Leger verlaat kazerne Sarajevo
Estland boos op Moskou
Buitenland
Nieuwse Poolse premier
Pawlak onbeschreven blad
Nieuw CFE-verdrag
Navo- en GOS-landen
De stem van Have!
Gaza afgesloten: Waarom grijpt niemand in Leser Indonesië uit Oost-Timor
Denemarken wil Europese
trein niet tegenhouden
ZATERDAG 6 JUNI 1992
PrrttC A^cntur GPO
Partij-archieven tegen betaling in te zien
moskou De Russische regering opent volgende week een aan
tal geheime archieven van de voormalige communistische partij
van de Sovjetunie, waaronder documenten over banden met
terroristen en buitenlandse operaties van de KGB. De documen
ten zijn tegen betaling in te zien. Volgens media-minister Polto-
ranin gaat het om de archieven van 1917 tot 1942.
Werkloosheid VS grootste sinds 1984
Washington De werkloosheid in de Verenigde Staten bedroeg
in mei 7,5 procent van de beroepsbevolking. Sinds augustus
1984 is de werkloosheid niet zo groot geweest, aldus het Ameri
kaanse ministerie van werkgelegenheid. De cijfers tonen aa
het herstel van de economie van de VS moeizaam verloopt.
dat
Myanmar laat politieke gevangenen vrij
Rangoon De militaire junta van Myanmar heeft 14 politieke
gevangenen vrijgelaten, onder wie twee leden van de grootste
oppositiepartij, de Nationale Liga voor Democratie. Sinds april,
toen de junta aankondigde dat gevangenen die geen bedreiging
meer vormden voor de nationale veiligheid vrij zouden komen,
zijn in totaal 158 politieke gevangenen vrijgelaten. Aung San Suu
Kyi, de leidster van de Liga die vorig jaar de Nobelprijs voor de
Vrede kreeg, heeft al sinds juli '89 huisarrest.
Popov weg als burgemeester Moskou
moskou Gavriil Popov is gisteren opgestapt als burgemeester
van Moskou om zich volledig in te gaan zetten voor de Beweging
voor Democratische Hervormingen, waarvan hij voorzitter is.
Dat heeft het persbureau Interfax gemeld. Een onlangs aangeno
men wet verbiedt in Rusland de combinatie van functies, met
name die van burgemeester en leider van een politieke bewe
ging. Loco-burgemeester Joeri Loejkov volgt Popov op.
Poljoekjovitsj voor de rechter gedaagd
Adelaide» Ivan Poljoekjovitsj (75), een Oekraïner die na de
Tweede Wereldoorlog naar Australië uitweek, moet zich voor het
hooggerechtshof van Zuid-Australië verantwoorden wegens de
moord op zes joden in 1942. Dat heeft de rechtbank in Adelaide
gisteren beslist. Vijf van de acht aanklachten, waaronder betrok
kenheid bij de executie van 850 joden in het Oekraïnse Serniki,
werden door het gerecht verworpen.
Waldemar Pawlak laat zich door
zijn fractiegenoten feliciteren met
zijn benoeming tot premier van
Polen.
FOTO AP
Het Poolse parlement heeft een
dag na de val van premier Jan
Olszewski gisteren Waldemar
Pawlak tot nieuwe minister-pre
sident benoemd. Pawlak, een
33-jarige boerenleider, was door
president Walesa naar voren ge
schoven. Hij is een betrekkelijke
buitenstaander, wiens verdien
ste met name is dat hij tot nu
toe niet betrokken was bij par
tijpolitieke conflicten.
Olszewski werd donderdag
avond met een motie van wan
trouwen door het Poolse parle
ment weggestemd.
Pawlak is voorzitter van de
Boerenpartij (PSL), de opvolger
van de oude communistische
boerenpartij ZSL, die 48 zetels
in het Poolse parlement heeft.
Hij is eigenaar van een middel
grote boerderij in zijn geboorte
dorp Facyna op zo'n 30 km van
Warschau. Hij heeft een oplei
ding gevolgd aan de Polytechni
sche Hogeschool in Warschau
en houdt zich ondermeer met
informatica bezig.
