'De teksten schijnen voor
kinderen te literair te zijn'
Martijn Lindenberg stopt niet
te veel drama in een wedstrijd
Rtv show
Het ontwortelde bestaan van 'Groentjes'
D VAN PUTTEN
Verbeter de wereld
en begin bij de jon
geren, als de oude
ren het in meerderheid laten af
weten. Tijdens de voorbereiding
lieten Ellen Wilmink en Bies van
Ede zich als makers van VARA's
educatieve jeugdserie 'Groen
tjes' leiden door die filosofie. De
elfdelige produktie, gemaakt in
samenwerking met de vereni
ging Natuurmonumenten, con
fronteert de jeugd van 6 tot 12
jaar spelenderwijs met al wat
leeft en bloeit en waarin men zo
graag snoeit.
De natuur komt steeds verder
van de mens af te staan. Onder
zoeken hebben schrijnend aan
het licht gebracht dat sommige
stadse kinderen vandaag de dag
in de veronderstelling verkeren
dat melk in melkfabrieken
wordt geproduceerd.
In de serie draait alles om het
volslagen wereldvreemd kluize
naarstype longejans, een ge
pensioneerde onderwijzer. De
hele wereld heeft hij in z'n klas
gehad. Bush, Gorbatsjov, Jeltsin
en ook james Bond, die in de
klas gewoon jannes Bontekoe
heette. Dat de wereld is verwor
den tot een kwalijk riekende
vuilnisbelt trekt meester Jonge-
jans zich hoogstpersoonlijk aan.
De arme man kwelt zichzelf met
het zelfverwijt dat hij zijn oud
leerlingen indertijd blijkbaaf
met te weinig zeggingskracht
tegemoet is getreden om ze na
tuur- en milieubewuster te ma
ken.
Ingenomen
In aanmerking genomen dat de
serie op zaterdagmiddag wordt
uitgezonden, schijnt de kijk
dichtheid alleszins redelijk. Bij
Natuurmonumenten, die als
vereniging in totaal 125.000 gul
den van de produktiekosten van
'Groentjes' voor haar rekening
nam, is Menno Loohuizen zelfs
bijzonder ingenomen met het
bereik van de serie. „Er kijken
elke zaterdagmiddag wel
200.000 kinderen. Vorig seizoen
scoorden we zelfs beter dan
meneer Kaktus."
'Groentjes' wortelde min of
meer in een familiair milieu. Ga
maar na: voor de inhoud van de
eerste reeks tekenden produ-
cente/regisseuse Ellen Wilmink
en haar broer Hans, terwijl de
programmatitel werd bedacht
door haar partner Marcel. Voor
de tekstuele invulling van de nu
lopende serie klopte de Haar
lemse aan bij journalist/jeugd
boekenschrijver Bies van Ede.
Wilmink: „Bij nader inzien vond
de eindredactie dat er een tekst
schrijver bij moest komen. Ik
ken Bies al jaren, vandaar dat ik
hem heb benaderd."
Nadat hij met de VARA over
eenstemming had bereikt over
de financiële voorwaarden, ging
de tekstschrijver eind februari
als een bezetene aan het slag. In
een week tijd schreef hij vijf af
leveringen. „Het was kort dag.
Begin maart werd al begonnen
met de eerste opnamen."
Meester Jongejans, de ver
strooide hoofdpersoon in
'Groentjes', leefde in een andere
gedaante dank zij Van Ede al
een vroeger leven. Een jaar of
twee geleden was dit type als
compleet verstrooid schrijver de
centrale figuur in een kinder
boekenprogramma. Van Ede:
„Toen ik Jongejans bedacht,
stond Walter Crommelin mij
voor ogen. Vind ik een hele goe
de acteur. Ik heb longejans als
het ware naar Crommelin toe
geschreven."
Universeel
In 'Groentjes' is jongejans, zoals
zijn geestelijke vader hem aan
duidt, 'een universele onderwij
zer'. Geen mens op de wereld
die niet van hem les heeft ge
had. Niet dat de man daar blij
vende contacten aan heeft over
gehouden. Als enige levende
wezen komt de kittige oud-leer
linge Marceline, aan wie heel
naturel gestalte wordt gegeven
door VARA-omroepster Marce
line Schopman, nog geregeld
langs bij de man die z'n huis
nauwelijks nog uitkomt.
Ofschoon al lang uit het on
derwijs, kan Jongejans het over
brengen van kennis aan ande
ren niet laten. Marceline ver
neemt voor het eerst in haar le
ven iets over paardentractie
(het milieuvriendelijk verslepen
van boomstammen door paar
den); ze hoort dat er geen bete
re grasmaaiers bestaan dan gra
zende pony's; Jongejans geeft
uitleg over schedels en botten
en informatie over bomen.
