7
Zonder vorm van proces
ZATERDAG 9 ME11992
ZATERDAGS
Bestaan er Israëlische eenheden
in burger die gezochte personen
liquideren? Een soort
Middenatnerikaanse
doodseskaders? Veel Palestijnen
zijn er van overtuigd dat deze
eenheden in de afgelopen
maanden een politiek en
psychologisch wapen zijn
geworden in de bezette
gebieden. Van het praktisch nut
ervan is bijna niemand
overtuigd: „Voor iedere gedode
activist staan drie anderen op.
'In het
internationale
recht staat
nergens wat voor
tenue een
soldaat moet
dragen'
Een jonge Palestijn zoekt dekking achter e
r als.Israëlische grenstroepen het vluchtelingenkamp Shawfat binnenvallen.
AD BLOEMENDAAL
Steeds vaker worden gezochte Palestijnen standrechtelijk geëxecuteerd
In de vroege middag van de 21ste april
verstoorde geweervuur de landelijke
rust van het dorp Allar, in het noorden
van de westelijke Jordaanoever. Vanuit het
raam van zijn hooggelegen huis zag een dok
ter Israëlische soldaten rennen op een zand
weg, ongeveer een kilometer verderop. Hij
haastte zich naar zijn nabijgelegen praktijk,
trok een witte jas aan en arriveerde een paar
minuten later met een verpleegster bij de
plaats van het incident. Drie soldaten, van
wie één in burger, sleepten het lichaam van
een jonge Palestijn aan de benen omhoog
langs de zandweg in de richting van hun
schuilplaats, een leegstaand en vervallen
huis. Het einde van 'Zwarte Panter' Ayman
Majadbi.
Sinds de afgelopen zomer heeft het Israëli
sche leger zijn acties tegen militante Pales
tijnse activisten sterk opgevoerd. Als Palestij
nen vermomde speciale arrestatieteams on
der codenamen als Duvdevan (Kers) en
Shimshon (Samson) kwamen vorig jaar zo
mer in het nieuws toen de Israëlische televi
sie voor het eerst beelden van een operatie
mocht tonen. De legerleiding, die tot dan toe
had gezwegen over het bestaan van de een
heden, was tot de conclusie gekomen dat
meer publiciteit een afschrikwekkend effect
zou kunnen hebben en de verwarring in het
Palestijnse kamp zou kunnen vergroten.
In die laatste opzet is ze zeker geslaagd. In
de bezette gebieden opereert nu een keur
aan gewapende burgers: agenten van de bin
nenlandse veiligheidsdienst, kolonisten,
Zwarte Panters, Rode Adelaars, collabora
teurs, leden van speciale arrestatieteams en
soms ook soldaten van reguliere eenheden.
Volgens een veel vertelde anekdote werd
eerder dit jaar in Hebron een groep gemas
kerde, leuzen schilderende Palestijnen bena
derd door een andere groep, eveneens ge
maskerd. ,,Waar zijn jullie van?" vroeg hun
leider. „Fatah" was het antwoord. „Wij ook,"
was het antwoord, waarop de maskers afgin
gen. Beide groepen bleken te bestaan uit ver
momde Israëlische soldaten.
Collaborateur
De 2 -jarige Ayman Majadbi, 'de martelaar
van Allar', was in ieder geval een echte Zwar
te Panter. Cellen van de Panters, sympathise
rend met Jasser Arafats Fatah-organisatie,
opereren onafhankelijk van elkaar, vooral in
het noorden van de Westelijke Jordaanoever.
Ze concentreren zich op het verhoren, mar
telen en doden van collaborateurs en andere
Palestijnen 'die afwijken van het nationale
pad'.
Niet meer dan naar schatting de helft van
hun slachtoffers werkte daadwerkelijk samen
met de Israëlische bezetters. Er vallen even
veel doden als gevolg van onderlinge strijd
tegen 'Rode Adelaars', de activisten van het
Democratisch Front, of de Islamitische Ha
rnas. Soms hebben de moorden een louter
criminele achtergrond.
Van de meeste Palestijnse militanten staan
de namen op de Israëlische lijst van gezochte
personen. Ze zijn meestal actief in de nacht.
Overdag verschuilen ze zich in grotten in het
ruige heuvelland'in de omgeving van plaat
sen als Jenin en Tulkarem. Soms komen ze
naar hun woonplaats om hun familie bezoe
ken en proviand in te slaan. Als plaatselijke
collaborateurs er dan tijdig in slagen het leger
te waarschuwen, loopt het met een Zwarte
Panter slecht af.
Ayman Majadbi had op de ochtend van
zijn sterfdag, vlak voor de schietpartij, een
douche genomen in het huis van een vriend.
