Kantwerk gevat in plexiglas
Leven en wonen
Over drijvertjes,
onderduikers en
modderkruipers
Shadingin tapijt vervelend probleem
Herpes 2
DINSDAG 12 MEI 1992
21
TUIN
Nu het water in de vijver op temperatuur be
gint te komen, wordt het tijd voor water
planten. Eerst maar eens de moeilijke soort:
de planten die met hun wortels graag in aarde staan
zoals bij voorbeeld de waterlelie (Nympha).
Deze planten zetten we in een mand van plastic of in
een plastic emmer waarin flink wat gaten zijn gemaakt,
zodat het water en de lucht kunnen circuleren. Onderin
gaat een steen ter verzwaring, dan goede grond, zonder
niet vergaan organisch materiaal en bovenop een laagje
zand. Nu is het de kunst de planten langzaam te water
te laten, zonder dat er te veel zand verdwijnt en zonder
de plant te laten schrikken van het koude water. Laat
hem elke dag een beetje dieper zakken totdat de mand
op de bodem van de vijver staat, dan is succes verze
kerd.
Naast deze echte waterplanten moeten we zeer zeker
ook een aantal ondergedoken waterplanten in de vijver
doen. Deze zijn onmisbaar voor het zo nodige biolo
gisch evenwicht, iets simpeler ter voorkoming van al-
gengroei.
Een hele goede en harde groeier is de waterpest (Elo-
dea), een sierlijk plantje dat zich snel vermenigvuldigt
en op den duur in toom gehouden moet worden. Je
gooit het gewoon in de vijver en het redt zichzelf wel.
De ondergedoken planten nemen koolzuur (dat onder
andere ook door vissen wordt afgescheiden) op en
scheiden zuurstof af. Ideaal dus voor de vijver. Verder
zijn ze belangrijke voedselconcurrenten van de ge
vreesde draadalgen die een vijver volkomen kunnen
verstoren.
Naast deze onderwatergroeiers zijn er ook nog de zoge
naamde drijvers. Wonderlijke plantjes die bovenop het
water blijven drijven en met piepkleine wortels vol
doende voedsel uit het water kunnen opnemen. Ze zijn
leuk om te zien, denk maar eens aan de op een minia
tuur waterlelie lijkende kikkerbeet (Hydrocharis). Ze
hebben als nadeel dat ze zich soms erg snel vermenig
vuldigen als ze het naar hun zin hebben en dan een te
groot deel van het vijveroppervlak afdekken. Gevreesd
in deze is het drijvertje dat luistert naar de naam een
dekroos (Lemma). Dus geregeld controleren en als er te
veel zijn op de composthoop er mee. Daar vormen ze
prima nieuwe mest.
Voor alle waterplanten geldt dat ze van zon, op z'n
minst halfschaduw houden en van water met een Ph
van 6.
Elke aquariumhouder kan deze Ph voor u meten. Er
zijn simpele dingen (onder meer gekleurd papier dat
van kleur verandert) in de handel om te weten of het
water zuur is (Ph minder dan 6) of basisch (Ph meer
dan 6).
Als je een blok turf in een gaas, in de vijver hangt, wordt
het water zuurder (Ph lager), met een schep landbouw-
kalk minder zuur (Ph hoger).
Verder lijkt het zinvol om over vissen te denken. Niet te
veel, een tot twee per 100 liter vijverinhoud. Vissen zor
gen mede voor een biologisch evenwicht en zorgen er
bij voorbeeld voor dat muggelarven geen kans krijgen.
In een gezonde vijver is het niet nodig om ze bij te voe-
Leuk te weten: hoe groter de vijver des te forser worden
de vissen. Zg schijnen min of meer automatisch hun
groei aan te passen aan de omgeving. Kom daar eens
om bij mensen.
LEZERSVRAAG
Mag ik de verdorde bloemen van de tuinhortensia af
knippen in het voorjaar? Dat vraagt W. BAKKER UIT
ZANDVOORT.
De beste tijd om oude bloemen af te knippen is vanaf
eind april. Voor die tijd vormen ze namelijk nog be
scherming voor de jonge bloemknoppen, die een beetje
vorstgevoelig zijn. Óm te drogen mag men ook in de
herfst een paar bloemen afknippen. Staande laten dro
gen, dit in tegenstelling.tot droogbloemen, die we op de
kop hangen.
