Camille Paglia: Mannen zijn wanhopig,
verminkt en geteisterd door angst'
Samen vergaderen Kamers is te overwegen
Feiten &Meningen
'Het was puur lopende handwerk'
ZATERDAG 13 JUNI 1992
2
Camille Paglia:
„In mijn ogen
zijn vrouwen
zelden alleen
maar slachtof
fer. Ook mis
handelde
vrouwen niet."
fotogpd»jos
pouussen
STANDPLAATS LONDEN
„Wij hebben hier het laatste
woord. Als wij niet willen dat
een wet wordt aangenomen,
gebeurt dat ook niet". Het zijn
deze woorden van professor
Piet Steenkamp, de vorige
voorzitter van de Eerste Kamer,
die de laatste tijd steeds meer
ter discussie staan. Veroorza
ker: CDA-fractievoorzitter Ad
Kaland. De man die er een
sport van maakt het kabinet
het leven zuur te maken.
Het dóet ook een beetje merk
waardig aan. De Tweede Ka
mer is rechtstreeks door het
volk gekozen. Je zou toch zeg
gen dat als dit deel van het par
lement een wetsontwerp heeft
goedgekeurd, de Senaat wel
héél goede argumenten moet
hebben om daar tegen te zijn.
Steeds vaker echter gaan gelui
den op dat de Eerste Kamer te
veel een doublure is geworden
van de Tweede Kamer. Dat zij
het werk van 'de overzijde' nog
eens dunnetjes overdoet. En
inderdaad, volgens de Grond
wet heeft de Eerste Kamer het
laatste woord, daar valt geen
speld tussen te krijgen. Maar
de democratische legitimatie
van de Senaat is door de wijze
van verkiezing veel minder dan
die van de Tweede Kamer.
In theorie kunnen Tweede en
Eerste Kamer in de huidige si
tuatie als kemphanen tegen
over elkaar komen te staan. Als
de Tweede Kamer na verwer
ping van een wetsontwerp in
de Senaat dat wetsvoorstel nog
een keer behandelt en aan
vaardt, moet het weer terug
naar de Eerste Kamer. Gaat die
wéér niet akkoord, dan is er
een impasse ontstaan, waarin
het staatsrecht niet voorziet.
Dezelfde Kaland, die veel van
A. Kaland. fractievoorzitter van de CDA in de Eerste kamer (links) met staatssecretaris Simons van volksge
zondheid foto» nieuw anefo rob bögaerts
de ellende veroorzaakt heeft, is
deze week met een oplossing
voor dit probleem gekomen,
die het overwegen in ieder ge
val waard is. Hij stelde voor
beide kamers gezamenlijk te
laten vergaderen en besluiten
als er een conflict is tussen Eer
ste en Tweede Kamer. Dan is
ruzie tenminste uitgesloten: Er
ontstaat in de verenigde verga
dering wel of geen meerder
heid.
Een praktisch probleempje los
te Kaland meteen ook maar
even op. De Eerste Kamer telt
slechts 75 zetels, de Tweede
Kamer 150. Om dat verschil in
stemverhouding weg te wer
ken, zou een stem van een Eer
ste Kamerlid in de verenigde
vergadering dubbel moeten
tellen, suggereerde Kaland. Na
deel daarvan is echter dat de
toch al niet rechtstreeks geko
zen senatoren ook nog een
dubbele stem krijgen. Kaland
wil dat nadeel echter op de
koop toenemen.
Dit systeem lijkt voordelen te
hebben boveft de eerder voor
gestelde oplossing van het te
rugzendrecht. In die situatie
zou de Tweede Kamer zich, bij
overwegende bezwaren van de
Eerste Kamer, een tweede keer
over hetzelfde voorstel buigen.
Als de Tweede Kamer dan nog
bij haar standpunt blijft, zou de
Eerste Kamer het hoofd moe
ten buigen.
