Leids Barok Festival:
er zit muziek in
998949 81*1
Cultuur&Kunst
Katelijne Damen speelt
minpunten geheel weg
Zeldzame vaas op veiling
Leiden inspiratiebron
voor componisten
Ella swingt voor Harlem
Vlot spel in zwak
stuk bij Imperium
DIEROS
pakt uit
Foto's van 'andere' Hillegom
David Bowie trouwt stilletjes in Lausanne
MAANDAG 4 MEI1992
REDACT* «CmvANHOOOf «ANNCMiCKltirvCBO* TMf'
i Roos. Jack Vecht, Karla
mnga. Carl Ridder* e a Gezien: 2/5.
Schouwburg. Leiden
Wat 'Een leeg huis' van Marga
Minco actueel maakt, is het ge
vecht met de onuitwisbare her
innering aan de Tweede We
reldoorlog. De roman uit 1966
en de toneelbewerking daarvan
bij het Theater van het Oosten
tonen het ontheemde bestaan
van twee joodse vrouwen die de
oorlog hebben overleefd. Hun
denken wordt bepaald door
schuldgevoelens omtrent dat
overleven, door verbijstering
over wat er is gebeurd, door
vertwijfeling over de vraag hoe
nu verder te kunnen leven en
door verbittering over het onbe
grip van een naoorlogse maat
schappij die het liefst zo snel
mogelijk wil vergeten.
Bij wie met dergelijke ervarin
gen moet leven, vervaagt het
tijdsbesef tussen heden en ver
leden. Boek en toneelstuk wer
ken dan ook onophoudelijk met
flashbacks. Die overgangen tus
sen verschillende tijdsniveaus
zijn vaak abrupt en lichtelijk
verwarrend, zodat nogal wat
van de concentratie van de lezer
respectievelijk toeschouwer
wordt gevergd. Dat is heel be
wust gedaan, want op die ma
nier worden we als het ware een
heel klein beetje deelgenoot van
de verwarring in tijd en plaats
die voor de hoofdpersoon ken
merkend is. Het geheel is der
halve op te vatten als een leg
puzzel waarvan langzaam maar
zeker alle stukjes op hun plaats
vallen. Bij het boek is dat sterker
dan bij het toneelstuk. Juist om
dat alles tot een voorstelling van
een kleine twee uur is gecom
primeerd, kun je alle gebeurte
nissen als een gelijktijdigheid
opvatten, hetgeen beter bij de
ervaringswereld van hoofdper
soon Sepha lijkt te passen. Al
die beelden zitten immers tege
lijkertijd in haar hoofd. Niet
voor niets is er tot driemaal toe
dezelfde sleutelscène die de te
rugblikken oproept. Dat deze
scène steeds anders wordt ge
speeld, heeft te maken met het
feit dat ook deze scène door
herinneringen achteraf wordt
gekleurd.
Deze constructie van een
aangrijpend verhaal is ingewik
keld genoeg. Daarom is het
jammer dat regisseur Leonard
Frank door regievondsten (zoals
een modeshow van toenmalige
haute couture) en een merk
waardig toneelbeeld de verwar
ring onnodig heeft versterkt.
Plaats van handeling is een wa
renhuis begin jaren vijftig, van
waaruit associatief de verschil
lende lokaties worden aange
duid. Gelukkig speelt Katelijne
Damen deze minpunten geheel
weg. In haar tot de verbeelding
sprekende vertolking is Sepha
de alle aandacht opeisende
hoofdpersoon die een kwets
baar, geraakt, woedend, uitda
gend en zelfs wel eens onrede
lijk slachtoffer is. De rest is hier
aan ondergeschikt.
Amsterdam Een van de meest opvallende voorwerpen die komende
woensdag bij Sotheby's Amsterdam zal worden geveild, is een zeld
zame blauw-wit gedecoreerde Japanse vogel kooi-vaas daterend van
omstreeks 1700. De vaas heeft in het midden een kooiconstructie
met daarin twee porseleinen fazanten. Het voorwerp heeft ooit deel
uitgemaakt van de beroemde Dresder-collectie, bijeengebracht door
Augustus de Sterke. De verwachting is dat de vaas tussen de 40.000
en 60.000 gulden zal opbrengen. foto anp
Eerste editie een succes, maar programmering kan beter
muziek
In twee Leidse kerken, de Waalse kerk en de Pieterskerk,
werd de afgelopen week het eerste Leids Barok Festival
gehouden. Gedurende één middag en vier avonden kon
men in deze kerken genieten van goed tot zeer goed mu
sicerende ensembles. Zij speelden op authentieke instru
menten of op kopieën daarvan, die een goede indruk ge
ven van de muziekpraktijk uit lang vervlogen eeuwen.
