Cultuur Kunst
Griffel voor Velthuijs
Orgeldag
Typetjes en clichés in Mozaïek
^bewondering
Iphigenia' voor liefhebbers
van puur literair theater
Schijn
bedriegt bij
Kossuth
DONDERDAG 4 JUN11992
23
I REDACTi
Gouden Penseel naar Friso Henstra
De Gouden Griffel voor het best geschreven kinderboek
is dit jaar toegekend aan Max Velthuijs (1923) voor zijn
boek 'Kikker en het vogeltje'. Het Gouden Penseel voor
het best geïllustreerde kinderboek gaat naar Friso
Henstra (1928) voor zijn illustraties in het boek van Sylvia
Hofsepian 'Waarom niet?' Dat heeft de Stichting Collec-
!tieve Propaganda van het Nederlandse Boek (CPNB) gis
teren bekend gemaakt.
onderscheiding ook toegekend.
De jury kende in totaal twee
Zilveren Penselen toe en - in
verschillende leeftijdscategorie-
en - zes Zilveren Griffels. Verder
werd aan dertien titels een eer
volle vermelding verleend. De
leden van de Griffel- en Pen
seeljury kozen de titels uit de
jaarproduktie 1991.
Max Velthuijs schrijft sinds
Dit jaar werd ook een Boeken-
I sleutel toegekend aan de uitga-
!ve 'Spelen met hiërogliefen' van
j Catherine Roehrig. Deze prijs
wordt slechts bij hoge uitzonde-
j ring vergeven aan de auteur van
ieen kinder- of jeugdboek met
i'bijzondere perspectieven'. In
1979, 1981 en 1988 werd deze
1962 kinderboeken die hij zelf
illusteert. Voordien was hij gra
fisch ontwerper en docent aan
de Koninklijke Academie voor
Beeldende Kunsten in Den
In 1977 ontving Velthuijs al
een Gouden Penseel voor zijn
boek 'Het goedige monster en
de rovers'. In 1986 nog een keer,
nu voor 'Klein mannetje vindt
het geluk'. In 1988 schreef Velt
huijs de kleuteruitgave voor de
Kinderboekenweek 'Krokodil en
het meesterwerk'. In 1990 werd
zijn boek 'Kikker is verliefd' be
kroond met een Zilveren Griffel.
Gouden Penseel-winnaar
Henstra illustreert al zo'n veer
tig jaar kinderboeken. In 1989
kreeg hij een Zilveren medaille
van de Internationale Buch-
kunst Ausstellung in Leipzig.
De met de Boekensleutel be
kroonde uitgave 'Spelen met hi
ërogliefen' bestaat ondermeer
uit een doos met 24 rubber
stempels van hiërogliefen, een
stempelkussen en een boekje
met uitleg en puzzels. 'Spelen
met hiërogliefen' is een bewer
king van een uitgave van het
Metropolitan Museum of Art in
New York.
De Griffels, Penselen erf de
Boekensleutel worden op 6 ok
tober, aan de vooravond van de
Kinderboekenweek, in Amster
dam uitgereikt. Thema van de
Kinderboekenweek 1992, die
van 7 tot en met 17 oktober
duurt is 'Land in ziiicht!'.
leiden
Leiden staat komende zater
dag in het teken van het or
gel. Voor de achtste maal
houdt de Stichting Orgelstad
Leiden dan in zes kerken de
Leidse Orgeldag. Het pro
gramma: Waalse kerk (Bree-
straat 64). 10.00-10.30 uur,
Eric van Bruggen;
Lokhorstkerk (Pieterskerk
straat 1). 10.45-11.15 uur,
Anton Doornhein;
Evangelisch-Lutherse kerk
(Hooglandsekerkgracht 26),
11.45-12.15 uur, Henk Jas-
perse;
Hooglandse kerk (Hoog
landsekerkgracht), 13.30-
14.15 uur, Joop Brons en de
Cantorii o.l.v. Hans Brons;
Marekerk (Lange Mare),
14.30-15.00 uur. Ben Feij;
Hartebrugkerk (Haarlem
merstraat 106-110), 15.15-
16.00 uur, Folkert Grondsma
en het Philh. Koor Hagacan-
tare o.l.v. René Verhoeff.