Pawlak werd vorig jaar voor
zitter van de PSL Onder zijn lei
ding heeft de partij zich krach
tig verjongd en is een groot deel
van het oude, communistische
partijkader opgeruimd. Pawlak
neeft zich bovendien zeer sterk
gemaakt voor verbetering van
de positie van de boeren.
Daarbij heeft hij zich destijds
verzet tegen de agrarische poli
tiek van de regering Mazo-
wiecki, die gericht was op be
zuinigingen en vermindering
van de landbouwsubsidies.
Toch heeft de nieuwe premier
nu de steun van Mazowiecki's
Democratische Unie, van de Li
beralen van oud-premier Jan
Bielecki en van de vroegere
Bierpartij, die zich als Poolse
Economische Programpartij in
zet voor radicale economische
hervormingen. Daarmee kan hij
overigens nog geen meerder
heidsregering vormen. Het
Poolse parlement is zo verdeeld
dat het vrijwel onmogelijk is
een werkbare meerderheid tot
stand te brengen.
Albanië 37ste lid NASR
correspondent navo
De Navo-landen en alle, inmid
dels 20, landen die vroeger deel
uitmaakten van het Warschau
pact hebben gisteren in Oslo
een nieuwe versie van het CFE-
verdrag over de vermindering
van de niet-nucleaire bewape
ning in Europa getekend. Die
verandering was nodig na het
uiteenvallen van de Sovjetunie.
Daardoor moesten de nieuwe
republieken van het Gemene
best van Onafhankelijke Staten
de door de Sovjets aangegane
verplichtingen overnemen.
Enkele weken geleden bereik
ten Rusland, Witrusland, Oek
raïne, Kazachstan, Moldova, Ar
menië, Azerbajdzjan en Georgië
in Tasjkent overeenstemming
over de verdeling van de des
tijds aan de Sovjetunie toebe
deelde maximum-aantallen
tanks, kanonnen, pantservoer
tuigen en helikopters.
Die worden nu vermeld in
een aanhangsel bij het in no
vember 1990 in Parijs geteken
de CFE-akkoord. Als admini
strateur van dat akkoord nam
i den Broek (Bui-
Bush stelt handelsembargo in tegen Joegoslavië
Het Joegoslavische leger
heeft gisteren de Maar
schalk Titokazerne in de
Bosnische hoofdstad Sara
jevo geheel ontruimd. De
Bosnische president Alija
Izetbegovic sprak echter
zijn twijfels uit over het
hervatten van de vredesbe
sprekingen onder leiding
van de Europese Gemeen
schap.
sarajevo/washington
Het federale leger had op 19
mei uit Sarajevo vertrokken
moeten zijn. De Bosnische
strijdmacht sloot de laatste gro
te groep militairen echter in om
ervoor te zorgen dat zij hun ge
schut achterlieten.
De ongeveer 800 militairen en
hun vrouwen en kinderen, die
een maand in de kazerne waren
belegerd, vertrokken naar door
Serviërs beheerst gebied ten
zuidwesten van de stad. Bosni
sche militieleden keken vanach
ter zandzakken toe hoe de mili
tairen in vier colonnes onder
begeleiding van VN-pantser-
voertuigen wegreden. „Het ver
liep zonder problemen", zei ko
lonel John Wilson, hoofd van
het VN-waamemersteam.
De ontruiming wordt door
VN-functionarissen gezien als
een „belangrijke doorbraak" die
van invloed zou kunnen zijn op
heropening van de door Ser
viërs bezette luchthaven.
Met een konvooi van de hulp
organisatie Artsen zonder gren
zen is gisteren twee ton medi
cijnen en medisch materiaal
aangevoerd voor de universi
teitskliniek in Sarajevo. De bele
gerde hoofdstad van Bosnië zit
al weken zonder voedsel en me
dicamenten en verscheidene
eerdere pogingen om hulp af te
leveren waren mislukt.
Premier Lubbers speculeerde
gisteravond in Brussel op een
militair ingrijpen in Bosnië. Op
een bijeenkomst van christen
democratische regeringsleiders
en partijvoorzitters zei Lubbers
dat het „bombarderen van
machteloze dorpen" niet langer
zou moeten worden getole
reerd. Hij maakte duidelijk ver
der te willen gaan dan het hui
dige handelsembargo tegen
Servië.
