Bosnië vraagt hulp
Gates dacht bij uitbreken
rellen alleen aan zichzelf
Buitenland
Vrouwen Kabul laten
gezicht niet meer zien
PSI en Bettino Craxi in het nauw door schandaal
Communisten zetten klok terug in Tadzjikistan
DINSDAG 5 MEI 1992
6
Agence France Pres se ANP Algemeen
OPA Deutsche Presse Agentur CPD Gemeenschappcl.jkc Persdicr
«Independent IPS Inter Press Service RTR Reu'
Hekmatyar bestookt hoofdstad opnieuw
Het nieuwe bewind in Afghanis
tan is in hoog tempo begonnen
met de invoering van het isla
mitische recht. Vrouwen in de
hoofdstad Kabul geven zich met
tegei
het
.chrift het hoofd te bedekken,
fundamentalisten zochten in
hotels en bedrijven naar afbeel
dingen van ongesluierde vrou
wen. Sigaretten werden uit de
handen van vrouwen geslagen.
Alcoholgebruik is sinds gisteren
voor iedereen verboden.
Kabul werd een week geleden
ingenomen door hel islamitisch
verzet, de mujaheddin, dat het
communistische bewind van
president Najibullah verdreef.
De nieuwe president Mojaddid
zei een weck geleden al dat
vrouwen de sharia, de 'juiste
weg', moeten volgen. Dat bete
kent ook dat ze geen regerings
ambt mogen vervullen.
Maar weinig vrouwen hebben
zich de laatste week op straat
gewaagd. Zij die wel durfden,
hebben mantelpak en hoge
hakken verruild voor slobber-
broek en tuniek. Het hoofd be
dekken zij met lange shawls.
Nieuwslezeressen dragen nu
kappen die alleen hun gezicht
laten zien. Boetiekeigenaars
hebben rokken en jurken uit de
etalages verwijderd of hun zaak
gesloten.
Westerse verslaggeefsters die
studentes wilden interviewen,
zijn door rebellen bedreigd. De
apparatuur van een Britse ca
meraman werd vernield. Veel
vrouwen zeggen sluiers te dra
gen om een confrontatie met de
rebellen uit de weg te gaan. Zij
hopen dat ze zo kunnen blijven
werken of studeren.
Kabul werd gisteren weer be
stookt door de rebellen van Gul-
buddin Hekmatyar, de leider
van de fundamentalistische He-
zb-i-lslami. In een kwartier
kwamen zo'n 25 raketten in het
zuiden van de stad neer. Tien
tallen huizen werden verwoest.
Er vielen zeker 30 doden en 100
gewonden.
Hekmatyar wil de nieuwe re
gering alleen steunen als deze
de samenwerking staakt met de
militie van Rashid Dostum, die
door de afgezette president Na
jibullah in het leven werd ge
roepen. Hij heeft gedreigd Ka-
bul binnen te vallen als de mili
tie niet binnen enkele dagen
vertrekt.
Branden Tsjernobyl bedreiging
moskou Branden in de omgeving van Tsjernobyl dreigen ra
dioactiviteit te verspreiden over gebieden die tot nu toe nog on
besmet waren. Brandweerlieden trachten de branden onder
controle te krijgen. Deze ontstonden vlakbij de centrale in verla
ten dorpen, bossen en veengebieden na een periode van warm
en droog weer. Radioactiviteit bevattende stoffen worden over
enorme afstanden verspreid, waarbij schone dorpen en velden
worden besmet. Daarbij gaat het om zeer radioactief strontium
Myanmar laat weer gevangenen vrij
vangon Myanmar (het voormalige Burma) heeft gisteren tien
politieke gevangenen vrijgelaten. Nadat vorige maand de wacht
binnen de militaire junta wisselde zijn er nu 58 politieke gevan
genen vrijgekomen. Tot de tien behoorden volgens de staatsra
dio vier leden van de grootste oppositiepartij, de Nationale Liga
voor Democratie, en drie studenten.