De Bezige Bij neemt Balans over
Amsterdam Uitgeverij De Bezige Bij neemt met ingang van 1 ja
nuari 1993 de uitgeverij Balans over. Balans geeft uitsluitend
non-fictie titels uit van auteurs als Etty Hillesum, Robert Hughes
en K.G. van Wolferen. Bij De Bezige Bij bestond al enige tijd het
plan om de non-fictie tot ontwikkeling te brengen. Door de
overname van Balans wordt dit voornemen nu ten uitvoer ge
bracht.
Agnesfestival in Amsterdam
Amsterdam Agnes, de hoofdpersoon uit het feuilleton van Peter
van Straaten in Vrij Nederland, is veertig geworden. Daarom
wordt zondag 14 juni vanaf 15.00 uur op het plein in de J.W.
Brouwersstraat te Amsterdam het eerste Agnesfestival 1992 ge
houden. Met een Agnes-verkiezing, een speciaal doof Ivo de
Wiis geschreven Agnes-lied en bespiegelingen door een aantal
bekende Nederlanders.
Jute gordijn beschermt kunstwerken
sevilla In het Nederlands paviljoen op de Wereldtentoonstel
ling in Sevilla is een afscheiding aangebracht, die het licht moet
dempen dat op de vijftien schilderijen valt. De nieuwe lichtaf-
scheiding bestaat uit een gordijn van een zwaar soort jute dat
parallel aan de kunstvitrine hangt. Met her aanbrengen van deze
definitieve lichtafscheiding kan ook het laagje folie worden ver
wijderd dat op de glaswand van de kunstvitrine was geplakt.
recensie conny van der zande
Mozaïek, een musical van het Leidsch Stu
denten Tooneel. Regie Janne Jansen; pro-
ducente Sigrid Heck, met o.a. Jitteke Blus-
se van Oud-Alblas. Thomas Loudon en
Louise Koopman. Gezien in de Leidse
Schouwburg op 3 juni, aldaar nog te zien
Zeer wisselend van kwaliteit.
Dat is de musical waarmee het
Lei'dsch Studenten Tooneel
(LST) haar 22ste lustrum viert.
De zelfgeschreven musical
speelt in de achterbuurten van
de stad. Hoofdperoon Victoria
Kent komt er terecht nadat ze
haar laatste kraak heeft gezet: ze
heeft een waardevolle ketting
gestolen. Er zijn echter meer ka
pers op de kust. Victoria wordt
in elkaar geslagen en daarna
doet ze alsof ze haar geheugen
heeft verloren. Van de
in de achterbuurt is er één
die haar doorheeft. Hij wordt
verliefd op haar en hij zorgt er
niet alleen voor dat ze uit han
den van de politie blijft, maar
hij beschermt haar ook tegen de
acties van de andere misdadi
gers.
Het verloop van het verhaal is
wat drakerig, en in de teksten
worden de clichés niet ge
schuwd. Kreten als 'het leven is
een lach en een traan' en 'liefde
is een bosje rozen' kun je on
mogelijk serieus nemen, maar
ze worden niettemin met volle
overtuiging gezongen.
Het verhaal komt traag op
gang en er hadden zeker wat
scènes kunnen worden inge
kort. Echt mooi waren de mo
menten waarop blijk werd gege
ven van een strakke regie. Wan
neer bijna alle spelers op het
podium staan is het risico groot
dat het een rommeltje wordt.
Daar was absoluut geen sprake
Eigenlijk had ik mijn
tuin willen noemen.
^7^7 Die vind ik prachtig.