„Hij had sterk de indruk dat hij in de gaten
werd gehouden", vertelt de vriend, die net als
de dokter geen enkel^ behoefte heeft aan de
onthulling van zijn identiteit.
Beiden beweren op gezag van 'ooggetui
gen in het dorp' dat Ayman, die een pistool
op zak had, zonder waarschuwing vooraf
werd doodgeschoten door een in burger ge
klede scherpschutter, een van de militairen
die zich verscholen hielden in
de huis.
Niettemin zijn er aanwijzingen dat de
vriend in gezelschap was van Ayman, toen
deze zich na de wasbeurt op weg begaf naar
zijn ouderlijk huis, aan de andere kant van
het dorp. Dokter noch vriend zijn bereid de
'ooggetuigen' te vragen hun verhaal te vertel
len.
De plaats waar Ayman overleed, blijkt bij
na tweehonderd meter verwijderd van het
huis waar de militairen zich hadden verscho
len. Dat maakt het verhaal over de scherp
schutter er niet waarschijnlijker op. Waarom
zou iemand van zo'n afstand schieten op een
doel dat naderbij komt? Het verleent alleen
maar meer geloofwaardigheid aan de versie
van het leger, die spreekt over een achtervol
ging. Ook berichten in de Palestijnse pers op
de dag van het incident, gebaseerd op bron
nen in het dorp, maken melding van militai
ren die achter een Palestijn aan renden.
Doodseskaders
Bestaan er Israëlische eenheden in burger die
gezochte personen liquideren? Een soort
Middenamerikaanse doodseskaders? Veel
Palestijnen zijn er diep van overtuigd. Faisal
al-Husseini, de belangrijkste politieke leider
in de bezette gebieden, belegde eind maart
een persconferentie waarop hij bekendmaak
te dat Israël gezochte Palestijnen standrech
telijk executeert, in plaats van ze gewoon te
arresteren. Hij verspreidde een lijst met acht
tien namen van Palestijnen, aan wie in de
voorafgaande vier maanden op die manier
de doodstraf zou zijn voltrokken. Zes van hen
zouden slachtoffer zijn geworden van specia
le eenheden. Zijn conclusie was dat het hoog
tijd is dat de Palestijnse bevolking onder be
scherming van VN-troepen wordt gesteld.
Uit de woorden van Husseini blijkt hoezeer
de speciale eenheden in de afgelopen paar
maanden een wapen zijn geworden in de po
litieke en psychologische oorlogsvoering.
Volgens cijfers van het leger zijn tussen 1 ja
nuari en half april 13 Palestijnen bij arresta
tie-pogingen om het leven gekomen. In to
taal zijn in die periode 1400 mensen aange
houden, van wie er 200 voorkwamen op de
lijst van gezochte personen.
De militaire commandant van Israëls cen
trale district, waaronder de Westoever ressor
teert, is generaal-majoor Danny Yatom. Hij
legt er de nadruk op dat voor alle eenheden
die opereren in de bezette gebieden in
uniform of in burger dezelfde schietin-
structies van kracht zijn. Een paar maanden
geleden zijn die instructies verscherpt.
Yatom: „De terreur nam toe en steeds
meer terroristen liepen met vuurwapens
rond. Daarom hebben we striktere en duide
lijker orders uitgevaardigd, die gelden voor
situaties waarin gevaar dreigt voor het leven
van soldaten. Ik wiJ niet in bijzonderheden
treden over de orders, want dat kan alleen
maar negatieve gevolgen hebben. Het zou de
terroristen helpen bij het uitvoeren van hun
aanvallen als ze precies zouden weten wat de
orders zijn."
Wie bereid is bij zijn oordeel feiten mee te
wegen, kan alleen maar tot de slotsom ko
men dat de arrestatieteams niet speciaal zijn
ingesteld om gezochte Palestijnse activisten
te liquideren. Het valt moeilijk aan te nemen
dat leden van de eenheden tweehonderd
keer hebben misgeschoten.
De 13 Palestijnen die tussen 1 januari en
midden-april zijn gedood, hebben zich vol
gens het leger actief verzet tegen hun arresta
tie door ofwel een wapen te trekken ofwel te
vluchten. Die lezing is niet in alle gevallen
even geloofwaardig, maar dat betekent niet
dat er voor leden van de speciale eenheden
orders gelden die hen in staat stellen naar be
lieven te doden.
Moordenaar
Luitenant-kolonel Moshe Fogel, legerwoord-
voerder, is ervan overtuigd dat Israëlische
soldaten alles in het werk stellen om te voor
komen dat het uiterste gebeurt. „Het maakt
niet uit hoeveel bloed aan iemands handen
kleeft. Ook al gaat het om de meest geweten
loze moordenaar die je je kunt voorstellen,
hij mag eenvoudig niet worden doodgescho
ten alleen omdat hij een crimineel verleden
heeft. Hij moet worden opgepakt en voor de
rechter gebracht. Dat is wat de speciale een
heden het afgelopen jaar honderden malen
hebben gedaan. Slechts in een fractie van al
die gevallen is er geschoten."
