waardering en invlped
Meer geld,
'Dit werk zelf geeft
erg veel voldoening'
De Dag vandeVerpleging
Allochtone
kraamverzorgsters
grijpen 'tweede kans'
I ZATERDAG 9 MEI 1992
31
Liesbeth Tel (links) op de afdeling intensive care van het Spaame Ziekenhuis in Haarlem: „Patiënten moeten
goed begrijpen dat de acties niet tegen hen zijn gericht." foto umtcd fbotm de boahiis vanhouts
Wat
verdienen
Een gediplomeerde zieken-
lerzorgster verdient bruto
per maand: 2.517 gulden.
Een leerling-verpleegkundi
ge krijgt de eerste twee jaar
bruto /*er maand I 326 gul
den m helderde, I fe rrff
jaar2.023gulden.
Een gediplomeerde ver
pleegkundige i vrdient bruto
per maand 2.674 gulden,
oplopend tot 3.725 gulden.
Een verpleegkundige die
zich heeft gespecialiseerd
krijg, bruto prr maan.l
3.035 gulden, oplopend tot
4.091 gulden
Ton Uijl van de stichting Educandum: „Het gaat om de vakbekwaam
heid van de kraamverzorgster, niet om de huidskleur." foto hielco
kuipers
vat het kernprogramma van de
opleidingkraamverzorgenden.
J-let vakkenpakket vermeldt uit
eenlopende vakken als anato
mie en maatschappijleer. Ten
slotte volgt een stageperiode
van een jaar, waarna de oplei
ding wordt afgesloten met een
examen. Voor de tweede fase
van de opleiding zijn speciaal
enige docenten aangezocht die
eerder werkten in Amsterdam
en Brussel. Uijl: „Daar hebben
ze veel ervaring opgedaan met
het werken in een multiculture
le samenleving. Die ervaring
blijkt hier goed van pas te ko-
Tweede kans
De opleiding kraamverzorgende
is bedoeld voor vrouwen die
een 'tweede kans' op de ar
beidsmarkt willen wagen. De
leeftijd van de deelnemers loopt
uiteen van 22 tot 36 jaar. Om de
cursus tot een suc
ces te meiken wor
den ze volgens Uijl
Een Leids project om allochtone
kraamverzorgsters op te leiden
verloopt buitengewoon succes
vol. Van de groep van 18 perso
nen die vorig jaar de opleiding
begonnen op het Leidse Holt-
land college zijn er momenteel
nog 14 over, die naar verwach
ting allemaal hun diploma zul
len behalen. In september be
gint een tweede groep.
De opleiding wordt verzorgd in
samenwerking met de stichting
Educandum, de commerciële
poot van de school. In samen
werking met werkgevers uit de
zorgsector verzorgt deze stich
ting 'cursussen op maat'.
Kraamcentrum Rijn- en Vliet is
opdrachtgever voor de cursus
kraamzorg. Aanleiding was het
toenemende tekort aan kraam
hulpen.
Een belangrijke oorzaak daar
van is het steeds kleiner wor
dende aantal
schoolverlaters,
waardoor steeds
minder mensen be
schikbaar zijn als
(leerling) kraam
hulp. Ook het ge
brek aan carrière
mogelijkheden en
de lage salariëring
zijn oorzaken van
het tekort. Dat laatste probleem
wordt ondervangen doordat
Educandum meerdere cursus
sen aanbiedt, waardoor het mo
gelijk wordt 'door te groeien' in
de wereld van de zorgsector.
Afspiegeling
Educandum richt zich juist op
allochtonen om ervoor te zor
gen dat de beroepsgroep
kraamverzorgsters een betere
afspiegeling is van de bevolking
in Nederland. Momenteel vol
gen Turkse, Marokkaanse, Suri
naamse en Antilliaanse vrou
wen de cursus. „Het gaat niet
orh het idee dat een Turkse
vrouw per se een Turkse kraam
verzorgster zou moeten heb-
ben,' zegt Ton Uijl, verbonden
aan de stichting Educandum.
„Het gaat om de vakbekwaam
heid van de kraamverzorgster,
niet om de huidskleur.
