. Kort na haar verdwijning vertrok hij. Hij was
de vijfde man die als verdachte in deze zaak werd gehoord.
'Dienst spreekt zichzelf tegen en zit kabinet dwars in WAO-zaak'
Staatssecretaris Ter Veld (sociale zaken) is woedend op
de Gemeenschappelijke Medische Dienst (GMD). Aanlei
ding vormt het feit dat de GMD recent liet weten dat het
kabinet door zijn WAO- en Ziektewetmaatregelen maar
500 miljoen gulden kan bezuinigen en niet de 3,5 miljard
gulden die daarvoor staan ingeboekt. Ter Veld heeft de
Toezichtkamer van de Sociale Verzekeringsraad (SVR) in
een brief gevraagd een onderzoek naar de handelwijze
van de GMD in te stellen.
vens, vervat in een interne noti
tie, heeft berekend. Daarna
heeft de GMD eerst op 27 april
van dit jaar laten weten dat er
helemaal geen gegevens van
zijn kgnt waren en dus ook geen
In haar brief wijst Ter Veld erop
dat het kabinet de effecten van
de wao-maatregelen eerder me
de aan de hand van GMD-gege-
amsterdam
Ziekenhuis kort salarissen
actievoerders met 40 procent
Actievoerende medewerkers
van het Twenteborg-zieken-
huis in Almelo worden per ac
tiedag 40 procent op hun sala
ris gekort. Werkwilligen op de
afdelingen waar actie wordt
gevoerd, moeten zich laten re
gistreren om op volledig loon
aanspraak te kunnen maken.
Met deze maatregelen wil de
leiding van het ziekenhuis aan
geven dat ze acties zoals zon
dagsdiensten en werkonder
brekingen niet meer tolereert.
De acties zijn naar het oordeel
van de directie ongepast, om
dat er zicht is op een oplossing
van cao-conflict Het actieco
mité van Twenteborg is woe
dend over de houding van de
directie.
De acties in de zorgsector
gaan maandag de zevende
week in. Maandag zijn er werk
onderbrekingen, zondagsdien
sten en opnamestops bij 25 in
stellingen. Dinsdag volgen er
acties bij nog eens 30 instellin
gen.
Advocaat-generaal bij de Hoge
Raad mr. J. Leijten denkt een
nieuw op te richten 'Hof voor
Straftoemeting' niet alleen de
ongelijkheid van straffen voor
dezelfde deliccten kan vermin
deren, maar dat zo'n hof ook de
rechtsgang sneller en goedko
per zou maken. Leijten zei dit
gistermiddag voor een keur van
Nedeulandse juristen tijdens
een studiebijeenkomst in
Utrecht van de Stichting Studie
centrum Rechtspleging.
Ongelijkheid van straffen is
een heet hangijzer voor vooral
rechters. Omdat het Nederland
se strafrecht niet alleen kijkt
naar het gepleegde strafbare feit
maar ook naar de persoon van
de dader, lijkt ongelijkheid van
straffen een normaal verschijn
sel. Er komen echter steeds
meer signalen dat de ongelijke
straffen voor daders van over
tredingen en misdrijven moge
lijk op willekeurige factoren
zouden berusten.
Leijten toonde zich in het ver
leden al ongerust over dit ver
schijnsel. Zijn oplossing is een
Hof voor Straftoemeting, waar
louter en alleen de door rech
ters opgelegde straffen bekeken
zouden moeten worden. Op de
QUD-vossEMEERLaura D. Roose
velt, kleindochter van de be
roemde Amerikaanse president
Franklin D. Roosevelt, spreekt in
het Zeeuwse plaatsje Oud-Vos-
semeer een gezelschap toe. Gis
teren onthulde zij er het stand
beeld van de 'vier vrijheden' die
de voormalige Amerikaanse pre
sident voorstond: Vrijheid van
meningsuiting, vrijheid van
godsdienst, vrijwaring van ge
brek en vrijwaring van vrees.
