Vredesleger
voor Bosnië
zit er niet in
Buitenland
Hongerstaking tegen Sjevardnadze
Betogers eisen actie
van Poolse politici
Van Rooy met 10.000
spiraaltjes in Vietnam
Russisch leger ook bij
vrede levensgevaarlijk
Akkoord neemt onrust
in Afghanistan niet weg
ZATERDAG 25 APRIL 1992
6
The Independent IPS
VLs eten verhoogt geboortegewicht baby
lqnden Deense onderzoekers hebben vastgesteld dat vrouwen
die veel vis eten een langere zwangerschap doormaken en een
kind met een hoger geboortegewicht baren dan vrouwen die
geen of weinig vis eten. Hoe langer de zwangerschap hoe beter
de overlevingskansen en de gezondheid van baby's. De resulta
ten van het Deense onderzoek worden vandaag gepubliceerd in
het gezaghebbende wetenschappelijke tijdschrift The Lancet.
Ook einde aan tweede huwelijk boesak
Johannesburg De Zuidafrikaanse theoloog Allan Boesak heeft
aangekondigd dat er een einde is gekomen aan zijn tweede hu
welijk. Hij trouwde 14 maanden geleden met Elna Botha, een
ver familielid van de voormalige Zuidafrikaanse president.
Patten wordt gouverneur van Hongkong
lqnden De Britse regering heeft Chris Patten benoemd tot gou
verneur van Hongkong. Patten, de voorzitter van de regerende
Conservatie Partij, verloor zijn Lagerhuiszetel bij de verkiezin
gen. Premier Major bood hem daarop Hongkong als troostprijs
aan. Het gouverneurschap van de kroonkolonie is de best be
taalde ambtelijke functie in het Britse rijk. Als Patten in 1997 het
licht uitdoet in de kroonkolonie, zal zijn bankrekening met on
geveer twee miljoen gulden zijn gegroeid.
Andreotti dient ontslag kabinet in
rome» Giulio Andreotti, de 50ste premier van Italië sinds de
Tweede Wereldoorlog, heeft gisteren het ontslag van zijn kabinet
ingediend bij president F rancesco Cossiga. De christendemo
craat was sinds juli 1989 eerste-minister. Wie Andreotti gaat op
volgen is nog onbekend. De verwachting is dat de formatie in
het gunstigste geval enige weken in beslag zal nemen.
Opening van Eurotunnel uitgesteld
londen De opening van de Kanaaltunnel moet wellicht op
nieuw worden uigesteld. Dat het Frans-Britse concern dat de
tunnel gaat exploiteren gisteren gezegd. Reden voor de vertra
ging is een conflict met het consortium van aannemers, dat vier
miljard gulden meer wil dan oorspronkelijk was afgesproken. De
kosten, ooit geraamd op 15 miljard gulden, zullen minstens het
dubbele belopen. Aanvankelijk zou dé tunnel in 15 juni 1993
open gaan, later werd dat 'de nazomer van 1993'.
Jeltsin zou nu worden herkozen
moskouDe Russische president Jeltsin heeft nu meer aanhang
onder de kiezers dan toen hij in juni 1991 tot president werd ge
kozen, zo blijkt uit een opiniepeiling van de krant Rabotsjaja Tri-
boena. Hij kan rekenen op de steun van 60,9 procent van de kie
zers in Rusland, 3,6 procent meer dan vorig jaar.
Lord Carrington voorzichtig optimistisch
De Verenigde Naties sturen vooralsnog geen vredes
macht naar Bosnië-Hercegovina. Secretaris-generaal
Boutros Boutros Ghali schreef gisteren aan de Veilig
heidsraad dat het onmogelijk is voor de voormalige Joe
goslavische republiek een vredesoperatie op poten te zet
ten. Eerst moeten de gevechten werkelijk stoppen en er
moet geld voor worden uitgetrokken. De VN heeft nu al
moeite de vredesoperaties in Kroatië en Cambodja te be
talen.
hoofdstad Sarajevo echter weer
rustig. En hoewel waarnemers
vrezen dat die rust een voorbo
de is van nieuwe gevechten,
was EG-bemiddelaar Lord Ca-
rington voorzichtig optimis
tisch.
„Het is nog te vroeg om te
zeggen dat de wapenstilstand
niet houdt", zei Canington gis
teren in Zagreb. Hij vindt dat de
conferentie over Bosnië, die
vanaf maandag in Lissabon
wordt gehouden, ondanks het
nieuwe geweld moet doorgaan.
