'Van je mond een Domkerk maken'
Een hartstochtelijk
pleidooi voor fantasie
OEIBDDI
Cultuur&Kunst
Steriele perfectie in
concert Madrigalesco
Zoeterwoude Jazz minder druk
Hoe de dood van dierbaren slijt
'Vrouwtje, vrouwtje! Kom bij mij'
tAAANDAG 18 MEI 1992
9
KtDACT-E CEES VAN HOORE ANNEW EKRUYGRO* c'-l'
Lunchconcert Willeke Krapels
leiden Pianiste Willeke Krapels geeft donderdag 21 mei een
lunchconcert in de K&0-Kapelzaal, Oude Vest 45. Krapels speelt
werken van Dubussy. Beethoven, Mozart, Chopin en Pijper. Het
(concert begint om 12.45 uur.
Hoogtepunten uit de opera
leipen Het Residentie Orkest geeft vrijdag 22 mei het laatste
concert uit de K&O meesterserie. Op het programma staan
hoogtepunten uit opera's als Prins Igor van Borodin, Tosca en
La Bohème van Puccini, en Aida en La Traviata van Verdi. Het
orkest staat onder leiding van de Duitse dirigent Dieter Ross-
iberg. Medewerking verlenen de klarinettist Ab Vos en de Ar-
imeense tenor Gegam Grigorian. Het concert begint om 20.15
Gratis bus naar Danstheater
den haag Tijdens het dansprogramma van het Hollandfestival
wordt gevierd dat Hans van Manen 35 jaar choreograaf is. Het
Nederlands Dans Theater brengt een speciaal Van Manenpro
gramma, dat naast een wereldpremière, drie recente werken
Hans van Manen omvat. Op zaterdag 6 juni organiseert K&O
ieen bezoek aan deze voorstelling. Met gratis vervoer per bus.
Opgeven: tel. 141141.
NZH Stripprijs voor Windig/De Jong
haarlem 'De groote Dick Bosch Almanak', een stripboek van
René Windig en Eddy de Jong is bekroond met de NZH strip-
prijs. De prijsuitreiking had zaterdagavond plaats tijdens de
stripdagen in Haarlem. De makers van het winnende stripalbum
krijgen een geldbedrag van 5000 gulden. Het is de eerste keer
dat de Noord-Zuidhollandse Vervoersmaatschappij (NZH) een
stripprijs uitlooft. Het album was samen met twee andere strip-
werken genomineerd voor de prijs. Dat waren 'Ton Carbon 1: In
goed gezelschap' van het duo Luc Cromheecke en Laurent Let-
zer en het album 'Moesashi' van Bert van der Meij.
Noordwijkse operettevereniging Mozaiek bestaat 25 jaar
recensie udy van der spek
/meert van het Kamerorkest MadrigaJes-
c onder leiding van Henk Briër, met me-
lewerkmg van Quirine Viersen (cello) en
iaskia Viersen (viool). Gehoord 16 mei in
de Stadsgehoorzaal te Leiden.
,Eén ding zal ik nooit inleveren,
;n dat is kwaliteit; orkesten die
llleen maar sociaal leuk zijn
cunnen mij niet boeien". En
tempo en frasering zijn veel
neer dan de dynamiek essen-
ieel en fouten hierbij kunnen
lodelijk zijn". Ziehier enige uit-
ipraken van Henk Briër vorige
veek in deze krant.
En inderdaad, timing, tempo
|n frasering waren uiterst cor-
lect, in het concert rondom Mo-
jart zaterdagavond in de Stads
gehoorzaal. Niets op deze facet-
jen aan te merken: nóch in de
lymfonie nr 64 van Haydn, ge
schreven in zijn eerste periode
waarin hij toch ook door de
Sturm und Drang beweging be
ïnvloed werd, nóch in de symfo
nie KV 182 van Moz^rt, gecom
poneerd (1773) in zijn over
gangstijd van „decoratief naar
expressief, van uiterlijkheid
naar innerlijk, van louter cere
monieel tot spirituele bekente
nis" (citaat A. Einstein): kwali
teit werd niet ingeleverd.