Israël en Nigeria herstellen betrekkingen
Jeruzalem» Israël en de Westafrikaanse staat Nigeria hebben gis
teren de diplomatieke betrekkingen na een breuk van 19 jaar
hersteld. Evenals de meeste Afrikaanse staten verbrak Nigeria de
betrekkingen met Israël na de Zesdaagse oorlog van 1967. In
middels zijn 14 Afrikaanse staten ertoe overgegaan, de betrek
kingen te herstellen.
Inuit stemmen voor tweedeling
Toronto De bevolking van de Canadese Northwest Territories
heeft zich gisteren in een referendum uitgesproken voor het
trekken van een grens die het gebied in tweeën deelt, daarmee
de aanzet gevend tot de creatie van een nieuw Inuit-thuisland
dat een vijfde deel van Canada zal gaan beslaan. De meeste
stemmen voor werden zoals verwacht uitgebracht door de eski
mo's, de Inuit, in het oosten. Zij bereikten eerder dit jaar na 18
jaar onderhandelen een voorlopig akkoord met de Canadese re
gering over de creatie van wat Canada's derde gebiedsdeel zal
worden, het thuisland Nunavut (Inuit voor "Ons land").
146 doden bij slachtpartijen Sri Lanka
Colombo Vorige week zijn in totaal 148 moslims en Tamils
omgekomen bij slachtpartijen in het noordoosten van Sri Lanka.
Dat hebben twee Tamil parlementsleden gemeld, die gisteren
terugkeerden uit het gebied. De Tamils eisen van de regering dat
zij stopt met het opzetten van Singalese nederzettingen in ge
bieden van Sri Lanka waar de Tamils de meerderheid vormen.
De Tamil Tijgers voerden de afgelopen dagen verscheidene aan
vallen uit op dorpen met een Singalese meerderheid.
Joegoslavische leger neemt wraak op Sarajevo
De Bosnische regering heeft na een een nacht van zware
gevechten in Sarajevo en andere steden in de belegerde
republiek om buitenlandse militaire hulp gevraagd om
een einde te maken aan de strijd. Inmiddels hebben 25
van de 35 EG-waamemers in Bosnië-Hercegovina zich
uit veiligheidsoverwegingen uit de republiek teruggetrok
ken.
Conakry Duizenden buitenlanders zijn Sierra
Leone de laatste dagen ontvlucht wegens plunde
ringen en geweld, die in het Westafrikaanse land
sinds de coup van vorige week aan de orde van de
dag zijn. Onder de vluchtelingen zijn ook duizen
den van de naar schatting een miljoen Guineeërs
die in het vier miljoen inwoners tellende buurland
Sierra Leone wonen. Voor voedselwinkels in de
hoofdstad Freetown ontstonden gisteren lange rij
en omdat het nieuws dat de Verenigde Staten 270
landgenoten evacueerden tot hamsteren leidde. De
VS hebben alle Amerikanen uit het land gehaald
(zie foto). Frankrijk stuurde een vliegtuig om onge
veer 100 toeristen op te halen. foto afp
BELGRADO RUNA HELUNGA
CORRESPONDENT OOST-EUROPA
Het Joegoslavisch leger (JNA)
heeft haar Servische en Monte-
negrijnse soldaten afgelopen
nacht bevel gegeven om Bosnië
binnen 15 dagen te verlaten.
Omdat volgens het JNA zo'n 80
procent van de 100.000 soldaten
in Bosnië lokale Serviërs zijn,
lijkt dit vooralsnog niet meer
dan een symbolische stap.
Internationale bemoeienissen
konden niet voorkomen dat het
JNA afgelopen nacht een mas
sale wraakactie op Sarajevo uit
voerde, met zware artilleriebe
schietingen en bombardemen
ten van de luchtmacht. Dit ter
vergelding voor de aanval door
moslim-strijders op een JNA-
konvooi dat een vrijgeleide had
gekregen vanuit het hoofdkwar
tier in het centrum van de stad.
Radio Sarajevo sprak van een
'totale oorlog' en de Bosnische
regering vroeg om buitenlandse
militaire hulp. Diplomatieke
kringen in Belgrado sluiten zo'n
militaire interventie op dit mo
ment overigens volkomen uit.
De voor gisteren voorziene vre
desbesprekingen werden van
wege de aanhoudende gevech
ten en de overval (zondag) op
het konvooi, afgelast.
