mïmïj Katoen niet zo
'puur natuur'
Omstreden jacht op duinree
Over leven
CONFERENTIE
MILIEUTIPS
Ongeboren doornhaai
DONDERDAG 11 JUN11992
9
voncav.' sse vc
EIGEN WUS
Milieuvriendelijkheid van kleding is afhankelijk an gebruikte grondstoffen en beliajidelingen
Fles of pak,
pot of blik?
Tja, daar sta je dan, als milieu
bewuste burger. Met alle aan
dacht die er is voor Rio de Ja
neiro en het begrip duurzame
ontwikkeling, moet je wel extra
bewust boodschappen doen.
Duurzame ontwikkeling dus.
Geen dingen doen die de latere
generaties schade toebrengen.
Het is zoals gebruikelijk: om
tien voor zes de Albert Heijn in
om in vliegende vaart bood
schapjes te doen. Beginnen
maar bij de zuivelafdeling. Fles
sen en pakken melk staan ge
broederlijk naast elkaar. Het
laatste onderzoek, of beter ge
zegd het ontbreken ervan,
schiet door mijn hoofd heen.
Pakken leveren afval, maar fles
sen moeten worden gereinigd.
Wat was nou ook alweer het
beste? Glas oogt beter, dus dat
maar gepakt.
Bij de koffie is de keuze een stuk
makkelijk al spelen hier niet
eens zozeer de milieu- als wel
menselijke overwegingen de
hoofdrol. Max Havelaar koffie
dus, daar krijgen die arme boer
tjes tenminste fatsoenlijk voor
betaald. Bruine koffiefilters lukt
ook nog wel, maar dan de thee.
Sinds kort zijn er allerlei heerlij
ke smaakjestheeën: sinasappel,
bosvruchten, kaneel, citroen.
Verrukkelijk, maar alle zakjes
zijn afzonderlijk verpakt. Een
thee-speciaalzaak is niet voor
handen, dus toch maar ge
zwicht.
Verder maar weer. Op weg naar
de vruchtesappen (allemaal in
plastic gecoate kartonnen pak
ken) passeer ik de diepvriesaf
deling. Wél makkelijk, die spin
azie uit de diepvries. Niets was
sen, snijden en hakken maar zó
de pan in. Nee, besluit ik, dat is
je reinste energieverspilling. Te
rug naar de groentenafdeling en
een kilootje versespinazie ge
raapt.
Bij de blik- en potgroenten slaat
de twijfel weer toe. Wat is beter:
kapucijners uit glas of uit blik?
Glas is herbruikbaar, dus kies ik
daarvoor. Het valt niet mee
milieubewust te zijn: het den
ken alleen al kost veel tijd. Bo
vendien weet ik bepaalde din
gen gewoon niet en is er niet
eenvoudig achter te komen.
Wattenstokjes van hout of van
plastic, lucifers of een duurza
me maar kunststof gasaanste-
ker, tandpasta uit een blikken of
plastic tube? Vragen en nog
eens vragen.
Maar kom, er moeten gewoon
boodschappen worden gedaan,
duè het volgende pad in. WC-
papier met gezellige bloemetjes
straalt de kopers tegemoet.
Zuchtend pak ik het meer Ver
antwoorde maar ongezellige en
soms behoorlijk pijnlijke grijze
schuurpapier, kringloop wc-pa-
Regeringsleiders en staats
hoofden uit alle delen van de
wereld buigen zich op dit mo
ment op de milieu-topconfe
rentie in Rio de Janeiro over de
toekomst van de aardbol. Ne
derland en een aantal andere
Westerse landen zullen op deze
top pleiten voor een zoge
noemde duurzame ontwikke
ling, waarbij verdere economi
sche groei niet ten koste mag
gaan van het milieu. Maar hoe
ziet de praktijk van alledag er
uit? Redacteuren van deze
krant doen verslag van hun
pogingen om in het dagelijks
leven het milieu te ontzien.
