De achttien verloren jaren van Judith Ward
Arafat wil graag onmisbaar zijn
Feiten &Meningen
Belachelijk Berlijn
ZATERDAG 6 JUN11992
2
Hen Brits hof van beroep heeft deze week het vonnis ver
nietigd van Judith Ward, een vrouw die achttien jaar on
schuldig in de gevangenis heeft gezeten nadat zij in 1974
tot dertig jaar was veroordeeld. Zij zou voor de IRA een
aanslag hebben gepleegd op een bus met militairen en
hun gezinnen. Ward was twee weken geleden al op borg
tocht vrijgelaten. Volgens het hof hebben onderzoekers,
politie, justitie en een gevangenisdokter zich allemaal
schuldig gemaakt aan het achterhouden van bewijsmate
riaal dat in 1974 haar onschuld had kunnen aantonen.
Heather Mills en Adam Sage spraken met de vrouw die
vastbesloten is een nieuw leven op te bouwen.
LONDEN HEATHER MILLS/ADAM SAGE
THE INDEPENDENT
Vijftien jaar lang reikte de we
reld van Judith Ward niet verder
dan de betonnen en metalen
trapportalen van de beruchte
zwaarbewaakte vrouwenvleugel
van de Durhamgevangenis. Bin
nen die muren kende ze haar
zwartste ogenblikken, weken
van zwaarmoedige wanhoop
waarin ze opgerold op bed lag
en niemand wilde zien. Zij
maakte mee dat vrouwen'de
isolatie, vervelingen discipline
niet meer aan konden. Zij zag
hoe haar beste vriendin zich
ophing.
Maar voor Judith Ward is het
grootste onrecht dat haar is
aangedaan misschien dat nu
haar kansen verkeken zijn om
nog kinderen te krijgen. Ze is 42
en haar baarmoeder is onlangs
weggehaald. Zij zegt dat dit een
van de moeilijkste dingen is om
onder ogen te zien als onschul
dige vrouw die in de beste jaren
van haar leven achter slot en
grendel is gezet. ,,Ik had zo
graag zelf kinderen willen heb
ben, een gezin", zegt ze.
Twee weken na haar vrijlating
op borgtocht toonde zij zich in
afwachting van de uitspraak van
het hof niet wraaklustig. ,,lk
kende in de gevangenis een he
leboel vrouwen die kwaad wa
ren, verbitterd. Ik probeer niet
zo te worden, want je gaat er
aan ten onder. Het vreet aan je
en zorgt ervoor dat je een hekel
aan mensen krijgt. Het is funest
voor iedere relatie die je hebt. Ik
was meer het wanhopige type.
Ik ging door vreselijke depres
sieve perioden waarin ik letter
lijk niemand in mijn buurt wil
de hebben."
Wanhopig
Nu is ze allesbehalve wanhopig.
Ze wil dat de mensen kennis
nemen van de bekrompen rege
lingen, vernederingen isolatie
die zij had te verduren, zodat
anderen misschien gevrijwaard
blijven van het lot dat haar door
politie, justitie en onderzoekers
werd opgelegd. Allen
hebben bewijsmateri
aal achtergehouden
dat haar onschuld
achttien jaar geleden
had kunnen aanto-
Wanneer ze nu ove
de betrokkenen
spreekt, is dat eerder met ver
bijstering dan met kwaadheid.
Het zijn, concludeert ze, „heel
erg vreemde mensen".
„Ze kunnen niet hebben gepro
beerd zichzelf voor de gek te
houden. Wanneer je eenmaal
begint met het verbergen van
documenten, houd je jezelf nie
langer voor de gek omdat je
weet wat de waarde is van het
document. Ik denk dat het een
onopzettelijke samenzwering
was. Ik denk niet dat ze bij el
kaar zijn gaan zitten en hebben
gezegd: 'Laten we haar erin lui
zen!'. Ze waren het er allemaal
over eens zonder het zelfs maai
hardop te zeggen."