De Belgische EG-waamemer
die zaterdag in de buurt van de
Bosnische plaats Mostar om het
leven kwam. is volgens oogge
tuigen, onder wie een EG-colle-
ga, bewust doodgeschoten door
soldaten van het Joegoslavische
leger (JNA). Het incident wordt
gezien als een van de bewijzen
ROME
De Italiaanse Socialistische partij (PSI)
tracht met man en macht de schade van
een zich steeds verder uitbreidend cor
ruptieschandaal in Milaan te beperken.
De affaire dreigt de kansen van partijlei
der Bettino Craxi op het premierschap in
een nieuw te vormen regering in gevaar
te brengen.
Volgens de Milanese justitie hebben
familieleden en naaste medewerkers van
Craxi mogelijk gestolen goederen en
steekpenningen aangenomen. De rech-
Doodstraf voor
fundamentalisten
ALGIERS GPD-AFP-Rtr
Een militaire rechtbank in het
Algerijnse woestijnplaatsje Ou-
argla heeft gisteren dertien le
den van een fundamentalisti
sche terreurgroep tot de strop
veroordeeld.
De openbare aanklager had
een dag eerder de doodstraf ge-
eist tegen in totaal vijftien per
sonen. De overige straffen lie
pen uiteen van levenslang tot
vijf jaar* gevangenis. Zestien
aangeklaagden werden vrijge
sproken.
In totaal moesten 62 mensen
zich voor de aanval op de
grenspost in Guemmar verant
woorden. Zeven verdachten
stonden bij verstek terecht. De
militaire aanklager had zondag
geëist dat 15 verdachten tot de
strop zouden worden veroor
deeld. De aanklachten tegen de
ter dood veroordeelden luidden
samenzwering tegen de staat en
sabotage, het vormen van een
gewapende groep en het stelen
van wapens.
Het proces in Ouargla is het
eerste in een reeks tegen radica
le islamieten in Algerije.
ters vertelden twee voormalige PSI-bur
gemeesters van Milaan gisteren dat te
gen hen een onderzoek wordt ingesteld.
Het gaat om Paolo Pillitteri, zwager van
Craxi en parlementslid, en Carlo Tognoli,
minister van toerisme in het demissio
naire kabinet.
Tognoli en Pillitteri ontkennen alles.
De Italiaanse staatsradio meldde dat de
onderzoeksrechters deze week opheffing
van hun parlementaire onschendbaar
heid zullen aanvragen. De PSI zelf zal
waarschijnlijk de directe leiding van het
socialistische partij-apparaat in Milaan
overnemen. Dat werd tot
stuurd door Craxi's 28-jarige z
toe be-
n Bobo.
Het schandaal kwam in februari aan
het licht, toen de politie een socialisti
sche politicus aanhield, die het grootste
weeshuis in de stad leidde. De man was
op heterdaad betrapt bij het aannemen
van geld van een schoonmaakbedrijf,
waaraan een contract was beloofd.
Sinds die tijd zijn politici uit alle grote
partijen gearresteerd, maar ook architec
ten, zakenlieden en bestuurders van ge
meentelijke instellingen, op beschuldi
ging van het aannemen van steekpen
ningen in ruil voor gemeentelijke con
tracten. De socialisten staan echter in de
schijnwerpers.
De openbaar aanklager in Milaan
maakte een vergelijking met praktijken
van de maffia op Sicilië: „Daar betaalt
dat de Servische zijde in het
conflict zich steeds minder aan
trekt van de internationale or
ganisaties die tussen de strij
dende partijen proberen te be
middelen.
De Belg kwam om toen hij sa
men met zijn collega twee elek
triciens begeleidde die repara
tiewerkzaamheden aan de elek
triciteitscentrale bij Mostar
moesten uitvoeren. Voorafhad
den de waarnemers met zowel
de Kroaten als het JNA contact
opgenomen en toestemming
gekregen om de werkzaamhe
den te verrichten.
