Tijd haalt RMS-leider Manusama in
Nationaal Noodnet
laat te wensen over
'Alle mensen zijn
verantwoordelijk
voor democratie'
Binnenland
Open huis in Tweede Kamer
ZATERDAG 2 ME11992
MM«U GPO OwW"i
Opvolgers Molukse president in ballingschap te oud of te omstreden
groningen w. van hamersvelt
Na afloop van de jaarlijkse her
denking van de proclamatie van
de RMS, de republiek der Zuid-
Molukken, stond vorige week
zaterdag een kleine oude man
het NOS-Joumaal te woord in
de inmiddels verlaten Haagse
Houtrusthallen. Getekend door
zijn jaren, maar ook door de
wrede loop der geschiedenis.
President Manusama van de
Molukse regering in balling
schap is een aantal keren kort
na elkaar flink ziek geweest. Zal
hier volgend jaar eindelijk een
nieuwe man staan, wil het Jour
naal weten. „Ik hoop het", luidt
het antwoord. Een vermoeide
schim van een glimlach doet
het gezicht even oplichten.
In Molukse kring wordt al een
aantal jaren gespeculeerd over
de opvolging van de 81-jarige
Manusama. Hij had vorige week
zijn opvolger willen installeren
tijdens de 42ste verjaardag van
de proclamatie, maar het heeft
niet zo mogen zijn. Een nieuwe
breed gedragen leider is er niet.
In de achterliggende jaren is
geen gezaghebbende figuur op
gestaan die door het gros van de
Molukse gemeenschap als van
zelfsprekende nieuwe voorman
wordt geaccepteerd.
Dat ligt niet alleen aan de
eventuele kandidaten, maar
evenzeer aan de erosie waaraan
het Molukse ideaal in de achter
liggende jaren onderhevig is ge
weest. Velen binnen de Molukse
gemeenschap hebben zich afge
keerd van de oude strakke ge
zagsstructuren, van de over
heersende rol van de in veler
ogen versteende en autoritair
geleide Badan Persatuon, de be
langenorganisatie die kan wor
den beschouwd als het parle
ment achter de regering-Ma-
nusama. De Badan Persatuan is
de spreekbuis op landelijk poli
tiek'niveau, maar voor veel jon
gere Molukkers heeft die club
onder leiding van de Asser pre
dikant ds. S. Metiary, haar bete
kenis verloren.
Handicaps
Er is een handjevol mogelijke
kandidaten voor de opvolging
van Manusama, maar aan allen
kleven een of meer handicaps.
Ze zijn te oud. te omstreden of
te vernieuwend in de ogen van
de man die nu nog de touwtjes
in handen heeft. Er zijn ook ge
ruchten dat Manusama nog he
lemaal niet van plan is het bijl
tje er bij neer te gooien.
De tijd lijkt de president zo
wel letterlijk als figuurlijk echter
in te halen. Met het verstrijken
van de jaren boet de betekenis
van de regering in ballingschap
en haar president voor veel jon
gere Molukkers aan waarde in.
Die hard groeiende groep van
jongeren die in Nederland zijn
geboren, heeft aan het oor
spronkelijke RMS-ideaal, het
streven naar de eigen onafhan
kelijke staat, nauwelijks nog een
boodschap. De RMS staat niet
langer voor die eigen republiek,
maar voor de eigen identiteit,
voor het gevoel Molukker te zijn
en dat kan ook binnen de Ne
derlandse samenleving worden
beleefd.
Dat Manusama nog niet is
opgevolgd, heeft wellicht te ma
ken met zijn afwijkende voorge-
Slagter nieuwe voorzitter van WUV
Amsterdam De bekende Amsterdamse persrechter mr. S. Slagter
(67) is de nieuwe voorzitter van de raadkamer Wet Uitkeringen
Vervolgingsslachtoffers '40-'45. Slagter wordt per 1 september
dit jaar eervol ontslagen als vice-president van de Amsterdamse
rechtbank. Hij blijft er wel als plaatsvervanger aan verbonden.
Slagter volgt dr. A.J. van der Leeuw op. De raadkamer adviseert
over de uitkering aan oorlogsslachtoffers.