Monica Wesseling doet van
daag de boodschappen.
pier geheten. In dezelfde straat
staat keukenpapier. Daar doe ik
dus niet aan mee. Een lapje dat
geregeld met de was meegaat,
werkt net zo goed.
Limonade is met dit warme
weer geen overdreven luxe.
Exota is niet meer. Pet-flessen is
het fenomeen van deze tijd. On
langs iets gelezen over het her
gebruik ervan. Ging dat goed of
juist niet? Het scheelt wel veel
gewicht, dus de plastic fles gaat
in de kar.
De snoepafdeling is uiterst aan
lokkelijk, maar lijkt voor een
milieubewuste consument ver
boden terrein. De koekjes liggen
knapperig in hun pvc-verpak-
kingen te wachten: drop zit in
aluminiumzakken en de kauw
gomstukjes zitten afzonderlijk
verpakt in papier met zijn
tienen in een pakje en met drie
pakjes in een aluminium stripje
verpakt. Ach, de drogist heeft
losse drop, de bakker koekjes en
kauwgom kan ook in zakjes.
Een stem kondigt aan dat het
bij zessen is en Appie Heijn gaat
sluiten. Rap naar de kassa. Zelf
meegebrachte boodschappen
tassen, dat ligt ten minste lekker
voor de hand. Op weg naar huis
(op de fiets!) realiseer ik me
weer eens dat ik het eigenlijk
ook allemaal niet weet. Duur
zaam leven, de natuur sparen,
het milieu ontzien: het blijft een
gok voor de gewone burger.
monica wesseling»
Milieubewust kleren kopen is heel moeilijk. Er wordt veel
te weinig informatie gegeven over de produktiewijze van
de kleding. Simpelweg voor katoen, linnen of wol kiezen
omdat dit natuurprodukten zijn, is niet altijd de beste
weg. Bij de teelt van katoen worden veel chemische be
strijdingsmiddelen gebruikt, schapen worden met uiterst
milieuonvriendelijke middelen behandeld tegen parasie-
leiden monica
Dat constateert de Consumen
tenbond na een uitgebreid on
derzoek naar de milieubelasting
bij produktie en gebruik kle
ding. Hoewel er wel veel te ver
beteren valt aan sommige pro-
duktiemethoden, dringt de
Consumentenbond er met na
me op aan de informatie aan de
klant te verbeteren.
De milieuvriendelijkheid van
kleding is afhankelijk van de ge
bruikte grondstoffen en de be
handelingen die die grondstof
fen hebben ondergaan. Natuur
produkten zoals katoen, linnen
en wol, en halfsynthetische ve
zels zoals viscose en acetaat die
worden gemaakt van cellulose
uit planten, verdienen de voor
keur. Ze passen binnen het be
grip duurzame ontwikkeling. Je
kunt immers katoen en linnen
telen, schapen en zijderupsen
fokken en celluloseproduktie-
planten aanplanten. Syntheti
sche vezels als polyamide, poly-
propeen en polyester worden
gemaakt van aardolie en dat is
niet herwinbaar.
Katoen lijkt puur natuur,
maar zonder nadelen is het ook
weer niet. Voor één T-shirt is
ongeveer 10 vierkante meter ka
toen nodig: wereldwijd is zo'n
dertig miljoen hectare land-
Het Nederlands wagenpark ver
bruikt elk jaar ongeveer hon
derd miljoen liter motorolie. Uit
onderzoek is gebleken dat mo
torolie veelal te snel wordt ver
verst. De oliefilter geeft goed
aan hoe vuil de olie is.
Motorolie mag nooit
het riool worden gegooid. Een
liter motorolie kan duizenden
liters drinkwater vervuilen. De
afgewerkte olie is chemisch af
val en moet dan ook bij de che-
mocar worden ingeleverd. Afge
ven bij het depot van de ge
meente is ook mogelijk: elke
werkdag van 8.30 tot 11.30 en
van 13.30 tot 16.00 uur en op
zaterdag van 13.00 tot 16.00
Noordzee» Een ongeboren
doornhaai op het dek van een
vissersboot. Het jong werd door
vissers op de Doggersbank met
voedselzakje en al uit de buik ge
haald van een volwassen doorn
haai. Zij was verstrikt geraakt in
de netten. Moeder belandde op
de visafslag, het jong werd ge
voerd aan de zeevogels.
