'Kunstmaffia laat mij barsten'
Afwisselende expositie in
dichtgespijkerd Fodor
Cultuur Kunst
Medea als gewond dier
Foto's van kwaliteit
in galerie AZL
Belangstelling voor
dansoptredens groeit
Arnhem houdt tweejaarlijks
theaterfestival 'Images'
VRIJDAG 12 JUN11992
9
Suneaters in Join
NOORDWUKDe Amerikaanse gitaarrockband The Suneaters
treedt morgenavond op in het Noordwijkse loin. De driemans
band uit New York speelt stevige punkrock. In het voorprogram
ma staat de Noordwijkse band NEE!. Join opent om negen uur 's
avonds de deuren.
Actie voor behoud jazzpodium
utrecht De Stichting Jazz in Utrecht (SJU) heeft 2.500 handte
keningen van nationale en internationale jazzmusici en jazz
liefhebbers verzameld voor het behoud van een jazz-podium in
de stad. De jazzclub van de SJU is nu nog gevestigd in een par
keergarage in de Utrechtse binnenstad. Het huurcontract loopt
echter af op 1 juli en een verlenging van het contract zit er niet
in. Zolang er geen geschikte alternatieve riiimte voorhanden is,
is Utrecht zijn jazz-podium kwijt.
Optreden De Burgh en The Cure
Rotterdam Chris de Burgh en The Cure komen naar Nederland.
De Burgh gaat, naar aanleiding van zijn onlangs uitgekomen al
bum 'Power of ten', op wereldtournee en doet op dinsdag 20 ok
tober Nederland aan. Dan staat hij in de Rotterdamse Ahoy. Eer
der al, op 2 oktober, komt The Cure naar Ahoy. De kaartverkoop
voor beide concerten begint op 20 juni.
beeldende kunst
n 28 juni. Galerie AZL, Academisch
Ziekenhuis Leiden, gebouw 1, Rijnsbur-
gerweg 10. Geopend: dagelijks van
10.00-17.00 uur.
Gedurende de maand juni toont
Galerie AZL naast nieuwe aan-
de fotocollectie
het Academisch Ziekenhuis
i keuze uit aankopen van
Het pas
omvat hoofdzakelijk recent fo
towerk. Toch beperkt de verza
meling zich niet tot hedendaag
se fotografie, getuige de prachti
ge opnamen uit de jaren veertig
en vijftig van Edouard Boubat
en Mario Giacomelli. Het por
tret van een jonge vrouw in een
onaards licht, door Boubat ge
maakt in 1947, schept een beeld
van tijdloze schoonheid.
Een wand met werk van Peter
Martens trekt sterk de aandacht
en dat niet alleen door het op
vallende formaat van de zwart
wit foto's. Mariens wijst met
zijn foto's op verschillen in le
vensomstandigheden en doet
door het gekozen standpunt of
de uitsnede van het beeld een
indringend beroep op de be
trokkenheid van de toeschou-
theater
Medea van Anouilh, Euripides, De Jonkies.
Regie Bert Jonk Spel Mirjam van der
Henst, Peter-Paul Bruens, Rosemarie
Brinks en Floor van Maaren. Gezien 11/6,
aula Vlietland College. Aldaar nog te zien
vanavond
Op het centrale speelvlak in de
aula van de school ligt pikzwar
te aarde. Op deze kale dodenak
ker zal Medea haar bloedige
wraak voltrekken. Voor het zo
ver is, proberen achtereenvol
gens de oude voedster, konin
gin Creon en Jason haar tot an
dere gedachten te brengen.
Want dat zij met haar toverkun
sten tot alles in staat moet wor
den geacht, is vanuit haar
bloeddorstige voorgeschiedenis
duidelijk.
Mirjam van der Henst speelt
Medea als een opgejaagd, ge
wond en dus extra gevaarlijk
dier. Nu eens loopt ze fier recht
op over het speelvlak, dan weer
kruipt ze letterlijk door het stof
- al naar gelang dat wordt inge
geven door wraakzuchtige ge
voelens jegens haar man Jason
die haar voor de dochter van
Creon heeft verlaten. Haar
stemmingen schieten heen en
weer tussen razernij, nietsont
ziende strijdlust of radeloos-
Jacob Kanbier komt niet aan de bak bij gemeente
Met een solo-protestactie op de stoep van het stedelijk
museum De Lakenhal heeft de Leidse kunstenaar Jacob
Kanbier gisterochtend aandacht gevraagd voor de wijze
waarop de gemeente Leiden hem in de kou laat staan.'
