Ketelbouwer krijgt
miljoenenopdracht
Verantwoorde keus heel moeilijk
SAVA doodsbang
voor schadeclaim
Regio
Succes niertransplantatie te voorspellen
Alphenaar krijgt ongelijk
in kwestie OV-jaarkaart
DONDERDAG 30 APRIL 1992
14
REDACTIE WILLEM SPIERDIJK (CHEF) MElNDERT VAN DER K
MONICA WESSELING ERIC JAN WETERINGS 071-1
Order levert Leids bedrijf200 manjaren werk op
Het Leidse bedrijf NEM heeft de grootste opdracht uit
zijn bestaan gekregen. Met de zes ketels die de NEM voor
een elektriciteitscentrale in Taiwan bouwt, is een bedrag
gemoeid van 120 miljoen gulden. Het karwei levert het
aan de Vijf Meilaan gevestigde bedrijf ongeveer 200 man
jaren werk op.
cent van de opdracht door loka
le aannemers in Taiwan te kun
nen laten uitvoeren. „We zijn
daar al sinds 1986 actief, steeds
voor dezelfde opdrachtgever.
Met de plaatselijke aannemers
hebben we goede ervaringen."
Spruijtenburg verwacht geen
extra personeel nodig te hebben
door de grote opdracht. „We
gaan zeker niet uitbreiden.
Eventueel kunnen we personeel
inlenen van ons moederbe
drijf." Afgassenketels maakt de
NEM al sinds 1968. Wereldwijd
heeft het bedrijf al 130 installa
ties gebouwd, waarvan onge
veer de helft in het buitenland.
LEIDEN ERIC JAN WETERINGS
Het bedrijf levert zes afgassen
ketels. Zo'n ketel benut de rest
warmte die vrijkomt bij de op
wekking van elektriciteit door
gasturbines. De NEM produ
ceert alleen de afgassenketels
en treedt op als onderaannemer
van Siemens. Dit bedrijf bouwt
voor de Taiwan Power Compa
ny, het staatselektriciteisbedrijf,
zes complete installaties, waar
van de eerste vier in 1994 in be
drijf moeten worden gesteld. De
overige twee volgen een jaar la
ter. De order voor de NEM be
treft een zogenaamde turn key-
opdracht, wat inhoudt dat het
bedrijf verantwoordelijk is voor
het transport, de montage en
het in gebruik nemen van de
ketels. Een 'zeer tevreden' di
recteur G.P. Spruijtenburg ver
wacht zo'n dertig veertig pro-
Gedeputeerde
ziet niets
in spitsheffing
LEIDEN
Gedeputeerde Jansen van
verkeer en vervoer ziet wei
nig in de plannen van minis
ter Maij-Weggen voor de in
voering van een spitsheffing.
„Oude wijn in nieuwe zak
ken", noemt de provinciebe
stuurder de voorstellen van
de verkeersminister om au
tomobilisten meer geld te la
ten betalen voor georuik van
de snelwegen tussen zes en
tien uur 's ochtends. Vorig
jaar sneuvelde het plan van
Maij-Weggen voor het heffen
van tol op verkeerspleinen na
fel verzet van onder meer de
provincies.
Jansen noemt het systeem
met behulp van videocame
ra's te ingewikkeld. De con
trole zal steekproefsgewijs
plaatsvinden op basis van
kentekens. Met behulp van
videocamera's wordt geke
ken of de spitsheffing is be
taald. Zo niet, dan volgt een
boete.
De provinciebestuurder
wacht overigens nog even
met het vellen van een defi
nitief oordeel. „We zullen be
kijken wat de gevolgen zijn
van de plannen yoor het rij
gedrag op de provinciale we
gen. De vraag is of automo
bilisten andere routes zullen
kiezen, waardoor de ver
keersdrukte in de kleinere
gemeenten toeneemt."