Bij het snoeien kan men, bij oudere planten van de Hy-
dragea macrophylla (de Latijnse naam) een enkele
bloeiende tak diep terugsnijden om de plant te verjon
gen. Verder niet te veel snoeien. Is niet nodig. Iets in
korten en af en toe oud hout weghalen ter verjonging.
Komt er bij u al tuinierend of wandelend in de natuur
een vraag op? Greet Buchner zal proberen voor u het
antwoord te vinden. De vraag kunt u opsturen naar
Damiate Dagbladen, Postbus 507, 2003 AP Haarlem
t.a.v. de redactie LEVEN EN WONEN.
Nieuw vloertapijt kopen is iets
dat met zorg gedaan dient te
worden. Er is meestal een fors
bedrag mee gemoeid en uiter
aard wil je dus van je nieuwe
vloerbedekking heel lang plezier
hebben. Het kan soms op een
teleurstelling uitdraaien omdat
de kwaliteit niet beantwoordt
aan wat daarover door fabrikant
of leverancier beloofd is, of om
dat het tapijt niet volgens de re
gels van de kunst gelegd is.
Een probleem dat zich af en
toe voordoet, en dat voor de
klant dan uiterst vervelend is
(voor de leverancier zelfs min of
meer een spookbeeld) is het
verschijnsel dat 'shading' ge
noemd wordt. Er treden dan
onverklaarbare schaduwachtige
vlekken in het oppervlak op.
Het verschijnsel komt vooral
voor bij tapijt met een gescho
ren pool. Dat wil zeggen dat de
pooltjes vrijwel rechtop staan.
Ze absorberen dus veel licht en
het tapijt geeft een gelijkmatige,
volle kleur te zien. Wordt het ta
pijt belopen, dan zal op de be
treden plaatsen de pool
enigszins naar één richting om
buigen. Het licht valt daarbij
dus meer op de zijkant van de
poolgarens en die kaatsen veel
meer licht terug dan de recht
opstaande geschoren pooltjes.
Het tapijt lijkt op de plaatsen
waar de shading ontstaat lichter
van kleur te worden. Dat heeft
echter niets te maken met 'ver
schieten' van de garens want
hun kleur blijft hetzelfde.
Het is uiteraard onvermijde
lijk dat tapijt tijdens het gebruik
zal gaan pletten en daardoor
langzamerhand een ander ui
terlijk krijgt. Bij zo'n 'ingelopen'
tapijt ligt de pool normaliter
naar één kant om. Bekijken we
het tapijt 'met de vleug mee',
dan zal het lichter van kleur lij
ken dan wanneer het tegen de
vleug in bekeken wordt. Dat zijn
twee nuances van dezelfde
kleur in licht en donker.
Nu kan het gebeuren dat de
pooltjes niet overal dezelfde
kant uit gaan liggen en dan
worden door de verschillen in
lichtinval donkere en lichte
plekken zichtbaar. Dit effect
noemt men shading.
Naar de oorzaak er van is,
zegt de Vereniging van Neder
landse Tapijtfabrikanten, in het
verleden door diverse instanties
onderzoek gedaan. Er zijn vele
proeven genomen, met variaties
in luchtvochtigheid, luchtstro
mingen. temperatuurschom
melingen en dergelijke. Het is
echter nooit gelukt het shading-
verschijnsel in een laboratorium
aan te tonen.
Shading komt voor bij tapijt
met een geschoren (of zoals ook
wel genoemd: gesneden) pool
en het is niet afhankelijk van de
soort vezel. Katoen, wol. polya-
cryl: bij al deze vezels kan het
shadingeffect optreden. Ook bij
ruige, geschoren kokosmatten is
shading mogelijk. Een echte re
medie om shading te bestrijden
is niet voorhanden en ingrepen
als borstelen, stomen, en derge
lijke helpen slechts tijdelijk. Ook
de manier waarop het tapijt ge
legd is heeft geen invloed op het
al dan niet verschijnen \an sha
ding. Evenmin speelt de onder
grond waarop het gelegd is een
rol.
Aansprakelijkheid
Omdat de tapiitfabrikanten
geen enkele invloed kunnen uit
oefenen op het verschijnsel
kunnen ze zich ook niet verant
woordelijk stellen. De woning
inrichters worden overigens al
sinds 1981 door de fabrikanten
geïnformeerd. Om het nsico
van shading te vermijden is het
beter om geen tapijt met een
geschoren pool aan te schaffen.