Belangrijk bezwaar tegen deze
aanpak is dat daarmee de posi
tie van de Senaat wel erg wordt
uitgehold. Vooral bij politiek
gevQelige zaken die in een re
geerakkoord zijn geregeld en
dus al gauw door de regerings
fracties in de Tweede Kamer
zullen worden aanvaard, kan er
een probleem ontstaan. De Se
naat is nu eenmaal niet betrok
ken bij de kabinetsformatie en
voelt zich minder gebonden
aan een regeerakkoord. Maar
de Tweede Kamer zal zich ook
bij een tweede behandeling
van zo'n zaak niet gemakkelijk
van haar standpunt laten af
brengen.
Het voorstel van Kaland kent
dat bezwaar niet. In de vere
nigde vergadering hebben de
beide kamers een gelijkwaardi
ge positie. Samen moeten zij
debatteren en beslissen over
zo'n omstreden wetsvoorstel.
Dat vereist een nadrukkelijker
overleg tussen de geestverwan
te fracties in beide kamers.
Overleg dat nu af en toe ook
wel plaats vindt, maar dan in
achterkamertjes en vaak onder
grote politieke druk.
Een ander voordeel van Ka-
lands voorstel is dat het meer
het karakter van een midden
weg heeft. Nu heeft de Eerste
Kamer het laatste woord. Wil
zij een wetsontwerp niet, dan
komt het er niet. Wordt het te
rugzendrecht ingevoerd, dan
heeft de Tweede Kamer het
laatste woord en verliest de Se
naat vrijwel al haar macht. Ka-
lands voorstel leidt ertoe dat in
de gevallen waar écht een con
flict dreigt, Eerste en Tweede
Kamer er gezamenlijk uit moe
ten komen, waarbij ze een ge
lijkwaardige positie hebben.
Overigens is het zover nog lang
niet. Voor een wijziging van de
positie van de Eerste Kamer
moet de Grondwet worden
aangepast. Dat doen we in dit
land niet op een achternamid
dag, zelfs niet binnen één kabi
netsperiode. Maar er zal in de
nabije toekomst wel serieus
worden gekeken naar de posi
tie van de Senaat. Misschien
dat.aan het eind van deze eeuw
de fameuze woorden van Piet
Steenkamp hun geldigheid ver
liezen.
Vrouwen zijn de dominante sekse, mannen zijn bang
voor ze, en daaraan hebben we de beschaving te danken.
Vrouwen immers staan dichter bij de natuur, kunnen ba
ren, zijn zichzelf genoeg. Mannen daarentegen zijn altijd
op zoek naar mogelijkheden om zichzelf compleet te ma
ken. Steeds opnieuw moeten ze zich bewijzen, of het nu
door het bouwen van bruggen is, of het schilderen van
meesterwerken, of het componeren van een symfonie.
Als de beschaving in handen van vrouwen was gebleven,
zouden we nog steeds in strooien hutten wonen.
AMSTERDAM TINEKE STRAATMAN
Dit is een van de vele prikkelen
de stellingen die de Amerikaan
se cultuurfilosofe Camille Paglia
(45 jaar) in haar spraakmaken
de historische studie Hetsexuele
masker ruim zevenhonderd pa
gina's lang met verve verdedigt.
Het boek, in de jaren zeventig
geschreven en vervplgens ein
deloos door uitgeverijen gewei
gerd tot de Yale University Press
het in 1990 uitgaf, heeft voor
ernstige controverses gezorgd in
de Verenigde Staten.
Feministes laken het als een
neo-conservatief pleidooi voor
een patriarchale status quo. An
deren, waaronder collega-filo
sofen en literaire critici, achten
het een doorwrocht meester-
werk dat nog tientallen jaren
zijn invloed zal laten gelden.
Wel duurde het even voordat de
opzienbarende strekking ervan
tot iedereen was doorgedron
gen. Maar toen werd het ook
circus. Plotseling stond Paglia
op de voorpagina van toonaan
gevende kranten en tijdschrif
ten, werd haar mening gevraagd
over welk man - vrouw onder
werp dan ook, schreef ze in de
New York Times een vurige ver
dediging ('It's pornographic, it's
decadent, and it's fabulous'
Het is pornografisch, het is de
cadent en het is fantastisch) van
Madonna's omstreden video-
clip Justify My Love en werd ze
een veelgevraagd spreker in het
lezingencircuit.
