Hazerswoude krijgt een
natuurvriendelijke boer
Tien gouden regels voor hulp dolfijnen op het strand
Over leven
Stichting Duinbehoud fel tegen wildbeheersing
Mestoverschotten, zure regen, gevaarlijke bestrijdings
middelen, weidevogels die het loodje leggen en varkens
die drinkwater vervuilen. Nu steeds meer bekend wordt
over natuur en milieu, wordt ook steeds duidelijker welke
bedreigingen er zijn. Net als voor het wegtransport, de
industrie en de huishoudens de regelgeving wordt aange
scherpt, krijgt ook de landbouw met steeds nauwere re
gels te maken.
DONDERDAG 7 ME11992
hazerswoude monica wesseling
De overheid bedenkt allerlei be
perkende maatregelen, maar
het is de vraag of deze wel uit te
voeren zijn zonder dat de boer
er in economische zin aan on
derdoor gaat. Dat wordt de ko
mende vier jaar onderzocht op
een groot aantal landbouw-
voorbeeld-bedrijven verspreid
over Nederland. In Zuid-Hol
land zijn er al drie uitgezocht,
Noord-Holland wijst er op korte
termijn drie aan.
Het melkveebedrijf van Jan
Kerkvliet aan het Spookverlaat
in Hazerswoude-dorp is een
van die voorbeeldbedrijven.
Kerkvliet heeft 50 melkkoeien,
zo'n 20 pinken en een even
groot aantal* kalveren. Hij is al
elf jaar boer en al die tijd al be
wust met natuur en milieu be
zig. Kerkvliet probeert op zijn
eigen bedrijf een evenwicht te
vinden tussen bescherming van
het milieu en sparen van de na
tuur terwijl hij a in het boeren
is. Bescherming van die twee
(natuur én milieu) gaan niet zo
maar hand in hand. De melk
veehouder geeft een voorbeeld:
,,De overheid wil vanaf volgend
jaar dat alle mest in het land
wordt geïnjecteerd. Daardoor
komt er minder ammoniak vrij
en dat is goed tegen zure regen.
Mest-injecteren betekent echter
dat je een paar keer per jaar
over het weiland rijdt met een
trekker met grote wielen en en
ge messen. Weidevogels die een
nestje aan het bouwen zijn, ma
ken geen schijn van kans. Een
en al geklutste eieren en geplet
te vogels."
Kerkvliet houdt van weidevo
gels en experimenteert met an
dere methoden van mest ver
spreiden die wel minder zure
regen veroorzaken maar tegelij
kertijd de vogels sparen.
Mest te veel
Een van de belangrijkste milieu
problemen van de veehouderij
is het overschot aan mest, ofte
wel het teveel aan mineralen
zoals stikstof, kalium en fosfor.
De mest spoelt uit in het grond
en oppervlaktewater en zorgt
voor een onnatuurlijke verrij
kingvan dat water.
Uitspoeling is voor een deel te
voorkomen door in het voorjaar
geen mest uit te rijden voordat
net gras groeit. Dat kan, mits er
maar voldoende opslagcapaci
teit voor de mest is. Kerkvliet
heeft op zijn bedrijf daarom een
grote mestput laten aanleggen.
Het afvalwater van het huis
wordt er ook op geloosd.
„Het water wordt hier steeds
schoner. Sinds kort hebben we
hier weer het uiterst zeldzame
krabbescheer. Dat plantje komt
alleen voor in heel schoon wa
ter. De krabbescheer lokt de
zwarte stern, een bijzondere vo
gelsoort."
Nederland heeft een minera-
lenoverschot en dat moet wor
den teruggedrongen. Ook hier
voor moet de voorbeeldbedrij
ven de weg banen. Kerkvliet on
derzoekt of het kunstmestver-
bruik en het gebruik van kracht
voer kan worden verminderd
om zodoende het mineralen-
overschot te verkleinen. „Een
koe die weinig melk geeft hoeft
ook weinig krachtvoer, een land
dat al rijk aan meststoffen is,
moet je niet automatisch be-
Bij het maai- en weid regiem
houdt hij terdege rekening met
de kievieten, grutto's, scholek
sters en andere typische weide
vogels. De vogels worden be
dreigd doordat hun nesten in de
weilanden worden vernield en
verstoord door maaien en ver
trappen. Kerkvliet beschermt
ze, maar kan dit alleen dank zij
de hulp van vrijwilligers van de
vogelwerkgroep in zijn buurt.
De vrijwilligers gaan elk voor
jaar de wei in en markeren de
pesten. Met nestbeschermers
worden ze beschermd tegen
koeienpoten, met maaien rijdt
Kerkvliet er om heen.