Maar gecombineerd met
flriërs tweede leus „orkesten die
alleen sociaal leuk zijn kunnen
mij niet boeien" lag er toch één
minpunt regelmatig op de loer:
dat van de steriliteit Door per
fectie op vele fronten miste ik
soms pit, 'ware' speelvreugde,
elan, laat ik zeggen frivoliteit.
Voor de tweede keer in zijn operette-carrière speelt tenor
Frans de Lincel de macaronikok Pappadoca in 'Eine
Nacht in Venedig' (een nacht in Venetië). In 1978 voerde
zijn operettevereniging Mozaiek de bekende operette
van Strauss eveneens op en ook toen was hij de macaro
nikok. Een betere manier om een jubileum te vieren is er
niet, vindt hij. Want Mozaiek bestaat op 16 mei 25 jaar en
samen met de dames Van Rhijn en Van Graas is Frans de
Lincel er vanaf het prille begin bij.
opgericht. Er werd gerepeteerd
in een zaal van psychiatrisch
centrum Bavo. Dat was handig,
want de verpleegsters die er
werkten, wilden ook wel eens
iets anders doen, en die deden
dan mee. Het enige nadeel was,
dat de Bavo een beetje uit de
buurt lag. „We gingen er altijd
liftend naar toe, maar soms
scheurde een automobilist kei
hard weg zodra hij hoorde dat
we naar de 'inrichting' moesten.
Maar verder hadden we er een
erg leuke tijd", zegt de tenor en
hij lacht nog eens smakelijk.
In die begintijd moesten de
leden van Mozaiek goed kun
nen improviseren. Frans de Lin
cel herinnert zich een speciaal
geval. „Het eerste bedrijf van
die musicalachtige operette die
we toen deden, speelde zich af
in een wildwest café. Er hoorde
een enorm grote bar bij. Die
timmerden we vlak voor de ge
nerale op het toneel in elkaar.
Maar de bar bleek zo degelijk in
elkaar te zitten, dat hij te zwaar
was om 'm van het podium af te
krijgen. Hij moest tussen het
eerste en tweede bedrijf in stuk
marjolein van rotterdam
Het enthousiasme is er in die 25
jaar niet minder op geworden.
Als ze over de operette praten,
worden Frans de Lincel en Nel
van Graas nog altijd bijna ly
risch: „Het is zo vrolijk, operet
te. Heel anders dan opera. In de
opera gaat er altijd wel eentje
dood, dat komt bij de operette
niet voor. Operette is om te la
chen. Het is spektakel. Het is
daarom voor het publiek veel
leuker, er gebeurt tenminste
wat. En, o, die muziek. Vooral
dat Weense, hè, dat is zalig",
zegt sopraan Van Graas.
„De verhaaltjes zijn ook heel
anders dan bij de opera", vindt
Frans de Lincel, „Operette is ro
mantisch. Het gaat altijd over
de liefde en allerlei intriges daar
om heen. Dat zie je in de Ween
se operettes, die wij heel veel
doen, maar nog meer in de
Franse. Die zijn nog wat pikan
ter, zal ik maar zeggen. Enig
vind ik dat".
Mozaiek (Met Orkest Zingen
Allen In Een Koor) werd in 1967
Frans de Lincel samen met de dames Van Rhijn (rechts) en Van Graas: „In de opera gaat er altijd eentje dood,
dat komt bij de operette niet voor. Operette is om te lachen." foto NEweou.1. Man
ken worden gezaagd. Voordat
het tweede bedrijf kon begin
nen, waren we vijf kwartier ver
der."
„Het ergste was dat we voor
die generale, bij wijze van expe
riment, kaartjes hadden ver
kocht. Bejaarden en zo moch
ten er voor weinig geld bij zijn.