De Amerikaanse president
Bush heeft gisteren een han
delsembargo ingesteld tegen
Joegoslavië, waarmee de sanc
ties tegen de nog alleen door
Servië en Montenegro gevorm
de republiek worden uitgebreid.
De maatregel, een uitvoering
van resolutie 757 van de Veilig
heidsraad. moet Belgrado dwin
gen een eind te maken aan de
militaire acties in Bosnië. Bush
verbood verder financiële trans
acties met Servië en Monte
negro, alsmede alle zakelijke,
sportieve, culturele en weten
schappelijke contacten.
De VS hebben nu ook alle
zee- en luchtverbindingen met
JoenMI gnttMh Vorige
week al gelastte Bush bevriezing
van alle Joegoslavische tegoe
den in de VS, met een waarde
van 800 miljoen gulden. Ook
Frankrijk bevroor gisteren de
Joegoslavische tegoeden.
moskou marc champion
the independent
Estland heeft deze week de on
derhandelingen met Moskou
over de terugtrekking van de
voormalige Sovjet-troepen van
zijn grondgebied opgeschort.
De reden daarvoor is dat Rus
land volhoudt dat de terugtrek
king niet voor 1994 kan begin-
Estland is samen met Letland
en Litouwen de onvrijwillige
gastheer van ongeveer 130.000
voormalige Sovjet-troepen. De
kleine Baltische staten willen
dat die einde van het jaar het
land uit zijn, maar de nieuwe
Russische minister van defen
sie, Pavel Gratsjev, houdt eraan
vast geen officieren terug te
trekken voordat voor hen huis
vesting beschikbaar is in Rus
land. De Russen schatten dat
dat tot 1997 zal duren.
Estland ziet de aanwezigheid
van de soldaten als een schen
ding van zijn onafhankelijkheid
en heeft geëist dat zij voor het
einde van het jaar weg zijn. De
onderhandelaars vinden het
Russische tijdschema onaan
vaardbaar en zeggen op dit mo
ment geen kans te zien op een
overeenkomst. „Wij kunnen een
compromis sluiten over kleine
kwesties, maar nooit over de
werkelijk belangrijke zaken", al
dus Uno Veering, het hoofd van
de Estse delegatie.
Zolang de troepen niet zijn
vertrokken, voelen de Balten
zich niet volledig onafhankelijk,
of, wat meer relevant is, niet
volledig veilig voor een buur die
al lang vóór het communisme
zijn oog had laten vallen op hun
land en havens. Volgens Andrej
Birov, de vertegenwoordiger
van Estland in Moskou, zijn de
troepen probleem nummer één.
Probleem nummer twee dat
een overeenkomst in Tallinn in
de weg staat, heeft betrekking
op grondgebied. Estland eist
land op in de regio's van St. Pe
tersburg en Psjov, wat nu Rus
land is. De grenzen zijn in 1940
tussen de Sovjetunie en nazi-
Duitsland vastgelegd in het pact
van Molotov en Ribbentrop.
Grondgebied dat volgens een
verdrag uit 1920 aan Estland be
hoorde was daarvan uitgeslo
ten. Dat wil Estland nu terug.
Volgens Birov gaat het niet
om een groot stuk land, noch
om grote steden. Maar Rusland
is bang om overal in de voor
malige unie een blik territoriale
wormen open te trekken en
weigert te praten over iedere
verandering van de grenzen.
Er lijkt toch nog voldoende
kans op een compromis, maar
de scheidingsprocedure tussen
Rusland en de Balten zal wel
een tijdje doorsudderen. En nu
van de grote Russische bevol
kingsgroepen in zowel Estland
als Letland wordt gevraagd ge
noegen te nemen met de status
van minderheid, is de stof voor
een gewelddadig conflict in po
tentie aanwezig.
Indonesische dissident Bratanata overleden
Slamet Bratanata, een vooraan
staand politiek dissident in
Indonesië, is gisteren op 64-jari-
ge leeftijd overleden tengevolge
van een hersentumor, zo meld
de zijn dochter. Bratanata was
de woordvoerder van de oppo
sitiegroep Petisi-50, die 12 jaar
geleden werd opgericht door
ex-generaals, vroegere i
en religieuze leiders.