In de vele overige tapijtsoorten
is gelukkig keuze genoeg
Klossters met geheel nieuw idee:
Op het Friese eilandje De Burd in Grou is De
Klos gevestigd, de 'kantklosschool' van Wieke
van der Wal. Na vijf jaar experimenteren heeft
Van der Wal met een groepje van haar leerlin
gen voor een primeur in kantklosland gezorgd.
De vrouwen vervaardigden zestig tot zeventig
objecten, waarvoor plexiglas en gekloste klant
de ingrediënten vormden.
JEANETTE STUUROP
Plexiglas kan na verhitting wor
den gebogen, maar het kan ook
worden gezaagd, in combinatie
met gekloste kant moet dat
fraaie objecten kunnen opleve
ren, dacht Wieke van der Wal.
En ze ging aan de slag. Repen
plexiglas werden in vooruit be
dachte vormen gebogen en 'be
kleed' met kant. Dat ging. Het
resultaat was zo aardig, ze be
sloot het idee aan een aantal
cursisten voor te leggen. Die
toonden zich zeer geïnteres
seerd. Maandelijks kregen ze
vervolgens vijf jaar lang huis
werk mee. Soms was dat een
stripje plexiglas, dan weer een
staafje, maar ook wel eens een
blokje. „Probeer er maar iets
van te maken", luidde de op
dracht. En dat was niet tegen
dovemansoren gezegd.
Verrassing
Elke maand weer was het een
verrassing wat er op tafel zou
komen. Vooral in het begin
hadden de vrouwen problemen
met het materiaal. Dat het na
verhitting kan worden gebogen
was bekend, maar als de tempe
ratuur te hoog wordt opge
schroefd, vertoont het materiaal
luchtbelletjes. Een van de cur
sisten had eens een strip
plexiglas op de kachel laten
voorverwarmen. „Ineens klapte
het gewoon dubbel, was het te
zacht geworden." En als het
warm is, moet worden voorko
men dat het wordt ontsierd
door vingerafdrukken.
Tal van variaties op het the
ma plexiglas-strip in combina
tie met kantwerk zijn in de loop
der jaren ontstaan. Op de werk
tafel van De Klos staan ze uitge
stald. Soms werd het materiaal
in een sierlijke krul gebogen, of
om een fles gewonden, soms
ook werd de strip in stukken ge
zaagd en in vertikale delen op
De Grouster kant-
klosstersgroep voor
een voetstukje geplaatst.
Zagen is 'een karwei', zeggen
de vrouwen. Gelukkig hebben
ze de steun van Fiens echtge
noot Doeke. Hij staat altijd klaar
voor de cursisten en volgens
Fien „komt iedereen wel eens
aanwaaien." De vrouwen leg
gen hun ideeën op tafel, hij be
kijkt of die technisch uitvoer
baar zijn en biedt zo nodig de
helpende hand.
Als een blok plexiglas in het
gewenste model is gezaagd,
moeten er nog zaagsneden in
worden aangebracht, waarin
uiteindelijk de gekloste kant
moet worden geplaatst. Maar
met het aanbrengen van de
zaagsneden is men er nog niet.
Die sneden moeten worden ge
schuurd en gepoetst, omdat an
ders het gewenste spiegeleffect
niet wordt bereikt. Schuurpa
pier en koperpoets zijn daarbij
onmisbare hulpmiddeltjes. Als
de zaag even uitschiet, resul
teert dat in een krasje. Dus
moet er opnieuw worden ge
schuurd en gepoetst.
Het aardige was, zeggen de
vrouwen nu, dat ze na de
maandelijkse, toch heel inspire
rende les altijd 'helemaal leeg'
naar huis gingen. Met materiaal
waarvan iets gemaakt moest
worden. Maar het leuke was,
dat ze zo door het proces waren
gegrepen, dat er binnen een
maand altijd wel iets werd ge
creëerd dat de moeite waard
was. Bovendien werden de ne
gatieve ervaringen uitgewisseld
en aangezien ook hier opgaat
dat er van fouten geleerd kan
worden, groeiden de mogelijk
heden met de maand.
Zo werd bij voorbeeld ont
dekt, dat glad plexiglas heel in
teressant wordt, als bepaalde
gedeelten worden gematteerd
of geëtst. Die technische moge
lijkheden in combinatie met
kantwerk leverden heel boeien
de objecten op. Veelal wordt ge
werkt met de uitstraling van het
kantpatroon op zich, maar
soms wordt geldost in herken
bare vormen. Zo zit in de collec
tie een schattig schilderijtje
voor de kinderkamer een ge
klost poppetje maar ook een
bomenlandschap.