Voor de praktische aanvulling
van zijn lessen stuurt Jongejans
zijn oud-leerlinge telkenmale
op onderzoek uit. jeugdige na
tuurvorsers (Van Ede: „Via Na
tuurmonumenten zijn we in
contact gekomen met die kin
deren") vertellen Marceline
Schopman en hun leeftijdgeno
ten (tussen 6 en 12iaar) over al
les dat hen dag in dag uit bezig
houdt.
Leerzaam voor rijp en groen,
want over de schoudertjes van
kinderen kijken ook veel ouders
dan is onder de jeugd de inte
resse voor natuur en milieu in
het algemeen en voor zijn ver-
'eniging in het bijzonder geste
gen.
„Het komt niet op een brief of
telefoontje aan, maar we krijgen
wekelijks tientallen vragen van
Ellen Wilmink en Bies van Ede: onzekerheid over het voortbestaan van
'Groentjes'. foto united photos de boer
STARDOM
,Y Zanger Humphrey Campbell
was zo in de wolken met zijn suc
cesvolle vertolking van 'Wijs me
de weg' op het Songfestival, dat
hij zijn vriendin Ruth Jacott ten
huwelijk heeft gevraagd. Ruth,
een bekende musicalzangeres,
zong in Malmö in het achter
grondkoortje met Humphrey en
zijn twee broers mee. Ruth en
Humphrey kennen elkaar uit Su
riname. Humphrey was zeven
toén hij Ruth voor het eerst ont
moette. Ze verloren elkaar uit het
oog, maar later kwamen ze elkaar
in Nederland weer tegen, toen
beiden een rol in de musical The
Cotton Club kregen.
,Y Prinses Caroline van Monaco
mag tróuwen in de kerk. De paus
heeft zijn zegen gegeven door
haar eerste huwelijk met playboy
Philippe Junot ongeldig te ver
klaren. In het najaar zal de prin
ses trouwen met de acteur Vin
cent Lindon. Caroline en Vincent
kennen elkaar al lange ti|d. Hij
schijnt de prinses weer uit het
diepe dal te hebben geholpen na
de dood van haar tweede echtge
noot Stefano. Pappa prins Rai
nier heeft het aanstaande paar
een reeks voorwaarden gesteld.
Zo moet Vincent zijn gezin zélf
onderhouden en dient het echt
paar zich in Monaco te vestigen.
A Mick Jagger en zijn vrouw Jer
ry Hall hebben net een derde
kind gekregen. Jerry is thuis aan
het bijkomen van de bevalling.
Mick daarentegen is gesigna
leerd in Thailand. Niet alleen
overigens. Hij logeerde met een
mooie, onbekende vrouw in een
peperduur Thais hotel. Het stel
liet zich nauwelijks zien in het
openbaar, behalve om te eten in
het restaurant of voor een boot
tochtje. Jerry's reactie op het ge
drag van haar man: "Ach, Mick
heeft een beetje rust nodig."
,Y Bette Midler (46) heeft een
miskraam gehad. De actrice
heeft samen met echtgenoot
Martin von Haselberg al een
dochtertje Sophie (5). Graag had
Bette er nog een kind bij. Vol
gens de actrice speelt haar leef
tijd geen enkele rol. „Van binnen
ben ik een vrouw van twintig."
De tv-serie 'Bassie en Adriaan*
wordt uitgezonden in negentien
landen, waaronder Finland,
Wales en Turkije. Bassie en Adri-
aan gespeeld door de Vlaar-
dingse broers Van Toor heb
ben een carrière opgebouwd om
tegen te zeggen. Toch worden
ze lang niet altijd voor vol aange
zien. Laatst belde een ambtenaar
Bassie op en vroeg: „Hoe moet ik
u noemen? Clowntje of zo?"
-JY Het AVRO-programma
Glamourland blijkt een groot suc
ces. Kijkers smullen van de beel
den van de Nederlandse Society.
Presentator Gert-Jan Dróge weet
nog niet of hij het programma zal
voortzetten. Hij is een beetje uit
gekeken op de jet set: „Alsje
blieft niet wéér diezelfde men
sen." Dróge heeft de AVRO ge
zegd alleen door te willen gaan
als hij ook buitenlandse party's
mag bezoeken.
ÏY Een leeftijdsverschil van
ruim 50 jaar zit tussen John van
Dreelen 70) en zijn nieuwe
bruid, de Filipijnse Lorelie (19).