Het beluisteren van deze instrumenten was echter niet
alleen een intellectueel genoegen: de gekozen muziek
had meestal zoveel kwaliteit en de musici speelden zó
overtuigd en muzikaal, dat ook het hart van de luiste
raars meer dan eens werd geraakt.
een overtuigend programma
kan presenteren, verdient zon
der meer een pluim. Authentie
ke instrumenten hebben name
lijk grote beperkingen. Ze klin
ken vaak zacht en weinig ex
pressief. Sinds de negentiende
eeuw zijn wij eraan gewend ge
raakt dat muziekinstrumenten
dynamiek hebben (dat wil zeg
gen dat zij zowel hard als zacht
kunnen spelen). Maar het clave-
cimbel produceert maar één vo
lume en in een ensemble moe
ten de andere instrumenten
(cello, riool, fluit en zang) zich
daaraan aanpassen.
Erik van Bruggen, één van de
organisatoren van het festival
en cantor/organist van de
Waalse Kerk, bespeelde woens
RECENSIE WILFRED SIMONS
Leids Barok Festival van dins
dag 28 april tot en met zaterdag
2 mei. Optredende ensembles:
Resolut Ensemble (28/4), de
monstratieconcert van Erik van
Bruggen op clavichord (29/4). I
Musica di Rheno o.l.v. Jed
Wentz (30/4), Karei Smagge,
clavecimbel/forte-piano en Zita
Börscöck. sopraan (1/5), Acade
mie de l'Eglise Wallonne de
Leyde o.l.v. Erik van Bruggen
(2/5). Gehoord: Waalse Kerk
(28/4 - 1/5) en Pieterskerk (2/5),
Leiden
Wie met deze instrumenten
dagavond voor een select pu
bliek een kopie van een acht-
tiende-eeuws clavichord. Het
was een openbaring om naar
deze lang in vergetelheid ge
raakte voorloper \an de piano
te luisteren. Het clavichord kan.
net als de piano, zachter en har
der spelen en het was daarom
in de zeventiende en achttiende
eeuw zeer populair. De forse
omvang van het instrument
staat in schril contrast met het
geproduceerde volume; dat is
namelijk heel klein. Zelfs in het
toch krappe zijzaaltje van de
Waalse Kerk moesten de onge
veer veertig bezoekers de oren
spitsen om Van Bruggens spel
IS Kunnen horen.
Grote indruk maakte op mij
het spel van Karei Smagge. die
samen met de sopraan Zita
Börscöck vrijdagavond in de
Waalse Kerk optrad. Vooral zijn
spel op de clavecimbel vond ik
heel goed. Hij speelde rustig en
beheerst, waardoor hij een per
fecte controle kreeg over het
toch vaak wat zenuwachtig ma
kende instrument. Het was een
verademing om naar te luiste-
Alleen maar lof dus voor het
Leids Barok Festival? Toch niet.
Het 'Resolut I nsemblr' sp»-eldr
veertiende- en vijftiende eeuw-
se muziek. Dat deed het En
semble heel goed. maar de bij
dra ge past met in een Barok
Festival. Enkele malen kwam
ook Havdn op het programma
voor. die naar mijn mening
geen barok componist is BOr
vendien ontbrak j.S. Bach, toch
(if Barok-componist bij uitstek,
vrijwel geheel. Volgens een
woordvoerster van de organisa
tie. Astrid Knaape. is er te wei
nig geld om ÉN te HdkO M
aanzien van het programma. De
organisatie kan wel de ensem
bles huren, maar moet zich te
vreden stellen met wat zij op
hun repertoire hebben staan
Als gevolg hiervan kwamen er
alleen doorgewinterde liefheb
bers. die van iedere barok-com
ponist wel genieten. Dat zijn er
in Leiden een stuk of vijftig en
aan het eind van de week kende
ik ze allen, tenminste van ge
zicht. Het moet mogelijk zijn
om een groter publiek naar zo n
festival te lokken door beter te
programmeren Dat kan alleen
als de organisatie programma-
eisen stelt aan de ensembles en
hiervoor zal zij fondsen moeten
Als
die
waarden wordt voldaan, heeft
een l>eids Barok Festival naar
mijn idee toekomst.