Maar de bejaarden hebben
geen van allen meer dan het
Even kwam 'het' om de hoek
kijken bij het Allegro assai in
Mozart's Divertimento in Bes
gr., een stuk bij uitstek geschikt
voor ontspanning en vermaak.
Misschien zou een dosis 'soci
aal leuk' wel eens kunnen hel
pen naast kwaliteit.
Carl Ph. E. Bach was zelf een
clavecimbalist. Honderden kla
vierwerken schreef hij en 52 kla
vierconcerten en hij begaf zich
graag op het pedagogisch ter
rein. Zijn celloconcert in A gr. M
getuigt echter niet van groot in
levingsvermogen voor dit in
strument, hij schreef de partij
'op het banale af (citaat Quirine
Viersen). Desondanks speelde
Viersen dit werk uiterst gecon
centreerd, robuust met een
krachtige streek, slechts in het
Largo de gevoelige lijn verbre
dend en verdiepend, zo eigen
aan de 'empfindsame Stil' van
C. Ph. E.'s tijd.
Eén van Mozart's beste viool
concerten, dat in A gr (1775),
'blies' Saskia Viersen een oor
spronkelijk muzikaal leven in.
Het dynamische thema in het
Allegro aperto, dat voortdurend
verandering ondergaat weer
klonk met steeds meer expres
sie en zeggingskracht. Haar
subtiele bewegingen tijdens het
Rondeau vormden één geheel
met haar melodieuze, galante
en virtuoze spel, waar Madriga
lesco zich schijnbaar moeite
loos bij aansloot. Opvallend wa
ren de perfecte inzetten na Vier-
sen's drie cadenzen, exact ge
timed door concertmeester
Henny Briër-Ravesteijn.
zoeterwoude Snel rijzende ster in de muziekwereld: Ellen Strang. Hier bezig aan een optreden tijdens het
jazzfestival van Zoeterwoude. Ze mocht haar vocale en muzikale kwaliteiten bewijzen in de kleine zaal
(waar ook The Little Steamband optrad) van de Klaverhal, die zaterdagavond vooral diende als rustpuntje.
In de grote zaal van de plaatselijke sporthal barstte intussen het geluid los van de Willick Square Band, de
Frits Landesbergen Big Band en van boogie-specialist Jaap Dekker. Die laatste had saxofonist Boris van
der Lek en zangeres Daisy Bell meegenomen, tot verrassing van organisatie en publiek. Er kwamen 350
betalende bezoekers af op Zoeterwoude Jazz, waarmee het evenement net niet geheel uit de kosten
kwam. foto lofk zuiderduyn
Caissière gehuldigd tijdens voorstelling Spijkerman
theater
recensie wunand zeilstra
Afslag Dokkum, cabaretprogramma van
Dubbel Dwars met Jack Spijkerman,
Ane van der Wulp en Joop van Dijk Ge
zien: 16/5, schouwburg. Leiden
Diepzinnige verhandelingen
)ver de relaties tussen fictie en
eiten vullen vele boekenplan-
cen in vele bibliotheken. Met
iet boeiende spanningsveld
liertussen houdt Jack Spijker
man zich in zijn nieuwe .pro
gramma bezig. Ook al stelt hij
iet allemaal veel extremer,
.Wanneer hij 'waarheid' en 'leu
gen' tegenover elkaar zet.
Als ware barricaden-cabare
tier heeft hij in het verleden de
fiodige leugenachtigheden in
politiek en samenleving aan de
kaak willen stellen. Omwille van
de helderheid van zijn bood
schap en in zekere zin ook om
wille van de grap moest hij dan
•Wel eens versimpelen,
i Nu er echter door ontwikke
lingen van de laatste jaren de
siodige zekerheden zijn wegge
vallen. voelde Spijkerrpan ken-
Tielijk de behoefte om iets meer
(nuancering in zijn nieuwe pro-
jgramma op te nemen. Vandaar
nu de expliciete boodschap dat
er niet één maar méér 1
den zijn, hetgeen uitmondt
de fantasie. En
zijn we op het terrein waar fei
ten en fictie de meest wonderlij
ke combinaties aangaan.