Duivels
Rode draad in Het sexuele mas
ker is de tegenstelling tussen
het Apollinische en het Dionysi
sche. Waarbij Apollo staat voor
het mannelijke, het scherp om
lijnde, de immer rationele en ty
pisch Westerse kritische blik. En
Dionysus voor het aardse, het
diffuus vrouwelijke, de brute
heidense natuur dieons elk
moment kan vernietigen.
Vanuit dit basisverschil ver
klaart de schrijfster de enorme
tegenstellingen tussen vrouwe
lijk en mannelijk gedrag. De
vrouw is volgens naar 'duivels
compleet' wanneer ze na 'de
fallische actiepiek' van de man
eenmaal zwanger is. Daarna
heeft ze hem niet meer nodig.
En doordat de man zich die ver
schrikkelijke macht van de
vrouw realiseert, 'haar onaan
tastbaarheid', is hij gedwongen
zijn toevlucht te nemen tot
'mannelijke saamhorigheid en
het patriarchaat'. Vandaar de
neiging om zich te bewijzen,
vandaar het kunstenaarschap,
vandaar ook het mannelijke ge
weld. dat in Paglia's ogen
slechts in toom kan worden ge
houden door maatschappelijke
structuren of religieuze voor
schriften.
Om haar beweringen te onder
bouwen concentreert Paglia
zich op de immoraliteit, het ge
weld, net voyeurisme en de por
nografie in de kunst door de
eeuwen heen. Op de heidense
thema's dus die zelfs het chris
tendom nooit uit onze cultuur
heeft weg kunnen branden. En
of het nu Nefertete, de Griekse
beeldhouwkunst, de Italiaanse
Renaissance, Shakespeare of
Oscar Wilde betreft, altijd heeft
ze wel een verhelderende of te
gendraadse invalshoek.
Dwarsverbanden
Tussen haar wetenschappelijke
betoog door strogit Paglia
voortdurend met dwarsverban
den naar de huidige tijd, ons en
passant tracterend op tegen
draadse uitspraken over de
popcultuur, de functie van tele
visie,liet onderwijs of wat dan
ook dat ze ter bekrachtiging van
haar argumenten kan gebrui
ken. Zelden gaan haar stellin
gen vergezeld van een relative
rend misschien, zoals ze ook
zelden enige twijfel laat bestaan
over waar ze zelf staat. Ze is te
gen de feministische neiging tot
zelfbeklag, tegen staatscensuur.
En ze is voor abortus, de legali
sering van drugs, decadentie en
pornografie. Niet voorniets
noemt ze zich een volgelinge
Ze blijft uitdagend, Paglia. En in
levende lijve nog meer dan in
geschrifte. Zozeer zelfs dat je als
interviewster met je ogen zit te
knipperen. Want wat doe je
wanneer je gesprekspartner tij
dens een drie uur durend sper
vuur van woorden er viel
nauwelijks een vraag tussen te
wringen op een gegeven mo
ment stelt dat ze verkrachters
begrijpt? Dat is toch even slik
ken. Maar de bi-seksuele Paglia
kan zich verplaatsen in man
nen, zo stelt ze, omdat ze door
hun ogen naar vrouwen kijkt.
„Ik ben als de dubbelgeslachte-
iijke ziener Tiresias, met mijn
vrouwelijke en mannelijke kan
ten. Verkrachting begrijp ik om
dat ik de woede van mannen
begrijp. Ik zie de spelletjes die
vrouwen met hen spelen, dat
castrerende gedrag. Er is voor
mannen altijd weer die associa
tie met de almachtige moeder
godin die hen heeft voortge
bracht. Mannen zijn wanhopig,
verminkt, geteisterd door angst.