Vandaag zal zij in Middelburg
aanwezig zijn bij de uitreiking
van de Four Freedoms Award,
een prijs ter nagedachtenis aan
haar grootvader, die eens in de
twee jaar wordt uitgereikt aan
personen die zich hebben ingezet
voor de vrijheid. Dit keer gaan de
awards naaroud-secretaris-ge-
rieraal van de Verenigde Naties
Javier Perez de Cuellar (72), oud
politicus en topdiplomaat lord
Peter Carrington (72), cellist en
dirigent Mstislav Rostropovich
(64), ex-gijzelaar Terry Waite
(52) en econoom Jan Tinbergen
(88). foto anp paul stolk
De kosten van de gezondheids
zorg zijn vorig jaar met 3,2 mil
jard gulden (7,6 procent) geste
gen tot 44,7 miljard. De procen
tuele stijging ligt duidelijk bo
ven die van het Bruto Nationaal
Produkt. Dit blijkt uit voorlopi
ge cijfers van het Centraal Bu
reau voor de Statistiek (CBS).
De intramurale zorg (instel
lingen als ziekenhuizen en be
jaardenoorden) neemt 55,2 pro
cent van alle kosten voor haar
rekening. In deze sector namen
de kosten met 8 procent toe tot
24,7 miljard gulden. Bij de zie
kenhuizen gingen ze met 9 pro
cent omhoog en bij de ver
pleeghuizen met 6,5 procent.
De gestegen personeelskosten
vormden daarbij volgens het
CBS een belangrijke factor.
De kosten voor specialistische
hulp zijn, ondanks de afspraak
dat ze drie jaar lang op het ni
veau van 1989 zouden blijven,
vorig jaar met ongeveer 10 pro
cent gestegen tot ongeveer 2,8
miljard. Volgens dezelfde af
spraak zal deze stijging moeten
worden gecompenseerd via een
verlaging van de specialistenta
rieven.
Het CBS meldt verder dat in
1991 de kosten voor huisartsen
hulp 2,1 miljard gulden bedroe
gen (plus 6,3 procent), die voor
tandheelkundige hulp 2,1 mil
jard (plus 9,4 procent) en die
voor genees-, verband- en hulp
middelen 5,6 miljard (plus 8,3"
procent). Het CBS tekent hierbij
aan dat de ontwikkeling van de
feitelijke kosten kan afwijken
van die van de budgetten voor
verschillende categorieën van
zorg.
De relatief forse stijging op
nota. Op 26 mei daarentegen
berichtte de GMD weer dat er
wel een interne nota was, maar
dat de gegevens daarin niet al
gemeen bruikbaar waren.
Ter Veld verlangt nu een on
derzoek van de Toezichtkamer.
Zij geeft aan dat de GMD nu te
rugkomt op zaken die bijna een
jaar geleden hebben plaatsge
vonden, namelijk toen het kabi
net de WAO-besluiten afrond
de. Bovendien heeft de GMD de
cijfers naar buiten gebracht, een
week voordat de SVR over de
wao-wetsvoorstellen moeit
gaan adviseren.
De staatssecretaris stelt ver
der dat de GMD zichzelf tegen-
spreekt en dat door de opstel
ling van de GMD een zorgvuldi
ge advisering door de SVR over
de kabinetsmaatregelen moei
lijk is geworden. Ter Veld twij
felt verder aan het verantwoor
delijkheidsbesef van het bestuur
van de GMD, zo blijkt uit haar
brief. Zij verzoekt de Toezicht
kamer een herhaling in de toe
komst te voorkomen.
In een brief aan de SVR zelf
stelt i er ëld dot steeds meer
uitvoeringsinstanties in de soci
ale zekerheid zelf cijfers over ar
beidsongeschiktheid gaan ver
spreiden. Daardoor ontstaat
steeds meer verwarring, ook al
omdat alle betrokkenen andere
uitgangspunten hanteren. Een
heldere discussie wordt hier
mee onmogelijk gemaakt.