Eindelijk was het dan zo ver!
Het tweede concert in het pro
ject 'Made in Leiden' oorspron
kelijk gepland op 11 april, was
wegens ziekte van de zangeres
uitgesteld naar later datum. On
danks sqmbere verwachtingen
was de Waag gisteren practisch
uitverkocht. Daar was het the
ma van de avond debet aan: de
Leidse componist Burckhardt
Söll houdt regelmatig open huis
voor collega's uit binnen- en
buitenland. 'Zo ontstond de
laatste jaren een groot aantal
gevarieerde composities, geïn
spireerd door het verblijf in Lei
den. Op enkele stukken na be
vatte het concert louter premiè
res. Verschillende componisten
waren aanwezig om de doop
van hun eerstelingen bij te wo
nen. Het eerste deel van het
concert liet zich aanhoren als
een spannend boek. Het nieuwe
en tot dan toe 'ongehoorde' ver
oorzaakte een plezierige en
enigszins opgewonden ver
wachting. Sopraan Djoke Wink
ler Prins is een voortreffelijk
pleitbezorgster voor deze recen
te muziek. Een pakkende ope
ning vormden drie liederen van
David Loeb met zeer suggestie
ve, muzikale beelden ontleend
aan de natuur. Het meest tot
mijn verbeelding sprak een
werk bestaande uit bijdragen
van verschillende componisten:
'Teksten van schilders op mu
ziek gezet'. Door de grote afwis
seling en de beknopte omvang
van de onderdelen was dit een
zeer onderhoudende reeks
klankbeelden. De keus van de
teksten was uiteenlopend; een
briefkaart die behalve een zeer
persoonlijk bericht ook een ver
zoek om geld bevat. Kort en
zéér intens verklankt door Rita
Hijmans. Een bijna hallucine
rende compositie van Cord
Meijering op een gedicht van
Michelangelo. Lyrische ver
zuchtingen van Paul Klee en
Burckhardt Söll. Het geheel om
lijst met de verrassend speelse
en humorvolle visie van Volker
Blumenthaler op onder andere'
Piranesi en Dürer. Het ensem
ble Entente Musicale bestond
stuk voor stuk uit voortreffelijke
musici. Alle componisten had
den de mogelijkheden van dit
ensemble benut. Toch leek het
er op dat de vocale werken een
grotere formele, innerlijke sa
menhang vertoonden dan de
instrumentale.
Indrukwekkend was het slot:
Little Requiem van Söll. Muziek
bij een ooggetuigeverslag van
de deportatie van Joodse wees
kinderen naar kamp Treblinka.
Muziek doortrokken van bange
en onbestemde gevoelens, zoals
die soms zichtbaar zijn op foto's
van dezelfde taferelen. Conclu
sie: Leiden blijkt zeker een in:
spirerende stad te zijn.
NEW YORK» Hoewel ze inmiddels aardig op leeftijd is gaf Ella Fitzgerald zaterdag een eenmalig concert in de New Yorkse Radio City Music Hall.
De opbrengst van het concert is bestemd voor de restauratie van 28 huisjes in de Newyorkse wijk Harlem. foto ap
THEATER
RECENSIE WUNAND ZBLSTRA
Ammy Dean. Ammy Oar>' van W
Gracryfc door toneelgroep impenum Re
gie Tide van Haaste* Spe MaraU van
der Berg. Annemane Kloosman. Thea
We«e*ng flen de Jong. Marjolein fuv
Mamka Kromhout en Stefan van der
Huht Geren 1/5. Microtheiter le«den
Aldaar nog te r»en 7. 8. 9. 14. 15 en
16/5
Vroeger vormden ze de fan
club van filmster James Dean.