Ook wil Jansen bekijken wat
de maatschappelijke gevol
gen van het voorstel van de
minister zijn. „Is het zo dat
een rijdende camera gaat
vastleggen of een moeder
haar kind met de auto naar
school brengt." De WD'er
vreest dat de plannen strijdig
zijn met wetgeving op het
gebied van de privacy.
De grootste vrees van de ge
deputeerde is dat het vesti
gingsklimaat voor bedrijven
in de provincie ernstig ver
slechtert. „Over het alge
meen moet de staat het geld
toch in de Randstad of Zuid-
Holland verdienen. De kans
bestaat dat het bedrijfsleven
uiteindelijk weer voor deze
kosten moet opdraaien. Het
zal wel zo zijn dat de vak
bonden bij de cao-onder
handelingen het punt ter ta
fel brengen en zeggen: „Mag
ik effe vangen". Ook het be
drijfsleven zou de hogere
spitsheffing moeten betalen.
Alleen het zwaardere vracht
verkeer zou er van worden
vrijgesteld. Voorzitter Berk
hout van de Rijnlandse Ka
mer van Koophandel is dan
ook niet gelukkig met de
voorstellen. Hij verwacht dat
de kostenverhoging de con
currentiepositie van het be
drijfsleven in de regio Rijn
land zal aantasten. Ook
denkt hij dat de Randstad
een minder aantrekkelijk
vestigingsgebied wordt: „Dat
lijkt me logisch als je klanten
er voor moeten betalen om
naar je toe te komen." De
verwachting dat door de
spitsheffing het verkeer zal
afnemen deelt Berkhout niet.
„Daar geloof ik niks van."
Uitbreiden
NEM bv is gespecialiseerd
mensen. Daarnaast heeft het
bedrijf een produktie-eenheid
in het Groningse Scheemda
waar nog eens 75 mensen wer
ken. Het bedrijf is (sinds 1 janu
ari 1990) een samenwerkings
verband van HCG industrieser
vice bv en het Duitse L& C.
Steinmüller GmbH. De omzet
over 1991 bedraagt naar ver
wachting 100 miljoen gulden.
Spruijtenberg verwacht 'binnen
enkele jaren' te kunnen groeien
naar 150 miljoen per jaar.
Vooral in de milieudivisie ver
wacht de NEM-directeur de ko
mende jaren fors te kunnen
scoren. Daarbij kan gebruik
worden gemaakt van hoogwaar
dige technologie van Steinmül
ler. Onlangs leverde de NEM sa
men met partner W E een
draaitrommel met afgassenketel
voor AVR-Chemie in Rozen
burg. Deze installatie kan
45.000 ton chemisch afval per
jaar verwerken. Met dezelfde
partner werden voor de ge
meente Amsterdam vier roos-
terovens met afgassenketels ge
leverd. Deze installatie kan per
jaar 765.000 ton huishoudelijk
afval per jaar verwerken.
Universiteit
wijst bezoeker
weg in Kamer
Jane Thorogood: „Ook nieren van ouderen zijn goed te gebruiken."
FOTO HIELCO KUIPERS
N DEN RUN/DEN HAAG
Als je in juli zonder diploma een
schoolopleiding verlaat en nog
niet weet waar je je studie af
maakt, kun je maar beter direct
je OV-studentenkaart terugge
ven. Anders brengt de Informa
tiseringsbank 331,25 gulden in
rekening voor iedere maand
waarin je geen recht meer hebt
op die kaart. En de Nationale
Ombudman is het er nog mee
eens ook.
Dit heeft de Alphense HAVO-
scholier H. gemerkt. In septem
ber werd hij voor twee maan
den aangeslagen toen bleek dat
hij voor zijn nieuwe deeltijd-op
leiding bij een school voor vol
wassenen niet in aanmerking
kwam voor studiefinanciering
en OV-kaart. De scholier zou
geen recht hebben op het vijf
maal lagere tarief dat in reke
ning wordt gebracht wanneer
het niet tijdig opzeggen van de
kaart hem niet te verwijten is.
Verontwaardigd schakelde hij
de Ombudsman in en vertelde
hem dat hij zich na het zakken
in juli bij geen andere school
had kunnen inschrijven en dus
ook niet wist waar hij zijn studie
zou vervolgen.