Sinds 1980 heeft de groep ge
regeld openlijk kritiek geuit op
president Suharto. Zij beschul
digde hem van ongrondwette
lijk handelen door de democra
tie te knevelen en lucratieve za-
kencontracten te gunnen aan
familieleden. De regering rea
geerde daarop door leden van
de groep buitenlandse reizen te
verbieden en hun zakelijke acti
viteit in te perken onder andere
door banken te verbieden hun
leningen te verstrekken.
Bratanata was minister van
mijnbouw in de eerste tijd van
Suharto's bewind. Eerder dit
jaar richtten hij en andere dissi
denten het Forum voor Zuive
ring van de Democratie op, dat
Suharto in mei feller aanviel
dan ooit in de 27 jaar van zijn
bewind door hem van nepotis
me te beschuldigen.
praag» Onder het toeziend oog van zijn echtgenote Olga bracht
president Vadav Havel van Tsjecho-Slowakije gisteren zijn stem
uit. De Tsjechen en Slowaken kunnen ook vandaag nog naar de
stembus om parlementen te kiezen voor de federatie én voor de
beide deelstaten.
FOTO EPA
VN beschuldigen
Rode Khmer van
tegenwerking
PHNOM PENH «AP
De vredesmissie van de Vere
nigde Naties in Cambodja heeft
gisteren de Rode Khmer veroor
deeld wegens tegenwerking van
het vredesakkoord. Nog altijd
weigert de machtige marxisti
sche organisatie haar soldaten
te ontwapenen.
Yasushi Akashi. hoofd van de
\"N-missie in Cambodja, zei dat
Rode Khmer deze week aanval
len heeft uitgevoerd in het
noorden.
Khieu Samnhan. president
van de Rode Khmer, zei op zijn
beurt dat het VN-Overgangsbc-
stuur (UNTAC) in Cambodja
ook het vredesakkoord heeft ge
schonden omdat het de terug
trekking van Vietnamese troe
pen uit Cambodja niet heeft be
vestigd. De Rode Khmer wenst
niet aan de voorwaarden van
het akkoord te voldoen totdat
het Vietnamese leger zich uit
Cambodja heeft teruggetrok
ken. Volgens de Khmers hou
den nog duizenden oorlogvoe
rende Vietnamese soldaten het
land bezet. Vietnamese autori
teiten hebben echter donderdag
herbevestigd dat alle troepen
sinds september 1989 uit Cam
bodja verdwenen zijn.
Betere situatie
mensenrechten
in Suriname
PARAMARIBO ANP
De mensenrechtensituatie in
Suriname is sterk verbeterd
sinds het aantreden van de re
gering van president Venetiaan
Dat blijkt uit het eerste rapport
van het Surinaamse mensen-
rechtenbureau Moiwana "86,
dat woensdag is uitgebracht.
„Sinds het aantreden van de rc-
gering-Venetiaan in september
1991 zijn er geen gevallen van
schending van recht op leven
gerapporteerd. Er doen zich
echter nog steeds gevallen voor
van schending van het recht op
vrijheid van meningsuiting", al
dus één van de conclusies van
het rapport.
Stanley Rensch, directeur van
Moiwana '86. zegt dat het rap
port een ondersteuning is voor
president Venetiaan bij zijn be
zoek aan Nederland later deze
maand.
Moiwana '86 noemt rechts
vervolging van de militaire lei
ding nooazakcli jk.
Indonesische militaire leiders
hebben gisteren gBBBgd dtf lij
een begin zullen maken met de
terugtrekking van de strijd
krachten van Oost-Timor. Het
Indonesische leger schoot vorig
jaar tijdens een rouwplechtig
heid in de hoofdstad Dili tien
tallen betogers dood.
De oostelijke helfi VU bei n
land werd in 1975 door Indone
sië ingelijfd, nadat Portugal de
kolonie had verlaten. Sindsdien
zijn 10.000 Indonesische mili
tairen op Oost-Timor gestatio
neerd. Daarvan zijn er 5 (XX) be
trokken bij ontwikkelingspro
jecten, de anderen zijn gevecht-
stroepen.
