*r>4
j
3»
m -
Overspannen proza
in een magere tuin
Parkkunst' 92: ongedwongen
kennismaking met kunstuitingen
Cultuur&Kunst
Indrukwekkende bloemstillevens
Humor en gruwel van Keld Moseholms
Kluchtige
tragedie
De Trust
VRIJDAG 1 MEI 1992
9
oacni an van hoori
SAS*iastcki v;a
Beeldentenstoonstelling op Floriade
beelhouwkust
recensie hans lutz
Expositie: Allocaties Te zien Flonade,
Zoetermeer Open: t/m 11 oktober
Wat het meest stoort in de ten
toonstelling 'Allocaties' zijn de
pretenties. Het is als je voor
twee miljoen gulden een beel
denexpositie kunt inrichten op
's wereld grootste tuinbouwten
toonstelling misschien wel
onvermijdelijk om te spreken
over de beeldentuin in de Flo
riade als 'het genadeloos beli
chamen van het representatieve
conflict van het Beeld en dus
van het kunstwerk in actuele
communicatieve contexten
Of: 'Naast de slagzinnen van
de Floriade stelt Allocaties
het credo van de individuele
kunstenaar die een publiek een
ander verhaal over de wereld
wil doen, en een ander beeld wil
schetsen'.
Dit overspannen proza doet
al het glazuur van je tanden
springen. En nog erger wordt
het als de tentoonstellingsma
kers verkondigen, dat ze een ge
heel nieuw uitgangspunt heb
ben gekozen voor kunstwerken
in de openbare ruimte. Nog
maar eens een paar citaten:
'Het beeld dat de werken van de
deelnemers aan Allocaties bie
den ontstaat niet op de vlucht
voor de sokkel, het museum of
de galerie, zoals in de jaren ze
ventig, en ook niet op de vlucht
voor een dagelijkse omgeving
die blootstaat aan politieke en
culturele gevaren'; 'In de ten
toonstelling Allocaties wordt ge
tracht om in de overspannen
informatieve omgeving van een
wereldtuinbouwtentoonstelling
nieuwe condities van het
kunstwerk te onderzoeken.' En
voor wie het nog niet heeft be
grepen: 'De grenzen van de on
afhankelijkheid van kunst en
kunstenaar worden verkend in
een illusoir Arcadie'.
Alles bij elkaar schijnen deze
en soortgelijke teksten in pers
berichten en begeleidende boe
ken te willen zeggen, dat de 23
geselecteerde kunstenaars zich
manifesteren als behoeders van
natuur en milieu. Een bood
schap, die even moeilijk te ont
cijferen is als de betekenis van
titel van de tentoonstelling zelf:
Allocaties. Het woord betekent
'toewijzingen' en het komt di
rect van het Franse 'allocation',
hetgeen 'toelage' betekent. We
zullen de suggestie die van de
laatste betekenis uitgaat, name
lijk dat het hier gaat om het toe
wijzen van toelagen aan een
groep kunstenaars, als al te
makkelijk terzijde schuiven.
Blijft de Nederlandse betekenis
over. Maar wordt hiermee nu
bedoeld, dat de kunstenaars (of
de kunst) een plaats in de sa
menleving toegewezen hebben
gekregen en slaat daarop de
eerder vermelde uitspraak, dat
de 'grenzen van de kunst hier
worden verkend'?
Als dit zo is dan wordt het des
te meer de moeite waard om
waar te nemen wat deze 'grens
verkenningen' inhouden. Een
tot monstrueuze proporties op
geblazen sierbloempot van Rob
Scholte; een caravan wegge-
Hoofden bij elkaar
eindhoven De artistiek directeur van Het Zuidelijk Toneel, de
Belg Ivo van Hove, wil zo snel mogelijk rond de tafel gaan zitten
met zijn collega's. Het Kunstenplan van minister Hedy d'Ancona
vraagt daar volgens hem om: „We moeten net als sommige
orkesten doen één front vormen. Anders lopen dingen vrese
lijk uit de hand." De Antwerpenaar stelt voor zo snel mogelijk te
overleggen met alle artistieke directies van de Nederlandse ge
zelschappen.
„We moeten de hoofden bij elkaar steken. Kijk maar naar de or
kesten, dat werkt prima. Die komen met een eensluidend stand
punt. met eigen voorstellen. Dan sta je toch wat sterker. Ik reali
seer me dat dat bij theater nog nooit is gebeurd, maar nu lijkt de
tijd rijp voor zo'n overleg."
Voorverkoop Tröckener Kecks
leiden De Tröckener Kecks geven volgende week zaterdag een
concert in het LVC aan de Breestraat (aanvang 23.00 uur). De
voorverkoop begint maandag bij Flato Platen en café de WW.
stopt in het struweel onder een
egaal bruine lap van Arno van
der Mark; een 250 jaar oude
Duitse eikestam van Herman de
Vries, weggedonderd tussen de
bosjes; een stel roestvrijstalen
platen bedoeld als spiegels voor
het omliggende 'pretpark' maar
inmiddels al zo verroest dat er
geen spiegeling in te zien is, van
David Nyzio.