De Ombudsman is het met de
Informatiseringsbank eens dat
de Alphenaar zich aan het einde
van zijn dag-opleiding beter
had moeten realiseren dat hij
weieens het recht op een OV-
kaart kon verliezen. Wie nog
steeds een kaart heeft na de
tweede dag van de maand
waarin hij daar geen recht meer
op heeft, wordt voor de hele
maand aangeslagen.
LEIDEN JAN WESTERLAKEN
De resultaten van niertrans
plantaties zijn te voorspellen.
Voor de operatie kunnen de ri
sico's van de ingreep al worden
berekend. Zo kan worden voor
speld of er complicaties zullen
optreden.
Jane Thorogood (medisch sta
tisticus) promoveerde onlangs
op dit onderwerp aan de Rijks
Universiteit Leiden. Zij maakte
voor haar studie gebruik van de
vele duizenden niertransplanta
ties in het werkgebied van Euro
transplant. Thorogood richtte
zich op de jaren 1984-1987. Zij
koos bewust voor die periode
omdat er toen al medicijnen
werden toegediend om de af
stoting van het transplantaat te
onderdrukken.
In die tijd leefde 84 procent
van alle patiënten (die voor de
eerste keer waren getransplan
teerd) met een donornier ten
minste een jaar. Dat percentage
is voor de gemiddelde patiënt
inmiddels opgelopen tot 86 87
procent, vertelt Jane Tho
rogood. Haar rekenmodel geeft
in de praktijk heel nauwkeurig
aan (tot op eentiende procent)
wie een goede of een minder
goede prognose heeft.
Minder goed gaat het met pa
tiënten die voor de tweede keer
een donomier ontvangen. Om
voor hen een geschikte nier te
vinden is niet eenvoudig. Tho
rogood legt uit dat de kans dan
groter is dat het transplantaat
korter werkt. Dat heeft alles met
de afweer te maken. Het li
chaam maakt antistoffen aan,
die kunnen leiden tot een ver
hoogd risico op afstoting van
het tweede transplantaat. Enige
patiënten leven al meer dan 20
jaar met een getransplanteerde
nier.
Passend
Voor iedere ontvanger een pas
sende donororgaan. Is dat wel
nodig? Thorogood toont in haar
onderzoek aan dat dit geen
punt van discussie is. Hoe meer
de donomier lijkt op het weefsel
van de ontvanger, hoe groter de
kans om te overleven. Ook al
heeft het geneesmiddel dat de
afweer onderdrukt daar invloed
op. Van belang is bovendien de
leeftijd, zo blijkt uit Thorogoods
bevindingen. Als de nieren af
komstig zijn van donoren die
jonger zijn dan tien jaar of ou
der dan vijftig jaar, dan zijn de
resultaten minder goed. Nieren
van jonge donors hebben kleine
bloedvaten die sneller vaatpro-
blemen geven. De nieren van
ouderen kunnen kwalitatief wat
minder zijn. Maar, voegt Tho
rogood er onmiddellijk aan toe,
ze zijn nog heel goed te gebrui
ken. Over het algemeen worden
ze gebruikt voor wat oudere
ontvangers. De beste leeftijd om
een nier af te staan ligt tussen
de twintig en veertig jaar. Sui
kerpatiënten, van wie de bloed
vaten en de lichamelijke condi
tie over het algemeen slecht
zijn, hebben de grootste kans
op complicaües bij het ontvan
gen van een nier.
Indien de ontvanger een man
is en de nier komt van een
vrouwelijke donor, dan is de
prognose minder goed dan bij
andere combinaties. De grootte
van het orgaan zou daarop van
invloed kunnen zijn, maar ook
lichamelijke invloeden Jcunnen
ermee te maken hebben. Is de
ontvanger een vrouw en de nier
komt van een man, dan blijven
deze problemen achterwege. De
oorzaak daarvan is niet bekend.