Volgens de overlevende colle
ga staat buiten kijf dat, toen ze
door het open veld naar de cen
trale liepen, het vuur vanuit
JNA-stellingen op hen werd ge
opend. Daarbij kan geen vergis
sing in het spel zijn geweest,
omdat de EG-waarnemers aan
hun witte pakken duidelijk her
kenbaar zijn. De lezing van het
Joegoslavische leger luidde in
eerste instantie dat de waarne
mer was omgekomen toen
Kroaten een aanval openden op
een leger-helikopter.
Gevangenen in
Zuid-Libanon
worden gefolterd
LONDEN DPA
Het door Israël gesteunde
'Zuidlibanese leger' en Israëli-
beschermingsgeld om een café of sche autoriteiten zijn volgen
winkel open te houden. Hier betaalden
mensen om voor de gemeente te kunnen
blijven werken. De intimidatie was niet
wezenlijk anders", zei hij. De PSI ziet het
echter anders. Craxi's woordvoerder
sprak van een 'agressie-campagne' tegen
de PSI-leider.
Jeruzalem Boze priesters van de Armeens-orthodoxe kerk beletten sche autoriteiten een belastingschuld. De ambtenaar wilde beslag
met geweld dat een gemeente-ambtenaar de toegang tot de Jacobus- leggen op goederen van de kerk. De man droop af, maar beloofde
kerk in Jeruzalem. De Armeens-orthoxe kerk heeft volgens de Israëli- met politieversterking terug te zullen komen. foto afp
Amnesty International verant
woordelijk voor het feit dat het
folteren in het gevangenen
kamp Khiam in Zuid-Libanon
doorgaat.
In het rapport staat onder an
dere dat familieleden van ge
vangenen zijn gemarteld of
mishandeld om de gevangenen
tot bekentenissen te dwingen.
De gedetineerden vertelden zelf
te zijn geslagen met dikke elek
triciteitskabels en hangend aan
een elektriciteitsleiding te zijn
overgoten met water.
De meeste gevangenen mo
gen hun familie niet zien, wor
den vastgehouden zonder pro
ces en worden niet in-staat ge
steld contact te hebben met hu
manitaire organisaties, aldus
Amnesty International.
Amnesty zegt zich ervan be
wust te zijn dat gevangenen in
Khiam mogelijk betrokken zijn
geweest bij geweld tegen Israël
en het SLA, „Maar als deze ge
vangenen uitsluitend worden
vastgehouden om anderen er
toe te dwingen gevangenen vrij
te laten of informatie te ver
schaffen over vermiste perso
nen, dan moeten ze worden be
schouwd als gijzelaars en als zo
danig onmiddellijk en onvoor
waardelijk worden vrijgelaten",
zo staat in het rapport.
De Israëlische regering heeft
volgens Amnesty elke verant
woordelijkheid voor het gebeu
ren in Khiam van de hand ge
wezen. „Dit staat in tegenstel
ling tot het feit dat de Israëli
sche regering al verscheidene
malen vrijlating van de gevan
gen heeft aangeboden en dat er
Israëlisch militair personeel in
het kamp.werkt". Volgens Jeru
zalem is het SLA verantwoorde
lijk voor alle activiteiten in Khi
am en werkt er in de gevangenis
geen Israëlisch personeel.
LOS ANGELES THE INDEPENDENT
AFP-DPA-Rtr-IPS
De kritiek op het optreden van
de politie tijdens de rellen in
Dis Angeles wordt steeds luider,
nu bekend is geworden dat
hoofdcommissaris Daryl Gates
tijdens de eerste fase van de on
lusten het hoofdbureau verliet
om tijdens een bijeenkomst van
zijn aanhangers te ageren tegen
voorgestelde reorganisaties in
zijn politicmacht.
De verontwaardiging over het
gedrag vm Sates nam gisteren
toe, toen de burgemeester van
Los Angeles, Tom Bradley, de
avondklok die vier dagen van
kracht was geweest, ophief en
de inwoners van de stad weer
aan het werk gingen. I Jet aantal
doden van de rellen is inmid
dels opgelopen tot 51. Daarmee
is er sprake van de bloedigste
balans in de laatste 75 jaar bij
burgerrellen in de Verenigde
Staten.