Van het spiegelende effect van
plexiglas wordt veelvuldig ge
bruik gemaakt. Wanneer be
paalde objecten een kwartslag
worden gedraaid, of wanneer ze
van bovenaf worden bekeken,
leveren ze een geheel ander en
daardoor zeer verrassend beeld
op. Ook het minieme gebruik
kleur heeft zijn charmes,
opmerkelijke re
sultaten leidt. Zo ontwierpen de
\Touwen enkele zeer opmerke
lijke lichtobjecten.
Alle cursisten hebben op een
suggestie van een van hen om
samen een groepswerkje te ma
ken ook een met kantklos werk
gevuld nlexiglasblokje ingele
verd. Al die blokjes met een ver
schillende inhoud samen vor
men nu 'bouwwerkje-op-een-
poot', dat door de maaksters
zelf en passant 'het girokantoor'
is gedoopt.
Deze zomer is het Grouster
experiment te zien op de inter
nationale kantklostentoonstel-
ling in de laarbeurs te Utrecht
op 22 en 23 augustus.
Wenkbrauwen
accentueren
Bij het aanbrengen van de ma
ke-up komen de wenkbrauwen
er vaak bekaaid af. En toch, je
zult het elke visagist horen zeg
gen: de wenkbrauwen bepalen
voor een groot deel de gezichts
uitdrukking.
Bij wenkbrauwen waarop
weinig aan te merken valt, is het
voldoende ze licht aan te zetten
in de richting van de haargroei
en ze dan even door te borste
len. Een rond, vierkant af drie
hoekig gezicht krijgt een frisse
jonge uitstraling als de opgaan
de lijn van de wenkbrauwboog
wordt geaccentueerd. Een
becheiden accent op niet te
zware horizontale wenkbrau
wen verzacht de gezichtsuit
drukking van mensen met een
langwerpige gelaatsvorm.
Voor het verzorgen van de
wenkbrauwen brengt Bourjois
de sourcils précision. vier potlo
den waarmee de wenkbrauwen
op natuurlijke wijze kunnen
worden geaccentueerd. Op de
dop van elk potlood zit een
borsteltje voor de finishing
touch (ƒ8,50). Naast dit potlood
brengt het Franse huis ook nog
een kohlpotlood (ƒ7,95) en een
oogmake-uppotlood (ƒ7,95). Dit
laatste is er in zes kleuren.
Origine: eenvoudige infomiatie
over antiek, kunst en interieur
Ooit geweten dat stoffen
meer is dan een beetje
vuil wegpoetsen? Als we
het nieuwe blad 'Origine'
moeten plma li hél
zelfs een moment van be
wondering, maar dan
hebben we het wel over
antiek, kunst en interieur.
Na één 0-nummer en
twee 'groeinummers' vo
rig jaar, is enige tijd gele
den het eerste echte num
mer van OrllhM uiigr
bracht, een tijdschrift over
antiek en kunst in het in
liet uitgangspunt is vol
gens hoofdredacteur An
ton van der Gulik om een
voudige informatie te ver
strekken over alles wat te
maken heeft met het inte
rieur en dan in het bijzon
der over de antiquiteiten
en kunstvoorwerpen Het
tijdschnft werkt met veel
vaste items. Elk kwartaal
wordt bij voorbeeld een
collectioneur aan het
woord gelaten. Verder
geeft Origine een over
zicht van de kunst en an
tiek .ii tiviteiten en is <-r
aandacht
plek', eei
ooeken. reizen en tips en
adviezen voor het onder
houd van antiek.
Een jaarabonnement
kost ƒ30 meer informa
tie: tel. 023-32 92 14
Geurig Floriade-souvenir
Tot en met het einde van de Floriade kan men bij DA-
drogisten. bij V8/D en eveneens op de Monade een gen
rig 'floriadesouvenir' kopen: een eau de toilette '50 ml)
ƒ19.95. Het geurtje iwik met een douchegel in een
cadeauverpakking (ƒ24.95) is opgebouwd uit de
bloemige noten van roos en jasmijn en vemjkt met
sandelhout en vanille.