„De oplossing kan uiteindelijk
alleen met onderhandelingen
worden gevonden."
Islamitische bewoners uit de
buitenwijken van Sarajevo zijn
gisteren overdag vanwege het
geweld naar het relatief rustige
centrum van de stad gevlucht.
Gisterochtend gingen daar zelfs
de winkels en banken open. Er
vormden zich lange rijen be-
Boutros Ghali schreef de V-raad
vanuit Pakistan, waar hij pro
beert de diverse verzetsgroepen
in Afghanistan met elkaar te
verzoenen. Wat Bosnië betreft
baseert hij zijn oordeel op een
rapport van de VN-gezant voor
Joegoslavië, Cyrus Vance. De
VN-topman stelt dat „alle par
tijen verantwoordelijk zijn voor
het uitbreken van het conflict
en het voortduren ervan". Dit
staat haaks op de opvatting van
Nederland, Duitsland en Ameri
ka, die Servië als hoofdverant
woordelijke voor de gevechten
in Kroatië en Bosnië zien.
Het donderdag na bemidde
ling van de Europese Gemeen
schap gesloten bestand werd
gisteren op diverse plaatsen in
Bosnië geschonden. In de loop
van de dag werd het in de
Inktvissen begaafde leerlingen
Nieuw akkoord
EG-Japan over
auto-export
BRUSSEL HANS DE BRUÜN
CORRESPONDENT
Omdat de vraag naar
auto's m Europa daalt en de Eu
ropese autofabrikanten het
moeilijk hebben, zijn de Japan
ners bereid hun export van au
to's naar de EG verder te beper
ken. Maar geruchten dat ko
mend jaar al 6 procent minder
Japanse auto's naar de EG zul
len komen, werden gisteren in
Brussel en Tokyo tegengespro
ken.
Japanse en EG-functionaris
sen deden gisteren zeer ge
heimzinnig over de afspraken,
die een dag eerder tussen de EG
en Japan waren gemaakt. Vol
gens de betrokkenen is alleen
tal principe-akkoord gesloten
waarin geen concrete cijfers
worden genoemd. Volgens de
geruchten zal Japan 75.000 au
to's minder naar de EG uitvoe
ren.
De Japanse auto-export is een
van de meest gevoelige thema's
in de handelsrelatie met de EG.
Vooral Frankrijk, Italië en Span
je dringen al jaren aan op in
voerbeperkingen, om hun eigen
auto-industrie tegen de Japanse
concurrentie te beschermen.
Japai
spraxei
king va
i heeft ook met de VS af-
gemaakt over de beper-
)-export.
Tbilisi Aanhangers van de verdreven Georgische president Gamsachoerdia zijn bij de
Soekjoeni-kathedraal in Tbilisi in hongerstaking gegaan. Ze eisen het vertrek van de re
gerende Staatsraad onder leiding van Sjevardnadze, de vroegere minister van buiten
landse zaken van de Sovjetunie, en herstel van Gamsachoerdia in zijn functie, foto tass
Ex-medewerkers noemen Walesa besluiteloos
ACHTERGROND
CORRESPONDENT BERLUN/WENEN HANS HOOGENDUK
Haider gooit nazi-roet in verkiezingseten
WARSCHAU Rtr/AFP
Tienduizenden demonstranten
van het Poolse vakverbond Soli
dariteit hebben gisteren in War
schau een mars gehouden
waarbij ze eisten dat de politici
stoppen met ruzie maken en de
hervormingen versnellen. Ze
eisten voorts duidelijkheid over
de toekomst van de staatsbe
drijven en een gelijk belasting-
beleid voor alle sectoren van de
President Lech Walesa sprak
bij het presidentiële Belvedere-
nalcis de naar schatting 70.000
netogers toe en zei hen te steu
nen. Het was de grootste beto
ging in Warschau sinds Solidari
teit in 1989 de communisten uit
de regering verdreef.
Woensdag mislukten de on
derhandelingen tussen de
grootste partijen om in Polen
een brede regeringscoalitie te
vormen. Het Poolse Lagerhuis,
waarin 29 partijen zitting heb
ben. is sterk verdeeld over het
tempo waarin Polen moet wor
den omgevormd tot een vrije
markteconomie.
Walesa werd aanvankelijk
ontvangen met enkele afkeu
rende kreten en fluittonen.
Maar hij wist met zijn charisma
al snel de menigte op zijn hand
te krijgen. Hij kondigde aan
vanaf maandag de arbeiders in
de ondernemingen te gaan op
zoeken.