Zo'n ommuurde
stadstuin met zo'n verhoogd ge
deelte. Maar het is dit houten
beeld van Gerda Rüter gewor
den. Een kunstenares die ik als
kind al kende, ik noemde haar
tante. Ik heb het van mijn moe
der gekregen. Ik mocht iets uit
zoeken voor in de tuin. Maar
mijn keus viel op deze twee zee
meerminnen van populieren
hout.
Omdat het is vervaardigd uit
hout van de populier die bij een
andere tante in de tuin stond,
heeft het een dubbele waarde.
Aan die tuin van tante Meike
heb ik heel leuke herinneringen.
Ik zet het beeld niet in de tuin,
dat zou zonde zijn. Het hout
zou wegrotten. Dus staat het in
de kamer op de schoorsteen.
Veel kunst kopen doe ik uiet
meer. Ja, muziekboeken. Maar
toen wij nog in Engeland woon
den, struinde ik antiekwinkel
tjes en kunstveilingen af. In die
periode heb ik wel veel kunst
gekocht. En ik krijg ook veel. Ik
kom uit een artistieke familie.
Als ik in een museum kom,
dat doe ik vrij geregeld, vraag ik
me bij elk kunstwerk af of ik het
zelf zou willen hebben. Dat is
een criterium. Ik zou vaak iets
uit een museum willen hebben.
Een Manet of Monet bijvoor
beeld. Maar dat is nu eenmaal
onmogelijk.
Ben ik in het buitenland in
een museum dan zoek ik toch
Hollandse kunst op. Hollandse
meesters zijn 'iets van jou'. Ja,
dat is chauvinistisch.
Zo vind ik die twee Egypti
sche beelden, die twee zittende
vrouwen in het Rijksmuseum
van Oudheden hier aan het Ra
penburg, prachtig. Daar kan ik
steeds opnieuw naar kijken, be-,
wondering voor opbrengen. Die
Egyptische afdeling in Leiden is
heel mooi.
Als kind, ik woonde toen in
Amsterdam en had een Muse
umjaarkaart, bezocht ik elke
week een museum. Vooral in
het Stedelijk Museum ben ik
vaak geweest. Dan ga je dingen
steeds opnieuw bekijken, ze
worden een stukje van jezelf.
De kunst waarmee ik mijzelf
bezighoud, ballet, is heel an
ders. Vluchtig. Niet om te bewa
ren. Van klassieke balletten is
alleen via dp overlevering nog
In deze rubriek komen al of niet bekende streekgenoten aan het woord, die hetzij
direct, hetzij zijdelings met kunst of cultuur te maken hebben. Zij praten over een
kunstvoorwerp waaraan zij bijzondere waarde hechten. Van de snuifdoos van oma tot
het grijsgedraaide muziekstuk, en alles wat daartussenin zit. Vandaag spreekt Lucette
Bletz, balletschoolhoudster te Leiden, haar bewondering uit.
iets over. Van Giselle, dat begin
vorige eeuw werd gemaakt,
staat niets vast. 'Le Sacre du
Printemps' is één keer opge
voerd. Wat wij met klassieke
balletten doen, lijkt in niets
meer op het oorspronkelijke
werk. Na één voorstelling is het
weg. Dat is misschien ook wel
het aantrekkelijke aan de dans
kunst.
Grote tentoonstellingen zoals
die van Rembrandt en het jaar
daarvoor van Van Gogh, bezoek
ik niet. Al die mensen, al die
drukte. Nee.
Waar mijn zeemeerminnen
na mijn dood naar toe gaan? Ik
denk naar mijn dochter. Zij
vindt het beeld ook mooi. Trou
wens iedereen in de familie. Het
is niet zo dat het beeld mag
blijven, alleen om-
Gangsterportret
*5 C Bugsy Siegel: een
Z 3 man met een 'Ame
rican Dream' of een ele
gante psychopaat?