Het wordt tijd dat vrouwen
doorkrijgen hoe de man psy
chologisch in elkaar zit. Hun
bevrijding zal ook pas aanbre
ken wanneer ze beseffen hoe
groot de macht is die ze als
vrouw bezitten. In mijn ogen
zijn vrouwen zelden alleen
maar slachtoffer. Ook mishan
delde vrouwen niet."
Mishandeld
„Daar is in San Francisco een
interessant onderzoek naar ge
daan. Zeventig procent van de
vrouwen die door hun partners
mishandeld werden waren eco
nomisch niet afhankelijk van ze.
Waarom stoppen ze dan niet
met die relatie? Volgens mij om
dat ze verslaafd zijn aan wat ik
het vergiffenis-syndroom noem.
Dat moeder-zoon mechanisme
waarin de zoon zich veront
schuldigt en de moeder kan
troosten. Dat orgiastische mo
ment van de vergeving, de
smeltende seks erna, wanneer
hij weer onder haar duim zit."
Pas als haar tirade bijna is afge
lopen benadrukt Paglia dat haar
betoog niet als excuus is be
doeld, dat ze verkrachting uiter
aard ten zeerste .afkeurt, dat het
vergrijp niet streng genoeg ge
straft kan worden. Ze weigert al
leen om „met de feministes
mee te mekkeren in hun jam
merklacht'. Want met hun
'schattige Mary Poppins ideeën'
over seksualiteit heeft ze geen
geduld. „De erkenning dat we
allemaal animaal zijn komt in
hun handboeken niet voor."
Allemaal goed en wel, denk je
dan, maar hoe zit het met Pag
lia zelf, toch ook een vrouw. En
bovendien iemand naar wiens
privé-leven je al lezend in haar
boek steeds nieuwsgieriger
wordt. Dat privé-leven is nogal
gecompliceerd, zo blijkt, en is
zeker van invloed geweest op de
absolute standpunten die ze in
neemt. Al in de jaren zestig,
toen ze op de universiteit stu
deerde, kwam Paglia openlijk
uit voor haar lesbische voorkeu
ren. Tegelijkertijd echter besefte
ze dat ze zich, puur fysiek, ook
aangetrokken voelde tot man
nen, „al wilde ik dat aanvanke
lijk niet voor mezelf bekennen."
Lichaam
Met beide geslachten heeft ze
relaties gehad. Ten diepste ech
ter, zo geeft ze toe. had ze een
man willen zijn. „Inmiddels heb
ik me aangepast aan mijn
vrouw-zijn, mijn lichaam geac
cepteerd zoals het is. En ik heb^
tenslotte mijn mannelijke per
soonlijkheid, die er voor ge
zorgd heeft dat ik dit boek heb
kunnen schrijven. Ik ben een
voorbeeld bij uitstek van verzet
tegen de natuur, een maniak
van de vrije wil. De hele tijd
duw ik tegen mijn grenzen. Wat
dat betreft is mijn boek met
mannelijke wil tot stand ge
bracht, een mannelijke spiritue
le biografie van mezelf."
Camille Paglia, Het sexuele
masker. Uitg. Prometheus, 790
pag, prijs fL 55,00.
Geen lijken en geen drop
Londen heeft de naam een win
kelstad te zijn. Er zijn winkels
die alleen maar scheerkwasten
verkopen of alleen maar artike
len voor linkshandigen. De
grootste boekhandel ter wereld
kan hier gevonden worden als
mede de grootste speelgoed
zaak. Maar hoe terecht is die re
putatie nog?
Toen Ronald Reagan een hele
tijd geleden in Londen was,
kocht hij bij Harrods gewoon
een olifant. „Wilt u een Indi
sche of een Afrikaanse, mijn
heer?", was het enige dat de
winkelbediende wilde weten.
Kom daar nu nog eens om. In
de hele stad is geen olifant
meer te krijgen, om nog maar te
zwijgen over giraffes, neus
hoorns en nijlpaarden. Een bal-
lonvis? Ja, op de menukaart bij
de Japanner.