Het is een keuze uit de kunst
werken, waarvan slechts een ge
ring aantal een zelfstandige
beeldende kracht heeft (het hu
moristische Gezicht op Delft
van Fortuyn/O'Brien) of een
uitspraak doet over natuur en
milieu (zoals de miniatuur
Waddenzee die Mierle Elder-
man Ukeles in de roeivijver
heeft aangelegd.
Wanneer we de holle woor
den er om heen even vergeten
resteert een heel magere beel
dende kunstmanifestatie, die
zelden of nooit de kracht heeft
om op te vallen tussen de na
drukkelijke aanwezigheid van
informatiepaviljoens, vervoer
middelen of andere pretpark
achtige elementen.
Een verzameling beelden bo
vendien, waarvan het bestaan
op eigen kracht ontdekt moet
worden. Het meest veelzeggend
is wellicht, dat nergens op de
officiële plattegronden de plaats
van het beeldenpark zelfs maar
staat vermeld. Doodgezwegen
dus. 'Grensverkenningen in een
illusoir Arcadië'? Illusies in een
landschap waar de horizon
wordt begrensd door monorail,
zweefplatform en appelgroene
tele-bollen zullen ze bedoelen.
Op het eerste gezicht
verbindt alleen de na
tuur de tentoonstellin
gen in Zoetermeer en
Het Mauritshuis. Maar
dieper ligt nog een an
dere overeenkomst:
het moralisme, dat de
Hollanders kennelijk
in het bloed zit. Twee-
driehonderd iaar ge
leden werd de
schoonheid van de
beeldende kunst ge
voed door de verwij
zing naar de betrekke
lijkheid van het leven.
En menig kunstenaar
speelde daar handig of
vanuit overtuiging op
in.
Ook deze tentoon
stellingen zijn ont
staan vanuit het mo
ralistische idee, dat
kunstenaars een taak
hebben ten opzichte
van de samenleving.
In dit geval de kunst
betekenis geven in de
relatie met natuur en
milieu, met commer
cie en met toerisme.
Ook nu proberen kun
stenaars dat. Het ver
schil is, dat de kijkers
toen vanuit hun maat
schappelijke of reli
gieuze achtergrond di
rect begrepen wat de
kunstenaars bedoel
den. Nu moeten ze er
naar raden, om in een
aantal gevallen tot de
ontdekking te komen
dat er niets te raden
valt.
SCHILDE R KUST
RECENSIE HANS LUTZ
Exposrt* Mauntshms m BJon Te nen
Maurrtshuis Deo Haag Open 16 apnl
De tentoonstelling in het Haag
se Mauritshuis onder de titel
'Mauritshuis in Bloei' is indruk
wekkend. De nadruk ligt hier op
de zeventiende eeuwse bloem
schilderkunst, die in de Noorde
lijke Nederlanden werd geïntro
duceerd door Roelant Sa very.
Deze liet zich in 1619 inschrij
ven in het gilde te Utrecht en
bleef daar tot zijn dood werken.
In zijn schaduw ontwikkelde
Balthasar van der Ast zich tot
een geliefd bloemschilder, die
de invloeden van zijn leermees
ters Ambrosius Bosschaert en
Saven,' altijd trouw is gebleven.
De karakteristieke Noordne
derlandse leefsfeer liet zich in
de schilderkunst duidelijk gel
den: de kleuren van de bloem-
schilderijen werden aanzienlijk
meer ingetogen dan die van
hun Vlaamse voorgangers. Dat
veranderde toen Jan Davidsz de
Heem vanuit Antwerpen zich in
Utrecht vestigde: de barokke
schoonheid van zijn schilderij
en moet een openbaring zijn
geweest. Tot in de achttiende
eeuw vond zijn benadering van
het bloemstilleven als een totale
compositie, waarin het centrale
boeket omkranst werd met tal
rijke details (losse bloemen,
guirlandes, insecten) nagevolgd.
Niet in de laatste plaats door
zijn zoon Comelis, zijn klein
zoon David en een aantal geta
lenteerde leerlingen.
Het bloemstilleven was vooral
in Holland een overweldigend
succes. Dat had enerzijds te
maken met de aantrekkelijkheid
van een stukje nageschilderde
realiteit, ook al heeft er nooit
^en boeket in een vaas gestaan,
zoals de meesters die hebben
geschilderd. Anderzijds waren
-JÊLïk
9
Jacob de Gheyn II: Een glas met bloemen te zien In het Mauritshuis in
Den Haag. foto gfo
de Gouden Eeuwers in de l.age
Landen heel gevoelig voor het
moraliserend aspect dat uitge
rekend met bloemstillevens was
verbonden: aan weinig anders is
de vergankelijkheid van het be
staan zo af te meten als aan
bloemen. Die immers verwel
ken heel snel en verliezen daar
mee hun uiterlijke pracht.