Heeft de ontvanger bloedgroep
0, dan ziet de prognose er beter
uit dan bij andere bloedgroe
pen.
Variatie
Opmerkelijk noemt Thorogood
het, dat het resultaat van een
transplantatie niet in elk zieken
huis hetzelfde is. De variatie
tussen de centra, aldus Tho
rogood, komt omdat ze nog
lang niet alle factoren kennen
die van invloed op de ingreep
zijn. „Er zijn centra die alleen
maar 'gezonde' patiënten trans
planteren. Op die manier scoor
je hoog. Vragen patiënten ons
welk ziekenhuis het beste is,
dan zeggen we dat niet. De zie
kenhuizen verschaffen Euro
transplant die informatie. Die
kan het niet zo maar even naar
buiten brengen."
De uitkomst van haar onder
zoek: wat draagt het bij aan de
praktijk? „We kunnen hiermee
antwoord geven op de vraag wie
er moet worden getransplan
teerd. En als er een donor is
kunnen we zeggen welke ont
vanger daar het best bij past.
Binnenkort gaan we de gevon
den gegevens in twee zieken
huizen toetsen: een in Neder
land en een in Duitsland."
LEI DEN/DEN HAAG
en vraagt je af wie dat Kamerlid
met die zwarte baard is of welke
Kamerleden uit jouw provincie
komen. Dankzij de Leidse Uni
versiteit en computerbedrijf
IBM weet je het antwoord bin
nen een minuut.
Staand achter een tv-scherm,
schiet je door het menu door je
vinger op die plek van de tv
drukken waar een handig tref
woord staat. Provincie, partij,
portefeuille, vroegere functies,
naam? De gegevens verschij
nen, compleet met kleurenfoto.
Beknopt en snel. En als er van
daag een nieuw Kamerlid komt,
heeft de universiteit dat morgen
doorgegeven.
Kamervoorzitter Deetman
mocht dinsdag het systeem uit
proberen. IBM verzorgde deze
touch-screentechniek, de Leid
se universiteit de gegevens. Of,
om preciezér te zijn, het Parle
mentair Documentatie Cen
trum (PDC) deed dat.
Vanuit een kelder onder de
Eerste Kamer onderzoekt deze
vooruitgeschoven post van de
Leidse juridische faculteit al ze
ventien jaar het parlement en
probeert diens grote knelpunt
weg te werken.
Dat knelpunt heeft de mooie
naam informatie-paradox ge
kregen. En het komt erop neer
dat politici, beleidsambtenaren
en burgers verdrinken in een
stroom van informatie, terwijl
ze aan de andere kant het idee
hebben niet goed geïnformeerd
te zijn.
Dus: je mag wel veel informa
tie geven, maar in overzichtelij
ke stapjes. Achtergronden en
hun samenvattingen, nieuws,
agenda's en verwijzingen naar
nadere documentatie. Krant en
archief in één. Zo heeft het PDC
wel 1000 beeldscherm-pagina's
in de aanbieding over persoons
registratie en privacy, bijge
werkt tot de dag van gisteren.
Ook over gemeentelijke herin
delingen, Nederlandse burge
meesters, douane-aangelegen
heden, belastingen voor onder
nemers en het maken van een
badkamer valt het nodige op te
roepen.
De meeste informatie van het
Parlementair Documentatie
Centrum is ook te ontvangen
via Viditel.
ZORG OP MAAT (5): UIT NOOD GEBOREN
Procedures vuilverbranding voortgezet
Wie vroeger gewoon naar het
bejaardentehuis ging wanneer
hij of zij niet meer voor zich
zelf kon zorgen, kan nu kiezen
uit een reeks van mogelijkhe
den. De bejaarde klant is ko
ning, maar heeft wel goede ad
viseurs nodig om een keuze te
maken. Een mini-serie over de
modernste vormen van oude
renzorg. Vandaag de afsluiten
de aflevering over de achter
gronden van de huidige oude
renzorg.