Als Nederlanders ondervinden
wij extra hinder van het gebrek
kige aanbod. Laatst moest ik
even bij Fortnum Mason zijn,
waar ook de Britse koningin
haar boodschappen haalt. Een
keurige zaak, het personeel
staat er in jacquet. Een heel be
hoorlijke voedselafdeling ook.
Lekkere ramboetans, prima
paw paws, honing van bijen uit
Tasmanië. Behulpzaam perso
neel bovendien. Tussen de jam
potten kon ik bijvoorbeeld net
even niet mijn favoriete soort
vinden. Dus ik vraag aan de
man-in-jacquet: „Neemt u mij
niet kwalijk, mijnheer, maar
verkoopt u ook jam van cactus
vijgen uit de Gobi-woestijn?"
Waarop hij zijn bovenlip strak
trekt en zegt: „No sir, but we
can order it for you.Het kon
worden besteld. Ramboetans,
paw paws, Gobi-jam geen
probleem. Maar drop?
Ho maar.
Bij Harrods is het nog erger.
Vroeger kon je daar even om
een helikopter gaan. Maar nu?
De winkel kreeg een poosje ge
leden een briefje van twee
meisjes die medicijnen wilden
gaan studeren maar eerst graag
wat ervaring wilden opdoen.
„Geachte heer", zo luidde hun
briefje. „We schrijven u om te
vragen of u wellicht vakantie
baantjes heeft voor mensen die
met lijken willen werken op uw
begrafenis-afdeling."
Nu verkoopt Harrods in de twee
weken voorKerstmis zo'n 60
ton rundvlees, 5.000 kalkoenen
en 80.000 gevulde pasteitjes.
Maar u raadt het al geen
lijken of drop.
In Londen wonen 40.000 Ne
derlanders. Als Sinterklaas in
Nederland over de daken galop
peert, is hij ook in Londen. Be
gin december is er een Holland
se markt, waar pepemoten en
banketstaven kunnen worden
aangeschaft tegen chantage-
prijzen. Er is een Nederlandse
pub en als de koningin jarig is,
schenkt de Nederlandse ambas
sade oranjebitter. Sinds dit jaar
is er zelfs een hotel dat Holland
se Nieuwe verkoopt. Maar geen
drop dus.
Vandaar dat wij nu onze eigen
aanvoerlijn hebben opgezet. Ie
der jaar brengen vele duizenden
Nederlanders een bezoek aan
Londen. Wegens de hoge hotel-
prijzen alhier strijkt een signifi
cant aantal van hen neer in on
ze Noordlondense woning, om
van daaruit de stad te explore
ren fde meesten zijn voor het
avondeten weer terug).
Omdat wij lange tijd in Brabant
hebben gewoond, kent onze
gastvrijheid geen grenzen. Maar
natuurlijk vragen wij wel een te
genprestatie in natura (we heb
ben ook in de Randstad ge
woond).
In het begin lieten wij het nog
aan de fantasie van onze hotel
gasten over hoe zij ons wilden
betalen. Maar dat was een ern
stige beleidsfout. Binnen de
kortste keren zaten we elke
avond te kaasfonduen.
Daarom zijn de richtlijnen nu
verscherpt, en niet zonder suc
ces. Mijn oudste dochter heeft
reeds drie keer van school ver
zuimd wegens maagklachten en
zelf heb ik een leuk contact op
gebouwd met mijn tandarts.
Maan jemaintiendrai.
CEES VAN ZWEEDEN CORRESPONDENT
Rode Kruisarts Deenen terug uit Kabul
„Ik ben blij dat ik even de
benen kan strekken", lacht
Rode-Kruisarts Marijn Dee
nen uit Veghel. De wande
ling van het vliegtuig naar
de aankomsthal van Schip
hol doet hem zichtbaar ge
noegen. De afgelopen vijf
weken is de anesthesist aan
zoveel beweging niet meer
toegekomen. Dag en nacht
stond hij in de operatieka
mer van het Marazir-zieken-
huis in de Afghaanse hoofd
stad Kabul. Korte nachten
wisselden extreem lange da
gen af, want geweervuur en
het inslaan van raketten
zorgden voor een constante
aanvoer van gewonden.
