Opvolgers Aquino staan in de rij
De zeven kanshebbers voor het Filipijnse presidentschap
Latijns-Amerika steeds
armer en vervuilder
Feiten Meningen
ZATERDAG 9 ME11992
2
RAMON MITRA (64)
Gebqren in een arm gezin op het ei
land Palawan. Iheld zich bezig met
journalistiek en advocatuur voordat
hij in 1957 toetrad tot de diplomatie
ke dienst. Werd als diplomaat naar
Washington en de VN in New York
gestuurd. Gekozen in het huis van
afgevaardigden en de senaat, maar
werd onder president Marcos gevan
gen gezet. Sinds 1987 voorzitter van
het Huis van Afgevaardigden,
legde in zijn campagne de nadruk
op de ontwikkeling van het platte
land en het aanmoedigen van bui
tenlandse investeringen.
Partij: Strijd van de Democratische
Filipino.
FIDEL RAMOS (64)
Afkomstig uit de provincie Pangasi-
nan, achterneef van Aquino. Opge
leid in de VS. Onder Marcos be
noemd tot bevelhebben van de na
tionale politie en later vice-chefstaf
van de strijdkrachten. Een van de lei
ders van de muiterij die in 1986 tot
de val van Marcos leidde. Diezelfde
maand tot chefstaf benoemd door
Aquino, in 1988 minister van defen-
Stond bij zeven couppogingen achter
Aquino. Ramos zegt de politiek van
Aquino te zullen voortzetten. Legt de
nadruk op het herstel van de politie
ke stabiliteit.
Partij: Volksmacht-Nationale Unie
van Christen-Democraten.
IMELDA MARCOS (62)
Geboorteplaats Manila, arme tak van
een rijke familie. Weduwe van de in
1989 in ballingschap overleden ex-
president en een van de rijkste vrou
wen ter wereld. Bekleedde hoge pos
ten in regeringen van haar echtge
noot. Keerde vorig jaar november te
rug naar de Filipijnen. Beschuldigd
van het leeghalen van de staatskas,
maar vrijgesproken tijdens proces.
Behalve nationale verzoening stelt zij
linkse en rechtse rebellen amnestie
in het vooruitzicht en wil zij de na
druk leggen op de ontwikkeling van
de landbouw.
Partij: Nieuwe Samenleving Bewe
ging
MIRIAM DEFENSOR
SANTIAGO (46)
Geboren in Iloilo-Stad. Rechtenstu
die gedeeltelijk in VS. Daarna werk
zaam bij Filipijnse ambassade in
Washington en Hoge Commissariaat
voor de Vluchtelingen van de VN in
Genève. In 1983 lid van de rechtbank
van Quezon-Stad.
Verantwoordelijke voor de immigra
tiedienst in 1988. Santiago staat be
kend om haar scherpe verbale uitval
len naar tegenstanders en belooft de
corruptie te zullen uitroeien. Voor
stander van een versterkt rechtssys
teem en amnestie voor politieke ge
vangenen.
Partij: Volks Hervormingsbeweging.
SALVADOR LAUREL (63)
Vice-president van de Filipijnen. Af
komstig uit een politiek invloedrijke
familie. Salvador Laurel was na rech
tenstudie in VS senator tot de afkon
diging van de noodtoestand in 1972.
Gekozen tot voorzitter van de natio
nale assemblee, waar hij de oppositie
tegen Marcos leidde. In 1985 presi
dentskandidaat, maar uiteindelijk
running mate van Aquino. Trad in
1987 terug na persoonlijke menings
verschillen met de president. Wil fe
deraal politiek systeem introduceren.
Laurel belooft naast algehele amnes
tie een uitgebreid ontwikkelingsplan.
Partij: Nacionalista-partij.
JOVITO SALONGA (71)
Senator. Geboren bij Manila, rech
tenstudies in VS. Gevangengezet en
gemarteld door de Japanners tijdens
de Tweede Wereldoorlog. Lid van het
huis van afgevaardigden en de se
naat totdat hij in 1972 in de cel be
landde.