De groep cursisten loopt mo
menteel stage bij het kraamcen
trum Rijn en Vliet. Problemen
heeft dat volgens Uijl nog niet
opgeleverd. „Sommige mensen
willen geen kleurling, maar dat
zijn incidenten. Je kunt via zo'n
cursus mensen laten wennen
aan het idee dat een kraamhulp
niet per se een blanke Neder
landse hoeft te zijn. En als men
sen dan moeilijk blijven doen
kun je ze altijd nog kraamhulp
weigeren. Maar dat is geluklcig
nog niet voorgekomen."
De opleiding bestaat uit drie ge
deelten. De eerste drie maan
den zijn een voortgezette oplei
ding door het CBB (Centnim
voor Beroepsoriëntatie en Be
roepsuitoefening), waarin aan
dacht wordt besteed aan ele-
mentaie zaken als taalbeheer
sing en rekenen.
De tweede periode beslaat
maanden en be-
'aan alle kanten i
de watten gelegd'.
Niet alleen zijn ze
na afstuderen ver
zekerd van een
baan,voordat de
opleiding formeel
begint is er de
voorbereidende cursus, terwijl
tijdens de lesuren is gezorgd
voor kinderopvang. Ten slotte
wordt iedere cursist individueel
begeleid door een eigen ment
or. „Maar ze maken alle geld en
energie die er aan ze wordt ges
pendeerd waar," meent Uijl.
Een apart probleem voor de al
lochtone vrouwen die zoge
naamd tweedekans-onderwijs
volgen, is dat thuis van ze wordt
verwacht dat ze hun taken als
moeder en gastvrouw blijven
uitoefenen.Als iemand in het
weekeinde voorafgaand aan een
examen familie op bezoek
krijgt, kan te het vergeten om
achter de boeken te gaan zitten.
De persoonlijke mentor be
spreekt dat soort zaken met de
cursiste, zodat daarmee in de
planning rekening kan worden
gehouden," zegt Uijl.
Educandum neemt deze pro
blemen allemaal voor lief. De
markt schreeuwt immers om
kraamverzorgenden. „Vaak
denken mensen dat wij uit een
soort liefdadigheid zo nodig al
lochtonen moeten helpen, maar
dat is niet het geval. De markt
vraagt om mensen in de
zorgsector en wij leiden die op.
En daar zijn de cursisten ook
weer mee geholpen."
Doordat nieuwe kraamhulpen
werk vinden, blijven meer men
sen behouden voor werk in de
gezondheidszorg, meent Uijl.
„Mensen die vijftien jaar
kraamwerk hebben gedaan zijn
vaak uitgekeken op hun werk.
Ze willen iets anders in de
zorgsector, naar ouderenzorg-
bijvoorbeeld. Ze hebben een
enorme ervaring, maar missen
nog specifieke vakkennis om
een overstap te maken. Daar
hebben wij ook cursussen voor.
Anders waren die mensen mis
schien gestopt met werken."
Binnenshuis
Deze keer gaan de verpleegkundigen niet
de straat op. .Alles blijft binnenshuis. Er
worden onder meer zondagsdiensten ge
draaid, er zijn opnamestops, werkonderbre
kingen en we houden ons strikt aan het ta
kenpakket. Dat betekent dus niets extra's
doen. We geven de acties duidelijk van te
voren door aan de directie zodat zij maatre
gelen kan nemen."
Het belangrijkste voor NU '91 is geld, maar
ook op andere zaken wil men de aandacht
vestigen. „Verpleegkundigen hebben te
weinig invloed op het beleid. Een onder
zoekscommissie heeft dat vastgesteld in het
zogenaamde rapport Wenner. Het advies is
dat er een verpleeg-convent moet komen,
zeg maar een staf waar verplegend perso
neel in zit. Die moet de beleidsmakers met
raad en daad terzijde kunnen staan. Kijk,
het is niet alleen de dokter die de patiënt
beter maakt, ook de zuster werkt daar aan
mee. Dus hoort zij een plaats te krijgen in
dat convent", aldus Ali Andringa die als ver
pleegkundige werkzaam is in het Acade
misch Medisch Centrum in Amsterdam.
Een ander punt waar NU '91 zich sterk voor
wil maken is het functiewaarderingssys
teem. Dat moet nodig worden opgekrikt.
De psychische belasting van verpleegkundi
gen kan daar bijvoorbeeld in worden mee
genomen. Ook de zorg wordt onvoldoende
gewaardeerd. Je moet tenslotte bepaalde
vaardigheden hebben om op een goede
manier zorg te verlenen.