De doornhaai komt vrij alge
meen voor langs de Nederlandse
en Belgische kust. De kleine haai
heeft een grijze rug, witte buik en
een stekel voor beide rugvinnen.
Hij wordt maximaal een meter
lang. Hij voedt zich met onge
wervelde bodemdieren en kleine
platvis. De haai is absoluut niet
gevaarlijk v
De doornhaai is eierievend ba
rend. De eieren ontwikkelen zich
in de moeder tot kleine visjes. De
jongen groeien door het voedsel
zakje leeg te eten.
FOTO MARTIJN DE JONGE
bouwgrond met katoen beplant.
Volgens de Consumentenbond
neemt de katoenteelt bijna een
vijfde van het totale verbruik
aan bestrijdingsmiddelen voor
haar rekening. De gevolgen
daarvan zijn ondermeer te zien
bij de plantages rond het Aral-
meer (GOS) dat in een zout-
woestijn is veranderd.
Vieze stoffen
Bij de produktie van (halflsyn-
thetische stoffen komen allerlei
min of meer giftige stoffen vrij.
Omdat het merendeel van de
produktie in het buitenland
plaats vindt, is niet helemaal
duidelijk hoe 'vies' deze pro-
duktiemethoden zijn. De bond
heeft een lijstje samengesteld
van meest de milieubelastende
vezels. Daartoe behoren acryl,
katoen (zoals nu geteeld), mod-
acryl, nylon, polyurethaan en
viscose).
Uit milieuoogpunt zijn de be
handelingen die de vezels on
dergaan minstens even belang-
Het reinigen van kleding kan erg milieubelastend zijn. De Consumentenbond raadt aan geen kleren te kopen
die alleen met chloorhoudende stoffen kunnen worden gereinigd. foto hielco kuipefis
rijk. Er wordt nogal wat gedaan
om moderne, handig wasbare,
weinig kreukende en spierwitte
kleding te krijgen. Volgens de
Consumentenbond zijn vooral
verven, kreukherstellend dan-
wel krimpwerend maken, ble
ken en rot-, schimmel- of mot-
werend maken uit den boze. Dit
zijn niet alleen erg belastende
behandelingen, maar boven
dien veelal overbodige. Glan
zend of waterafstotend maken,
katoen sterken en wol voller
maken is veel minder erg.
Als proper volkje wassen we
onze kleren nog al eens. Zeep is
niet best voor het milieu, maar
is heilig als het wordt vergele
ken met sommige chemische
reinigingsmiddelen zoals
chloorfluorkoolwaterstoffen en
andere chloorhoudende midde
len. De Consumentenbond
raadt aan als het enigszins mo
gelijk is geen kleding te kopen
De consument moet meer in
formatie krijgen, vindt de orga
nisatie. De katoen van het merk
Bo Weevil is biologisch ver
bouwd dus daar is niks mis
mee. De milieubelasting van al
Ie andere kleding is in elk geval
voor de consument niet een,
twee. drie te achterhalen. Dat
moet beter.
Zure regen
Autorijden of niet scheelt een
slok op een borrel in de milieu
vervuiling. Bijna een kwart van
de zure regen wordt veroor
zaakt door het autoverkeer. Niet
alleen het aantal kilonmeters,
ook de snelheid is van invloed
op de mate van vervuiling. Als u
100 kilometer per uur rijdt in
plaats van 120 kilometer, dan
scheelt dat 40 procent in de uit
stoot van schadelijke stoffen.
Een groot deel van het Neder
landse bos is al ten dode opge
schreven. Neem eens wat vaker
de fiets.
File
Bijna driekwart van de werken
de bevolking gaat met de auto
naar het werk. De rest pakt de
fiets of het openbaar vervoer.