Na zijn vrijlating vertrokken naar de
VS, teruggekeerd en in 1987 senaats
voorzitter. Salonga werd gezien als
stuwende kracht achter de sluiting
van de Amerikaanse marinebasis Su-
bic Bay. Is voorstander van sociale
projecten voor de armen, onderhan
deling over de buitenlartdse schuld
en toezicht op buitenlandse investe
ringen.
Partij: Liberale Partij.
EDUARDO COJUANCO (56)
Zakenman uit een rijke familie in de
provincie Tarlac. Werd een van de
rijkste mannen op de Filipijnen. Was
lid van het huis van afgevaardigden
en gouverneur van Tarlac. Met Mar
cos meegevlucht na de revolutie van
1986. Hij keerde eind 1989 terug.
Cojuangco, een neef van de zittende
president Aquino, belooft het begro
tingstekort te zullen wegwerken en
banen te scheppen door het aan
moedigen van particulier onderne
merschap. Voorstander van afbeta
ling van de buitenlandse schuld.
Partij: Nationalistische Volkscoalitie.
Zes jaar nadat ze bij een
revolutie aan de macht
kwam, probeert de Filipijn
se president Corazon
Aquino te voorkomen dat
haar tegenstanders maan
dag bij de verkiezingen het
roer overnemen. De helft
van de belangrijkste presi
dentskandidaten had ooit
banden met Ferdinand
Marcos, de dictator die in
1986 door Aquino werd
verdreven.
Voor de meeste Filipino's brak
met het aantreden van „Cory"
een nieuwe tijd aan, een perio
de van hoop waarin alles beter
zou gaan. Het werd een enorme
deceptie. De armoede, de wo
ningnood en de corruptie ble
ven onaangetast. De landbouw
hervorming, die de miljoenen
arme pachters en landarbeiders
aan een stukje eigen grond
moest helpen strandde in het
door de (groot)grondbezitters,
onder wie Aquino's eigen fami
lie, gedomineerde parlement.
Verslagen
Zes jaar bleken voor Aquino
niet genoeg om echt iets te
doen. Zij besloot zich dan ook
niet kandidaat te stellen voor.
een tweede termijn. De kans
was groot dat zij zou worden
verslagen. Zij sprak haar steun
uit voor Fidel Ramos, de voor
malige minister van defensie,
zonder wie zij een reeks staats
grepen niet zou hebben over
leefd
Ramos moet het op 11 mei op
nemen tegen zes andere lief
hebbers: Ramon Mitra, de par
lementsvoorzitter en kandidaat
van de regerende l/iban ng
Demokratikong Pilipino (LDP),
Eduard „Danding" Cojuangco,
een neef van Aquino en een za
kenvriend [crony) van Marcos,
de huidige vice-president Sal
vador Laurel, de bejaarde sena
tor Jovito Salonga, Miriam Dc-
fensor-Santiago, een voormalig
minister van Aquino.
En natuurlijk de „IJzeren Vlin
der" Imelda Marcos, de wedu
we van de verdreven dictator.
Tegen haar zijn meer dan 50
aanklachten ingediend wegens
medeplichtigheid aan diefstal
van meer dan vijf miljard dollar
uit de staatskas, tijdens het be
wind van haar man.
Huilend
Wie van deze zeven het uitein
delijk zal redden is niet te zeg
gen. Alleen Salvador Laurel en
Imelda, die huilend en zingend
een plaatsje in de harten van de
Filipino's trachtte te heroveren,
worden als kansloos be
schouwd. De Filipino's moeten
behalve een nieuwe president
ook een nieuw parlement en
17.000 plaatselijke functionaris
sen kiezen. Programmatisch lo
pen de presidentskandidaten
nauwelijks uiteen. Zij beloven
veel, waarvan meestal weinig
terecht komt en de kiezers we
ten dat.
In opiniepeilingen liggen Ra
mos en Defensor-Santiago
vooraan, met elk ongeveer 18
procent van de stemmen. Maar
peilingen zeggen in de Filipij
nen niets, want het zo belangrij
ke platteland is daarin altijd on
dervertegenwoordigd en velen
besluiten pas op het laatste mo
ment aan wie zij hun stem zul
len geven.