Ze heeft slechts vage herinne
ringen aan de gebeurtenissen
die leidden tot haar arrestatie
en opsluiting. Ze was 23, sliep
op straat en leed aan een gees
tesziekte waardoor ze in een
fantasiewereld leefde.
Zij zegt dat in de rechtszaal zit
ten luisteren naar psychiaters
die deze gestoorde vrouw om
schreven, was 'alsof het over ie
mand anders ging'. Volgens de
psychiaters hunkerde zij naar
opwinding. „Ik denk niet dat
het dat was. Het was een perio
de waarin ik rondzwierf, niet
wist wat ik wilde doen, waar ik
heen wilde. Je komt in een da
gelijkse routine en je komt er
niet meer uit... Terugkijkend is
het echt niet zo pijnlijk. Ik denk
dat ik alleen maar naïef was en
dat me dat veel problemen
heeft opgeleverd."
Die problemen begonnen toen
zij op 14 februari 1974 in Liver
pool werd gearresteerd en posi
tief werd bevonden bij een
nitroglycerinetest door de nu in
diskrediet geraakte arts Skuse.
Ze was een paar keer eerder ge
arresteerd en had opgeschept
over terroristische activiteiten,
maar ze was altijd vrijgelaten als
zijnde een zonderling. Maar de
ze keer was het totaal anders.
Vier dagen lang
mocht ze niet
slapen terwijl ze
van politiebu
reau naar politie
bureau werd ge
sleept. „Al die
mensen staan te
gen je te
schreeuwen en dus denk je op
het eind: 'Mijn God! zeg wat ze
willen horen, laat ze me met
rust laten.' Nu zouden ze niet
eens mijn naam uit me krijgen,
maar toen was ik niet goed te
gen die druk bestand. Ze kon
den me breken. Ik denk dat ze
dat ook wisten."
Claustrofobisch
Haar herinnering aan de vrou
wenvleugel van Durham is le
vendig. „Het is erg klein, erg
claustrofobisch. Alles is er, zelfs
een kapel je komt er nooit
uit. We praten hier over een
ruimte die je in tien minuten
helemaal hebt bekeken. De eer
ste twee of drie jaar liep ik er als
verdoofd rond. Ik functioneer
de, maar kon niet accepteren
dat ik daar was ik kon de hele
situatie niet accepteren.
Toen ik het me begon te realise
ren, raakte ik wanhopig. Dat
was heel erg. Dagenlang lag ik
op bed en wilde ik met nie
mand spreken. Ik heb heel diep
in de put gezeten. Afschuwelijk,
echt afschuwelijk."
In de vleugel zitten ongeveer 39
vrouwen de meesten zitten
straffen uit van vier of vijf jaar.
„Als je te hard schreeuwt, of als
je lacht, ga je op rapport, zo
eenvoudig is het. Zij proberen
voortdurend de emoties van de
mensen te beteugelen, ze uit te
snijden. Dat is heel slecht want
die emoties
gens bomaanslagen door de
IRA. Dat gaf hoop. Misschien
zou ook het onrecht dat haar is
aangedaan aan het licht komen.
Toch zou het nog een jaar du
ren voordat haar zaak opnieuw
voor de rechter zou komen.
Meer nog dan te leren leven
met wat met haar is gebeurd, is
ze vastbesloten haar leven te le
ven. „Ik moet achttien jaar
goedmaken. En die ga ik in de
komende twee jaar proppen.
Windsurfen, bergbeklimmen,
dat soort dingen."
r op een of Ward is vol vertrouwen, avon-
'Xe konden me
breken. Ik denk
dat ze dat
ook wisten.
'Ik had zo
graag zelf
kinderen
willen hebben.
andere manier uitkomen. Ge
woonlijk raken de vrouwen er
door in de vernieling of worden
gek."
Twee vrouwen hebben zichzelf
opgehangen, een van hen was
Judy's beste vriendin. „Het was
afschuwelijk, akelig, maar ze
verwachtten dat je er gewoon
mee doorleefde -r- het gevange
nissysteem is zo onverschillig.