Een informatieboekje voor art
sen en wijkverpleging moet de
ouderenzorg in de Leidse regio
en Bollenstreek wat overzichte
lijker maken. Het aanbod van
projecten zoals dagopvang is de
laatste twee jaar zo gegroeid,
dat ook hulpverleners niet meer
precies weten welke mogelijk
heden er zijn. „De verwijzers
kennen niet alle projecten. Een
verantwoorde keus maken is
voor de ouderen en familie heel
moeilijk", zegt woordvoerder A.
Broek van zorgverzekeraar Zorg
en Zekerheid.
Steeds meer verzorgingshui
zen en andere opvangcentra
zijn recentelijk een project be
gonnen voor de ouderen die
niet helemaal meer voor zich
zelf kunnen zorgen. Toch zijn er
volgens Broek in de regio nog
verschillende 'witte vlekken'.
„Wij krijgen voor projecten sub
sidie uit verschillende potjes,
maar dat is niet Renoeg om de
voorzieningen gelijkmatig over
de regio te verspreiden. Niet ie
dereen kan nog op die manier
worden geholpen."
Zorg en Zekerheid staat ach
ter de trend van 'zorgvernieu
wing', waarbij wordt afgestapt
van de eenheidsworst, in dit ge
val het verzorgingshuis of ver
pleeghuis. Gezocht wordt nu
naar vormen die passen bij de
mogelijkheden en wensen van
de oudere: zorg op maat. Broek
erkent dat deze nieuwe lijn ei
genlijk voornamelijk uit nood is
geboren. Met name Leiden
RUSWU K/LEIDEN
De vuilverbranding in Leids-
chendam zal er nooit komen,
maar slechts enkele gemeenten
durven dat hardop te zeggen.
Doodsbang als ze zijn voor de
schadeclaim van het Duitse be
drijf Babcock waarmëe een con
tract is gesloten voor de bouw
van de vuilverbranding die 1,5
miljard gulden zou gaan kosten.
Het afblazen van de verbran
ding kost de gemeenten nu al
zo'n 100 miljoen gulden. Een
claim zou de kosten kunnen op
voeren tot een veelvoud van dat
bedrag.
De vergadering van het alge
meen bestuur van het SAVA -
het samenwerkingsverband van
gemeenten dat de ovens zou
bouwen - had in de Rijswijkse
raadszaal door die achtergrond
gisteren het karakter
neer daarvoor 'zwaarwichtige
redenen' zijn. Men is bang dat
wanneer de procedures niet for
meel worden voortgezet, dat feit
gebruikt wordt door Babcock
wanneer de partijen straks voor
de rechter moeten bakkeleien
over de schade.
Slechts enkele leden van de
SAVA willen nu al besluiten dat
definitief wordt afgezien van de
bouw. „Houd er toch mee op",
aldus burgemeester Roscam
Abbing van Rijswijk. Hij wil dat
zo snel mogelijk wordt onder
handeld met de Afvalverwer
king Rijnmond, waar het vuil
van de SAVA-gemeenten straks
moet worden verbrand.
Daarnaast moet Leidschen-
dam volgens Roscam Abbing
niet worden gevraagd de proce
dures voort te zetten. „We krij
gen te maken met een Duitse
onderneming die straks 20 a 30
schimmenspel. Nu onderzoek juristen inzet om hun gelijk te
heeft uitgewezen dat goedkope- halen bij de rechter. Daar moe-
A. Broek van zorgverzekeraar Zorg en Zekerheid: „De verwijzers kennen niet alle projecten. Een verantwoorde keus maken is voor de ouderen en
familie heel moeilijk." I
kampt met een geweldig tekort
aan plaatsen voor demente
mensen. Over uitbreiding wordt
al jaren gesproken, maar het
zoeken van een geschikte bka-
tie voor nieuwbouw verkopt
zeer moeizaam.