Zij vraagt de SVR dan ook het
initiatief te nemen het hele pro
ces beter te structureren en de
informatiestromen uit diverse
bronnen te coördineren. Verder
wfl rer Vdd vu de SVR een
juiste berekening over de effec
ten van de WAO-maatregelen
van het kabinet.
bijeenkomst in Utrecht legde
Leijten uit hoe zo'n Hof eruit
zou moeten zien.
Veroordeelden zouden de
keuze krijgen tussen twee ho-
ger-beroepmogelijkheden. De
eerste mogelijkheid is de be
staande vorm om naar een ge
rechtshof te stappen, dat de he
le procesgang dan nog eens
overdoet, gevolgd door een
eventuele cassatie bij de Hoge
Raad.
In 90 procent van de appèlza
ken gaat het de dader alleen om
het krijgen van een lagere straf.
Daarom zou een veroordeelde
de keuze moeten krijgen tussen
een gewoon hoger beroep of
een hoger beroep bij het Hof
voor Straftoemeting. Dit nieuwe
hof zou dan louter en alleen de
opgelegde straf bekijken, verder
niets. Cassatie van een arrest
van dit strafhof is slechts in ui
terst zeldzame gevallen moge
lijk, aldus Leijten.
Volgens hem zou door die
aparte rechtsgang de gewone
hoger beroep-procedure veel
minder gevolgd worden. Het
nieuwe Hof zou door haar be
perkte taak bovendien sneller
kunnen werken dan een ge
woon hof waar alle formalitei
ten en feitelijkheden onder de
loep genomen moeten worden.
Engelse order
voor Hollandse
Signaal Hengelo
HENGELO «ANP
Hollandse Signaal in Hengelo is
er na een harde concurrentie
slag in geslaagd een Britse order
in de wacht te slepen. Het gaat
om een opdracht voor de leve
ring van apparatuur voor twee
corvetten die in Engeland zijn
besteld door de marine van
Oman. Hollandse Signaal heeft
dit gisteren bekendgemaakt.
Het bedrijf weigert te zeggen
hoeveel geld er met de order is
gemoeid. Wel wil de woord
voerder kwijt dat de opdracht
van groot belang is voor HSA.
Dan gaat het volgens hem niet
alleen om de grootte ervan,
maar ook om het feit dat het de
onderneming gelukt is door te
dringen op een markt die tot nu
toe werd gedomineerd door de
Britse en Zweedse industrie.
In psychologisch opzicht is de
order voor HSA zeker zo be
langrijk, omdat deze komt op
het moment dat het bedrijf te
maken heeft met een forse sa
nering als gevolg van de krim
pende defensiemarkt.
Rotterdam Burgemeester Bram Peper van Rotterdam, In een grijs verleden ooit prof-voetbal Ier, kopte
gisteren in Oranje-stemming een ballonnetje bij de opening van 'Plaza' in de Maasstad. Het prestigieuze
centrum omvat winkels, kantoren, woningen en een casino. foto anp»paul stolk
<\bufrau GPD GcwvtxapprVf
De Vries noemt
opstelling FNV
"bemoedigend"
Minister De Vries (sociale za
ken) vindt de opstelling van de
federatieraad van de FNV om
de loonstijging in 1993 op
voorwaarden te beperken tot
de hoogte van de inflatie „be
moedigend, na een cao-jaar
dat niet goed is geweest voor
de werkgelegenheid. Dat moet
ons geen tweede keer overko-
De minister is bereid om op
deze basis het overleg met de
sociale partners (werkgevers
en werknemers) aan te gaan.
De werkgevers hebben tot dus
ver aangegeven weinig te zien
in het traditionele najaars
overleg, omdat afspraken op
centraal niveau achterhaald
zouden zijn.