Het Indonesisch bestuur over
Oost-Timor wordt overigens
niet erkend door de Verenigde
Naties.
tenlandse Zaken) het door alle
36 landen opnieuw getekende
akkoord in ontvangst.
Eerder op de dag vond in Os
lo een derde bijeenkomst plaats
van de Noordatlantische Sa
menwerkingsraad, waarin de
Navo-landen overleggen met al
le vroegere tegenstanders, de
Oosteuropese landen, de Balti
sche republieken en de leden
van het GOS. Tijdens de bijeen
komst werd Albanië als,37ste lid
tot de NASR toegelaten.
Dat gebeurde tegen de zin
van de Verenigde Staten, die
vinden dat de samenwerkings
raad alleen voor vroegere War-
schaupaktlanden is. Nu was Al
banië tot 1968 lid van het War
schaupact, maar dat vindt Was
hington onvoldoende redenen
om het toe te laten. Men is bang
dat dan ook andere landen
(zoals Kroatië en Slovenië) lid
willen worden, wat tot een ver
watering van de Noordatlanti
sche Samenwerkingsraad zou
kunnen leiden. Nu al bestaat
het gevaar dat de NASR de acti
viteiten van de CVSF,, de Confe
rentie voor Veiligheid en Sa
menwerking in Europa, gaat
overlappen.
ad bloemendaal
correspondent
„Waar zijn de Verenigde Staten, waar is Eu
ropa, waar zijn de Arabische landen? En
waar is de Veiligheidsraad, die de interna
tionale vrede en veiligheid moet waarbor
gen?" Dr. Zakaria al-Agha, lid van de Pales
tijnse delegatie bij het vredesoverleg met Is
raël, wordt de verontwaardiging bijna te
veel. Als hoofd van Gaza's artsenorganisatie
heeft hij dagelijks te maken met de gevol
gen van de sluiting van de grens met Israël.
Zo'n 50.000 gezinnen in de Gazastrook zijn
afhankelijk van werk in Israël en al twaalf
dagen wordt er niets verdiend.
Sinds 24 april, toen een Palestijn uit het
vluchtelingenkamp Deir al-Balah een Israë
lisch schoolmeisje doodstak, broeit in de
Gazastrook de onrust. Vorige week woens
dag vermoordde een Palestijn een Israëli
sche kolonist bij de nederzetting Kfar
Darom. De kolonisten namen wraak door
Palestijnse eigendommen te vernielen.
Langs de hoofdweg die de strook van noord
naar zuid doorkruist, hebben ze een pro
testbivak ingericht „tot de regering een flink
aantal Palestijnen deporteert". Langsrijden
de Palestijnse auto's worden met stenen
bekogeld en het leger heeft orders gekregen
niet in te grijpen. Donderdag kregen de de-
Palestijnse arbeiders van 28 jaar en
ouder mogen maandag weer vanuit de
Gazastrook naar Israël reizen. Voor
jongeren blijft de grens tot nader or
der gesloten. De Israëlische regering
heeft dat gisteren bepaald. Naar
schatting 50.000 inwoners van de
strook hebben werk in Israël. De af
sluiting heeft hun gezinnen en de
middenstand in het gebied zwaar ge
troffen. De verwachting is dat maan
dag niet meer dan een paar duizend
Palestijnen aan het werk kunnen.
monstrerende kolonisten bezoek van mi
nister van huisvesting Ariel Sharon. Hij be
loofde 40 huizen extra te zullen bouwen in
Kfar Darom.
Nu de bevolking niet meer van het noor
delijke naar het zuidelijke deel kan reizen, is
de Gazastrook in feite in tweeën gesplitst
Bovendien zitten de bewoners van de
meeste vluchtelingenkampen al 12 dagen
thuis wegens een uitgaansverbod. Do af
sluiting van de Gazastrook was aanvankelijk
afgekondigd voor drie dagen, maar toen die
waren verstreken, durfde de Israëlische re
gering heropening niet aan. In Bat Yam, de
plaats waar het Israëlische meisje werd
neergestoken, schreeuwden demonstranten
nog altijd „Dood aan de Arabieren!". De
maatregel, in feite een collectieve straf,
werd voor onbepaalde tijd verlengd.