Gratis manicure voor prostituées
Amsterdam Evangelische jongeren in Amsterdam bezoeken de
laatste tijd geregeld de Wallen om prostituées een gratis schoon
heidsbehandeling aan te bieden. Tijdens hun bezoek hopen zij
met hen in gesprek te komen over het geloof. De groep van
'Jeugd met een Opdracht' staat onder leiding van Alys Blakeley,
een Amerikaanse manicure die haar praktijk opgaf om evangeli
satie te gaan bedrijven. De jongeren bezoeken de prostituee met
z'n tweeën: de een zorgt voor de wimpers en de nagels, de ander
voor het gesprek en eventueel het gebed.
Meningsuiting centraal op 4 en 5 mei
Wie moet president Manusama (staand) van de RMS-regering in ballingschap opvolgen? De Molukse gemeenschap komt er niet uü foto w
ANffo *oe eoGAinn
schiedenis in vergelijking met
het volk waaraan hij leiding
geeft. Zo was hij in 1950 op Am-
bon persoonlijk betrokken bij
de proclamatie van de RMS, de
zelfstandige republiek der Zuid-
Molukken, die rebelleerde tegen
het centrale gezag van de piep
jonge republiek Indonesië.
Manusama was minister in de
regering van dr.Chris Soumokil,
de eerste president van de RMS.
In diezelfde periode werd op la
va het Koninklijk Nederlands-
Indisch Leger ontmanteld. Deze
Zuidmolukse militairen die aan
de kant van Nederland tegen
het latere zelfstandige Indone
sië hadden gevochten, werden
in 1951 naar Nederland ge
bracht. Tijdelijk, zoals het toen
Heette, maar de geschiedenis
heeft anders geleerd Ongeveer
12.500 militairen met hun ge
zinnen kwamen begin 1951 in
Nederland aan. Dwars tegen al
le eerdere beloften van de rege
ring in werden ze nog op de
boot ontslagen. Een klap die
ongenadig hard aankwam en de
basis heeft gelegd voor het nog
altijd niet weggesleten wantrou
wen jegens de Nederlandse
overheid.
In bloed gesmoord
Hoewel op een enkeling na de
eerste generatie Moluldcers in
Nederland niet zelf bij het uit
roepen van de RMS betrokken
Is geweest, kreeg de nieuwe re
publiek die in bloed werd ge
smoord. onder hen wel een
enorme aanhang. Een eigen
staat was hun enige uitzicht op
terugkeer naar hun vaderland.
In Indonesië was geen plaats
voor mensen die aan de kant
van het koloniale Nederlandse
bewind juist hadden gevochten
tegen de oprichting van die on
afhankelijke staat. Dat de Ne
derlandse regenng haar Mo
lukse dienaren daarna als een
baksteen had laten vallen, ver
grootte de voedingsbodem voor
het ideaal van de RMS.
De vrije RMS op Ambon heeft
slechts enkele maanden ge
duurd. Met harde hand herstel
de de Indonesische regering het
centraal gezag, maar op het ei
land Ceram vocht een guerrilla-
leger onder leiding van presi
dent dr.Chns SotHOtf dOOV Nj
die strijd was Manusama tot
1954 ook betrokken. In die pe
riode verliet hij Ceram om
vanuit Nederland de aandacht
van de wereld op te eisen voor
de Molukse vrijheidsstrijd. Hij
vond nauwelijks gehoor. Na zijn
aankomst in het toenmalige
Nederlands Nieuw-Guinea
werd Manusama door de Ne
derlandse regering vastgezet
Hij weigerde te beloven dat hij
zich afzijdig van de politiek zou
houden
Vanaf dat moment rijst de
ster van de kleine ingenieur als
leider van de Molukkers in bal
lingschap. Maar pas in de zo
mer van 1966 roept Manusama
de regering in ballingschap uit.
Dat gebeurt nadat de Indonesi
sche regering met de arrestatie
van Soumokil een einde heeft
gemaakt aan het gewapende
verzet op Cream. Soumokil. tot
dat moment president van de
RMS, wordt in het voorjaar van
1966 geëxecuteerd Na het defi
nitieve einde van de RMS is Ma
nusama de leider voor ziin volk
in Nederland. Niet geheel onbe
twist. Van begin af aan is er met
enige regelmaat oppositie ge
weest tegen zijn beleid, dat te
weinig strijdbaar werd gevon
den.