Een flink deel van de automobi
listen staat dag na dag weer in
de file. Niet direct een gezonde
plaats om te zijn: de automobi
listen ademen de viezigheid van
hun voorgangers in. Probeer
eens een alternatief voor de au
to te vinden. Als het openbaar
vervoer te veel tijd kost, rijdt
dan met een collega mee. Dat
scheelt benzine en vuile gassen.
vogelenzang»
richard mooyman
De jacht op de duinree is weer
geopend. De komende maan
den worden in de duinen tussen
Zandvoort en Noordwijk weer
zo'n 35 reebokken afgeschoten
ondanks grote protesten van
natuurbeschermers. Ook het
publiek kan doorgaans niet veel
begrip opbrengen voor het af
schieten van deze prachtige,
sierlijke dieren. Verslag van een
avondje mee.
De waterleidingduinen lijken
op deze zwoele avond eerder
een parkeerterrein dan een na
tuurgebied. Bij de ingang Oase
in Vogelenzang staan tientallen
auto's te schitteren in het zon
licht. Een enorm aantal sporters
loopt zich in de duinen in het
zweet.
„Ach, het lijkt drukker dan het
is", zegt hoofd natuurbeheer
van de Gemeentewaterleidin
gen Amsterdam H. Verdonk.
„De meeste sporters blijven
toch in de buurt van de in
gang." En inderdaad, al snel is
er geen trainingspak meer te
bekennen. Er ontvouwt zich een
uitgestrekt, vrijwel verlaten du
inlandschap.
Verdonk heeft gezelschap van
duinopzichter Huub Adank. De
heren gaan uit veiligheidsover
wegingen nooit alleen op jacht.
Als de één door het vizier kijkt
en op het schouderblad van een
ree richt, houdt de ander in de
gaten of er zich niet per ongeluk
een verdwaalde trimmer rich
ting schootsveld spoedt. De die
ren zijn dood voordat ze het
weten, zegt Verdonk. Het geluid
van het schot bereikt hen pas
nadat de kogel zijn dodelijke
werk heeft gedaan.
Verdonk en Adank turen
langs met struweel bedekte
duintoppen en infiltratiekana
len. Erg optimistisch over deze
eerste reebokkenjacht van het
seizoen zijn ze niet. Het is veel
te warm. We mogen al blij zijn
als we een paar reeën zien. Het
komt vaker voor dat ze twee,
drie of zelfs vier keer achterel
kaar op jacht gaan zonder een
schot te lossen'
Loerend door de voorruit ver-
j j»
i/t
Nieuwsgierigheid wint het van angst. Een reegeit blijft staan voor de fotograaf.
FOTO MAR tnrJDf JONGE
volgen ze hun weg. Ze ontken
nen niet dat ze graag op jacht
gaan „NatuuilqK brengt de
jacht spanning mee. maar het
zorgen voor een goede wild
stand is een stuk interessanter
dan het schieten zelf', zegt Ver
donk.
In een steeds zwaarder druk
kende hitte beginnen kikkers
aan een massief kwaakconcert.
Nachtegalen wedijveren in hun
harde, welluidende zang. Een
buizerd scheert langs. Dan staat
Verdonk plotseling boven op de
rem. De Verrekijkers gaan om
hoog. Op een duintop zijn twee
reeën verschenen. Hun vacht
glanst roodbruin in de avond
zon. Nietsvermoedend lumme
len de dieren rond. Het zijn
'smalreeën', dieren die vorig
jaar zijn geboren. Het jeugdige
geitje moet zo te zien niets heb
ben van de onbeholpen avances
die de jonge bok maakt. De
buks blijft onaangeraakt. De
slungelige dieren hebben niets
te vTczen, want ze zijn nog veel
te jong.
Even verderop, aan de oever
van een kanaal, eindelijk een
volwassen bok. Verdonk en
Adank veren op. Maar het dier
is kerngezond en kan met een
jaar of drie bepaald geen ouder
dom worden aangewreven. Ver
der dan maar weer, op zoek
naar een bok met een georoken
pooi die eerder lengi de bin-
nenduinrand is gezien. Waar
schijnlijk op de vlucht voor re
creanten tegen een hek geknald.