De politie van Ixis Angeles
werd al bekritiseerd omdat ze
niet snel genoeg zou hebben
gereageerd, hoewel het erop
lijkt dat de politiemacht bewust
confrontaties uit de weg ging
otn te voorkomen dat de rellen
zouden ontaarden in een strijd
tussen gewapende demonstran
ten en de politie. Deze kritiek,
die zal worden onderzocht door
de politieraad van Los Angeles,
wordt nog verzwaard door
klachten over de verlate inzet
van de Nationale Garde, die we
gens een gebrek aan ammunitie
pas enkele uren na aankomst in
Los Angeles op straat kon wor
den ingezet.
Maar het gedrag van politie
commissaris Gates lijkt een af
zonderlijke kwestie te worden.
Het doel van de door hem be
zochte bijeenkomst was het in
zamelen van geld en het protes
teren tegen reorganisaties van
het politie apparaat zoals die
werden voorgesteld door een
onderzoekscommissie die werd
ingesteld na het in elkaar slaan
van Rodney King door vier
blanke politie agenten. De aan
bevelingen van de commissie
zullen in juni aan de bewoners
van lx>s Angeles worden voor
gelegd en behelzen onder ande
re een eind aan de regeling dat
politiecommissarissen voor het
leven worden benoemd.
Gates probeerde zijn beslis
sing om zijn post te verlaten
gord te praten door te verklaren
dat hij slechts „vijf minuten of steden. Volgens Irak bewijzen
met het bureau. Maar een ge
luidsopname toont aan dat hij
twintig minuten lang met zijn
aanhangers sprak. Hij gaf
breedvoerige antwoorden op
hun vragen en merkte op dat de
rellen „snel. zeer snel zouden
bekoelen". Dit alles speelde
zich in de eerste uren van de
rellen af, terwijl Gates' hoofd
kwartier werd belaagd door een
woedende, wilde menigte.
Een woordvoerder van het
Witte Huis heeft gisteren ver
klaard dat de Amerikaanse rege
ring ongeveer 600 miljoen dol
lar (ruim één miljard gulden)
aan leningen voor de slachtof
fers van de rellen in Los Angeles
ter beschikking zal stellen. De
bekendmaking volgde op een
vergadering van de Amerikaan
se president. George Bush, met
zijn medewerkers over de situa
tie in lus Angeles. Donderdag
zal Bush zelf naar de getroffen
stad reizen om polshoogte te
Irak heeft gisteren gevraagd
om een bijeenkomst van de Vei
ligheidsraad over het rassenge-
weld van afgelopen week in los
Angeles en andere Amerikaanse
den haag dieperik kramers
op de bijeenkomst was ge
weest en dat hij ip zijn auto
voortdurend radiocontact had
deze onlusten dat de regering
van George Bush de
rechten schendt.
In dc Centraalaziatische republiek Tad
zjikistan draaien de communisten de
klok met de dag een stukje terug, hoe
hard dc oppositie ook aan de wijzers
trekt. Betogingen, bestormingen, gijze
lingen en onderhandelingen volgen el
kaar op in de worsteling tussen de twee
partijen, maar met de tijd loopt de
spanning op.
De stromende regen van de afgelopen
dagen heeft de verhitte gemoederen van
de tienduizenden betogers in de hoofd
stad Doesjanbe niet kunnen afkoelen. Al
anderhalve maand demonstreert de op
positie voor het aftreden van de commu
nistische president Nabijcv en voor
nieuwe verkiezingen. Sinds een week
hebben ze gezelschap van aanhangers
van de president, die zich een plein ver
derop hebben opgesteld. Een derde
groep betogers eist dat er een eind komt
aan alle betogingen.
Aanhangers van dc oppositie poogden in
de nacht van zondag op maandag nog
de poorten van het presidentiële paleis
met vrachtwagens te rammen. Ze wer
den teruggeslagen door de politie. Gea
larmeerd door de aanval rukten Nabijevs
aanhangers op van het Ozodi-plein naar
het Sjochidom-plein. waar de oppositie
zich ophoudt. Ze werden tegengehou
den door een politiecordon dat de twee
partijen scheidt.