Meer aandacht moet er ook komen voor
oudere verpleegkundigen. Dat wordt in
vakjargon het ouder-werknemersbeleid ge
noemd. „Neem nou een oudere hoofdzus
ter die niet functioneert. Zij wordt tot haar
zestigste jaar in de nachtdienst gestopt. Dat
zijn wantoestanden."
Frustrerend
Liesbeth Tel werkt op de afdeling intensive
care van het Spaarne Ziekenhuis in Haar
lem („ons werk is zwaar, zowel lichamelijk
als geestelijk"). Ook zij vindt het frustrerend
dat verpleegkundigen en verzorgenden zo
weinig betaald krijgen. „Ie werkt dagelijks
met leven en dood Ie draagt een grote ver
antwoordelijkheid in vergelijking met ande
re beroepsgroepen
Het verloop onder het personeel is groot
Volgens Liesbeth haakt een op de tien me
dewerkers jaarlijks af „Wat wil je als je zo
weinig waardering voor je werk krijgten
dat bedoel ik dan in geld uitgedrukt Het is
cirkel. Het verdient slecht, dus
n weg en ook steeds minder
en voor dit beroep Het gevolg
is personeelstekort en de werkdruk op afde
lingen is erg groot
Acties zullen er dus komen. Dat staat vooi
de dames vast, hoe vervelend zij het ook
vinden voor de patiënten. „Maar zij moeten
goed begrijpen dat de acties niet tegen hen
zijn gericht. Kijk. doen we niets, dan wordt
de patiënt uiteindelijk de dupe ervan. En ei
genlijk is dat nu al het geval.
De werkdruk is hoog in de psy
chiatrische verpleging.Als je
daarvan uitgaat, krijgen we
geen redelijke vergoeding", me
nen René Veldhuis en Okke van
der Kuijp, verpleegkundigen in
psychiatrisch ziekenhuis Vo
gelenzang te Bennebroek.
„Maar dat het salaris geen vet
pot is, wist ik al toen ik in de ge
zondheidszorg ging werken",
vult René aan. „Het is op een
gegeven moment het werk zelf
dat voldoening moet geven."
Okke van der Kuijp noemt het
voor het gemak maar het Flo
rence Nightingale-gevoel. „Dat
geldt voor veel mensen in zorg-
verlenende beroepen. Als je
mensen kunt helpen, zodat ze
niet dieper in de put komen,
dan geeft dat veel voldoening."
Okke begon in 1986 als leerling
in de B-opleiding. Samen met
Sancta Maria in Noordwijker
hout heeft Vogelenzang jaarlijks
zo n tachtig leerlingen Een en
kele blijft na het behalen van
het diploma in Vogelenzang
werken, zoals Okke van der
Kuijp.
René Veldhuis begon in de
zwakzinnigenzorg. „Ik wilde po
litieman worden, maar dat ging
niet omdat ik kleurenblind ben
De gezondheidszorg trok mij al
tijd al aan, maar ik wilde niet in
een ziekenhuis werken. Door
een beroepskeu zetelt realiseer
de ik me dat er nog andere rich
tingen waren."
De zwakzinnigenzorg hield hij
na zes jaar voor gezien. „Het
contact met de bewoners zag ik
voor mijzelf niet als volwaardig.
Ik vond het ook minder prettig
dat je te weinig kon doen met
het leervermogen van de men-
Invalkracht
Die drang om iets op anderen
over tebrengen, bracht ook Ok
ke van der Kuijp in de verple
ging. Ook hij begon, nadat hij
een opleiding tot fysiotherapeut
had afgebroken, als invalkracht
in de zwakzinnigenzorg „Ik kan
makkelijk iets op mensen over
brengen. Dat kon ik daar niet
kwijt, hier in Vogelenzang wei-
Voor beiden speelt ook mee dat
de psychiatrische hulpverlening
meer kansen op een carrière
biedt. Maar de werkvreugde is
belangrijk, onderstrepen ze. Re
né: „Financieel is het voor ver-,
pleegkundigen alleen aantrek
kelijk door de onregelmatig
heidstoeslag. Daar staat tegen
over dat je vaak met de feest da
gen moet werken.'
Okke „Het basissalaris is lager
dan elders in vergrlijkbarr func
ties." F-cn paar procent erbij
haalt volgens hem weinig uit.