Voor de overgrote meerder
heid bleef Manusama. de man
die daadwerkelijk heeft merge
vochten voor de eigen onafhan
kelijke staat, echter de logische
president.
Jonge garde
Een opvolger met dezelfde ach
tergrond als Manusama is er
niet. Zou er wel zo'n tweede
Manusama rondlopen dan was
hij van ongeveer aezelfde leef
tijd als de huidige president en
alleen om die reden al onge
schikt. En hoewel zijn naam ook
circuleert als mogelijke opvol
ger. is om diezelfde reden een
keuze voor ds. Metiary uit Assen
niet voor de hand liggend Meti
ary, voorzitter van de Badan
Persatuan. is ook al ver in de ze
ventig. Hij verwierf landelijke
bekendheid door zijn bemidde
lende rol bij de gijzelingsactie*
in de jaren zeventig, door zijn
onverholen kritiek op de Neder
landse regenng en zijn rotsvaste
geliml lil de HMs t C"«
als voor Manusama heeft zich
ook voor Metiary nog geen ver
vanger aangediend, hoewel de
dominee zelf vijftien jaar gele
den al zei dat de tijd voor de
jonge garde aanbrak
De huidige vice president van
de regenng in ballingschap, de
Rotterdamse arts F.L Tutuhatu-
mevva. is eigenliik als enige na
drukkelijk in bééld als opvolger
van Manusama De dokter ge
niet groot aanzien wegens zijn
betrokkenheid bij de strijd te
gen de drugspronlematiek on
der jongeren, maar heeft tot nu
toe nauwelijks in de politieke
frontlinie geopereerd. Of hij op
voldoende steun binnen de Mo
lukse gemeenschap kan reke
nen. is onzeker. Maar ook
Tutuhatumewa kan met zijn 69
jaar niet meer tot de jonkie*
worden gerekend.
Op de boot
Dc tijd lijkt aangebroken voor
de tweede generatie, jonge kin
deren die met hun ouders naar
Nederland kwamen, op de boot
zijn geboren of kort daarna in
de kampen. Die groep is echter
relatief klein. Het aantal men
sen onder hen met een hoge
graad van scholing is gering:
universitair opgeleiden zijn on
de vingers van één hand te tel
len. Voor Manusama s opvol
ging wordt wel gezocht naar
mensen met een behoorlijke
portie intellectuele bagage. Die
Is in de veel grotere leeftijdsca-
tegone tot veertig jaar in aan
zienlijk ruimere mate voorhan
den. Maar waar gezag en res
pect in behoudende Molukse
kringen VüW n«>g h.ind in h.md
gaan met leeftijd, is het niet erg
waarschijnlijk dat vertegen
woordigers van die jongere
groep nu aJ naar voren komen.
De Badan Persatuan is uiterst
terughoudend met commentaar
op speculaties rond Manusa
ma's opvolging. Een woord
voerder van de organisatie laat
weten dat nog steeds Ijverig
wordt gezocht naar geschikte
presidentskandidaten, maar dal
tot nu toe alleen de kandidatuur
van dr Tutuhatumewa vast
staat. Onder de jongere garde,
zo heet hot officieel, zijn vrijwel
geen mensen te vinden die zich
kandidaat willen stellen Stait
Manusama. ah hi| de tijd van
leven heeft, voigrnd jaar toch
nog steeds voor zi|n volk in de
HouradalMff ik tonüdM
het niet. Nee. Dat hoop ik nieC»
aldus de woordvoerder
House-party op kasteel gaat niet door
den bosch De rechtbankpresident in Den Bosch heeft gisteren
n kon geding besloten dat Kasteel Maurick in Vught geen hou-
le-party hoeft te accepteren. Voor vanavond had een man uit
Gouda een overeenkomst met de adjunct-directeur gesloten
ir een feest met zeshonderd gasten. Pas in april ontdekte de
adjunct-directeur dat het om een house party zou gaan waar
voor kaartjes in de vrije verkoop verkrijgbaar waren voor 110
gulden. Vooral om die reden en omdat het kasteel geen geschik
te ambiance is voor een house-party, vond de rechtbankpresi
dent dat het kasteel de feestgangers niet hoeft toe te laten.