Verdonk en Adank verlatcn'hun
auto en beginnen -een sluip
tocht door een stuk dichtbe
groeid duin. het geweer bij de
nand. Er is haast geboden, want
het wordt nu snel donker. Het
duo houdt plotseling stil. fluis
tert even en gaat dan over op
gebarentaal. Een kurkdroge
twijg gooit roet in het eten Op
geschrikt door het gekraak flit
sen een paar reeruggetjes langs.
Weg. Zo te zien waren de dieren
overigens zeer goed ter been.
Verderop klinkt een soort ge
kef. Honden? Nee, het zijn de
gevluchte reeën die zo hun
soortgenoten voor de ongenode
gasten waarschuwen Zonder
veel hoop zetten de twee hun
sluip)* in voon rattan wis
pen, muggen zoemen, maar
geen ree laat zich meer betrap
pen. Een roodborstje riedelt een
slaapliedje. Die kreupele reebok
krijgen ze de volgende keer wel
GEBIOLOGEERD
Kwallen tegen kernenergie! De
kerncentrale bij Borssele kreeg
laatst een blokkade vanuit to
taal onverwachte hoek. Geen
bebaarde of betheedoekte hu-
manoiden met spandoeken
voor het hek. maar weekdieren
in de afvoer. 'Kwallen verstop
pen kerncentrale' kopte een
krant. En laat de ME ze maar
eens terug zien te vinden!
Dit was pas een van de eerste
milieu-acties die ons vanuit het
dierenrijk te wachten staan. On
ze Rio-joumalist: „Uit door
gaans betrouwbare bron heb
ben we vernomen dat momen
teel duizenden jaguars uit het
Amazonegebied oprukken naar
Rio de Janeiro. Zij vormen de
voorhoede die de snelwegen
moeten vrijmaken voor miljoe
nen rode bosmieren die de luxe
hotels gaan bezetten. Vertegen
woordigers van een handvol
zeldzame vogelsoorten houden
al een week lang de sluitspier
krampachtig gesloten om tij
dens het grote offensief in een
klap het vliegveld onbegaan
baar te maken. Walvissen heb
ben toegezegd de haven van de
stad te zullen blokkeren.
Woordvoerders van het onder
grondse termieten leger laten
weten dat de ondermijning van
het stadscentrum vrijwel een
feit is. Men wacht op het start
schot."
„Het wordt straks een slachting,
daar op het milieu-carnaval in
Rio. Alle vluchtwegen zijn ge
blokkeerd, de congresgangers
kunnen geen kant op. en van
genade zal geen sprake ziin. En
wie zal het de dieren kwalijk ne
men? Het is tenslotte een bui
tenkansje. Dertigduizend leden
van de milieumafia bijeen, der
tigduizend leden van de verga
der jetset, dertigduizend
milieu-welzijnswerkers die met
hun salarissen en onkostenver
goedingen negentig procent
van alle milieubudgetten ops
lokken. lui die net zo lang ge
dragen door tonnen brandstof
rond de globe vliegen en rap
porten opstellen tot het milieu
tot de laatste boom gerooid is
Het carnaval in Rio geeft ook de
term 'bevlogen' een extra bete
kenis. Er zullen ongetwijfeld
slachtoffers vallen onder de die-
.Dec
ngresgangers vrrde-
Die gewapende
digen zich. Die gewapend»-
bodyguards en gepantserde
Merccdessen hebben ze niet
voor niets laten invliegen. En de
zevenduizend journalisten gaan
hun biert jes met mes.* herpe
precisie legen op het gedierte
dat hun hotelbar aanvalt En ze
zullen verslaggrven tot de
laatste druppel Ze zagen zojuist
nog een tapir die
(Onze excuses. Het schijnt dat
de verbinding met het Rio v.i
kanticoord is verbroken)