Het is een niet onbelangrijke
verschuiving in het werk van
Spijkerman. Wat blijft, is zijn
grofgebekte rebelsheid waar
mee hij voor fantasie als wapen
tegen burgerlijke braafheid en
maatschappelijk conformisme
pleit. Het principiële wantrou
wen ten aanzien van alle moge
lijke gezagsdragers is evenzeer
gebleven. En dat het vertellen
van fantasierijke verhalen door
de gezagsgetrouwen allesbehal
ve als ongevaarlijk wordt be
schouwd. benadrukt de ontkno
ping van het programma dat
wederom als een vertelling met
tal van terzijdes is opgebouwd.
Wie te veel fantaseert, wordt let
terlijk een kopje kleiner ge
maakt.
Tegenover het stevige, soms
zelfs iets overmoedige taalge
bruik van 'Afslag Dokkum' staat
de ingetogenheid van de lied
teksten met de vaste, herkenba
re begeleiding van Arie van der
Wulp en Joop van Dijk. Zo vult
bijvoorbeeld een gevoelig lied
een harde grap over de vroegtij
dige dood van jeugdvriendinne
tje Joke aan. Vooral na de pauze
zijn er nog een paar van die
persoonlijk getinte terzijdes die
- al dan niet met een liedtekst
afgerond - aanspreken.
Dat cabaretier Jack Spijker
man tijdens zijn voorstelling
van afgelopen zaterdagavond
het vijfentwintigjarige jubileum
van Leidse schouwburg-caissiè
re Corrie Bennekers niet onge
merkt voorbij zou laten gaan,
lag voor de hand. Toch kwam
het moment waarop zij op het
podium mocht, of liever gezegd:
moest komen, nog vrij onver
wacht. Midden in zijn verhaal
bood Spijkerman het publiek de
mogelijkheid om suggesties te
roepen, wat een zendeling anno
754 mee op reis zou moeten ne
men. Dat hoorde nog bij de
show. Toen echter uiteindelijk
het meenemen van cd's van
Cliff Richard werd geopperd,
was doorgestoken kaart duide
lijk. De muziek van het toepas
selijke 'Congratulations' werd
ingezet, en de jubilaresse werd
massaal toegezongen.
Na afloop van de voorstelling
ontving Corrie Bennekers uit
handen van wethouder Hans
De la Mar. die zijn collega-wet
houder Koek en burgemeester
Goekoop verving, de zilveren
speld van de gemeente Leiden.
Omdat haar hartewens, een
concert van Cliff Richard in de
schouwburg, niet in vervulling
eerste bedrijf gezien. Ze zijn al
lemaal tijdens het gezaag ver
trokken."
'Rampen'
Een paar keer was Fet bijna af
gelopen met Mozaiek. Financië
le problemen, een dirigent die
opstapte, een zaal die werd af
gebroken en andere rampen be
dreigden het voortbestaan van
het gezelschap. De redding was
de komst van dirigent Cees Bor
ger. Die zorgde ook voor een
aanmerkelijke kwaliteitsverbe
tering, onder meer door zijn
sterren aan het studeren te zet
ten. Wat die sterren niet altijd
zeer op prijs stellen, trouwens.
„Je moet gekke bekken staan
trekken en er tegen kunnen dat
kinderen uit de buurt je na
doen. Maar voor een goede
techniek moet je nu eenmaal
veel oefenen. Ie moet het léren
om van je mond een Domkerk
te maken. Anders resoneert het
gewoon niet legt De lincel
uit.
Ook spanning hoon bij ope
rette. Zeker in de weken vlak
voor een uitvoering, stijgt die
voelbaar. En tijdens het optre
den zijn de zenuwen nauwelijks
meer in bedwang te houden.