„Ik werk mij al tien jaar uit de naad om een tentoonstel
ling in De Lakenhal of De Waag te krijgen. Dat wil ik dol
graag en ik sterf van het werk, maar de kunstmaffia in
Leiden laat me gewoon barsten", aldus de getergde schil
der.
damse galerie kom, roepen ze
als ik op de drempel sla al uit:
'laat je map maar dicht. We
hebben 20 vaste kunstenaars en
die lopen als een trein. Dus, we
hebben jou niet nodig'. Maar
heb je een keer in het museum
gehangen dan gaan de deuren
voor je open. Dan pas ben je ge
accepteerd en valt er geld aan je
te verdienen."
Jacob Kanbier is er van over
tuigd dat zijn scheppend werk
tot de top behoort. ,,Het is mijn
persoon die die lui in De Laken
hal niet aanstaat. Maar ze moe
ten mij niet beoordelen, maar
mijn werk. Misschien was Rem
brandt ook wel een onwijze
'asshole'. Weten zij veel. Als ik
met mijn werk kom zeggen ze:
'Je kunt beter' of 'het is te mod
derig'. Maar toen Jan Wolkers
een emmer stront over een
doek had uitgesmeerd, mocht
die wel in De Lakenhal komen
hangen."
De foto van een oudere, in zichzelf gekeerde vrouw die een broosheid
uitstraalt door de gekozen houding en de lichtval, foto renEdohmen
De afgelopen jaren heeft Kan
bier veel gereisd. Naar Amster
dam, Parijs en Praag. ,,Je pist
eens hier en je pist eens daar",
zegt de kunstenaar. ,,Net een
hond, bezig om je territorium te
vergroten." De geboren en ge
togen Leidenaar keert evenwel
telkens terug op het oude nest;
beschildert 150 vierkante meter
plafond van sociëteit De Burcht
en dan weer 50 meter muur van
het Vrouwenkerkplein. Maar de
muren van De Waag en het De
Lakenhal blijven voor herp 'ge
sloten'. En dat zit hem dwars,
flink dwars.
Gisterochtend prikte Jacob
Kanbier zijn werk daarom aan
de entreedeur van De Lakenhal.
Zo konden de bezoekers van
het museum aan de Oude Sin
gel toch kennis nemen van zijn
werk. Niet voor lang overigens,
want een museummedewerker
haalde de aquarel snel binnen.
Niet om die aldaar te tonen,
maar juist om het aan de ogen
van het publiek te onttrekken.
Modderig
De kunstenaar is radeloos. „He
le smeekbedes heb ik gestuurd
naar de gemeente om eens te
mogen exposeren in-De Laken
hal of De Waag. Waarom ik dat
zo belangrijk vind? Als je niet in
het stedelijk museum hebt ge
hangen, kom je niet verder in
de kunstwereld. Wanneer ik
met m'n werk in een Amster-
Uitgeknepen
Het werk van Kanbier valt vaak
op door z'n heftigheid net als de
schilder zelf. 'Te heftig' voor de
genen die in De Lakenhal of De
Waag de dienst uitmaken, denkt
de kunstenaar. „Ze kiezen voor
veiligheid, voor kunstenaars
met wie ze kunnen pronken in
het museumwereldje, of over
wie ze mooie artikeltjes kunnen
schrijven in van die glimmende
bladen."
„Neem een galerie als Stelling
in Leiden. Daar kom ik ook niet
binnen als Leidse kunstenaar.
Die hele kunsthandel bestaat
uit een ongelooflijke bloedzui-
gerij. Ik heb het meegemaakt
dat ze me 500 gulden gaven
voor een schilderij dat ik later in
een mooie lijst te koop zag han
gen voor 5000 gulden. Dat heet
zaken doen!"
„Als kunstenaar word ie hele
maal uitgeknepen. Toch ga je
naar de kunsthandel toe omdat
er brood op de plank moet ko
men. Ik heb een vriendin en we
krijgen straks een baby. Dus als
ik wat kan verkopen voor een
paar tientjes doe ik het. Kunnen
we weer boodschappen doen.
Maar als kunstenaar ga je daar
aan kapot. Je moet een beetje
positief denken, zeggen ze wei
eens. Maar van positief denken
krijg ik geen vette bek."
„Vind je het gek dat op een
gegeven moment de stoppen
door slaan. Ik ben van nature
een heel zachtaardig mens.
Maar die kunstwereld maakt je
helemaal gek. Heus, ik ben in
staat om naar De Lakenhal te
gaan en met een Stanley
die Lucas van Leyden uit z'n
lijst te snijden. Dat is erg hè.
Maar.wat zij met mij doen is
veel erger..."