Twintig jaar na diens dood ko
men de zes vrouwen weer hij
een. Het weerzien tijdens ae
reünie levert al gauw onge
wenste herinneringen en pijnlij-
ke ontboezemingen op Het le
ven heeft inmiddels zijn tol ge
rist En zo clichématig als dit
klinkt, zo is ook het stuk.
Eén van de reünisten beweert
zelfs dat lames Dean de vader
van haar zoon limmy Dm zou
zijn. Ooit heeft ze namelijk een
nietszeggend figurant en rolletje
gespreid in de film 'Giant'. Tij
dens de opnamen zou ze zwan
gS zijn geraakt Het ziet rr naar
uit dat niemand dat ooit ge
loofd heeft. Nu worden de din
gen gewoon hardop gezegd.
Ook al lijkt dit allemaal drake
rig en vreselijk voorspelbaar,
spelers en regisseuse hebben, er
desondanks een onderhouden
de voorstelling van gemaakt.
Blijkt maar weer eens dat een
zwak gegeven door inspirerend
spelers
treffend getypeerd zonder in
wordt door de
Ellen de long heeft de moei
lijkste ml Als zij in het stuk haar
ware identiteit prijs geeft,
schuwt ze goedkope effecten rn
daardoor blijft ze geloofwaardig.
Opvallend is verder het komi
schr talrnt van Marjolein .mm-
die zelfs van de meest onbenul
lige opmerking ren \oltn-th-r
kan maken.
Een leuke regie san Tilde van
Haaster die hiermee haar afstu
deerproject voor de opleiding
spd en regie' heeft gemaakt
lammer alleen dat ze met enke
le flashback-scènes niet echt
goed raad wist. Eén bepaald
personage wordt namelijk soms
door twee spelers vertolkt De
mise-en-scènc die dat duidelijk
moet maken, is wat slordig en
geeft (li spelers /lhth.iar Ir
weinig housast.
Bovendien eindigt ze met een
te lang uitgesponnen playback
nummer. Begrijpelijk dat ze wil
laten zien dat drie reünisten na
alle ontboezemingen toch nog
een dierbare herinnering willen
ophalen. Na één minuut is de
l>edoeling daarvan duidelijk
Doorgaan betekent afzakken
naar playbackshow-niveau.
Concert voor
Möller:
325.000 gulden
AMSTERDAM
Het concert dat gisteravond
ter nagedachtenis van de in
1989 vermoorde vioolbouwer
Berend Möller is gegeven in
het Concertgebouw in Am
sterdam heeft 325.000 gul
den opgebracht. Möller werd
vermoord bij een roofoverval
op zijn huis. De opbrengst
van het concert gaat naar het
Foster Parents Plan.
InÓnzegkÖ0"* OHU Qf
jhüjIL TI. I >AIJNAJAS
mmWfil TAST0U tgroa
WITTE
PUNTEN
SPINAZIE
fi «Tlll/C LENDESMAKEN driNn4lC ACUAVT
V STUKS set2kuipjes HEEL POND ucnMIXI
ELDERS t.59 BUONS ELDERS LS9 SUOMS I ELDERS TfSU ONS HEEL KILO
LAUSANNE (DRA)
De Britse rockster David Bowie is op 24
april in Lausanne in stilte getrouwd met het
Somalische model Iman. ..Ik heb David Bo
wie en Iman Abdulmadjid in de echt ver
bonden", bevestigde Michel Perret, ambte
naar van de burgerlijke stand in Lausanne.
Het paar en de getuigen brachten slechts
enkele minuten in het stadhuis door, maar
werden door een ander paar gefotografeerd.
David Bowie droeg een zwart pak met een
roos in zijn knöopsgat en Iman had een
crèmekleurige jurk aan en een boeket in
haar hand.
De 46-jarige Bowie, die een huis heeft in
tausanne, bood afgelopen maart zijn tien
jaar jongere toekomstige echtgenote een
kasteel in Ierland aan met een waarde van
bijna 7 miljoen gulden. Hij is van plan zich
daar met haar terug te trekken en zijn da
gen door te brengen als hereboer.
Beiden zijn gescheiden. Bowie heeft een
zoon van de Britse mannequin Angie, Zo-
wie (19 jaar), en Iman heeft een aochter,
Zulekha (12 jaar).