De Vries voorziet dat de ka
binetsvoornemens om de BTW
per 1 oktober te verlagen wor
den gesterkt door de inzet die
de FNV nu toont. Wanneer het
overleg met de sociale partners
het meest gelegen zou komen
Uet de bewindsman in het
midden.
Hij wil er evenmin op voor
hand „een pretentieus etiket"
aan verbinden. Het hoeft dus
niet het najaarsoverleg te wor
den, maar er kan worden uit
geweken naar het overleg over
meerjarenafspraken om de Ne
derlandse staatshuishouding
aan te passen aan de Europese
Monetaire Unie. Met name de
werkgevers dringen daarop
Gelaten reactie
van kabinet op
kritiek Suriname
DEN HAAG GPD
Een raamverdrag tussen Neder
land en Suriname over toekom
stige samenwerking is vrijwel
rond. Uitlatingen van de Suri
naamse onderhandelaar Jessu-
run dat er problemen zouden
zijn gerezen, moeten gezien
worden als 'onderhandelings-
taktiek'. De druk wordt opge
voerd om zoveel mogelijk bin
nen te halen. Dat was gisteren
in de Haagse wandelgangen te
horen.
Het raamverdrag is gisteroch
tend in de zogenoemde Konink
lijks-ministerraad besproken.
Daarbij zijn alleen op enkele
kleine detailpunten opmerkin
gen gemaakt. Deze zullen door
premier Lubbers en de minis
ters Pronk (ontwikkelingssa
menwerking). Hirsch Ballin
(justitie) en Van den Broek (bui
tenlandse zaken) nader worden
bezien.
Indien nodig zullen l-ubbers
en Pronk in Rio de Janeiro op
de wereldmilicutop nog overleg
hebben met de Surinaamse pre
sident Venetiaan. Deze komt op
16 juni voor een driedaags be
zoek naar ons land. Dan moet
het raamverdrag formeel onder
tekend worden.
Jessurun liet gisteren weten
dat het bezoek op losse schroe
ven staat, gezien de problemen
rond het raamverdrag. Het zou
daarbij vooral gaan om de fi
nanciële invulling van de te ma
ken afspraken. „De drama's
waarvan Jessurun sprak, zijn
gisteren niet in het kabinet aan
de orde geweestaldus een be
trokkene.
Overigens werd er op gewe
zen dat voor de komst van Ve
netiaan ook de ambtelijke dele
gaties nog verder over de raam
overeenkomst zullen praten.
Het onderhandelingsproces is
dan ook nog niet afgerond.
basis van de Ziekenfondswet is
volgens het CBS veroorzaakt
door nabetalingen vooral aan
de ziekenhuizen over voor
gaande jaren. De hoogte van de
kosten in de gezondheidszorg
zijn al maanden het onderwerp
van felle discussies tussen het
veld en staatssecretaris Simons
van WVC.
KANTOORUNITS
VERKOOP/VERHUUR
AMSTERDAM FRED VAN ESSEN
Bedrijven, organisaties en overheidsin
stellingen die zich schuldig maken aan
een misdrijf ontlopen meestal hun straf.
Waar gewone individuën het gevang in
draaien, blijft het bij criminaliteit door
een 'bonafide' organisatie meestal bij
een schrobbering of een vrijblijvend ad
vies het in het vervolg anders te doen.
De reden daarvan is dat „de samenle
ving in het algemeen teveel afhankelijk is
geworden van organisaties om ze te kun
nen bestraffen", zegt professor dr. H. van
de Bunt, hoogleraar empirische crimino
logie aan de Vrije Universiteit.
Omkoping, illegale lozingen van olie
en chemicaliën, valsheid in geschrifte,
corruptie: allemaal vormen van crimina
liteit waaraan gerespecteerde en ge
woonlijk bonafide organisaties en over
heden zich in toenemende mate schul
dig maken, zegt Van de Bunt (42), die
gisteren zijn inaugurele rede als hoogle
raar hield.