De kunstenaar wordt getroost
door zijn zwangere vriendin:
Zijn razernij is iets afgenomen
als hij zegt: „Kunst maken is
voor mij een vorm van overle
ven. Van kunstenaars wordt wel
gezegd dat ze een vrij bestaan
hebben, maar ik ben als kunste
naar de gevangene van mezelf.
Ik schilder uit behoefte, door
m'n gevoel te volgen. Maar ik
word nu helemaal opgevreten
door verkeerde emoties. Op een
gegeven moment worden die
emoties zo heftig dat ik mezelf
niet meer afvraag of een actie
zin heeft of niet. Dan ben ik in
staat die Lucas van Leyden te lijf
gaan, ook al zou dat mijn dood
betekenen."
wer. Eenzelfde effect heeft een
foto van arbeiders in een Brazi
liaanse goudmijn van Sebastiao
Salgado. Met een zeldzaam ge
voel voor perfectie legde de fo
tograaf de grauwheid en ontbe
ringen van een hard bestaan
vast.
De portretten van Rene Doh
men dragen, wonderlijk genoeg,
niet de namen van mensen,
maar van plaatsen. In de Rotter
damse wijk Spangen maakte
Dohmen recent enkele fotopor
tretten die door sfeer en com
positie de karakters goed weer
geven. Een ander geslaagd
voorbeeld is de foto van een ou
dere, in zichzelf gekeerde vrouw
die een broosheid uitstraalt
door de gekozen houding en de
lichtval.
Behalve het menselijke aspect
in het documentaire en verha
lende fotowerk komen op deze
tentoonstelling ook formele en
technische kanten van de foto
grafie naar voren, zoals in de
meer grafische composities van
Aart Klein. Een voor een zou je
de ruim dertig foto's hier de re
vue kunnen laten passeren, om
de kenmerkende elementen uit
te laten komen. Daarvoor ont
breekt de ruimte, maar het is
een bewijs van de kwaliteit van
deze fotocollectie.
heid. Met alle vereiste heftig
heid durft Mirjam van der
Henst dat uit te spelen, wat
geen geringe prestatie is bij zo'n
veeleisende rol.
In tegenstelling tot de hevige
emoties overheerst verder so
berheid de opvallend karig be
lichte voorstelling. Hier moet
immers duisternis zijn, want de
tragische afloop staat vast. Een
stijgende lijn voert naar dat ein
de: de voedster probeert met
rust en toewijding Medea tot
bezinning te brengen. Creon
bejegent haar met meer felheid
en tenslotte gaat Jason het zin
loze gevecht aan van twee ge
liefden, wier liefde niet meer
bestaat.
Met de puur op tekst gerichte
eenvoud van deze enscenering
wordt de lijn van de vorige pro-
duktie cloorgetrokken. Een jaar
geleden namelijk speelden de
Jonkies een vergelijkbare voor
stelling, de 'Antigone' van
Anouilh. Dat was toen om op
eigen wijze het vijftienjarig be
staan van De jonkies te vieren.
Waarschijnlijk betekent nu deze
'Medea' de zwanezang van le
raar/regisseur Bert lonk, die de
school zal verlaten, daarmee te
kenend voor een gedenkwaar
dig slot van een rijke schoolto-
neeltraditie.
amsterdam franqoise ledeboer
De ramen van 'Fodor' aan de
Amsterdamse Keizersgracht zijn
nog steeds, dichtgetimmerd uit
protest tegen het voornemen
het jaarlijkse budget van 8 ton
van het museum over te heve
len naar het Stedelijk Museum.
Minister d'Ancona (WVC) heeft
Fodor bovendien uitgekozen als
lokatie voor het nieuwe Vorm-
gevingsinstituut. Daarmee is zo
goed als zeker dat de hoofdste
delijke kunstenaars hun exposi
tieruimte in Fodor verliezen. Uit
de huidige tentoonstelling 'Ge
meentelijke Kunstaankopen
1991' blijkt opnieuw hoe jam
mer dat is.
De hoge witte ruimtes met
uitzicht op de mooie tuin aan
de achterkant, maken een be
zoek aan het museum altijd tot
een genoegen. Als hoofdconser
vator Fred Wagemans de eerder
vastgestelde uitbreidingsplan
nen in de huurpanden had mo
gen realiseren, had het krap be
meten Fodor zeker kunnen uit
groeien tot een volwaardig cen
trum voor hoofdstedelijke beel
dende kunst.