Zij zijn zo harteloos en het erg
ste is dat ze zich niet eens reali
seren dat ze harteloos zijn."
Het was de humor,
de galgehumor, die
haar erdoorheen
sleepte, en haar
plotselinge besluit
om te gaan stude
ren aan de Open
Universiteit. „Dat
maakte een nieuw
mens van me. Ik zei altijd: je
kunt mijn lichaam opsluiten,
maar niet mijn mond en mijn
gedachten."
Computerdeskundige
De laatste twee jaar van haar
gevangenschap bracht ze door
in de Hollowaygevangenis in
Noord-Londen, waar ze zich op
haar vrijlating voorbereidde.
Daar kon zij zich verder ontwik
kelen en werd zij de computer- genis eigenlij
deskundige van de gevangenis. „Het is zo ra?
Haar dagen bracht zij studerend zijn", voegt z
door. „Na Durham was Hollo-
way geweldig, echt geweldig, zo
ontspannen, het was ongeloof
lijk."
Zij zat daar toen ruim een jaar
geleden na zestien jaar de Bir
mingham Six werden vrijgela
ten, die ook met ondeugdelijk
bewijs tot lange gevangenis
straffen waren veroordeeld we-
tuurlijk, geestig en ondanks dat
ze langer dan de anderen on
schuldig heeft moeten zitten,
lijkt ze beter in staat om zich
buiten de gevangenis te hand
haven. Voor een groot deel
schrijft ze dat toe aan het ver
lichte regime in Holloway en
aan haar vastbeslotenheid niet
geïnstitutionaliseerd te raken.
„Ik probeerde de hele tijd de
dingen anders te doen. Als je
een gewoonte gaat ontwikkelen,
dat is dat iets verschrikkelijks in
de gevangenis.
Dan raak je geïnsti
tutionaliseerd. Om
vijf uur gingen ze
allemaal naar be
neden en om zes
uur onder de dou
che. Ik probeerde
dat steeds te vari
eren. Verschillende dingen te
doen, kleine dingen, want in de
gevangenis zijn het de kleine
dingen die belangrijk zijn."
Ward is van plan te gaan schrij
ven in de gevangenis heeft ze
hoorspelen en gedichten ge
schreven. „Nu wil ik schrijven.
Ik denk dat het belangrijk is op
een informele manier de waar
heid te vertellen, zodat de men
sen Ieren begrijpen wat gevan-
afspraak willen
maken, vragen zé me: Wanneer
ben je vrij? en dan zeg ik: Ben je
gek? Ik ben de hele tijd vrij!"
VERTALING LUUTJE NIEMANTSVERDRIET
Judith Ward verlaat het hof van beroep in Londen, nadat het vonnis tegen haar dertig jaar gevangenisstraf
is vernietigd. De vrouw werd drie weken geleden op borgtocht vrijgelaten, na achttien jaar onschuldig in
de gevangenis te hebben gezeten wegens terroristische activiteiten. foto ap martin cleaver
PLO-leider schuift opvolgingskwestie voor zich uit
AD BLOEMENDAAL
CORRESPONDENT
PLO-leider Yasser Arafat maakt
een goede kans er weer hele
maal bovenop te komen. De
bloedklont tussen schedel en
hersenen een souvenir van
het vliegtuigongeluk van begin
april in Libië is op tijd verwij
derd, zeggen de artsen Iti Am
man. Arafat mag nu uitrusten in
een van de paleizen van koning
Hussein, aan de Golf van Akaba.
Maar wie behartigt de lopende
zaken in de PLO. nu de voorzit
ter het even rustig aan moet
doen? Farouk Khaddoumi. het
hoofd van de politieke afdeling
in Tunis. Maar dat is een ge
heim. Hen woordvoerder van de
Palestijnse 'ambassade' in Am
man heeft tenminste gezegd dat
Arafat geen aanleiding ziet ta
ken uit handen te geven.