Komende tijd wordt heel wat
uitgevogeld op het melkveebe
drijf in Hazerswoude. Is het eer
ste jaar de mineralenboekhou-
ding het belangrijkste onder
werp, volgende jaren komen
daar verbruik van gewasbe
schermingsmiddelen, water en
energie bij.
Kerkvliet doet uit overtuiging
mee met de proef. Milieuvrien
delijker boeren is mogelijk is.
„Het kost wel altijd geld. De ex
tra grote mestput, steeds stop
pen bij het maaien om een
nestje af te dekken, afvalwater
niet zo maar lozen, alles heeft
zijn economische kant."
28
REDACTIE «MONICAWESSELINC
Handleiding
milieuwetten
voor politie
den haag
De politiekorpsen kunnen
vanaf eind deze week be
schikken over een handlei
ding hoe de milieuwetgeving
toe te passen in geval van il
legaal storten of verbranden
van afval. „Een handboek
voor de gewone agent, geen
hoogdravende taal", om
schrijft een van de opstellers
A. van Rijn van het Regionaal
Bureau Milieu Haaglanden
in Den Haag.
De toepassing van de inge
wikkelde milieuwetgeving le
vert nogal eens problemen
op. „Bij het storten van afval
stoffen zijn vaak drie of vier
wetgevingen van toepassing.
In het handboek staan sche
ma's. Naar aanleiding van
een melding kunnen politie
mensen er via het schema
achterkomen welke wetge
ving van toepassing is en
welke bevoegdheden ze heb
ben." Ook wordt ingegaan
op de berekening van het
economisch gewin door de
illegale verwerking van afval
stoffen.
Behalve het boek worden
op floppy twaalf standaard
processen-verbaal bijgele
verd.
Ziekten in de fruitteelt
boxtel Het milieu-educatie en voorlichtingscentrum De Kleine
Aarde in Boxtel houdt op zaterdag 23 mei een cursusdag over
ziekten en plagen in de fruitteelt. Er wordt die dag veel aandacht
besteed aan het herkennen van ziekten en plagen zoals kanker,
fruitmot en schurft. Het biologisch bestrijden van schimmels,
bacteriën en insecten wordt belicht. Nadere informatie en opga
ve bij De Kleine Aarde, telefoon 04116-84921.
Hoogveen beschermd
emmen Nederland en Ierland beginnen een project ter bescher
ming van het hoogveen in beide landen. Het gaat om het 2000
hectare grote natuurgebied Bargerveen bij Emmen en het hoog
veengebied Clara's Bog in Ierland. Het Bargerveen bevat de
laatste restanten levend hoogveen in Nederland. Ruim zeven
meter boven het waterpeil van de omringende landbouwgebie
den houdt Staatsbosbeheer met kennis en inzet dit gebied in
stand. Er groeien bijzondere planten zoals lavendelheide, been-
breek, zonnedauw, veenbes, eenarig wollegras en een aantal
veen mossoorten. Ierland maakt gebruik van de kennis bij staats
bosbeheer voor de instandhouding van Clara's Bog. Op 27 mei
wordt het samenwerkingsproject officieel in Ierland onderte
kend.
Minder lozingen op Rijn
Rotterdam I let gemeentelijk havenbedrijf van Rotterdam heeft
opnieuw een overeenkomst met een Duits bedrijf gesloten,
waarin is afgesproken dat de lozing van schadelijke stoffen op de
Rijn zal worden verminderd. Met het in Duisburg gevestigde
DK-recycling und Roheisen is overeengekomen dat de lozingen
van zink, cadmium en lood aanzienlijk worden teruggebracht.
DK verwerkt jaarlijks 400.000 ton ijzerhoudende afvalstoffen.
Doorsnel vervuilers overeenkomsten te sluiten wil het havenbe
drijf bereiken dat het slib in de Rotterdamse havens schoner
wordt. Na het baggeren hoeft het slib dan niet naar een speciale
opslagplaats worden gebracht, maar kan het in zee worden ge-
Wereldstierendag
utrecht Stierenvechten is geen sportief evenement, maar de
reinste dierenkwelling. Dat vindt net comité Anti Stierenvech
ten. Het comité begint dezer dagen met een nieuwe campagne
tegen het stierenvechten in Spanje. Het is de bedoeling handte
keningen te verzamelen om die op 22 juli aan te bieden aan de
Spaanse ambassade. Die datum is uitgeroepen tot Wereldstie
rendag. Ook in andere landen worden handtekeningen opge
haald en ook die worden 22 juli aangeboden. 1 let Comité Anti
Stierenvechten is te bereiken via Postbus 757,3500 AT Utrecht.