Cultuurwethouder Bakker
kondigde vorige week nader
overleg met Stedelijk Museum
directeur Beeren en Wagemans
aan over behoud van de functie
van Fodor binnen de muren
van het Stedelijk. Het is echter
zeer de vraag of het Stedelijk
zo'n lokale rol naar behoren zou
kunnen of willen vervullen. Het
museum heeft ook internatio
naal een reputatie hoog te hou
den en dat biedt geen goede at
mosfeer voor de groei en bloei
van het lokale kunstleven. Fo
dor biedt die sfeer wel. Kunste
naars als Marlène Dumas en Jan
Sierhuis en talloze collega's
hebhen dat afdoende duidelijk
gemaakt door middel van pro
testen tijdens de hoorzittingen
en commissievergaderingen
over het Kunstenplan.
De expositie 'Gemeentelijke
Kunstaankopen' is een jaarlijks
terugkerend fenomeen waarop
een speciale aankoopcommis
sie verantwoording aflegt over
de besteding van het gemeente
lijke kunstaankoopbudget van
dit keer 439.040 gulden. Vorige
commissies hebben wel eens
kritiek gehad op het niveau van
de inzendingen, maar de jury-
van dit jaar is heel tevreden
over de bijzonder hoge kwali
teit.
Drie-dimensionale werken
zoals sculpturen, keramiek,
glaswerk, sieraden, video en
film staan deze keer centraal.
Uit de inzendingen van 413
kunstenaars werden tenslotte
53 werken van 40 kunstenaars
aangekocht. Daar zitten gearri
veerde namen tussen zoals
Thorn Puckey, Marina Abramo-
vic,'Fortuyn/O' Brien, Sigurdur
Gudmundsson, Gerald van der
Kaap, het collectief Seymour Li
kely en Berend Strik.
De commissie koos echter
ook werk van kunstenaars wier
kwaliteiten nog niet huiten een
kleine groep liefhebbers bekend
zijn. Met de kitscherig opgetuig
de stenen potten van Niels Nicl
sen volgde de aankoopcommis
sie een modieuze trend, maar
met de klassieke schalen van
Veronika Pöschl toonde de jury
Prijs voor
tekenaar
Frits Müller
amsterdam anp
Het Amsterdams Fonds voor de
Kunst heeft de Prof. Pi-prijs
1992 toegekend aan de tekenaar
Frits Müller. Hij krijgt de prijs,
waaraan een geldbedrag van
15.000 gulden is verbonden,
voor zijn spotprenten in NRC
Handelsblad. Volgens de jury
valt het werk van Müller op
door een persoonlijke tekenstijl,
die heel verfijnd is. „Zijn werk is
een combinatie van grote vak
kundigheid met een zeer per
soonlijke stijl, die hij naar wens
varieert zonder aan eigenheid te
verliezen, gevoegd bij een grote
gevoeligheid voor de absurde
kant van de problematiek en
gebeurtenissen dié hij onder de
loep neemt. Men krijgt de in
druk dat hij sardonisch grijn
zend aan het werk is: zijn wan
hoop of razernij over het 'ge
doe' van zijn soortgenoten pro
beert te tenmperenaldus het
juryrapport. Müller krijgt de
prijs op 23 oktober.
Het aantal dansvoorstellingen is
vorig seizoen ten opzichte van
het jaar ervoor toegenomen met
12 procent. Dat betekent dat het
aantal voorstellingen het afgelo
pen seizoen met ruim 80 is ge
stegen naar 759. Dit blijkt uit
een onderzoek van bureau Mo
tivation, dat is uitgevoerd in
opdracht van het Directie Over
leg Dansgezelschappen (DOD).
Bij het onderzoek zijn in to
taal tien balletgezelschappen
betrokken, Het Nationale Ballet,
het Scapino Ballet Rotterdam,
het Folkloristisch Danstheater,
Dansgroep Krisztina de Chètel,
Introdans, Reflex, De Rotter
damse Dansgroep. Danspro-
duktie, het Nederlands Dans
Theater en Djazzex.
Uit het onderzoek blijkt dat
het aantal bezoekers met 7 pro
cent steeg, van 312.000 (seizoen
1989-1990) naar 334.000 (1990-
1991). Cijfers uit eerdere onder
zoeken laten zien dat zowel het
aantal bezoekers als het aantal
voorstellingen nooit eerder zo
hoog was. In het seizoen
1986/87 bezochten bij voor
beeld bijna 250.000 mensen in
totaal 530 dansvoorstellingen.