Ramos kan rekenen op steun
uit het regeringsapparaat en
Defensor-Santiago lijkt vooral
profijt te trekken van haar de
magogisch optreden. Haar felle
uithalen naar de alomaanwezi-
ge corruptie (critici werden be
ledigd met termen als schim-
melhoofd of „toe aan een her
senoperatie") en de foto's waar
zij wordt afgebeeld met een
pistool in de hand levereahaar
in de peilingen veel aanhang
op.
Vermogen
Als alles op traditioneel Filipijn
se wijze verloopt dan moet de
winnaar komen uit het tweetal
Cojuangco en Mitra. De
puissant rijke king-crony Co
juangco, die zijn vermogen
vooral vergaarde dankzij zijn
banden met Marcos, en de kan
didaat van de regeringspartij
Mitra beschikken over goed ge
smeerde politieke machines. In
de Filipijnen stond dat vroeger
garant voor een goede score.
Een medewerker van Mitra zei
daarover: „Zolang een arme
boer in een verafgelegen ge
hucht naar een politicus moet
gaan voor geld om een familie
lid te begraven of om medicij
nen te kopen voor zijn zieke
kind, zullen partij-apparaten
belangrijk zijn".
Salonga wordt gezien als onom
koopbaar en iemand met scho
ne handen. Hij is de favoriet
van de intellectuelen, maar zijn
verkiezingsapparaat is klein.
Aartsbisschop
Van fceer groot belang in deze
tot nu toe relatief zuivere ver
kiezingstijd (alle kandidaten
ondertekenden een convenant
waarin zij beloofden geen ge
bruik te maken van geweld en
zich bij de uitslag neer te leg
gen) zijn de kerken en met na
me de katholieke kerk, in de
persoon van de aartsbisschop
van Manila, Jaime Sin, Azië's ei
gen Richelieu.
In de Filipijnen, waar' meer dan
80 protent van de mensen
roomskatholiek is, generen de
kerkelijke leiders zich in het ge
heel niet voor het geven van
stemadviezen. Enkele dagen
nadat duidelijk werd dat de zeer
conservatieve evangelische kerk
Iglesia ni Christo (INC) partij
had gekozen voor Cojuangco
publiceerde Sin een pastorale
brief waarin hij „de onderdruk
kers en plunderaars" van het
Marcos-regime veroordeelde.
Daarmee smoorde hij de ambi
ties van Imelda.
Hij haalde ook uit naar „hen die
zich schuldig maakten aan cro-
ny-kapitalisme", een niet al te
subtiele verwijzing naar Co
juangco. Een week later was Ra
mos aan de beurt (een pro
testant, net als Salonga, maar
dat was niet de reden, zo zei
Sin), wegens diens jarenlange
trouwe dienst in het leger van
Marcos. Ramos was 14 jaar lang
waarnemend chef-staf en liep
pas op het allerlaatste moment,
in 1986, over naar het kamp van
Aquino.
Voorkeur
De katholieke kerk heeft duide
lijk laten doorschemeren een
voorkeur te hebben voor parle-
menstvoorzitter Mitra, een
roomskatholiek. Vooral Mitra's
kandidaat voor het vice-presi-
dentschap, opperrechter Mar-
celo Fernan, ligt goed bij Sin.
Wat betreft Miriam Santiago
hield de aartsbischop het er op
dat de Filipijnen geen twee
vrouwelijke presidenten achter
Imelda Marcos probeert zich huilend en zingend een plaats te verwer
ven in het hart van de Filipino's. Opiniepeilingen geven haar weinig
kans op het presidentschap. archieffoto afp
elkaar kon gebruiken.
In deze verkiezingsstrijd zonder
tweede ronde, met zeven kandi
daten is het waarschijnlijk dat
30 procent van het totale aantal
stemmen al genoeg is om geko
zen te worden. In zo'n geval is
elke stem van groot belang. En
het is daarom dat Sin zich zor
gen maakt over de invloed van
het INC, met meer dan twee
miljoen leden, die in het verle
den nagenoeg als een hecht
blok een kerkelijk stemadvies
volgden. Beschuldigingen van
corruptie tegen Cojuangco
doen de sekte weinig. „Nie
mand is volmaakt", zo zei de
leider van deze kerk.