John leerde haar kennen via een
huwelijksbureau. Van Dreelen is
dolgelukkig. "Ik een vieze oude
man? Ik heb de Aziatische liefde
leren kennen, en dat is iets fan
tastisch."
JY Melanie Griffith wist niet hoe
snel ze naar de plastische chirurg
moest hollen om de rimpels rond
haar ogen weg te laten halen. Tij
dens opnamen van haar nieuwste
film 'Shining Through' moesten
enkele close-ups over, omdat de
kraaiepootjes van Griffith te dui
delijk in beeld waren. Dat zat de
actrice niet lekker.
kinderen over bijvoorbeeld hun
konijntjes. Ouders die lid zijn
van Natuurmonumenten kun
nen, onder meer door naar
'Groentjes' te kijken, vaststellen
wat er met hun contributiegeld
gebeurt. Ze zien dan dat we niet
alleen terreinen beheren, maar
kinderen ook het nodige over
natuur en milieu bijbrengen."
„We hadden vorig jaar een
aanzienlijke ledenaanwas. Dat
we in een jaar tijd van 300.000
naar 620.000 leden zijn geste
gen, ik ben ervan overtuigd dat
'Groentjes' daaraan behoorlijk
heeft bijgedragen. Kinderen
worden door die serie duidelijk
gestimuleerd om zich intensie
ver met de natuur te bemoeien.
Dat valt ook te merken aan de
hoeveelheid aanvragen voor
filmpjes die wij van scholen
krijgen."
Zenderindeling
Maar er zit een adder onder het
gras. Naar het zich laat aanzien
haalt 'Groentjes' de volgende
lente niet. Hoewel eindredactri
ce Sannette Naeyé van niets
zegt te weten („Van wie is die
informatie afkomstig? Ik weet
van niks, ik kan hierover niks
zeggen") schijnt bij de VARA in
tern de beslissing te zijn geno
men de natuur- en milieuserie
voor de jeugd niet meer in pro
duktie te nemen.
Over het waarom van dat be
sluit geeft VARA-woordvoerder
Thomas Notermans amper op
heldering. Gemeenplaatsen
volop, checken ho maar. „Ik
kan het niet met honderd pro
cent zekerheid zeggen, maar
omdat de VARA na 1 oktober in
het kader van de nieuwe zen
derindeling waarschijnlijk naar
Nederland 3 verhuist, zou het
kunnen dat 'Groentjes' ver
dwijnt. De eerste berichten wij
zen erop dat er 's middags heel
weinig zendtijd overblijft." San-
nette Naeyé: „De kinderpro
gramma's komen onder druk te
staan, al is het niet zo dat alle
jeugdprogramma's bij. de VARA
verdwijnen."
Voor Ellen Wilmink en Bies
van Ede staat het vast dat
'Groentjes' geen langer leven is
beschoren. „Natuurlijk betreur
ik dat", zegt Ellen Wilmink. „Ik
heb de indruk dat jeugdpro
gramma's de sluitpost op de be
groting zijn."
„Bij de VARA vinden ze het
programma niet hilarisch ge
noeg, het zou allemaal te intel
lectueel zijn", vat Bies van Ede
de kritiek samen. „Persoonlijk
had ik er geen moeite mee ge
had als er meer bananeschillen,
meer visuele grappen in waren
verwerkt. Maar ik heb nooit iets
gehoord van de VARA. Mij is
nooit ter ore gekomen wat ze
ervan vonden. Alles is via via ge
gaan, alleen mijn honorarium is
rechtstreeks naar mijn rekening
overgemaakt."
Als het aan Menno Loohuizen
van Natuurmonumenten ligt,
komt er wei een vervolg op
'Groentjes'. Hij wil niet al te
dramatisch doen, maar als
'Groentjes' ophoudt te bestaan,
sterft volgens hem de natuur
ook een beetje. „Wekelijks voe
ren wij overleg met de VARA.
Van onze kant zal er zeker op
worden aangedrongen om door
te gaan met het programma.
Mocht het bij de VARA niet luk
ken, misschien dat we het dan
bij een andere omroep gaan
proberen. Want het is meer dan
zinvol om kinderen dichterbij
de natuur te brengen."
Jeny Hall
Radio 3 wordt
horizontale
popzender
HILVERSUM •GPD
De popzender Radio 3 wordt
met ingang van 1 oktober
als de nieuwe zenderindeling
van start gaat horizontaal
geprogrammeerd. Dat bete
kent dat de omroepen elke
dag op vaste tijden uitzen
den.