Uit evaluatie ramp met F-16 in Hengelo blijkt:
Dubcek komt naar Nederland
naarden Alexander Dubcek komt naar Nederland. De voorzitter
van het Tsjechoslo waakse federale parlement woont op 16 mei
de opening bij van het Comenius Museum in Naarden. De
Stichting Comenius Museum heeft dat bekendgemaakt. Ook
Tsjechoslowaakse kopstukken als vice-president Miklosko en de
cultuurministers Uhde en Snopko komen naar de vestingstad.
Samen met hun Nederlandse collega d'Ancona openen zij het
museum over de Tsjechoslowaakse geleerde Jan Amos Comeni
us (1592-1670), aan wie het jaar 1992 is gewijd. Comenius ligt in
Naarden begraven.
Nederland steunt Hongaars instituut
zoetermeer Nederland gaat het eerste Oost-Europees Onder
zoeksinstituut in Boedapest steunen. Minister Ritzen van onder
wijs stelt 300.000 gulden beschikbaar. Het instituut in Boedapest
gaat onderzoek doen op het gebied van de economie (de over
gang van plan- naar markteconomie), milieu en minderheden.
Andere landen die het instituut steunen zijn Frankrijk. Oosten
rijk, Zwitserland. Duitsland en Zweden. Nederland krijgt in ruil
voor de financiële bijdrage een plaats in het bestuur van het in-
stituiit. Nederlandse wetenschappers zullen er ook onderzoek
mogen doen.
Eerste Europese bouwdiploma's
enschede Europarlementariër Van Velzen heeft gisteren de eer
ste Europese diploma's in het bouwonderwijs uitgereikt. Vier
leerlingen van de Stichting Vakopleiding Bouwbedrijf in Ensche
de kregen het certificaat. Ze kunnen er in elk land van de Eu
ropese Gemeenschap mee aan het werk. Op de diploma's staat
in alle talen van de EG welke opleiding is gevolgd en wat het di
ploma waard is. Het bouw-onderwijs gaat hiermee voorop in het
streven van alle opleidingen een Europese vergelijking te maken
en Europese diploma's uit te reiken.
Het Nationaal Noodnet. een apart telefoonnet dat alleen
ten tijde van rampen mag worden gebruikt, functioneert
nog niet naar behoren. Bij de ramp met de neergestorte
F-16 van de Koninklijke Luchtmacht boven de Hengelose
woonwijk Hasseler Es is dat gebleken.
Doordat het weinig wordt ge
bruikt. weten tal van mensen bij
de aangesloten instellingen niet
hoe ze met het net moeten om
gaan. Bovendien zijn nog te
weinig instellingen op het
noodnet aangesloten.
Bij de evaluatie van de ramp
in Hengelo bleek dat lijnen
dood waren, toestellen waren
opgeborgen en gedraaide num
mers aan anderen toebehoor
den dan op de lijsten stond. Sa
men met de PIT heeft de ge
meente een onderzoek op touw
gezet om de oorzaak van het fa
len van het noodnet te achter
halen.
Tijdens de aardbeving in Lim
burg, enkele weken geleden,
werd nauwelijks melding ge
maakt van slecht functioneren
van het net. al bleek wel dat een
van de abonnees het toestel had
weggeborgen.
Het Nationale Noodnet (een
apart telefoonnet waarmee au
toriteiten, hulpverlenende in
stanties en overheden elkaar
ook in geval van rampen kun
nen bereiken) werd vorig jaar in
gebruik genomen. In 1988 be
sloot het kabinet tot de oprich
ting ervan.
Deze week zei minister Dales
van binnenlandse zaken over de
beving in Limburg dat de erva
ring met de telecommunicatie
haar met zorg had vervuld,
„met name waar ik denk aan
calamiteiten waarbij wèl door
burgers directe hulp nodig is
van hulpverleningsinstanties
De minister wil dat ook de tele
communicatie wordt betrokken
bij de evaluatie van de gebeur
tenissen na de aardbeving.
Volgens ir M. Brouwer, pro
jectleider calamiteitenplan van
de PTT, wordt te weinig geoe
fend met het noodnet. Daar
door ontstaan misverstanden
als de nood aan de man komt.
Bovendien stelt hij vast dat nog
niet alle instellingen zich op het
noodnet hebben aangesloten.
Volgens Brouwer moet de
overheid met de nog niet aan
gesloten instellingen, zoals zie
kenhuizen en nutsbedrijven,
overleg voeren om zich aan te
sluiten. Willen ze niet, dan moet
de overheid ze daartoe des
noods duingen. vindt hij.