AANBEVOLEN
beeldende kunst
seholm lorgensen, olieverfschilderijen van Ole Pultz. tot
24/5: za zo. en 5 mei van 11 00 - 17 00 uur en volgens
afspraak in galene Laerken, Bent 2, Hazerswoude-dorp.
tel 01728-9837
In de tuin van de Hazerswoudse galerie
Laerken staat het beeld van een naakt meis
je, de dochter van één van de twee expo
santen, de Deense beeldhouwer Keld Mose-
holm Jorgensen (1936). Het voor zich uit
starende kind vormt de schakel in Mose
holms tentoongestelde werk dat sterk wis
selt van karakter. Enerzijds bestaat het uit
beeldengroepen die lijken te zijn ontspro
ten aan een kinderlijk fantasievol brein, en
anderzijds uit realistische weergaven van
het vrouwelijk naakt.
Tegen een muur staan vijf betonnen zuil
tjes, elk voorzien van een bronzen troon.
Het zijn stadia, waarin Moseholm op mees
terlijke wijze Iaat zien hoe macht in veel ge
vallen wordt verkregen en misbruikt. In de
beginfase proberen kleine dikke mannetjes
een uitgemergelde, schijnbaar machteloze
koning vanaf de voet van de zuil op de
troon te hijsen. Het lukt ze. Maar éénmaal
op de troon, het eindstadium, grijpt de met
moeite in het zadel gehesen vorst de macht
en smijt degenen die daarvoor hebben ge
zorgd naar beneden. Humor en gruwel
gaan hand in hand bij veel sculpturen van
Moseholm. Zoals in ziin koddige dikke
mannetjes. Ze worden platgerold door een
deegrol. of proberen het snijvlak van een
mes te beklimmen waardoor ze doormid
den worden gekliefd, of ze worden door een
bezem op een hoop geveegd. Het is gruwe
lijk grappig.
Naast al die visualisaties van macht speelt
de metamorfose een belangrijke rol in Mo
seholms werk. Zo gaat vloeistof over in een
kluwc wriemelende mannetjes en verandert
een dik figuurtje via een trechter in een dun
figuurtje.
Een ander terugkerend motief is bewe
ging. Schitterend weergegeven in het sym
bolische 'Herinnering aan de muur.'
Een groot contrast met dit werk vormen
de sensuele vrouwelijke naakten, weergege
ven in brons en op tekeningen die in de
ruimte hangen met uitzicht op de tuin In
het andere zaaltje hangen olieverven van
Moseholms landgenoot, Ole Pultz (1952).
Abstract werk in heldere kleuren met veel
blauw en zeegroen. Ze doen denken aan
het Deense land dat vrijwel geheel om
spoeld is door de zee. Ze vormen hrt nir.ilr
decor voor Moseholms beelden.
donderdag 7 mei
vrijdag 8 mei
zaterdag 9 mei
LEIDSE SCHOUWBURG
telefoon 071-131943/131944
ER ZIJN NOG KAARTEN!
THEATER WCfNSlf
sctveOervs van de rim Arden of
FrvrrVwn Ir Kent Ancxwme tuur
de opjeevomj door De Trust Genm
30/4. LAKtheite* Laden
Bij een kluchtige aanpak ho
ren deuren. In de produktic
van De Trust is dan ook aan
die ijzeren wet voldaan: in
het IptOOnÉM1 lakthea
ter slaat een decorconstruc
tie opgesteld waarin twee
deuren stevig gemonteerd
zitten. Daarvan wordt dank
baar gebruik gemaakt.
Men loopt elkaar namelijk
nogal eens achterna, zowel
binnen als buitenshuis. In
deze eerste
die uit het
tijdperk (waarschijnlijk rond
1586 geschreven, en 1592 in
druk verschenen) gaat het
om een reeks mislukte
moordaanslagen
Mrs. Alice Arden en haar
(maatschappelijk mindere
minnaar willen met de hulp
van de knecht, een ccdu
peerde burger en twee huur
moordenaars haar echt ge
noot. Arden of Feversham
een rijk man uit Feversham
vermoorden. Na enkele knul
lig mislukte pogingen gr
beurt dat uiteindelijk aan
HM h nog
De Trust maakt er een al
ternatief soort Theater van
de Lach van. Stevige over
drijving is bepalend voor het
regieeoncept dat behoorlijk
met kluchtelementen is
doonpÉi
Veel meer dan een curiosi
teit lijkt het stuk niet voor te
stellen, en naar het zich laat
aanzien moet door die dub-
behette knipoog het geheel
aanvaardbaar blijven.