Broek stelt dat daarnaast voor
Zorg en Zekerheid ook ideeële
motieven achter de zorgver
nieuwing steken. „De projecten
waarbij opname in een instel
ling wordt uitgesteld door thuis
meer proffesionele hulp te bie
den en die nu al een tijdje
draaien, hebben bun nut zeker
bewezen. Met name van de fa
milie en bekenden (mantelzorg)
die de oudere verzorgen, komen
positieve reacties. Daarnaast
vinden wij het belangrijk dat
wanneer iemand langer thuis
van zijn oude dag wil genieten,
dat moet kunnen".
Niet alle nieuwe mogelijkhe
den zijn volgens Broek echter
geschikt. Het kan ook voorko
men dat een project 'te licht' is
en dat de voorziening niet aan
alle eisen voldoet. „We gaan de
zaken waarvoor we nu geld ge
ven binnenkort evalueren. Dan
moeten' er misschien zaken af
vallen."
Broek ontkent dat de alterna
tieven voor verzorging- en ver
pleeghuis goedkoper zijn voor
de zorgverzekeraar. Verblijf in
een verpleegtehuis kost per
maand 6000 tot 7500 gulden.
Een plaats in een verzorging
huis kost daarentegen 3500 gul
den, bijna de helft. Maar vol
gens Broek wordt vergeten dat
wanneer iemand door een pro
ject langer in een verzorgings
huis kan blijven, er nog meer
kosten zijn, bijvoorbeeld voor
artsen en medicijnen.
De directeuren van de huizen'
die in deze serie aan het woord
komen, stellen allen dat de ou
dere de laatste jaren mondiger
is geworden en dat dit ook tot
uitbreiding van de voorzienin
gen heeft geleid. Niet langer
stellen bejaarden zich lijdzaam
FOTO HIELCO KUIPERS
op, maar eisen steeds meer in
spraak. Daarnaast dwingen toe
komstige ontwikkelingen in de
gezondheidszorg, bijvoorbeeld
het plan-Simons, instellingen
om zich een meer concurreren
de en efficiënte bedrijfsvoering
te hebben. „Er is altijd vanuit de
instelling gedacht", zegt Frits
Oosten, directeur verzor-
altematieven mogelijk zijn,
gelooft niemand meer in de
komst van de vuilverbranding.
Toch werd gisteren besloten om
de gemeente Leidschendam,
waar de ovens zouden moeten
komen, te verzoeken de ruimte
lijke ordeningsprocedures voor
de vorm voort te zetten.
Formeel wordt als reden op
gegeven dat minister Alders nog
een rapport moet goedkeuren
waarin wordt voorspeld dat het
aanbod van vuil in dé toekomst
gaat verminderen en dat de
enorme vuilverbranding dus
niet nodig is. In de wandelgan
gen is het echter iedereen dui-
ginghuis Rijn en Vliet in Leidert? delijk dat het dagelijks bestuur
„Zij willen niet de keuze hebben
tussen weggestopt worden in
een instelling en afhankelijk zijn
van de kinderen. Zij zijn mis
schien wel oud maar niet ach
terlijk."
van het SAVA de schijn wil op
houden, in verband met de
schadeclaim van Babcock.
Volgens het contract met het
Duitse concern dat het toch al
moeilijk heeft, mag alleen van
de bouw worden afgezien wan
ten we ons op instellen", aldus
Roscam Abbing die altijd een
uitgesproken tegenstander is
geweest van de vuilverbranding.
Behalve Rijswijk willen ook
Leidschendam, Nootdorp en
Voorburg dat van verdere ruim
telijke procedures wordt afge
zien.
De andere gemeenten, onder
meer die uit de Leidse regio,
spelen het spel mee, maar niet
van harte.Als dat de juridische
positie van het SAVA kan ver
sterken, vooruit dan maar", al
dus de Zoeterwoudse wethou
der Ringersma. „We hebben
niet voldoende kennis om dat
helemaal in te schatten. Maar
we willen in elk geval voorko
men dat we op nog meer kosten
worden gejaagdzo gaf de wet
houder blijk van de onmacht
van de gemeenten en de angst
dat de kosten van het project
nog veel meer uit de handen
gaan lopen dan al is gebeurd.