Er zijn tekenen dat in de Filipij
nen een „echte" verandering
mogelijk is. Het gaat om de eer
ste echte democratische vinger
oefening na 20 jaar Marcos-
heerschappij en zes jaar
Aquino. Indien Ramos, Santiago
of Salonga wordt gekozen moet
dat gezien worden als een breuk
met het verleden, met het sys
teem van geld-politiek en patro
nage en een slag voor de macht
gevestigde groepen. Dan zijn de
zes jaar van „Cory" niet voor
niets geweest.
VN: Situatie slechter dan in 1972
De levensomstandigheden in latijns-Amerika
zijn in 1992 slechter dan in 1972. Dat is de con
clusie van een rapport dat onlangs openbaar
werd gemaakt door het VN-milieuprogramma
(Unep, United Nations Environmental Program
me). Het rapport beschrijft gedetailleerd de ach
teruitgang van het milieu in de vijf continenten,
en de daling van de levensstandaard die dat met
zich mee brengt.
Vertrekpunt in de analyses is de Stockholm-con-
ferentie in 1972. Dit was de eerste internationale
bijeenkomst over milieu. Er wordt gekeken naar
de ontwikkeling die het milieu heeft doorgemaakt
tot aan de VN conferentie voor Milieu en Ontwik
keling (Unced), die dit jaar van 3 tot 14 juni in Rio
de Janeiro wordt gehouden.
Volgens de uitvoerend directeur van de Unep,
Mostafa Tolba, is de huidige mondiale situatie
slechter dan twintig jaar geleden. Zowel de ver
vuiling als de armoede zijn toegenomen.
In Latijns-Amerika, meldt het rapport, woont 60
procent van de armen op het platteland. In Brazi
lië bijvoorbeeld leven 11 miljoen mensen op het
platteland zonder zelfs in hun minimale levens
behoeften te kunnen voorzien. In El Salvador is
77 procent van de grond d,oor erosie vrijwel on
bruikbaar geworden. Brazilië is ook het land waar
de extreme armoede het meest alarmerend is.
Negentig miljoen mensen 58 procent van de
totale bevolkingleeft er onder de armoede
grens.
Het Unep-rapport spreekt ook over alarmerende
situaties in de latijnsamerikaanse steden. Bogota,
Buenos Aires en Mexico-Stad worden genoemd
als de steden met de grootste concentratie van
sloppenwijken in de wereld - na Calcutta, Addis
Abbeba en Casablanca. Het niveau van luchtver
vuiling is in sommige steden gestegen tot een on
aanvaardbaar niveau.
Naast armoede en verontreiniging is Latijns-
Amerika het afgelopen jaar ook nog eens door
een cholera-epidemie geteisterd. Sinds 1991 zijn
300.000 mensen hierdoor getroffen in Peru, Ecua
dor, Colombia, Mexico, Guatemala, Brazilië, Mid-
den-Amerika en Bolivia.
F.en van de meest urgente milieuproblemen die
het Unep-document signaleert is de voortduren
de aantasting van de ozonlaag. Als de huidige
trend van verdunning van de ozonlaag doorzet
zal in het jaar 2000 de intensiteit van de ultravio
let-straling op grote schaal huidkanker en oog
ziektes veroorzaken en de voortplantingscapaci-
Bovendien, zo schrijven de Unep-onderzoekers,
hebben „miljoenen ecologische vluchtelingen
hun huizen in Midden-Amerika en het Caribisch
gebied verlaten om de armoede te ontvluchten
die door de ontbossing is ontstaan. In .Haïti, waar
meer dan 100.000 mensen om deze redenen
moesten emigreren, bedekken de ooit enorme
bossen nog slechts 2 procent van het hele ei
land."
Illegale sloppenwijken in de buurt
probeert het terrein nog enigszins l<