Pas dinsdag kwam er een
eind aan de beschietingen
tussen de rivaliserende ver
zetsgroepen, die enkele we
ken geleden gezamenlijk
een eind maakten aan het
gehate bewind van presi
dent Najibullah. In de we
ken ervoor lag het zieken- Rode Kruisarts Marijn Deenen: Het ziekenhuis lag dag en nacht onder
huis in de hoofdstad, waar Vuur. foto cpd roland de bruin
teams van het Rode Kruis
schouder aan schouder met
lokale artsen vochten voor het leven van zovele je dan." Dagelijks werk is dat niet voor hem. maar
gewonden, midden in de vuurlinie. Artsen en ver- hij heeft het wel geleerd vroeger, net als het aan-
pleegkundigen ploften 's nachts uitgeput in een brengen van buisjes om tocht te laten weglopen
ziekenhuisbed om wat rust te nemen. uit dichtgeslagen longen.
Allah Handpompje
„De strijd die letterlijk rondom het ziekenhuis Door de heftige uitbarsting van geweld nam het
woedde, maakte het onmogelijk weg te komen." aantal slachtoffers van mijnen drastisch af. „Nie-
Deenen stopt zijn pijp nog eens en vertelt gehaast mand durfde meer de straat op", klinkt het laco-
hoe hij na een half doorwaakte nacht plotseling niek. Door de enorme toestroom in het zieken-
moest rennen voor zijn leven. „Iemand op het huis, dat toegerust was voor niet meer dan drie
dak tegenover het ziekenhuis begon ineens te honderd patiënten, werden zelfs mensen met af
schieten. Gebukt rende ik de straat over en dook gezette ledematen al na twee, drie dagen naar
de bunker in. De deuren waren nog niet dicht of huis gestuurd.
overal om ons heen klonk geweervuur." Een col- jn oorlogstijd hebben chirurgen voornamelijk te
lega die elders een goed heenkomen had gezocht, doen met kerngezonde jonge mannen. En de be-
ontsnapte ternauwernood aan de scherven van handeling wordt daaraan ook enigszins aange-
een uit elkaar spattende granaat. past. „Je kunt heel goed zonder al die verfijnde
„le hoorde de mensen buiten in paniek schreeu- technische hulpmiddelen lacht Deenen. Zo was
wen, gewonden riepen Allah aan. Met geweerkol- ef geen zuurstofcylinder te bekennen. „Een am-
ven werd op de deuren gebonkt, maar we moch- bu, een handpompje, werkt ook goed."
ten niemand binnen laten." De angst van het Ro- Aan de belangrijkste medicijnen was geen gebrek,
de Kruis dat het ziekenhuis zou veranderen in zelfs niet aan vers bloed. „Een Finse verpleger
een bastion van de ene of de andere partij, was te zorgde daarvoor", grinnikt Deenen. „Is dat fami-
groot en zou uiteindelijk alle hulp onmogelijk ije van jullie?informeerde hij altijd. „Dan alle-
maken. Met een mengeling van ontzag en verbijs- maal bloed geven, anders wordt er niet geope-
tering vertelt de Brabantse arts hoe medewerkers reerd."
van het Rode Kruis de straat op gingen en bij de Deenen heeft de zes weken die hij in Afghanistan
vechtersbazen een staakt-het-vuren wisten te be- wilde blijven, niet helemaal volgemaakt. „Er was
werkstelligen. geen werk meer." De voortdurende beschietingen
Onmiddellijk daarna werden tientallen gewonden en regelrechte bedreigingen van artsen hadden
het ziekenhuis ingedragen. „Puur lopende band- drie van de vier chirurgen doen besluiten te ver
werk." trekken. „Als er nog maar één chirurg is, hebben
Iedereen deed wat hij kon en ook Deenen ver- drie anesthesisten niets te doen. Dan wil ik ook
richtte kleine operaties. „Dan riep er iemand: Hé niet blijven, dan kan ik me beter hier nuttig ma-
Marijn, kun je deze even dichtnaaien? En dat doe ken."