Familiegeschiedenis
Kees Verheul is be-
2 O gonnen aan 'een
familiegeschiedenis in vier
delen'. Onlangs verscheen
de eerste aflevering 'Villa
Bermond'
van in de musical van het LST
en dat is een knappe prestatie
voor mensen die niet professio
neel met theater bezig zijn. De
regisseuse heeft gekozen voor
een sterk aangedikte speelstijl
en dat levert typetjes-toneel op.
Van de karakter rollen die in het
programmaboekje beloofd wer
den, was geen spoor te beken-
Naast het spel vormt de mu
ziek een belangrijk element in
de voorstelling. Een professio
nele band speelde prachtige,
goed in het gehoor liggende
nummers. Het was dan ook
jammer dat de kwaliteit van de
zang sterk varieerde. In het be
gin waren de liedjes nauwelijks
te verstaan en de zuiverheid liet
te wensen over. Daartegenover
stonden weer liedjes die zo pro
fessioneel werden vertolkt, dat
ze in het rijtje musical-klassie
kers niet zouden i
i de acteurs is opvallend terughoudend en daarom soms zelfs bijna toonloos zacht- Met
f titelrolvertolkster Vlviane de Muynck, hier naast André van den Heuvel, foto pan sc
theater
recensie wunand zeilstra
Iphigenia op Tauns" van Johann
Wolfgang von Goethe door Het Nationale
Toneel Vertaling/regie Ger Thi|s Vorm
geving Per Kirkeby Spel Vlviane de
Muynck, André van den Heuvel, Jos Ver
bist. Rudolf Lucieer en Huib Rooymans
Gezien: 2/6, Koninklijke schouwburg. Den
Haag Nog te zien t/m 6/6, Koninklijke
schouwburg, Den Haag en 9/6 t/m 11/6.
Stadsschouwburg, Amsterdam
Het contrast kon beslist niet
groter zijn. In het kader van het
Holland Festival bracht vorig
jaar het beroemde Théatre du
Soleil van de Franse regisseuse
Ariane Mnouchldne gedurende
drie avonden de klassieke trage
dies rond het geslacht der Atri-
den. Dat was op en top theatra-
liteit met imposante, breed uit
gemeten rituelen. Dit jaar levert
Het Nationale Toneel met 'Iphi
genia op Tauris' van Goethe een
eigen bijdrage aan het Holland
Festival. Diezelfde gebeurtenis
sen rond de moord op Aga
memnon en de wraak van diens
zoon en dochter op hun moe
der, de moordenares, worden
weer in herinnering geroepen.
Alleen is hier gekozen voor de
meest introverte benadering.
Regisseur Ger Thijs heeft ge
streefd naar een uiterst strenge
vormgeving die balanceert
langs de rand van het ravijn der
immense saaiheid. Op het podi
um gebeurt vrijwel niets dat aan
een toneelmatige handeling
doet denken. Dat komt omdat
het echte conflict zich in de
hoofden van de personages af
speelt. In taal moet dat tor uit
drukking komen, en daarom is
de gehele enscenering daaraan
ondergeschikt gemaakt.
Waarschijnlijk uit angst dat
die in heel veel woorden ver
pakte twijfels in onze oren hol
zouden kunnen gaan klinken, is
het taalgebruik van de acteurs
opvallend terughoudend en
daarom soms zelfs bijna toon
loos zacht. Met name geldt dat
voor titelrolvertolkstcr Viviane
de Muynck. Het vergt dan ook
extra concentratie om het stuk
te volgen. Een avondje voor lief
hebbers van puur literair thea-
De godin Diana heeft Aga-
memnons dochter Iphigenia
gered van een offerdood en
haar als priesteres naar Tauris
geleid. Daar hoopt zij ooit uit
haar ballingschap naar huis te
mogen terugkeren. Die kans
doet zich voor als haar broer
Orestes op Tauris verschijnt. Al
leen met list en bedrog lijkt de
onderneming te lukken Tegen
over koning Thoas die haar als
balling gastvrijheid heeft ver
leend. acht Iphigenia echter
zulke leugenachtigheid onjuist.