In het buitenland gaven Ne
derlandse dansgeszelschappen
In hel MfaRMo 1990 1991 m to
taal 96 voorstellingen, die iels
meer dan 81.000 bezoekers
trokken. Gemiddeld werden in
de afgelopen vijf seizoenen jaar
lijks 107 voorstellingen buiten
Nederland opgevoerd, die on-
■VM 84 000 IWIOÉW trok
keil
Uit de gegevens blijkt verder
dat het gemiddeld aantal be
zoekers per voorstelling in het
buitenland bijna twee maal zo
hoog b tb bg aan voanisOtng
in Nederland. Dat komt onder
meer omdat de zaalcapaciteit
van dc- buitenlandse theaters
dikwijls groter is en dc voorstel
lingen vaak binnen internatio
nale festivals vallen.
ook oog te hebben voor een
tijdloze kwaliteit.
In combinatie met videotapes
van onder anderen Rene Reitze-
ma en de Stichting Rabotnik
T V. en sieraden van Renée
Kool, is deze jongste editie van
de serie 'Gemeenteaankopen'
een afwisselende expositie ge
worden. die een bezoek aan Fo
dor beslist de moeite waard ma
ken. Volgend jaar elders, maar
waar? Dc discussie daarover zal
de gemoederen binnen de Am
sterdamse kunstwereld onge
twijfeld nog lang verhitten.
I)e tentoonstelling 'G
lijke Kunstaankopen 1991'valt
uiteen in twee delen: het eerste
deel duurt tot en met 25 juli,
het tweede deel van 1 augustus
tot en met 13 september. Mu
seum Fodor (Keizersgracht
609) is dagelijks geopend van
11.00 tot 17.00 uur.
'Images' op z'n Frans»uitge-
sproken is de naam van een
nieuw internationaal festival,
dat vanaf november dit jaar elke
twee jaar in Arnhem gehouden
zal worden. Een festival met
beeldend theater uit dc hele we
reld, van traditioneel poppen
theater uit verre tanden tiOt
computergestuurd objectthea
ter uit het Westen.
'Images' omvat de wederge
boorte van twee elders in het
land ter ziele gegane festivals
het jaarlijks poppentheaterfesti
val in Dordrecht en een even
eens jaarlijks Utrechts festival
met meer eigentijds poppen
theater. beeldend theater en ob
jecttheater. WVC subsidieerde
beide festivals elke keer met
175.000 gulden, maar het laatste
oordeel van de Raad voor de
Kunst over de manifestaties was
negatief. Staflid van de Schouw
burg Arnhem Henk Boerhof
werd gevraagd een advies uit te
brengen over hoe het verder
zou moeten met de festivals.
Zijn advies luidde: kom eens in
dc twee jaar op een vaste plaats
met een festival,
geld dan 175.000 gulden be
schikbaar is.
Boerhof: „Met dat bedrag kun
je geen behoorlijk festival op
poten zetten. Je moet een me
de-financiering zien te knjgrn.
met bijdragen van het rijk. een
provincie en een gemeente.
WVC heeft nu, op advies van de
Raad voor de Kunst, twee ton
toegezegd. Ik ben vervolgens
naar de gemeente Arnhem ge
gaan en die wilde een dergelijk
festival wel met één ton suhsidi
eren en daarna bleek ook de
provincie Gelderland bereid el
ke twee jaar een ton af te staan.
Met een subsidiebasis van in to
taal 400 000 gulden per trsin.il
moet iets te maken zijn."
Door de late toewijzing van
het festival 'Images' aan Am-
hem het speciaal hiervoor op
gerichte festivalbureau onder
leiding van Boerhof kon pas 1
april dit jaar aan dc slag gaan
was er onvoldoende lijd om nog
exclusieve produkties op te zet
ten. Wel kwam er van het Prins
Bemhard Fonds een extra fi
nanciering van 178.000 gulden
om traditioneel poppentheater
naar Arnhem te halen. Het gu.it
hierbij om produkties uit Tai
w.tn an MnH
Dc eerste aflevering van Ima
ges van 5 tot en met 15 no
vember in de drie zalen van de
Schouwburg Arnhem, Theater
aan dc Rijn. Introdans Studio
theater, Parktheater. Pardoes
theater en Arnhemse Toneel
school, zal thcaterprodukties
presenteren uit de Volksrepu
bliek China, Afrikaanse landen.
anada en Europese landen
Images dat dne afleveringen
financieel gegarandeerd weet
(in 1992, 1994 en 1996). moei
qua programmering half Neder
lands en half intcrnaUonaa!
worden.
Wat Boerhof Ix-treft kan het
begrip 'beeldend theater' breed
opgevat worden. Dc genres ob
ject- en poppentheater werden
al genoemd, maar beweging»
en muziektheater en zelfs ge
woon tuned, dans an hém
kunnen ook. Hel gaal hem om
internationaal theater, waarbij
ie „geen 200 talen hoeft te spre
ken om dc voorstellingen te
kunnen begrijpen