Het incident onder Arafats
schedeldak heeft voor de zo
veelste keer de aandacht gericht
op de vraag wie de PLO moet
leiden als definitief blijkt dat de
huidige voorzitter sterfelijk is.
Eind april, een paar weken na
het bijna fatale vliegtuigonge
luk, publiceerden kranten in
Oost-Jeruzalem een verhaal
over de opvolgingskwestie, ge
baseerd op vraaggesprekken
met een lange reeks Palestijnse
leiders. Conclusie: zonder Arafat
stort de PLO als een kaartenhuis
Sinds een paar jaar is er volgens
de PLO een 'Palestijnse staat'
met Arafat als 'president'. De
Palestijnse Nationale Raad
wordt neschouwd als een parle
ment, het Uitvoerend Comité is
een soort regering en de aange
sloten Palestijnse groeperingen
lijken wel wat op partijen.
Schimmcnryk
Maar in werkelijkheid is Arafat
alleenheerser over een schim
menrijk. De instituten van de
organisatie functioneren ge
brekkig of helemaal niet. Pales-
tijnen uit de bezette gebieden
kunnen de vergaderingen in
Tunis niet bijwonen en de isla-
misten voor wie godsdienst
de politieke drijfveer vormt
zijn helemaal niet vertegen
woordigd. Harnas, de islami
tische verzetsorganisatie in de
Yasser Arafat is doodsbang om een opvolger aan te wijzen, foto afp
bezette gebieden, is in principe
wel bereid afgevaardigden naar
de Nationale Raad te sturen,
maar de prijs in zetels die ze
verlangt, wil de plo niet beta-
len.
En dan de 'politieke partijen'.
Welke staat ter wereld zou anno
1992 kunnen functioneren met
het soort groepen dat samen de
plo vormt? Bassam Abu-Sharif,
die binnen de organisatie de
jóngere generatie vertegen
woordigt. verklaarde in april dat
du traditionele pi tgroeperin
gen met inbegrip van Arafats
I atach hun tijd hebben ge
had. Dat geldt wel heel duidelijk
voor het Volksfront, het Demo
cratisch Front, de communisten
(sinds kort 'Palestijnse Volks
partij') en de vele kleinere
marxistische organisaties.
De steun voor het islamisme
onder de Palestijnen zowel
binnen als buiten de bezette ge
bieden is mede het gevolg
van groeiend wantrouwen je
gens de PLO. Vooral in de Gaza-
strook en het zuidelijk gedeelte
van de Westelijke Jordaanoever
heeft 'Harnas' zijn voordeel ge
daan met corruptie binnen
Arafats bureaucratische systeem
en het gebrek aan PLO-fondsen
sinefs de Golfcrisis. Palestijnse
leiders in Tunis, Damascus,
Bagdad en Amman voelen zich
sinds het uitbreken van de in
tifada ook bedreigd door het
plaatselijke leiderschap in de
bezette gebieden. Voor tv-kij-
kers in de hele wereld vertegen
woordigen nu mensen als Fay-
sal al-Hussayni, Hanan Ashrawi
en Khaider Abdelshafi het ge
zicht van het Palestijnse volk.
Binnen de Palestijnse delegatie
verwacht men dat de vredesbe
sprekingen met Israël zullen
worden opgeschort als Arafat
overlijdt zonder dat is voorzien
in zijn opvolging. Pas als het ge
weld en de politieke strijd die
onvermijdelijk volgen, een
nieuw leiderschap hebben op
geleverd, zal duidelijk worden
of de Palestijnen met het proces
zullen doorgaan.