Vrijheid van meningsuiting. Dat
is dit jaar het centrale thema op
4 mei tijdens de Nationale Her
denking en 5 mei op Bevrij
dingsdag. Verantwoordelijk
voor die keuze is het Nationaal
Comité 4 en 5 mei.
Elk jaar belicht het comité
een van de Nederlandse grond
rechten. Vorig jaar besteedde
het aandacht aan de vrijheid
van godsdienst en levensover
tuiging. De komende twee jaar
zijn dat het kiesrecht en de soci
ale grondrechten.
„De vrijheid van meningsui
ting werd gedurende de Tweede
Wereldoorlog zichtbaar ge
schonden. Er was geen ver
scheidenheid van pers meer. De
bezetters schreven voor wat in
de krant moest komen. De con
sequentie was dat bijna nie
mand wist wat zich daadwerke
lijk in die tijd afspeelde", vertelt
plaatsvervangend directeur N.
Nooter van het Nationaal Comi
té 4 en 5 mei.
Het comité heeft als belang
rijke taak de coördinatie van het
jeugdvoorlichtingsbeleid. Om
de jongeren actiever bij de her
denking en de viering van de
Tweede Wereldoorlog te betrek
ken, ging het comité op zoek
naar thema's. Nooter: „Het
moest te maken hebben met de
huidige samenleving maar ook
een link leggen naar de Tweede
Wereldoorlog. We kwamen uit
op de grondrechten. Die wer
den toen geschonden. Ze zijn
nu nog steeds actueel. Er ko
men zelfs nieuwe bij. Denk
maar aan de recente sociale
grondrechten waarin ook de
zorg voor het milieu staat opge-
„Grondrechten zijn de basis
van de democratie", gaat hij
verder. „Het is'belangrijk om er
even bij stil te staan hoe het is
wanneer ze niet meer gelden.
We moeten over de vrijheid van
pen haag Ook vandaag nog houdt de Tweede Kamer open huis. Gisteren al kon het publiek de nieuwe
behuizing van het parlement komen bewonderen. Of dit kleine aspirant-kiezertje de duim in de mond
stak van verveling of uit waardering voor het werk van architect Pi de Bruijn. vermeldt de historie niet
FOTO ANP [D OUDfNMMXN
Schrijver Harry Mulisch en
minister van Staat Max van der
Stoel zullen maandag tijdens de
Herdenkingsbijeenkomst in
Amsterdam over de vrijheid van
meningsuiting spreken. Com
ponist Robert Valter en tekst
schrijver Edwin de longh heb
ben op verzoek van het Natio
naal Comité twee liedjes over
het thema gemaakt. Zangeres
Pia Douwes zal ze vertolken op
5 mei. De twee nummers 'Hier
sta ik' en 'Iedere stem heeft iets
te melden' zijn uitgebracht op
een 'Bevrijdingsdag CD'.
Verspreid over Nederland
worden tien Bevrijdingsdagfes
tivals voor de jeugd gehouden
waar het grondrecht vrijheid
van meningsuiting aan bod zal
komen. Ook zal het comité*vóór
en na 4 en 5 mei middelbare
scholieren hierover voorlichten.
De bevrijdingsfestivals wor
den gehouden in Haarlem. Gro
ningen, Leeuwarden, Assen,
Zwolle. Amsterdam. Wagenin-
gcn. Vlissingen. 's-Hertogen-
bosch en Maastricht.
meningsuiting nadenken, er
over praten en eens bekijken
wat de grenzen aan die vrijheid
zijn."
Nooter wijst er op dat het de
plicht is van de overheid om
haar burgers te informeren. Met
die informatie vormen burgers
zich een mening. Om dat mo
gelijk te maken, moet de over
heid verschillende kranten en
politieke partijen toestaan.
Het is de bedoeling dat het
thema Vrijheid van Meningsui
ting de mensen bewust maakt
van hun grondrechten. „Een
democratische samenleving is
kwetsbaar, ledereen is daar ver
antwoordelijk voor", aldus
Nooter. „Mensen moeten er
met elkaar wat aan doen om dat
zo te houden. Ze moeten alert
zijn op politieke gebeurtenissen
en inspringen als iets niet in or
de is."