SPREEKUUR
Wout is een aardige knul van
midden twintig. Hij is verte
genwoordiger en zijn vlotte
optreden legt hem geen windeieren. Een
bijkomend voordeel van zijn beroep
mill Mj /tit is dat hel hem uimiM h<N'is
de gelegenheid geeft in contact te komen
met leuke meiden. Nu zit hij in de spreek
kamer en hij zit niet op zijn gemak. Hij
praat wat over onnozele Wachten en dan
komt de aap uit de mouw: „Ik heb zo'n nare
uitslag, dokter, daarzo." „Waarzo is daarzo?
vraag ik, want soms ben ik een beetje ge
meen. Wout wordt rood. „Op m'n snikkel.
dokter en het doet pijn."
Bij inspectie van Wouts geslachtsdelen zie
ik een paar blaasjes op oe eikel. Enkele
daarvan zijn kapot gegaan en zien er uit ais
zweertjes die nog het meest lijken op de af
ten die we allemaal wel eens in onze mond
gehad hebben. De zweertjes die Wout zo'n
ongemak geven zijn echter van geheel an
dere aard: er is hier zeer waarschijnlijk spra
ke van herpes genitalis oftewel herpes 2.
Herpes 2 is een familielid van het herpes
simplex virus (herpes 1dat de welbekende
koortslip veroorzaakt. Vroeger yverd ge
dacht dat de genitale herpes alleen maar
een andere uiting was van de koortslip,
vooral omdat de blaasjes er net zo uitzien,
maar in 1968 is aangetoond dat hal hu-r
gaat om een geheel eigen virustype.
Herpes 2 is een echte geslachtsziekte, wat
onder andere blijkt uit het feit dat afweer
stoffen tegen dit virus vooral te vinden zijn
bij geslachtsrijpe personen en zeer zelden
bij kinderen.
Nadat bekend was geworden dat herpes 2
een ander virus is dan herpes 1heeft een
tijdlang de stelregel gegolden dat herpes
blaasjes boven de gordel veroorzaakt wer
den door type 1 en onder de gordel door ty
pe 2.
Alras bleek echter dat in de vaderlandse
slaapkamers hard gewerkt werd aan het
ontkrachten van deze stelregel, en tegen
woordig moet het virus gekweekt worden
om met zekerheid uit te maken welk type
hrl bi tn ll.
Bij Wout is waarschijnlijk sprake van een
eerste (primaire) infectie met het virus. Bij
een primaire infectie staat pijn veel riteer op
de voorgrond dan bij de red dieven, maar
bij sommige mensen treedt besmetting op
zonder dat zij klachten hebben De therapie
bestaat uit acyclovirzalf, maar dit antivirus-
middel is in dit geval uitsluitend een symp
toombestrijder.
Herpes 2 blijft, net als het koortslipvirus
sluimerend aanwezig in de zenuwknopen
van de sensibele zenuwen en kan op ieder
moment weer de kop opsteken. De recidief-
infecties kenmerken zich door een kortere
duur en door veel minder pijn. WH zijn de
karakteristieke blaasjes aanwrzig
Mensen die ooit herpes genitalis hebben
doorgemaakt moeten er rekening mee hou
den aat ze voor anderen besmettelijk zijn.
ook .ils er geen hl.i.v )es op de gi l.o hlsde
len aanwezig zijn. Herpes genitalis is ten
heel vervelende infectie die de drager of
draagster veel ongemak kan bezorgen. Als
dat alles was, dan vid de ellende wel mee.
maar op de lange termijnkan herpes 2 heel
akelige gevolgen hebben.
De nare eigenschappen van dit virus treffer
voornamelijk de vrouw. Als een vtouw op
het eind van haar zwangerschap een actie
ve herpes genitalis heeft kan tijdens de ge
boorte het kind worden besmet met het vi
rus. De dan optredende infectie heeft
meestal een zeer ernstig verloop met ont
steking van huid. lever en hersenen Deze
ziekte, die herpes neonatorum wordt ge-
noemd. leidt in 70 procent van de gev allen
tot de dood van het kind en de overh-ven-
den hebben meestal hersenbeschadiging
opgelopen.
Bovendien is al enige tijd bekend dat er ver
band bestaat tussen het hebben ui een
(sluimerende) herpesinfectie en het optrr-
den van baarmoederhalskanker. Vrouwen
met een partner die herpes genitalis herft.
doen er verstandig aan regelmatig een uit-
strijkje te laten maken. De infectie met her
pes 2 kan gemakkelijk worden voorkomen,
net als de overige geslachtsziekten en aids.
Veilig vrijen, dus
MARtSKA KOSTER