Hel Florence
Nightingale-
gevoel san
psychiatrisch
verpleegkundigen
„Vorig jaar kregen we er 3.5
procent bij, dat was een rende
ment van nul komma nul. Bo
vendien kwam één procent
daarvan uit het pensioenfonds
„Een goed salaris wil iedereen".
i;' René Maai wal heb ik
aan een paar duizend gulden
extra als ik elke dag met tegen
zin aan het werk ga? Dat geldt
voor veel mensen in de gezond
heidszorg Anders zouden ze dit
werk niet doen."
De afdeling waar René en Okke
werken heeft ruimte voor 34 pa
tiënten en heeft een open en
gesloten afdeling Het werk is
niet altijd even makkelijk. ,Je
krijgt te maken met agressie
Soms sneuvelt er wat of krijg je
dingen naar je hoofd gegooid
vertelt Okke „Dat is nog tot
daar aan toe. Vervelender is de
dreiging die soms uitgaat van
een groep mensen die onrustig
is. Op de lange duur vergt dat
veel meer van je uithouaings
vermogen
René vult aan. „Soms kom je er
niet achter waarom er zo'n ge
laden sfeer hangt Ie ziet men
sen reageren, angstig worden,
zich terugtrekken op hun ka
mer. Ie kunt dan vaak niet an
ders doen dan afwachten tot de
kogel door de kerk is."
Goed team
Volgens Okke is de houding v an
de verpleegkundigen van grote
invloed op de sfeer op de afde
ling. „Wij hebben een goed
team in het paviljoen Beuken
horst, we doen veel samen, ook
buiten het werk Maar als een
half team grveld is door griep
en er moet met veel invalkrach
ten worden gewerkt of als er
problemen ziin door mismana
gement. dan heeft dat z'n weer
slag op de patiënten 1 >an kan
het lange lijd rommelen op de
afdeling
Veel patiënten hebben gebor
genheid nodig, meent René ..Is
die verstoord, dan bereik je
niets."
Blijkt een verstoring structureel,
dan roepen de vcrpleegkundi
gen de hulp in van een psycho
loog. die niet alleen de patiën
ten maar ook bet team l>ogr
leidt. „Het gaat vaak over je ei
gen functioneren. Dat is heel
bepalend voor het voorkomen
van uitwassen", aldus Okke
De verpleegkundigen spelen in
Vogelenzang een belangrijke
rol, ook in de beoordeling van
patiënten Een van-de uitgangs
punten is dat niemand ooit is
uit behandeld'. „Het wonen is
hier voor veel patiënten een
doel geweest", legt Okke uit.
„Dat verandert steeds meer het
wordt vaker een middel Het
doel is nu mensen meer terug te
krijgen in dc maatschappij
Een jaarlijks terugkerend probleem: het afsluiten van een
nieuwe cao voor het ziekenhuispersoneel. De bonden ei-
'sen 5 procent loonsverhoging. De werkgevers bieden 3,5
procent. Dan nog is er een gat van 40 miljoen gulden in
de gezondheidszorg, waarvan de werkgevers vinden dat
dit door het rijk moet worden opgehoest. De conflicten
zijn er weer en verpleegkundigen en verzorgenden ma
ken zich op om actie te gaan voeren.
Nieuwe Unie
'91 maakt zich
weer op voor
acties
Om een nog steviger vuist te maken naar de
werkgevers en Den Haag toe, zijn vorig jaar
juni de WIO (Verpleegkundigen en Verzor
genden in Opstand) en de NVM (Nationale
Maatschappij voor Verpleegkundigen) sa
mengegaan Door die fusie is er nu één gro-
organisatie, Nieuwe Unie '91 (NU '91
die de belangen behartigt van de hele be
roepsgroep.
Ali Andringa en Liesbeth Tel, bestuursleden
i NU '91zijn al druk bezig die vuist te
maken. Als de werkgevers niet akkoord
gaan met de looneis, worden er acties ge
voerd in de instellingen. De Dag van de Ver
pleging op 12 mei hoort op feestelijke wijze
e worden doorgebracht. Dat zit er dit jaar
liet in. Op die dag zullen er ook acties wor
den gevoerd.
Verpleegkundigen René Veldhuis en Okke van der Kuijp: „I