Zeggenschap
Arafat zou bloedvergieten kun
nen voorkomen als hij de PLO-
bestuursinstellingen, die nu een
zieltogend bestaan leiden, snel
nieuw leven inblaast. Met zijn
hulp zouden de leden het dan
misschien eens kunnen worden
overeen democratisch leider
schap en strikt toezicht op fi
nanciën en personeelsbeleid,
voorafgaand aan verdere mo
dernisering. De bevolking van
de. bezette gebieden de enige
Palestijnen die actief weerstand
bieden tegen de Israëlische be
zetting zal maximale zeggen
schap eisen bij de verkiezing
van een nieuwe leider. De naam
van Faysal al-Hussayni wordt
genoemd en onder mogelijke
kandidaten van buiten zijn
Farouk Khaddoumi, Khaled al-
Hassan en Machmoud Abbas
(Abu Mazen).
Na het vliegtuigongeluk dat
hem bijna het leven kostte, ver
klaarde zelfs Arafat dat het tijd
werd zich te beraden over de
opvolgingskwestie, maar twee
maanden later maakt hij nog al
tijd niet de indruk haast te heb
ben. Hij is èr vast van overtuigd
dat niemand anders de rol kan
spelen van reizend president
van een nog niet bestaand land.
Volgens een Palestijnse bron in
Oost-Jeruzalem is Arafat zelfs
doodsbang een opvolger aan te
wijzen. Waarom? Omdat hij dan
niet langer onmisbaar is.
TOM JANSSEN
STANDPLAATS BERLIJN
Gisteren met de bus door de
Brandenburger Poort in het hart
van Berlijn gereden. Sinds vori
ge week woensdag kan het
weer. Met de fiets en met een
taxi mag het ook, maar niet
sneller dan tien kilometer per
Berlijn heeft het zich knap
moeilijk gemaakt met dit be
sluit. De politie moest er vorige
week zelfs aan te pas komen om
uiteindelijk met bijna twaalf uur
vertraging de weg vrij te maken
voor de eerste grote gele dub
beldekker.
Na de val van de Muur begon
het gehakketak. De een wilde
dit historische bouwwerk open
hebben voor alle verkeer, de an
der eiste dat de Poort gesloten
zou blijven, een derde wilde er
alleen taxi's, bussen en Fietsen
doorlaten rijden.
Vorig jaar herfst leek er een
compromis aan te komen en al
les werd voorbereid voor een
feestelijke opening op de derde
oktober, de dag van de Duitse
eenheid. Maar daar kwam niets
van terecht: er werden namelijk
haarscheurtjes ontdekt in de
zuilen. Deskundigen voerden
alle mogelijke metingen uit om
uiteindelijk tot de conclusie te
komen dat er niets aan de hand
was. Daarna begon de strijd ge
woon opnieuw.
Vorige week woensdag was het
dan zo ver. 's Ochtends vroeg
zou de wethouder van verkeer
de weg feestelijk openen. Maar
hij had buiten de Groenen en
Bondgenootschap 90 gerekend.
Zij wensten dat de Poort dicht
bleef en hadden spontaan hun
fractievergaderingverplaatst
naar de Brandenburger Poort.
De taxi-chauffeurs zorgden met
hun getoeter voor een oorver
dovende muzikale begeleiding
en de wethouder droop maar
weer af.
Uiteindelijk had het stadsbe-
ur genoeg van deze ludieke
tie en tegen de avond werden
3 Groenen door sterke politie-
armen weggedragen. De bus
kon, zij het met bijna twaalf uur
vertraging, door de Poort.
Maar wie nu had gedacht dat
daarmee dit hoofdstuk was af
gesloten, zit er lelijk naasL De
Poort dicht voor onze auto's?
Dan gaan we er juist doorheen,
menen veel Berlijners en bezoe
kers van de Duitse hoofdstad.
En dus scheuren ze illegaal on
der dit Duitse heiligdom door.
Aan beide zijden zijn nu agen
ten geposteerd die de Poortrij-
ders op de bon slingeren. Maar
die zitten daar niet mee. „Het
kost maar 20 mark en ik heb zo
gelijk het bewijs dat ik het hem
heb geleverd", reageerde een
bekeurde man. En zo denken er
velen over. Berlijn is er weer
eens in geslaagd zich belache
lijk te maken.
HANS HOOGENDUK CORRESPONDENT