Walesa lijkt hard op zoek naar
steun. De Poolse president is de
afgelopen week fel aangevallen
door enkele voormalige mede
werkers. die zeggen dat de man
die Polen van het communisme
verloste, nu een geïsoleerde, on
zekere en door ja-knikkers om
ringde persoon is. Walesa's
voormalige woordvoerder Jaros-
law Kurski schreef woensdag
een vernietigend artikel in de
krant Gazeta Wyborcza. Hij ci
teerde huidige en voormalige
medewerkers uit het presiden
tiele paleis, die Walesa om
schrijven als een laffe, besluite
loze figuur die niet geschikt is
voor zijn functie.
Iedereen in Oostenrijk had zich voorgeno
men de verkiezingsstrijd om de opvolging
van de oud Wehrmacht-officier Kurt Wald-
heim rustig en vooral netjes te houden. Als
jeblieft geen bruine golven die de in 1986
door de Waldheim-affaire in opspraak ge
raakte republiek weer tot voorpaginanieuws
in de wereldpers zouden maken, was het
motto. Tot een week geleden lukte dat zó
goed, dat slechts weinigen zich realiseerden
dat morgen al moet worden gekozen.
De uitslag stond ook al min of meer vast.
Geen van de kandidaten zou in de eerste
ronde de absolute meerderheid halen. De
sociaaldemocratische kandidaat, ex-ver
keersminister Rudolf Streicher zou makke
lijk winnen van de christendemocratische
aanvoerder Thomas Klestil, die op zijn
beurt de liberale kandidate Heide Schmidt
wel zou kloppen. Jungk werd op hooguit
acht procent van de stemmen getaxeerd. In
de tweede ronde zou het dan gaan tussen
Streicher (SPO) en Klestil (OVP).
Maar toen sloeg Haider toe. In een tv-uit-
zending. waarin de populist uit Karintië de
hele tijd keurig de staatsman had gespeeld,
schoot Haider uit zijn slof toen hij werd ge
confronteerd met een discriminerende op-
merking over buitenlanders, die hij elders
had gemaakt. Men zou zich beter kunnen
bezighouden met zulke jubelbrochures
voor het Derde Rijk, zoals Jungk die in 1942
De rechcs-radicale leider van de Oosten
rijkse FPO, Jörg Haider, heeft het toch
weer voor elkaar gekregen. Met een slag
onder de gordel tegen de 78-jarige anti
fascist en kandidaat voor het president
schap van de Groenen, Robert Jungk,
over een zogenaamde pro-Hitlerpublika-
tie uit 1942, dreigt hij de Alpenrepubliek
weer te splijten.
had geschreven, schamperde hij. En daarbij
citeerde Haider uit een artikel in de Welt-
woche van 8 januari 1942.
Het gaat daarbij over een volledig uit zijn
verband gelichte passage waarin Junck stelt
dat de nazi's in ieder geval in deze oorlog
de volksgezondheid iets beter in de gaten
hielden dan het keizerrijk tijdens de Eerste
Wereldoorlog. De in 1938 via Praag naar
Zürich gevluchte anti-fascist Jungk schreef
uitsluitend onder pseudoniem, omdat de
Zwitserse veiligheidsdiensten hem een pu-
blikatieverbod hadden opgelegd. Ontmas
kering zou zijn uitwijzing naar Hitler-Duits
land en vermoedelijk zijn dood tot gevolg
hebben gehad.
Het linkse blad Profil had het over een „per
fide poging van Haider om Robert Jungk
van jood in nazi te willen veranderen". En
dat was een schot in eigen doel. Nu werd
iets publiek wat Haider zelf nooit had kun-
De octopus blijkt een listig
beestje. Italiaanse onderzoekers
hebben ontdekt dat het onge
wervelde dier dingen kan aanle
ren volgens de methode van
straffen en belonen. Nog sneller
lukt het als de inktvis het kunst
je kan afkijken van een reeds
getrainde soortgenoot.
Vooral dat laatste is verras
send. niet alleen omdat dieren
zonder ruggegraat niet tot der
gelijke leerprestaties in staat
werden geacht, maar ook om
dat de octopus bekend staat als
een eenling zozeer zelfs dat
de onderzoekers de dieren in
aparte aquaria onderbrachten
om te voorkomen dat ze elkaar
opvraten.
Onderzoekers Graziano Fio-
rito en Pietro Scotto publiceer
den hun bevindingen gisteren
in het Amerikaanse tijdschrift
Science. Ze leerden hun oc
topus-vulgarissen uit de Golf
van Napels de 'juiste' bal aan te
wijzen.