Van maandag tot en met
vrijdag begint de AVRO op
Radio 3 van 06.00 tot 08.00
uur. Daarna neemt de KRO
de zender voor twee uur
over. Van 10.00 tot 12.00 uur
volgt de NCRV, daarna drie
uur lang de VARA. Aan het
eind van de middag krijgen
respectievelijk de AVRO,
KRO, en Veronica ieder nog
een uur. De NOS-avondspits
blijft dagelijks tussen 18.00
en 19.00 uur te beluisteren.
Martijn Lindenberg: „Sport wordt commercieel steeds belangrijker. Die commercie stelt eisen e
past."
AMSTERDAM ANNEMIEK HUYERMAN
O p zulke avonden is
alleen de punt van
de luie stoel bezet
en is het stil op straat. Uit een
enkel café waaien flarden ge
juich of klinken kreten van te
leurstelling. Dan wordt er hard
op en intens meegeleefd met
'onze jongens', met wie we sa
men Europa aankunnen. De
kijkcijfers stijgen tijdens die
uren tot duizelingwekkende
hoogten. Kortom, sport op de
buis in huis- en gelagkamer.
„Van dit soort wedstrijden
met zoveel atmosfeer durf je al
leen te dromen. Dat is een
prachtige ambiance om iri te
werken." Martijn Lindenberg
kijkt even terug op de UEFA-
Cup-wedstrijd Ajax-Torino. In
de aftiteling van vele belangrijke
sportevenementen op televisie
staat onder het kopje 'regie' zijn
naam vermeld. In een hoek van
zijn werkkamer op het NOS-
complex vertoont het televisie
scherm geluidloos het Italiaans-
Nederlandse treffen nog eens
via Eurosport.
„Iedereen doet het anders",
legt Lindenberg de verschillen
de manieren van aanpak uit. „Je
kunt duidelijk zien uit welke
hoek een wedstrijdverslag komt.
De Spanjaarden, Italianen en
Fransen sloven zich uit om in
elke hoek van het veld een ca
mera te hebben, zodat ze alles
wat beweegt kunnen tonen.
Hoe drukker, hoe mooier."
„De tendens in Engeland,
Duitsland en Nederland is wat
rustiger. Ik denk dat wij iets
meer respect hebben voor de
wedstrijd zelf. We proberen bij
een evenement als dit met ze
ven of acht camera's het voetbal
intact te laten en tóch die ac
centen te leggen en herhalingen
te geven die zinvol en nuttig
zijn."
Klapstoel
De controle over zo veel came
ra's maakt van de regisseur
gauw een almachtige toeschou
wer. Daar kleven gevaren aan,
vindt Lindenberg. „Ik kijk kri
tisch naar mijn eigen werk. Van
zo'n wedstrijd is veel drama te
maken, maar daar moet je mee
uitkijken. Daarin de juiste keu
zes te maken is een kwestie van
veel doen en ook van gevoel. Bij
Ajax-Torino betrapte ik mezelf
erop. dat ik moest oppassen om
me niet te veel te laten leiden
door die prachtige kunstenma
ker Mondonico, de Italiaanse
trainer. Die man heeft negentig
minuten lang stof gegeven om
elke minuut in beeld te ko
men."
.Alles wat hij deed, zijn kij
ken, lopen, zijn hele doen en la
ten. Torino kreeg geen penalty,
vervolgens hief Mondonico een
klapstoel boven zijn hoofd. Dat
zijn momenten dat je de dra
matiek naar het randgebeuren
kunt leggen, maar je moet niet
doorslaan. Dus je niet laten op
jagen door steeds bij de Italiaan
te blijven of Van Gaal te tonen,
die veel zit te schrijven."
Martijn Lindenberg mag dan
een rustig tempo in beeldweer
gave nastreven, hij praat snel en
gedecideerd. Zeker wanneer het
gesprek komt op de rolj
meer naar links of naar rechts,
want dan zouden de man ach
ter de tafel en de trainer niets,
meer kunnen zien. Er heerst
strikt verbód op het tijdens
krijgt meer aandacht
zenduren en wordt commer
cieel steeds belangrijker. Die
commercie stelt dan ook zijn ei
sen en de verslaggeving moet
daaraan worden aangepast."
Bij Ajax-Torino moesten Lin
denberg
met
ort. „Sport de wedstrijd verplaatsen van
wat voor spullen dan ook. Je
moet blijven waar je bent. Na
afloop mag je met slechts één
vaste en één handcamera het
veld op."
De regisseur wijst naar het
scherm op het moment dat Pet
zijn medewerkers tersson zeer ongelukkig ten val
mera's aan de ene komt. Een horde fotografen
kant opereren. Een Italiaanse ontneemt onmiddellijk elk zicht
ploeg stond
de andere zijde
van het stadion.