Vrouwen in de mannenrol
len van huurmoordenaars,
talrijke blikken van Mi
houding in de richting van
de toeschouwers in de zaal.
dubbelrollen met loszittende
pruiken, veel nadrukkelijk
geveinsde onnozelheid
het zijn slechts een paar in
grediënten ter illustratie van
ae burleske aanpak. Doordat
alle acteurs zich hierin ken
MlflC willen uillevrn dl
produktic van gezrlschan De
Trust een licht verteerbaar
tussendoortje geworden
The flying Meatballs' met in de hoofdrol de jonglerende zwerver Klun
gel' was één van de attracties van Rarkkunst'92 in het Alphen se park
Rijnstroom. foto climins boon
alphen aan den run
ANNEMIEK RUYCROK
Het lijkt een insekt, maar het is
een mobiele galerie. Het pavil
joen van de Utrechtse kunste
nares Marijke Nielen was giste
ren een van de attracties tijdens
de kunstenaarsmarkt in het Alp-
hense park Rijnstroom.
In samenwerking met de ge
meente, het Parktheater en en
kele sponsors had creatief cen
trum Expressie '70 Rijnstroom
omgetoverd in een Dorado voor
kunstliefhebbers. Beeldende
kunst, theater, zang en dans
vormden de ingrediënten waar
het publiek maar al te graag op
afkwam.
Twee buitenpodia boden de
bezoekers dans en muziek, in
het Parktheater werd jeugd- en
straattheater gepresenteerd.
Losse voorstellingen, zomaar in
het gras en verder een groot
aantal stalletjes met presenta
ties van verschillende kunstvor
men stonden borg voor een on
gedwongen kennismaking met
allerlei kunstvormen.
Kunst zien doet kunst kopen,
moeten de kunstenaars in de
stalletjes hebben gedacht. En zo
kon je 'try-outs' kopen voor vijf
tig gulden, aquarelletjes voor
een paar tientjes, maar ook
kunstwerken van (prijs)formaat.
Spaans tempo
Bij de vijver is een beeldhouwer
bezig een stenen kop te bewer
ken. terwijl een stoet in het
paars geklede monikken
zwijgend voortschrijdt. Aan el
kaar geketend met een zwarte
band maken ze een sombere in
druk. Op het grasveld bii het
danspodium houdefi ze stil; een
muziekband begint en op treur
muziek dansen zij hun droeve
passen. Plotseling gaat de mu
ziek over in een pittig Spaans
tempo en de sprongen worden
grotesker. De dansers blijven
droevig kijken. Intrigerend is
het wel, het publick, afgekomen
op de klanken, houdt de adem
Even verderop speelt de straf
fe wind een schilderes parten.
Een van haar ingelijste werken
waait om en dat heeft veel glas
gerinkel tot gevolg. Gelukkig is
het kunstwerk zelf niet bescha
digd, maar schrikken blijft het.
Het 'insekt' van Marijke Nie
len, trekt intussen veel bekijks.
Van buiten lijkt dit paviljoen in
derdaad een reusachtige spin
met vele poten. Eigenlijk zou hij
zo weg kunnen lopen. 'Staren
tot het beweegt' heeft ze haar
mobiele galerie dan ook ge
noemd. Wie er binnengaat ver
wacht een donker gebouwtje,
maar het tegendeel is het geval.
Via een gangetje kom je in een
ruimte, gedeeltelijk zonder dak.
Daar hangt werk van Nielen
zelf. De bezoeker lijkt terechtge
komen in een slakkenhuis, waar
de weg logisch, maar niet voor
spelbaar. naar de uitgang leidt.
Behalve beeldende kunst
biedt Marijke Nielen ook andere
kunstvormen onderdak: zo trad
tijdens Parkkunst "92 in het pa
viljoen Michael Bird met zijn
ensemble Sharp Wood op. De
groep laat zich beïnvloeden
door muziek uit alle delen van
de wereld, maar komt toch met
een eigen geluid tevoorschijn.
Vanavond wordt de toneel
voorstelling 'Ijs toe' in het pavil
joen opgevoerd. Onder regie
van Jan van Rossum voert to
neelgroep 'De Grens' drie vrien
dinnen ten tonele die tijdens
hun wekelijkse etentje filosofe
ren hoe ze het willen hebben.
Het grote geluk, ieder van hen
heeft er een andere opvatting
over. De voorstelling 'Ijs toe' is
net als de film die er in voor
komt, snel wisselend van sfeer
en speelstijl Vanavond om ne
gen uur (bij droog weer. anders
in het Parktheater).
Monniken in paarse mantels op weg om sombere dansen uit te voeren Het Grtetlne Dóns an teater voerde deze 'lone act' op het grasveld uft
foto bin a tm/rn