Voor zowel Frans de Lincel als
Nel van Graas was het soms bij
na aanleiding om ermee op te
houden. „In het begin durfde ik
niet eens naar het publiek te kij
ken", zegt De Lincel. „Ik bestu
deerde het plafond. Soms dacht
ik echt: waar doe ik het allemaal
voor? Dan wilde ik er eigenlijk
mee stoppen."
Dat had Nel van Graas ook.
maar toch hielden ze het allebei
25 jaar vol. Want operette is ver
slavend. „Steeds als ik er aan
dacht om te stoppen, werd ik er
als het ware weer naar toe ge
trokken". zegt de sopraan. „En
ik word er altijd weer fris van.
Soms ben ik doodmoe als ik
naar de repetitie ga en wil ik ei
genlijk liever thuisblijven. Maar
als ik er dan eenmaal ben. krijg
ik een heel ander gevoel."
Op 12 juni houdt Mozaiek
ci-n Wit'rise avond in 'De Rank'
in Noordwijk. In november
voert de vereniging de jubile
um-operette 'Eine Nacht in Ve
nedig' op in Tripodia' in Kat
wijk.
Indrukwekkende voorstelling van FACT
recensie conny van der zande
Philip doof FACT, tekst en regie f mst Bra-
ches Spel o.i Herman Egberv Tjeerd
Als een dierbare overlijdt, lijkt
de wereld even stil te staan. De
ze stilstand is van korte duur
omdat het leven gewoon door
gaat. In de nieuwe produktie
van Ernst Braches zien we in
negen korte scenes hoe de dood
van Philip, een 22-jarige stu
dent, het leven van verschillen
de mensen die hem gekend
hebben beinvloedt. In dé begin
scènes zijn de herinneringen
nog vers. later komt de dood
van Philip nog slechts toevallig
ter sprake. Zo zien we onder an -
dere zijn moeder die alles wil
weten over het ongeluk van
haar zoon, we zien de voorbe
reidingen op de begrafenis en
we zien hoe zijn vrienden ver
der leven.
Het decor wordt gevormd
door rekken met kleren waar
van de functie voor mij een
raadsel blijft. Braches heeft iets
met lelijk meubilair uit de jaren
70 en ook in deze voorstelling
kon een bruin-oranje beklede
buisstoel niet ontbreken. Het
sobere spel vormt de sterke
kant van deze voorstelling. De
ene keer dat het tot een flinke
uitbarsting komt, als de huisge
noten van Philip ruzie maken,
valt ook echt uit de toon.
Indrukwekkend is de scene
waarin de vriend van Philip als
stagiair aan een klas vol pubers
geschiedenisles geeft. De leer
lingen kunnen maar niet op
houden over hun vakantie. De
stagiair wordt woedend en ver
telt hen over zijn vakantie, de
vakantie waarin hij Philip ver
loor. Maar Philip zal nooit in de
geschiedenisboekjes komen,
Philip wordt vergeten. Mensen
als Adolf Hitler, die blijven in de
herinnering, over zulke figuren
moet hij lesgeven. En hiermee
bekritiseert hij het dagelijks be
staan. waarin geen plaats lijkt te
zijn voor de dood van een 22-ja-
nge student.
Ook de scene waarin een de
menterende oude vrouw niet
meer weet of haar man nu wel
of niet leeft, blijft na de voor
stelling nog in je gedachten.
Haar verhaal heeft niets meer
met de dood van Philip te ma
ken, in een helder moment
weet ze dat hij op het kerkhof
ligt waar ook haar man is begra-
Toch valt er nog veel te la
chen in dit stuk van Braches. le
der spoor van goedkoop senti
ment wordt op tijd onderuit ge
haald door relativerende op
merkingen. Het enige punt van
kritiek betreft de langdradigheid
van sommige scenes. Vaak is de
aanloop net iets te lang waar
door de aandacht van de toe-
sc houwer verslapt I n dat is
jammer want deze voorstelling
is verder in alle opzichten de
moeite waard.