De schietinstructies van het leger en de
uitvoering ervan in de praktijk, worden
scherp in de gaten gehouden. De belangrijk
ste mensenrechtenorganisaties in Israël en
de bezette gebieden de Palestijnse Al-Haq
en de Israëlische B'tselem komen zeer bin
nenkort met publicaties over het onderwerp.
Zoals mag worden verwacht van een Pales
tijns instituut, zal het rapport van Al-Haq
strijdvaardig van toon zijn. Maar in geen van
beide documenten zullen de Israëlische ar
restatieteams zonder meer worden omschre
ven als liquidatie- of executiepelotons.
Bij AJ-Haq wijst men er op dat het gebruik
van de speciale eenheden het laatste half jaar
sterk is toegenomen. Volgens onderzoeker
Riziq Shuqair is in 1991 van het totale aantal
door het leger gedode Palestijnen 30 procent
om het leven gekomen bij acties van in bur
ger opererende arrestatieteams. Sinds het be
gin van dit jaar is dat percentage opgelopen
tot vijftig.
Shuqair zegt dat niet alleen gezochte per
sonen het slachtoffer zijn. „Er zijn gevallen
bekend van Palestijnen die zijn doodgescho
ten terwijl ze leuzen stonden te schilderen,
soms zonder waarschuwing vooraf. Onze stu
die zal aantonen dat de speciale eenheden
sinds 1988 actief zijn. In het begin van de In
tifada heb ik verschillende-malen gewapende
soldaten in burger demonstranten zien aan
vallen en verwonden."
gebeeld met een Kalashnikov op de schou
der.
Legerwoordvoerder Fogel gelooft geen
woord van de ooggetuige-verldaringen. Hij
wijst er op dat de mensen, die zeggen de ar
restatie te hebben gezien, zonder uitzonde
ring tot de cluimula, de familieclan, behoren.
in de versie van het leger werd Khaled, na
te zijn gewaarschuwd, eerst in een been ge
schoten, waarna hij. op de grond liggend, een
geladen pistool richtte op een lid van de
grenspolitie. De chamula houdt vol dat de
soldaten het wapen onder zijn bed hebben
gevonden, nadat hij ongewapend was ge
vlucht.
Meningsverschillen tussen de legerwoord-
voering en Palestijnse organisaties over acties
van speciale eenheden hebben vaak het ka
rakter van een welles-nietes discussie. De
verwarring wordt nog vergroot doordat niet
alle in burger opererende soldaten tot arres
tatieteams behoren. Soms gaat het om agen
ten van de binnenlandse veiligheidsdienst,
de Shabak. of politie. „In het internationale
recht staat nergens wat voor tenue een sol
daat moet dragen", stelt Fogel vast.
Reputatie
Executie
Volgens Shuqair is het voorgekomen dat ar
restanten na hun aanhouding zijn doodge
schoten. Hij noemt als voorbeeld de in de Pa
lestijnse pers breed uitgemeten zaak-Fah
mawi. De 19-jarige Zwarte Panter Khaled
Fahmawi ontvluchtte op 12 maart via een
raam het huis van zijn zwager in Jenin, toen
een eenheid van de grenspolitie (in uniform)
hem in het holst van de nacht kwam arreste-
Volgens huisgenoten en buren is hij op een
paar honderd meter van het huis aangehou
den en later geëxecuteerd. Persbureaus ver
spreidden de volgende dag een foto waarop
zijn 17-jarige echtgenote - in de Palestijnse
pers geprezen als 'de jongste weduwe van
een martelaar' een affiche toont waarop
Khaled in een krijgshaftige houding staat af
Een terreinverkenning leert dat de zand
vlakte die in Tulkarem bekend staat als het
gemeentelijk stadion, een opvallende gelijke
nis vertoont met de luchtplaats van een ge
vangenis voor zwaargestraften. De buiten
rand van het veld is een anderhalve meter
hoge betonnen muur, waarboven ijzerdraad
is gespannen. Twee meter naar binnen, vlak
langs het speelveld, staat een twee meter
hoog hek van dik gaas, met daar bovenop
prikkeldraad.
Het door de legerwoordvoerder gesigna
leerde gat is nergens te bekennen. Misschien
heeft Ghanem. in paniek geraakt door de ver
schijning van het arrestatieteam, geprobeerd
een uitgang te bereiken. Maar dan had hij
nog over de buitenmuur moeten klimmen.
De kans op ontsnapping was klein en als het
leger een paar mensen buiten het stadion
had neergezet was een geslaagde vtucht hele
maal uitgesloten geweest.