„Dat heeft te
maken met de
reclame-ring
rondom het
veld. De voor
deze gelegen
heid Italiaanse
reclame aan
mijn kant levert honderddui
zenden guldens op,
kan ik niet in beeld n
staan we daar met twee repor
tagewagens naast elkaar."
„Dat wordt de toekomst van
veel grote internationale sport
evenementen. De uitzendrech
ten worden zo hoog, dat ze al
leen nog maar kunnen worden
gedekt met geld van sponsoring
of bordreclame. Dus, om een
nog groter pakket geld op te ha
len, staan er ook camera's aan
de andere kant."
Toen onlangs Ajax van de
UEFA een boete kreeg wegens
organisatie foute
'Je kunt met je
camera tegenwoordig
niet meer naar links
of naar rechts'
1 op wat i
beurt. „Waar
blijf ik dan
met mijn
twee came
raatjes? De
televisie telt
600.000 tot
700.000 gul-
den aan
rechten voor
een wedstrijd als deze neer. Die
fotografen betalen 0,0 en lopen
Dus overal in het rond. Maar ik denk
niet dat dèèir een UEFA-rapport
over komt."
Alleskunner
In 1962 stapte Martijn Linden
berg als jochie van zestien tele
visieland binnen. Als studio
hulpje mocht hij die eerste tijd
met kabels slepen, waarna hij
doorgroeide tot cameraman. Na
twee jaar free lancen o.a. voor
de AVRO, trad hij in 1969 in
dienst bij Studio Sport.
Een medewerker typeert hem
i alleskunner. Lindenberg
opstelling, schreef Lindenberg zelf hééft naast voetbal lichte
Ajax het verweerschrift, voorkeur voor schaatsen en
wielrennen. Zijn verslaggeving
van de wielersport tijdens de
Olympische Spelen van 1984 in
Los Angeles leverde hem een
Emmy Award op, de hoogste
Amerikaanse onderscheiding op
televisiegebied. Voor de komen
de tijd staat de EK voetbal in
Zweden gepland, gevolgd door
de Olympische Zomerspelen in
Barcelona. Daar zal hij voor de
„In het rapport stond dat er vier
camera's op het veld stonden,
maar het waren er twee. Het is
een voorbeeld van hoe ons werk
aan banden wordt gelegd. Die
hele reglementering ontneemt
ons de vrijheid in het werk."
„Ik heb er respect voor dat
zaken enigszins geordend moe
ten verlopen. Maar je kunt te
genwoordig met je camera niet
Spanjaarden de beeldregie van
het wielrennen, de beide mara
thons en het snelwandelen ver
zorgen.
„Snelwandelen is een prachti
ge, televisiegenieke sport, waar
in ontzettend grote prestaties
worden geleverd. Vijftig kilome
ter snelwandelen is meer dan
drieëneenhalf uur koers. Na een
uur krijgen de sporters door in
spanning geweldig mooie ge
zichten. Plus het feit dat het
wedstrijdelement bij snelwan
delen is dat de deelnemers
nooit met beide voeten van de
grond mogen zijn. Daar krijgen
ze een penalty voor. Maar als je
met lage camera's op motoren
achter hen zit, blijkt dat de
meesten in overtreding zijn.
Dus dat moet je niet te veel la
ten zien."
Lindenberg houdt zijn ogen
open voor ander televisiewerk
en nieuwe technologie. „Vaak
zie je dingen in programma's
die je zelf ook zou kunen toe
passen, bijvoorbeeld een nieu
we invalshoek bij het in beeld
brengen van iets of een nieuw
technisch snufje..Denk aan de
Sky Cam, een aan een hoge
kraan bevestigde camera. Tij
dens het benefietconcert voor
de overleden Queen-zanger
Freddy Mercury zag je er twee
over het publiek vegen."
„Die beweegbare came
rakraan heeft door een dergelij
ke aanpak zijn intree in de
sportcoverage gemaakt. Twee
jaar geleden hebben we tijdens
de WK Cyclecross twee van dat
soort kranen gebruikt op een
trap, zodat de camera's met de
renners de trap opliepen. Ver
volgens lieten wij bij een sterke
afdaling de camera weer naar
beneden zeilen."
„Andersom werken wij vaak
met extreern lage camerastand
punten, wat je later terugziet in
andere programma's. Je moet
dus niet voortdurend je spor-
toogkleppen ophouden, maar
blijven volgen wat er in de rest
van de televisiewereld gebeurt."
STRIPS
BOLLEBOOM
V