Slachtoffers zijn er tot dusver in
Doesjanbe niet gevallen. „Maar de toe
stand is explosief en dreigt uit te mon
den in een burgeroorlog", zo waar
schuwt Sjogon Joesoepov, wiens Demo
cratische Partij met de nationalistische
beweging Rastochez (Wedergeboorte) en
de verboden Islamitische Renaissance
Partij (IRP) de ruggegraat van de opposi
tie vormt.
Dagelijks komen burgers uit de provincie
in de hoofdstad aan om zich bij de beto
gingen te voegen. „Ik zal de orde in de
republiek herstellen en een meedogenlo
ze oorlog voeren tegen onwettige ac
ties", kondigde Nabijev zondag aan.
Daartoe riep hij een Nationale Garde in
het leven, waarvan het eerste bataljon
binnen twee weken operationeel zal zijn.
Van haar kant heeft de oppositie eigen
milities opgericht, terwijl ook Nabijevs
aanhangers wapens eisen.
Behalve een nieuwe grondwet en nieuwe
verkiezingen eist de oppositie nu ook
een nieuwe president. Twee weken gele
den leek de weg nog vrij voor een com
promis, toen de orthodoxe parlements
voorzitter Kendzjajev aftrad, in ruil voor
de vrijlating van 18 gegijzelde parlemen
tariërs. Zondag werd hij echter in zijn
ambt hersteld. Tevens stemden de afge
vaardigden in met een rechtstreek^ pre
sidentieel bestuur van zes maanden,
waardoor de burgerrechten en het parle
ment zelf kunnen worden opgeschort.
Sinds de mislukte coup van augustus
1991 beleeft het communisme in het on
afhankelijke Tadzjikistan een tweede
jeugd. Weliswaar werd de partij na de
monstraties in Doesjanbe september
verboden, maar haar leden in het parle
ment draaiden dit besluit terug. Nog op
merkelijker was de come back van Na
bijev, die al in 1985 als partijleider was
ontslagen door Gorba|sjov. Zijn tegen
standers noemen hem „een apparatsjik
uit het museum van de stagnatie".
Toch won hij de presidentsverkiezingen
in november met een absolute meerder
heid. „Gedurende de verkiezingscam
pagne heeft de overheid alles gedaan orri
de kiezers ervan te overtuigen dat achter
de democratische oppositie islamitische
fanatici stakenklaagt Machmat Ali
Chajtov van Rastochez. „Dit om de kie
zers, en met name de Russen, voor zich
te winnen." Desondanks kwam de IRP,
wier kandidaat 34 procent van de stem
men won, als grootste oppositiepartij uit
de bus.
Het is dan ook de IRP die het hoogste
woord voert bij de betogingen, dankzij
de aantrekkingskracht van de islam. „De
meeste mensen weten niet eens waar
het om gaat", zegt een etnische Duitser
over de betogers. „'Kom naar de stad, de
islam is in gevaar', kregen ze te horen.
Maar na 70 jaar communisme en
staatsatheïsme hebben ze geen flauw
idee wat democratie betekent of hoe een
islamitische staat er uit zou zien."
Bij de eerste betogingen was de invloed
van het shi'itische Iran op de sunniti-
sche, maar PerzischtaligeTadzjieken nog
duidelijk herkenbaar, bijvoorbeeld aan
de portretten van ayatollah Khomeiny.
Van groter belang is dat de geestelijke
leider van de 'officiële' islam, de gema
tigde Kadi Akbar Toeranzjonzoda, zich
achter de oppositie heeft geschaard.
Achter het conflict tussen communisten
en islamieten gaat een politieke strijd
schuil die veel ouder is dan Lenins okto
berrevolutie. Al eeuwen woedt een
machtsstrijd tussen de clans die het voor
het zeggen hebben in de verscheidene
gebieden van het land. Zo zijn de hoog
ste partij- en regeringsfuncties nu in
handen van de clan van Choedzjand.
een rijke en geïndustrialiseerde regio in
het noorden. „Het communisme is hier
nooit een ideologie geweest, maar enkel
een middel om de macht te grijpen", al
dus Sergej Gretski, een Russische oriën
talist in Doesjanbe. „Het feodalisme
heeft zich daaraan aangepast om te kun
nen overleven."