Open kaart spelen betekent
daarentegen het nemen van
grote risico's op leven en dood.
Om dat dilemma draait het
stuk. Scène één behandelt in
gesprek met Thoas de situatie
op Tauris, scène twee de lange
aanloop naar het elkaar als
broer en zus (h)erkennen, en
tenslotte scène drie laat zien,
hoe de kracht van het waarach
tige argument de doorslag geeft.
Voor dit bijna handelingloze
taalbouwsel heeft de Deense
schilder en beeldhouwer Per
Kirkeby een onbestemde ruimte
gecreëerd. De bedoeling daar
van lijkt weliswaar duidelijk.
Wat hij precies met die paar
schoorsteenachtige bouwsels
van uit Hollandse klei gebakken
stenen beoogt, is niettemin een
raadsel.
FOTO LOEK ZUYDERDUIN
KUNST
RECENSIE IRENE VAN BEVEREN
Expositie beelden en tekeningen van
Wolfgang Alexander Kossuth, tot 22/6,
di t/m vr 10 00-16 00 uur, za en zo
13 00 - 17 00 uur (Pinksteren gesloten) in
Ze staat in gespannen verwach
ting op haar tenen. Het naakte,
goedgevormde lichaam iets
voorover gebogen. De armen
achterwaards gespreid. De lip
pen uitnodigend getuit. Zo ont
vangt ze iedere bezoeker van
het Wassenaarse raadhuis De
Paauw. Maar nooit zal iemand
een kus op haar lippen drukken.
Ze is van brons, al lijkt ze ver
bluffend echt.
Haar schepper, de Milanese
beeldhouwer en tekenaar
Wolfgang Alexander Kossuth
(45), is een even bedreven sur
realist als realist. 'Mozart' is de
titel van een plafondhoge mar
meren wirwar van lichaamsde
len die vergroeid zijn met de
omhooggestoken arm van een
somber kijkende man. Een
hommage van de voormalige
dirigent Kossuth aan een groot
componist. Even imponerend
en bizar als Dali's weergave van
de Spaanse burgeroorlog.
'Mozart' is enig in zijn soort.
Kossuth heeft het verder bij een
extreem realisme gehouden
Hoewel hij een voorliefde heeft
voor ingewikkelde poses. Neem
het brons 'Slangenvrouw'. Het
bekken van dit vrouwelijk naakt
is zo ver naar achteren gekan
teld dat haar benen over schou
der en arm zijn geslagen. Of het
Ze staat In gespannen verwachting op haar tenen. Maar nooit zal Ie
mand een kus op haar lippen drukken. Ze is van brons. FOTO pp
houten beeld 'Gehurkt' dat een
naakt in foetushouding voor
stelt
Op de tentoonstellingsaffiche
is een zwart wit foto van deze
sculptuur afgedrukt. Als je niet
weet dat het om een beeld gaat,
zou je zweren dat het een
vrouw van vlees en bloed be
treft
Het vrouwelijk naakt over
heerst bij Kossuth. Ook in zijn
krijt- en pentekeningen. Daar
naast exposeert hij een aantal
koppen. Portretten. In een cata
logus die bij de balie ter inzage
ligt. is een aantal modellen ge
fotografeerd naast hun geboet
seerde evenbeeld. De gelijkenis
is keer op keer treffend
Kossuths portret is afgedrukt
op een tweede catalogus Maar
schijn bedriegt, net als bil de af-
fichefblo. Niet de levende Kos
suth is gefotografeerd, maar zijn
terracotta zelfportret dat ook in
De Paauw is te zien. Kaal met
wat vermoeide lijnen onder de
starende ogen Met een mooi
gevormde mond en een krachfi
ge kaaklijn. En ongetwijfeld
goed gelijkend.