Heerlijk lente-concert in Leidse Hortus
muziek
recensie wilfred simons
Concert Eerste concert in een wene van
vier Flora Concerten 'm ogni elemento'
met het Leiderdorps Kamerioor onder
leiding van Wim van Meeuwen dirigent
Met medewerking van Marjan Buit', pia
no Werken van onder meer C Monte
verdi, P Hindermth, H Strategy F
1 14 juni in de F
De zonnestralen speelden gis
teren tikkertje met elkaar op de
gazons van de Hortus Botani
cus en knipoogden tegen de
golfjes in de Witte Singel. Vo
gels zongen hoog in de bomen
net eeuwige liedje „Vrouwtje!
Vrouwtje! Kom bij mij!"
Kortom de hele natuur werkte
er aan mee om van dit eerste
concert in een serie van vier In
de Orangerie van de leidse
Hortus Botanicus een succes te
maken. Dat was ook niet meer
dan terecht, want juist de na
tuur stond in dit concert uit
bundig centraal.
In de loop der eeuwen heb
ben veel componisten koor
stukken geschreven over de
natuur en over natuurbeleving.
Op de achtergrond spelen na
tuurlijk ook heel andere the
ma's mee, zoals de (trouwelo
ze) liefde, de dood (denk aan
het begrip 'zwanezang') en
vooral het zielsgeluk dat men
door het aanschouwen van de
schoonheid van de natuur kan
verwerven. Over het algemeen
zijn het vrolijke en levenslusti
ge liederen. Wie van het heer
lijke weer de afgelopen dagen
nog geen optimistische kijk op
het bestaan had gekregen,
moest zich na de driedubbele
uitwerking van concert. Hortus
en zonneschijn dus onvoor
waardelijk voor de lente ge
wonnen geven.
Het Leiderdorps Kamerkoor
zong uit dit uitgebreide reper
toire een aantal naar plaats en
tijd zeer uiteenlopende stuk
ken. waarbij voorail planten en
dieren centraal stonden. De
idyllische lokatie van het con-
t ert drm g ongctwi|frld bij tot
de goede prestaties van het Ka
merkoor, want een wanklank
werd nauwelijks gehoord. Al
leen in Dc Waterlelie van Her
man Strategier zochten dc bas
sen wanhopig naar de juiste
toon.
Het Kamerkoor beheerst vele
stijlen. Met de meerstemmige
Italiaanse koorzang van C.
Monteverdi en met dc Engelse
madrigalen van O. Gibbon en
Th. Morlcy had het koor geen
moeite en ook met de romanti
sche klanken van I Schubert
en I Brahms |m eh dh hoor affl
niteit. Zelfs dc transparante
koorklank die in Un Cygne van
P. Hindemith wordt vereist,
bracht het koor magistraal
voor het voetlicht.
Jammer was alleen dat voor
de pauze iedere vijf seconden
een soort pomp in de Orange
rie haast dierlijke geluiden pro
duceerde. Mijn buurvrouw
dacht aan een amechtig
nijlpaard, een andere luisteraar
aan een in doodsnood verke
rende olifant Wat het ook was.
na de pauze was het akelige
apparaat gelukkig afgezet.
kon gaan. hadden een paar col
lega's voor een komisch alter
natief in de vorm van een ClifT
The Young Ones-act gezorgd.
Zelden heeft er op de planken
van de schouwburg zo'n gek
stel play-backers gestaan.
Cursus Bedrijfsadministratie
Let op:"er kom» een erkende speciolis» noor leiden.
Sterker nog: dé grootste specialist komt nu eindelijk
noor de Sleutelstod.
Bel voor gratis info BKB, PDB. MBA. SPD en PDL: 071 - 15 34 24.
TUUT PRAEHEP
Jack Spijkerman: niet één, maar meer waarheden.
foto jofus