De temperatuur buiten begint
er eindelijk op te lijken. Het
zonnetje schijnt, het wordt weer
zonnen geblazen. Hopelijk krij-
mer met de 'ouderwetse' strak
blauwe luchten. Mooie zomers
hebben ook een nadeel. De
temperatuur in de bruine mini-
contaier voor het groente-, tuin
en fruitafval kan flink oplopen.
Het afval begint al in de com-
postbak te composteren en dat
kan voor enige stankoverlast
zorgen. Die stank is echter wel
te bestrijden. In de supermark
ten zijn nruine papieren zakken
te koop. /.e gaan een week of
twee mee en zijn gemaakt van
recycled papier. Het afval is
daardoor ingepakt en het panier
neemt vocht op. Bovendien blij-
Dolfijnen zijn echt niet alleen te
vinden in diepe warme heldere
donkere zeeën ver weg. Ook in
de Noord- en de Waddenzee
komen deze prachtige dieren
voor. Meestal zwemmen ze ge
woon rond, maar af en toe
spoelt er eentje aan op het
strand. Zo'n ongewilde landing
hoeft niet fataal te zijn, mits er
maar snel de juiste hulp wordt
gegegeven.
Het Dolfinarium in Harder
wijk heeft een lijst opgesteld
met tien gouden regels voor de
eerstehulpverlening en gaat de
ze met raamposters bij strand
tenten en -posten aan het pu
bliek bekend maken. Ook de
dierenartsen en politieposten
van de kustgemeenten krijgen
binnenkort de poster SOS, Dol
fijn in nood.
Volgens Marcelle van den Ho
ven van het Dolfinarium weten
mensen die zo'n gestrand zee
zoogdier vinden, meestal niet
wat te doen. Uit onwetendheid
doen ze precies de verkeerde
dingen zodat de goedbedoelde
hulp voor de dolfijn fataal kan
worden.
Jaarlijks spoelen er op de Ne
derlandse stranden gemiddeld
tussen de vijf en de vijftien dol
fijnen levend aan. Zo belandden
er een dikke week geleden nog
vier witsnuitdolfijnen op de kust
van Ameland waarvan er drie
weer levend konden worden te
ruggezet. De meeste aange
spoelde dolfijnen zijn bruinvis-
Deze tuimelaar verwierf zich landelijke bekendheid door zich maandenlang bij de Brouwersdam op te houden. Het dier werd vorig jaar levenloos
aangetroffen in de Oosterschelde. foto martijn de jonge
sen, de kleinste soort. Maar ook strande dier rustig te naderen,
de zeldzame tuimelaar strandt niet te veel mensen toe te laten
wel eens op onze kust. en honden ver uit de buurt te
Een belangrijk advies is, zo houden. „Vaak zijn de dolfijnen
zegt Van den Hoven, het ge- erg ziek. De stranding is voor
het dier traumatisch omdat het
zijn weg en zijn oriëntatie kwijt
Als mensen dolfijnen op het
strand vinden
snel mogelijk het Dolfinarium
waarschuwen. Snelle hulp kan.
de dieren veelal nog redden
zelfs al zijn ze doodziek.
De dolfijnen
houden worden en uit de zon
gehouden. De dieren drogen
snel uit en verbranden makke
lijk in de zon. Een zachte, natte
ondergrond met behulp van
doeken is het best. Het blaasgat
dat bovenop de kop van de dol
fijn zit, moet worden vrijgehou
den. „In elk geval geen water
erin gieten", waarschuwt Van
den Hoven. De dolfijn ademt
namelijk door dit gat. Van den
Hoven vertelt een gruwelijke
anekdote:,.Iemand die een dol
fijn wilde helpen, dacht dat dit
een wond was. Hij stopte het
dicht en het dier stikte". Een ty
pisch voorbeeld van onwetend
heid.
De dolfijnen die de laatste ja
ren op het strand belandden
zijn zieker dan die een paar jaar
geleden op het zand achterble
ven. Volgens de medewerker
van het Dolfinarium is de oor
zaak hiervan de toegenomen
vervuiling van de zee. Speciaal
voor de ernstig zieke dieren
heeft het zeedierencentrum in
Harderwijk een afzonderlijk bad
gebouwd. De zieke dieren kun
nen daarin rustig worden ver
zorgd en beter worden onder
zocht.
Niet alleen het aantal aange
spoelde levende dolfijnen
neemt toe, ook komen er steeds
meer dode dieren op het strand.
Hoe vreemd het ook klinkt,
maar biologen wijten dit aan
een verbetering van de dolfij-
neristand. Het aantal dolfijnen
neemt toe en dus spoelen er
ook meer dode aan.