De onderzoekers werkten met
een rode en een witte bal. Als de
dieren de juiste bal aanvielen
werden zij beloond; een aanval
op de onjuiste bal werd bestraft.
De beloning was een stukje vis
dat de octopus kon vinden door
een tentakel om de bal te slaan.
De straf was een stroomstoot
van 12 volt.
Een vrouw laat haar emoties de vrije loop tijdens de begrafenis van een
moslim-strijder in Sarajevo. foto ap
zorgde spaarders die hun geld goede zaken, omdat veel men-
wilden opnemen, maar veel sen gedwongen zijn hun bui-
banken waren niet in staat aan tenlandse spaargeld in te wisse-
die wens tegemoet te komen. len.
Handelaren in zwart geld doen
hanoielbrich fennema
CORRESPONDENT
Hulp aan Vietnam mag nog
niet, maar handel met Vietnam
wil Nederland wel. Met een de
legatie van 40 zakenlieden in
haar kielzog probeert staatsse
cretaris Yvonne van Rooy in
het buitenland mag zij zich mi
nister noemen vanaf donder
dag een week lang de banden
aan te halen met Hanoi.
Enerzijds komt de Nederland
se delegatie te laat. Sinds Viet
nam in 1987 geleidelijk aan de
deur openzette voor buiten
landse investeringen en vrije
handel, zwelt de stroom belang
stellende ondernemers uit bij
voorbeeld Taiwan, Zweden, Ita
lië, Japan voortdurend aan.
Hoogtepunt was de 200 man
sterke missie uit Malaysia, aan
gevoerd door niemand minder
dan de premier, die juist twee
dagen voor Van Rooy's aan
komst weer is vertrokken.
Het is niet de eerste keer dat
Nederland een inschattingsfout
maakt met betrekking tot Viet
nam. Zo sloot Nederland haar
ambassade in Hanoi enkele ja
ren geleden in de overtuiging
dat er jarenlang toch niets te
doen viel. Nu zit de Italiaanse
ambassade in de prachtige ko
loniale villa die Nederland ont
ruimde. Met de toegenomen
belangstelling voor Vietnam is
er nu in het centrum van Hanoi
niets meer te krijgen, mocht
Nederland de diplomatieke be-
treklcingen met Vietnam willen
hervatten.
Aan de andere kant is de dele
gatie juist te vroeg. Zolang Viet
nam verstoken blijft van ont-
wiickelingshulp, heeft het sim
pelweg geen middelen om za
ken te doen, hoe graag ze het
ook zou willen. Het is eigenlijk
een gemiste kans dat met deze
missie geen afgevaardigde van
ontwikkelingssamenwerking
mee is.
De firma Organon, een van de
weinige Nederlandse bedrijven
met een vestiging in Vietnam,
springt gretig bij door staatsse
cretaris Van Rooy te voorzien
van 10.000 spiraaltjes en 13.000
strips anti-conceptiepillen voor
zogende moeders, die Van Rooy
aan Vietnam kan doneren. Zo
krijgt Vietnam een steuntje in
de rug bij haar happy-family-
programma: het ideaal van een
gezin met twee kinderen dat via
grote posters op straat wordt
uitgedragen. Een gecontroleer
de bevolkingsgroei is namelijk
cruciaal voor het slagen van
Vietnams grote economische
sprong voorwaarts.
moskou hans geleunse
CORRESPONDENT
Dienstplichtigen in het huidige
Russische en vroegere Rode
Leger verkeren dagelijks in le
vensgevaar. Barakken kunnen
veranderen in ware martelka
mers. Het onderlinge geweld in
het leger heeft sinds de Tweede
Wereldoorlog meer dan
290.000 mensenlevens geëist.
Deze schokkende gegevens
werden gisteren officieel pu
bliek gemaakt door Anatoly
AJeksejev, voormalige marine
officier en thans voorzitter van
een door president Jeltsin in
gesteld presidentieel comité,
dat toezicht houdt op handha
ving van mensenrechten in de
strijdkrachten.
Comités van moeders van
militairen ijveren al jaren voor
optreden tegen bruut geweld
in de legerbarakken. Er werd
de afgelopen dagen in Moskou
voor het eerst een officieel
symposium aan gewijd, dat
onder meer werd bijgewoond
door maarschalk Sjaposjnikov,
opperbevelhebber van de Ge
menebest-strijdkrachten.