Nu ruziet het kabinet over de vraag wan
neer het beleg moet worden opgeheven. Als
het aan premier Shamir en veel andere mi
nisters ligt. kunnen de arbeiders uit Gaza
voorlopig nog niet aan het werk. Maar mi
nister Moshe Arens van defensie wil. onder
druk van de legerleiding en Israëlische
werkgevers, de afsluiting zo snel mogelijk
ongedaan maken. De spanning in de strook
loopt op en het leger heeft handen vol werk.
Arens heeft bovendien ideologische bezwa
ren. want de sluiting van de grens druist in
tegen zijn ideeen over een Groot Israel Mi
nister van buitenlandse zaken David Levy
deelt zijn bezwaren
Volgens dr. Zakaria al-Agha is de Gaza
strook veranderd in ..een grote gevangenis"
ter wille van de Likud-verkiezingscampag-
ne. Premier Shamir zou in de weken voor
23 juni willen laten zien dat hij hard op
treedt tegen de Arabieren en de kolonisten
een steun in de rug geeft. Maar wat Al-Agha
het meest dwars zit. is de passiviteit van de
wereld, die wel snel klaar stond met sanc
ties tegen Joegoslavië. „De situatie is tra
gisch". zegt hij „Ik kan eenvoudig de woor
den niet vinden om het te beschrijven."
CORRESPONDENT EG
„De Europese integratie moet
onverminderd doorgaan. Het
is niet in ons belang dat die
wordt gestopt of verwatert.
Ons belang is een zo sterk
mogelijk Europa." Na de ne
gatieve uitslag fn h. i i teeoN
EG-referendum zijn dit op
merkelijke uitspraken uit de
mond van de Deense minister
van buitenlandse zaken UfTe
Fllemann-lensen. Maar hij is
dan ook een Europeaan in
hm Ol nieren.
Niemann- Jensen zit in zijn
maag met het 'nee' van de
Denen tegen het Verdrag van
Maastifc in ASr htHfftt dftd
nodig om na te denken en de
situatie te analyseren", zegt
hij een dag nadat de andere
rii i linden hehbwi bnlii
ten gewoon door te gaan met
de bekrachtinging van de af
spraken over de economi
sche, monetaire en politieke
unie. „Dat is hun soevereine
recht. Ik had niet anders ver
wacht."
Hij wil ook niet dat de ko
mende top van de EG leiders
in Ij Ml bon door het Deense
referendum wordt overheerst.
Daar staan een nieuwe finan
ciering van de Gemeenschap
en vooral de uitbreiding met
nieuwe leden op de agenda,
en dat moet zo blijven.
Maar wat moet gebeuren
om de Denen alsnog binnen
boord te houden weet ook IJ
lemann-Jensen niet. Hij is Wij
dat de andere elf de deur niet
hebben dichtgegooid. Tijdens
het zomerree es zal de rege
ring zich beraden. Het hou
den van een nieuw referen
dum onder de Denen is. zoals
premier Schlüter heeft ge
zegd, niet uitgesloten.
„We hebben geen plannen
voor een nieuw referendum",
zegt echter F llemann-Jensen,
die ongelukkig is met de op
merkingen van zijn baas. „Ik
vind het niet juist om nu te
zoeken naar manieren om de
uitslag van dit referendum te
omzeilen." Maar ook hij sluit
niets uit.
Van de Britten, die op I juli
I VütHlitm Ntvdl D
diplomatieke creativiteit wor
den geëist. Er wordt grpraat
over een speciale status voor
Denemarken, over een proto
col met uitzonderingsbepa
lingen bij het Maastrichtse
verdrag en nog veel meer I )at
dc elf doorgaan zonder de
Denen kan Niemann Jensen
zich niet voorstellen. Daar
komt bij dat de Denen vanaf 1
januari een half jaar EG voor
zitter zijn. Het zou pijnlijk zijn
als zij dan een F.<moeten lei
den waar zij zelf maar een
beetje bijhangen
Leden van de Israëlische vredesbeweging 'Vrouwen in het Zwart' steken de draak met het Israëlisch-Palestijns conflict, tijdens
het Arabischye Oost-Jeruzalem.
i demonstratie in
FOTO» AF P