INT VELD
a y» I I ri ITI DC helpen. De stof bevordert het
I L_ I t LJ I I I composteerproces waardoor
de bak c
geei
chter
scheelt veel n«
ester
i theelepeltje gips kan
minder rottingslucht ontstaat.
Kattebakkorrels
De ouderwetse kattebakkon-els,
steentjes al dan niet geïmpreg-
neert met een stof die geur
voorkomt, zijn niet best voor
het milieu. Ze verteren nauwe-'
lijks of niet en betekenen dus
een vergroting van de afvalberg.
Tegenwoordig zijn er korrels te
koop gemaakt van versnipperd
papier of hout en zelfs kleikor-
rels. De composteerbaarheid
van deze korrels verschilt nog
al. Het ene merk is zo weg op
afvalhoop, het andere niet. Van
wege deze onduidelijkheid mo
gen kattebakkorrels niet in de
gft-bak.
Overigens is het uit milieu
oogpunt niet helemaal duidelijk
hoe goed of slecht de moderne
korrelsoorten zijn. Het is nog
nooit afdoende onderzocht
hoeveel zware metalen in de
korrels voorkomen.
Vragen?
Het is even wennen, afval ge
scheiden inleveren. Hoewel ge
probeerd wordt zo veel mogelijk
informatie over de gescheiden
inzameling te verstrekken, kan
het zijn dat er vragen onbeant
woord blijven. Hiermee kunt u
terecht bij de GFT-infolijn, tele
foon 071-252130.
NOORDWUK JOOST BOUWMEESTER
Stichting Duinbehoud is fel ge
kant tegen het afschieten van
reeën in het Amsterdams water
leidinggebied tussen Zandvoort
en Noordwijk. De stichting is te
gen inmenging van de mens in
het gebied en wil dat de dieren
een natuurlijke dood sterven.
„De boswachters bekijken het
vanuit het oogpunt van de ja
ger", zegt M. lansen van de
Stichting Duinbehoud. „Vol
gens hen mogen de bezoekers
van het gebied tijdens hun wan
deling geen dode ree tegen ko
men. De jagers vinden het ge
woon nog steeds spannend en
leuk om de beesten te mogen
afschieten. Je moet de natuur
gewoon zijn eigen gang laten
gaan."
In het 3600 hectare grote na
tuurgebied worden reeën nog
steeds door duinbewakers en
boswachters afgeschoten om de
populatie binnen de perken te
houden, de zogenoemde wild
beheersing. Uit een telling eind
maart blijkt dat het gebied mo
menteel over zo'n 260 reeën be
schikt. In dit getal is een tiental
dubbeltellingen meegerekend,
omdat sommige dieren in dit
jaargetijde een foetus meedra
gen. De boswachters van het
waterleidinggebied hebben een
streefgetal van tweehonderd
reeën in hét duingebied. Er zul
len dus in de loop van dit jaar
zestig dieren moeten worden
afgeschoten.
De visie van het Duinbeheer,
de instantie die belast is met de
beheersing van het wild, staat
haaks op de mening van de
Stichting Duinbehoud. Bijna
gelijknamige instanties, maar
wel met een zeer verschillend
oordeel over het afschieten van
dieren. De natuur zijn vrije gang
laten gaan werkt volgens Duin-
beheer niet. Zij wil door het be
perken van het aantal reeën het
zogenaamde val wild, een verza
melnaam voor alle dode dieren,
terugdringen. Volgens Duinbe
heer is er simpelweg te weinig
voedsel wanneer de populatie
van de reeën sterk toeneemt.
Bovendien zou het aantal ver
keersongevallen onder de reeën
sterk toenemen. Onlangs werd
nog een drachtige reegeit op de
Gooweg in Noordwijk geschept
door een vrachtwagen.
Het argument dat er meer
reeën onder de wielen van
voorbij razende auto's terecht
komen, slaat Jansen van de
hand. „Dit zouden we kunnen
opvangen door veel meer voor
zieningen, zoals hekken of tun
nels, aan te leggen."
selectief
Duinbehoud schiet er echter
niet zo maar op los. Bij het do
den van de dieren gaan de
duinbewakers selectief te werk.
De oude, zwakke dieren moeten
het onderspit delven om de vi
taliteit van het wild op een hoog
niveau te houden. Volgens H.
Verdonk. bestuurder van het
Duinbeheer, zal er altijd een
De ree moet beter worden beschermd, vindt de stichting Duinbehoud.