Volgens Aleksejev heeft de
opheffing van het Rode Leger
niet geleid tot daling van de
'vredesverliezen'. In de eerste
maanden van 1992 zijn al hon
derden soldaten vermoord en
meer dan 12.000 zwaaiden ge
dwongen af wegens invalidi
teit In 1991 kostte de dienst
plicht 5.500 mensenlevens en
bijna 100.000 invaliden.
Aleksejev zette dat cijfer af
tegen de Amerikaanse 'vredes
verliezen', volgens hem jaar
lijks 1.800 doden. Recruten
worden niet alleen door offi
cieren maar ook door hun ka
meraden vaak zwaar mishan
deld. Vooral militairen uit de
Centraal-Aziatische en Kau-
kasische republieken worden
het slachtoffer van deze dje-
dovsjtsjitia (intimidatie en
mishandeling door 'ouwe
stompen').
Aleksejevs comité ontdekte
ook dat commandanten 'dood
door ongeluk' opgeven wan
neer een recruut de djedousjt-
sjina niet overleeft. „Van 96
recente sterfgevallen bleek de
officiële melding dood door
ongeluk slechts bij vier militai
ren te kloppen. In alle andere
is er verd^nJdng van moord en
nader onderzoek noodzake
lijk", zei hij. De omstandighe
den in het leger zijn dermate
mensonterend dat recruten
zelfmoord verkiezen boven
verdere vernedering.
nen zeggen, namelijk dat Jungk jood is en
in de oorlog was ondergedoken in Zwitser
land, wat voor velen in Oostenrijk nog
steeds een schande is.
Vrij algemeen wordt aangenomen dat Hai
der de kandidate van zijn eigen FPO, Heide
Schmidt, schade heeft willen berokkenen.
Uit sommige opinie-onderzoeken bleek na
melijk dat zij wel eens meer stemmen kan
halen dan de christen-democraat Klestil en
dus in de finale tegen de SPO-man Strei
cher zou kunnen aantreden.
Dat kan Schmidt nu wel vergeten. Haider
zal daar niet rouwig om zijn: verliest Heide
Schmidt dik, dan is hij weer een rivaal kwijt.
Eerder zuiverde hij de partij al van andere
gematigde liberalen die niet veel van zijn
rechts-opportunistische politiek willen we
ten. Zijn streven is en blijft erop gericht de
FPO tot de tweede partij van Oostenrijk te
maken. Dan zouden de kansen van Haider
om eens kanselier van Oostenrijk te worden
flink stijgen.
Daarbij vergeleken is Kurt Waldheim een
bijna onschuldig lam. De zes jaar van zijn
presidentschap heeft deze ex Wehrmacht-
officier met zijn selectieve geheugenstoor
nissen, internationaal gemeden als een be
smettelijke zieke, vrijwel geheel in zijn
mooie Weense Hofburg doorgebracht.
Hekmatyars partij in de Pakis
taanse stad Peshawar.
De Jamiat i-Islami die geldt
als de sterkste Afghaanse ver
zetsgroep en tegenover Hekma
tyars beweging staat, keurde het
akkoord wel goed. De militaire
commandant van de Jamiat-i-
Islami, Ahmed Shah Massud,
verklaarde dat zijn strijders in
geval van nood Kabul zullen
verdedigen als een ultimatum
van de Hezb-leider aan het
adres van de machthebbers in
Kabul afloopt. Hekmatyar heeft
geëist dat het bewind in de be
legerde hoofdstad uiterlijk mor
gen de macht overdraagt.
Intussen is VN-secretaris-ge-
neraal Boutros Ghali in de
Pakistaanse grensplaats Pes
hawar aangekomen om naar
een oplossing voor de slepende
i Afghanistan te
KABUL/ISLAMABAD AFP/DPA/Rtr
Leiders van verscheidene Af
ghaanse verzetsgroepen hebben
gisteren overeenstemming be
reikt over de instelling van een
raad die de macht moet overne
men in Kabul. Maar het is de
vraag of dit aJckoord betekent
dat een bloedige strijd om de
macht in Kabul kan worden
voorkomen.
De leider van een van de be
langrijkste verzetsgroepen, Gul-
buddin Hekmatyar, verklaarde
dat zijn beweging het akkoord
slechts ten dele aanvaard. Hek
matyar stemt in met de vor
ming van een bestuursraad en
de benoeming van een premier.
De radicale Hezb-I-Islami-lei-
der voelt echter niet voor de
vorming van een overgangsraad
die onmiddellijk de macht in
Kabul zou moeten overnemen,
aldus een woordvoerder van