Nog dit jaar moet er een film uitkomen
waarin beiden acteren.
LEERDAM Het Nationaal
Glasmuseum in Leerdam heeft
naar eigen zeggen de belang
rijkste aankoop uit haar ge
schiedenis gedaan Het gaat om
een monumentale vissenkom,
het grootste stuk vorm geblazen
glas dat ooit door een kunste
naar is ontworpen. De kom da
teert uit 1924. is ontworpen
door Chris Lebeau en werd des
tijds gemaakt bij de Glasfabriek
leerdam. De vissenkom is af
komstig uit dt OOibCtH Knfcn
berg.
zondag 13-17 uur Tote
it 17 IT
Wilde Zwetsloot een confronta- Hillej
RECENSIE NlCOli ROEPERS
'Arrsterdam-Hargorv straatleven' er
'Compovöes mei tulpen' vjn fotograaf
Geri Zwetsloot en Kumienaar Artuf ZoUer
b| de KutturV Raad van Itaegom. pr Ire-
neUan 16. FAIVgom Opêntngsöjden
maandag t/m donderdag op Kantooruren,
De reis per bus van Leiden
Hillegom is in dit jaargetij
de aangenaam en zeer kleurrijk.
De felgekleurde stroken bloe
men op het land lijkon ÉÜH1H
kleurromposiries, in het zon
licht danst het rood. paars en
geel in de lucht. Het doel is een
fototentoonstelling over Hille-
duidelijk dat de fotograaf een
ander Hillegom voor ogen had.
dan de bollenbewonderende
toeristen die in de bus zaten.
Geek Zwetsloot fotografeerde
de afgelopen jaren straatbeel
den in Hillegom en Amsterdam.
Deze zwart/wit foto's plaatste
hij per twee in een lijst Zo ont
stond er een serie van Amster
damse straatbeelden en één van
Hillegomsc.
Vanwaar deze combinatie?
Zo ja. waarom combineerde hij
dan niet een Amsterdams beeld
met een Hillegoms in één lijst?
Ook de keuze van de twee foto s
in een lijst is zeer onduidelijk.
Veelal is er sprake van dezelfde
lokatie of hetzelfde gebouw,
maar gezien uit een ander
standpunt Bij andere foto's zou
dit ook het geval kunnen zijn.
maar dit is door de toeschouwer
niet te herkennen of controle -
Ook is Zwetsloot niet conse
quent in zijn onderwerp keuze
ln Amsterdam, dat een minder
heid van de foto's beslaat,
maakte hij veel meer portretten
van mensen op straat dan in de
Hillegom serie, waar de nadruk
ligt op de troosteloze wegen
met hier en daar een eenzaam,
foeilelijk pand Oftewel het Hil
legom dat je in de bollen tijd
even vergeet. Pijnlijk scherp
wordt hierdoor het verschil in
sfeer van beide plaatsen gete
kend
De Amsterdamse foto's zijn
ondanks de rotzooi, de armoede
en de vuiligheid, vrolijke beel
den van een gezellige stad mei
ved verschillende
moeilijker, de bevolking lijkt de
troosteloosheid van de omgr-
ving te hebben overgenomen
Vermoeiend en volstrekt over
bodig zijn de vreemde came
rastandpunten die Zwetsloot
meent in te moeten nemen om
een sjsannrndr foto te maken.
Alle kikvorsperspectieven,
groothoeken en st huingeno-
men composities leiden de aan
dacht alleen maar af van ren
onderwerp dat dit soon kunst-
matige toepassingen niet nodig
heeft
Boven op de galerij is van
7 wet sloot een andere serie te
zien die hij maakte in nauwe sa-
menwerking met kunstenaar
Artur /oller Dat Zwetsloot
technisch goed met (ommaten
aal om kan gaan hadden we be
neden al gezien en dit bewijst
de serie 'Composities met tul
pen' ook. Zoller maakte r
hulp
rd tape
een wit fono die Zwetsloot fotö>
grafeerde Met is ren perfect
staaltje van grafische vormge
ving grworden. zeer geschikt
voor reclamedoeleinden of an
dere grafische, maar in eik gr val
l kunsten.
huln van echte tulpen, verf en
gekleurd tape composities op