Gezonde dieren mogen in elk geval niet worden afgeschoten.
foto archief
percentage zwakke en ouderen
dieren overblijven, ondanks dat
het valwild afneemt. Duinbewa
ker I. Zandvoort geeft echter wel
toe dat, naarmate de conditie
van de dieren hoger ligt, er
steeds gezondere dieren wor
den afgeschoten. „Het is zo dat
ie je grenzen verlegd. We zoe
ken nu de slechte onder de goe
de exemplaren uit", verklaart
Zandvoort.
Zandvoort acht het doden
van de viervoeters noodzakelijk.
„Wanneer wij niet ingrijpen dan
krijgen we weer de zelfde situa
tie als rond 1970, toen er zo'n
vier vijfduizend reeën rondlie
pen. Het gevolg was dat er heel
veel ziek en mager werden en
later stierven. Wanneer wij dat
getal rond de tweehonderd
houden hebben de dieren vol
doende eten, rust en ruimte."
Collega Verdonk voegt er aan
toe: „Stichting Duinbehoud
gaat ervan uit dat ons gebied
een normaal natuurgebied is,
maar dat is niet zo. Het Amster
dams waterleidinggebied be
staat uit verschillende eilandjes.
Het is hier niet het zelfde als bij
voorbeeld in Canada, Afrika of
Alaska, waar wolven, lynxen of
beren voor de wildbeheersing
zorgen."
Kunt u zich de tijd voorstellen
zonder prikkeldraad? Eind vori
ge eeuw pas deed een Ameri
kaan die twijfelachtige uitvin
ding. Maar het echte prikkel
draad is een vondst van de na
tuur zelf. En de uitvinder heet
meidoom. Eeuwenlang is deze
prachtige bloesemstruik door
boeren, burgers en buitenlui als
versperring gebruikt. De edelen
lieten in de Middeleeuwen al
meidoom opschieten tegen de
muren en wallen van hun
burchten. Boeren plantten de
stekelstruiken langs de randen
van hun velden om het vee bin
nen en het wild buiten te hou
den. Door ze telkens drastisch
te kortwieken, werd het doorni
ge takkengeweld steeds dichter
en doeltreffender.
In mijn tuin staat ook zo'n ou
de, natuurlijke prikkeldraad
versperring. De honden en kat
ten uit de buurt hebben er een
heilig ontzag voor. Veel vogels
hebben dat goed in de galen,
want meidooms zijn geliefde
kraamklinieken. Zo broedt er
een roodborstje ergens ach
terin, heeft een tortelpaar er een
slordig takkenbouwsel in elkaar
gezet en heb ik er een nest van
een merel en een heggemus in
ontdekt. Overigens zag ik eind
vorige week een van de hegge-
mussen voor mijn ogen gegre
pen worden door een torenvalk!
Wat me zo verbaast, is de feillo
ze manier waarop de vogels in
en uit de stekelige takken dui
ken. Ik begrijp niet dat er geen
doden en gewonden vallen,
want het is een oude, elke win
ter gesnoeide haag met duizen
den en duizenden venijnige ste
kels, die mij in de loop der jaren
al heel veel wondjes hebben be
zorgd. Ook zo verwonderlijk is
dat er twee soorten meidooms
door elkaar heen groeien. Je ziet
dat alleen maar, wanneer ze
bloeien zoals nu. Dan pas kun
je zien dat de bloemen van de
ene soort twee stijlen of stam
pers hebben, en de bloemen
van de andere maar één. Naar
dat verschil worden ze tweestij-
lige of éénstijlige meidoom ge
noemd.
Maar er is nog een verschil. De
tweestijlige begint al te bloeien
in de eerste week van mei, ter
wijl de éénstijlige daar nog een
kleine twee weken mee wacht.
Dat betekent wel dat de haag de
hele maand mei staat te pron
ken met zijn prachtige bloesem;
voornamelijk wit met hier en
daar wat roze. De bloesem geurt
ook. Sommige mensen vinden
ze lekker ruiken, anderen daar
entegen vinden het een onaan
gename lucht. Insekten hebben
daar geen last van, want die ko
men in groten getale op de
bloesem af. Opnieuw tot groot
plezier van de vogels. Die insek
ten zorgen niet alleen voor bes
sen in het najaar. Maar ook voor
een welvoorziene eettafel nu.
Want broedende vogels kunnen
in deze tijd van het jaar wel wat
proteïnen en dierlijke eiwitten
gebruiken om in al die krijsen
de, openstaande vogelbekjes te
stoppen.
TON INT VELD
Jan Kerkvliet bij een van de nestbeschermers in het weiland. De koe is nieuwsgierig i
minste niet meer kapot trappen.
kan de nesten ten
foto ben de bruyn