Maar ondanks alle publiciteit en pu
blieke verontwaardiging ontlopen de
schuldigen meestal hun straf. De over
heid is als het ware machteloos doordat
de organisaties een sterke invloed kun
nen laten gelden op het maatschappelijk
functioneren, bijvoorbeeld via het argu
ment van 'werkgelegenheid'.
Van de Bunt stelt vast dat het bedrijfs
leven ten onrechte honderden miljoenen
aan WIR-subsidies ontving omdat con
tracten van een valse datum werden
voorzien. „Bij de EG wordt door bedrij
ven voor honderden miljoenen met sub
sidies gefraudeerd, we hebben de affaire
met aannemer Baars in Limburg. Precie
ze cijfers zijn niet voorhanden, maar je
kunt ervan uitgaan dat die incidentele
onthullingen het tipje van de sluier zijn
dat van tijd tot tijd wordt opgelicht."
Apathie
In Amerika is uit onderzoek gebleken dat
de schade door organisatiecriminaliteit
vele malen hoger is dat de schade door
straatcriminaliteit, zegt Van de Bunt. „In
farmaceutische ondernemingen daar
zijn steekpenningen bijvoorbeeld be-
drijfsroutine. Ik durf niet te zeggen hoe
het er in Nederland precies voor staat,
maar er is in elk geval voldoende reden
voor grondig onderzoek, ik ben bezig
een zaak die in Nederland bij uitzonde
ring wèl is vervolgd de ABP-affaire
te analyseren. Ik heb alle belangrijke be
trokkenen geïnterviewd en wat ik mij af
vraag is hoe in vredesnaam zo'n zaak
met zoveel inzet van zoveel gekwalifi
ceerde mensen met een vrijspraak kon
aflopen."
De belangstelling voor.organisatiecri
minaliteit bij criminologen en strafrech
telijke beleidsmakers is maar klein, zegt
Van de Bunt. „Men richt zich eerder op
de gewone en georganiseerde criminali
teit. De samenleving wordt in het be
leidsplan Recht in Beweging voorgesteld
als een arena waarin hebzuchtige bur
gers de overheid kaalplukken. Maar dat
het in toenemende mate overheden, on
dernemingen en non-profitorganisatios
zijn die misdrijven begaan, komt geheel
niet aan de orde."
Dat is wel verklaarbaar, vindt Van de
Bunt, want om organisaties goed te laten
functioneren moeten die de ruimte krij
gen om een slagvaardig beleid te voeren
en niet te veel aan de leiband worden ge
houden. Zo zit de overheid voor een di
lemma. dat volgens de hoogleraar te
vaak in toegeeflijkheid ontaardt. Gevaar
lijk. meent Van de Bunt, „want nog be
langrijker dan de financiële schade die
organisatiecriminaliteit veroorzaakt is
dat de kwaliteit van de samenleving
wordt aangetast. Dat uit zich onder meer
in politieke apathie en cynisme. Dan
zeggen mensen zie je wel, het zijn alle
maal zakkenvullers die ongestraft hun
gang mogen gaan
Rlokkeluidcrs
Om het tij te keren is het volgens Van de
Bunt noodzakelijk organisaties „gevoeli
ger te maken" voor de maatschappelijke
belangen en verwachtingen. In plaats
van puur via het strafrecht suggereert hij
de organisatiecriminaliteit te bestrijden
via „overleg en overredingmet het
strafrecht 'als stok achter de deur Daar
bij zou de wettelijke aansprakelijkheid
van de leiding van bedrijven en instellin
gen moeten worden uitgebreid en zou
den 'klokkcluiders'. personeelsleden die
misstanden naar buiten brengen, moe
ten worden beschermd.
Prof. Van de Bunt zal zich vanuit zijn
leerstoel vooral richten op de vraag met
welke methoden bedrijven en instellin
gen het meest effectief kunnen worden
overreed.'