Fanatiek
De Israëlische mensenrechtenorganisatie B't
selem heeft zich de afgelopen jaren een pro
fessionele reputatie verworven. De groep be
schikt over een kantoor in Jeruzalem en een
wijdvertakt net van informatiebronnen, zo
wel binnen de Palestijnse gemeenschap als
in het leger.
Na'ama Yashuvi leidt het onderzoek naar
het optreden van de speciale eenheden. In
het rapport dat de organisatie binnenkort
publiceert zal het woord 'executie' niet voor
komen, voorspelt ze. „Maar we beschikken
wel over aanwijzingen dat de speciale eenhe
den niet in alle gevallen tot het uiterste zijn
gegaan om een verdachte levend in handen
te krijgen."
Voor een voorbeeld daarvan gaan we op
nieuw naar het noorden van de Westelijke
Jordaanoever, het belangrijkste operatieter
rein van de Zwarte Panters Op 22 maart van
dit jaar was de al een jaar door de Israëli's ge
zochte Jamal Rashid Ghanem (23) zo onvoor
zichtig zijn schuilplaats te verlaten om met
het team van zijn woonplaats Shuweikeh een
voetbalwedstrijd te spelen tegen een elftal
van de naburige stad Tulkarem. In de loop
van de match verscheen een vier man sterk
t arrestatieteam op het veld. waarschijnlijk ge
tipt door een collaborateur.
Volgens Palestijnse ooggetuigen begreep
Jamal onmiddellijk dat het om hem te doen
was. Hij verschool zich achter de lijnrechter,
terwijl de overige spelers in paniek weg
vluchtten. Toen ook de lijnrechter het haze-
pad koos, werd de ongewapende Ghanem
neergeschoten. Hij overleed korte tijd later in
een ziekenhuis.
In de lezing van het legeT probeerde
Ghanem te ontvluchten. Woordvoerder
Fogel: „Toen hij in de richting van een gat in
de omheining rende, trachtte een van de sol
daten zijn benen te raken Maar helaas trof
hij een vitaal lichaamsdeel. I>at was triest
voor ons, maar natuurlijk vooral voor hem en
zijn familie."
Een Palestijnse medewerker van een bekende
internationale organisatie („daarom liever
geen naam") meent dat de fanatieke jacht op
gezochte personen Israël uiteindelijk zal
schaden, „laten we eerlijk zijn", zegt hij, „de
mensen in de bezette gebieden hebben hun
buik vol van organisaties aLs de Zwarte Pan
ters. die bij nacht en ontij mensen uit hun
huis halen, martelen en om het leven bren
gen op beschuldiging van collaboratie
Maar nu de bevolking ervan overtuigd be
gint te raken dat het Israëlische leger op acti
visten jaagt en ze zonder pardon doodschiet,
begint ze partij te kiezen voor 'hun jongrns'.
Toen de familie van Ayman Majadbi in Allar
condoleantie-visite ontving kwamen er drie
jongens langs van een jaar of zestien Twee
droegen een pistool en de derde had ren
jachtgeweer. Ze kondigden plechtig aan dat
ze martelaar Ayman zouden wreken. Voor ia-
dere gedode activist staan drie anderen op."
Die theorie wordt door sommige Israëli
sche militairen onderschreven, al gaat nie
mand zo ver daar de conclusie aan tr verbin
den dat de strijd tegen de Zwarte Panters
moet worden beëindigd. Hoeveel namen er
voorkomen op de lijst met gezochte perso-
MD I oA M m.-t bÉni maar in de Ivrae-
lische pers wordt een aantal van vijfhonderd
genoemd. Bovenaan staat de leider van de
Zwarte Panters. Achmed Awad Kamel, een
volksheld in zijn woonplaats Jenin. Hij wordt
beschuldigd van het martelen en vermoor
den. met ctgen hand of via handlangers, van
dert ig mede Palestijnen
Hei agressievere beleid van de speciale
eenheden heeft ervoor gezorgd dat in de af
gelopen paar maanden veertig gezochte per
sonen zich hebben overgrgrvrn. al behoren
maar weinigen daarvan tot de harde krm.
Veelal zijn het onder dnik gezette familiele
den of dorpshoofden die de jongens ertoe
bewegen de strijd op te geven
Maar een hoge officier stelt nuchter vast
dat dit soort capitulaties alleen een succes
vormt In de psyc hologische oorlogsvoering
en weinig praktische betekenis heeft. „Het
kan nog jaren duren voor we de laatste Zwar
te Panter of Rode Adelaar in handen heb
ben."
Een Israëlische soldaat houdt een drietal Palestijnen buiten de poorten
met de viering van Onafhankelijkheidsdag, afgelopen donderdag.
i Jeruzalem in verband
FOTO'tPA
