Veel studenten
werken zwart bij
De echte bezwaren tegen het plan-Simons
Binnenland
Ontvoerde man weet na
tien uur te ontkomen
Herdenking bevrijding
Met treinkaartje gratis
in het openbaar vervoer
DE EÏÜJDm f DE
GEZÜElDElElp
ZATERDAG 25 APRIL 1992
Af#> btröe^iryy, Pr»vfxyT4u CPO CtwwmMpp#tM<WÉ
Minder kwik uit batterijen in milieu
zoetermeer De hoeveelheid kwik die jaarlijks door afgedankte
batterijen in het milieu terechtkomt, is in 1991 met bijna 700 ki
lo gedaald tot 900 kilo. Dit blijkt uit de jaarlijkse enquête van de
Nefibat, de Nederlandse vereniging van batterijenfabrikanten en
-importeurs. Via de 450 miljoen alkaline-batterijen die jaarlijks
in Nederland worden verkocht, komt uiteindelijk nog 260 kilo
kwik in het milieu terecht. De Nefibat verwacht dat alkaline-bat
terijen vanaf 1993 geheel kwikvrij zullen zijn. De vermindering
van de hoeveelheid kwik in batterijen is het gevolg van afspra
ken tussen de overheid en de Nefibat.
Nog geen vluchten boven Roermond
den haag Door tussenkomst van staatssecretaris Van Voorst tot
Voorst zijn vluchten boven een door de aardbeving getroffen
wijk van Roermond en Melick-Herkenbosch vanaf de Britse
luchtbasis bij Brüggen opnieuw opgeschort. De maatregel is
vooralsnog tot 8 mei van kracht. Bewoners van Maasniel en Me
lick-Herkenbosch hadden geklaagd over de vluchten van de
Britse toestellen, omdat zij vreesden dat de aardbevingsschade
door de trillingen zou worden vergroot. De vluchten werden al
eerder opgeschort, maar na Tweede Paasdag hervat.
Raad van State verbiedt eroscentrum
Rotterdam Er komt geen eroscentrum aan de Keileweg in Rot
terdam. De Raad van State heeft het bestemmingsplan van de
gemeente, bekrachtigd door Gedeputeerde Staten, op het punt
dat een vermaakcentrum toestond in het pand Keileweg 10, ver
nietigd. De gemeente wilde aan de Keileweg een vermaakcen
trum vestigen dat ruimte zou gaan bieden aan vijftig prostituées.
De omwonenden en omliggende bedrijven hebben verheugd
gereageerd op de beslissing van de Raad van State. Zij waren
bang voor de overlast die het eroscentrum met zich zou mee
brengen. De gemeente komt pas maandag met een reactie.
Ontsnapt uit kelder in Amersfoort
AMERSFOORT ANP
In Amersfoort is een 28-jarige
man met een buitenlandse na
tionaliteit tijdelijk ontvoerd. Om
zes uur gisterochtend zag hij
kans aan zijn ontvoerders te
ontkomen.
Donderdagavond om acht
uur werd aan de woning van het
slachtoffer aangebeld door twee
mannen. De ontvoerde ging
vrijwillig met hen mee om een
auto op te halen. De rit ging
AUTOKRAAN
TRANSPORTEN
02510-11727
naar een parkeerplaats langs
een rijksweg in de omgeving
van Amersfoort Daar stond een
auto geparkeerd waaruit drie
mannen stapten. Een van hen
was gemaskerd en toonde een
vuurwapen.
Het slachtoffer werd vastge
bonden en zijn mond werd
dichtgeplakt. Er viel een schot,
maar de man werd niet geraakt.
Vanaf de parkeerplaats werd het
slachtoffer meegenomen naar
een bosperceel waar hij door
zijn ontvoerders werd geschopt
en geslagen. Na te zijn mishan
deld, werd de man onderge
bracht in een kelder van een
woning in Amersfoort Rond zes
uur gisterochtend wist hij daar
uit te ontsnappen, waarna hij
zich meldde bij de politie. Een
team van zeven rechercheurs
onderzoekt de zaak.
In het belang van het onder
zoek wil de politie nog geen
mededelingen doen over de
motieven voor de ontvoering en
over de nationaliteit van de ont
voerders.
Amsterdam Enkele honderden
mensen hebben gisteren op het
Museumplein in Amsterdam de
bevrijding, precies 47 jaar gele
den, van net nazi-vrouwencon
centratiekamp Ravensbrück her
dacht Onder hen bevonden zich
zestig leerlingen van de Nicolaas
Maesschool in de hoofdstad, die
het Ravensbrück-monument
hebben geadopteerd. Stennie
Pratomo-Gret voorzitter van het
Comité Vrouwen van Ravens
brück, riep in een korte toe
spraak op om vooral waakzaam
te blijven. Weer wordt gegrepen
naar middelen die de menselijke
waardigheid aantasten. On
waarachtig nationalisme mondt
uit in vreselijke burgeroorlogen.
Volkerenhaat vreemdelingen
haat en racisme leiden tot ver-
nieting van onze beschaving, die
we door de eeuwen heen heb
ben verworven, aldus de voorzit
ter. FOTO» ANP
Bijna 90 procent heeft haantje naast studie
AMSTERDAM ANP
Een derde deel van de universitaire studenten met een
bijbaan in Nederland werkt zwart. Vooral de horeca is
een populaire werkgever. Veel werk-studenten met een
gewone baan geven hun inkomsten evenmin op aan de
Informatiseringsbank.
rood en meer dan 60 procent
heeft een schuld bij ouders of
bank. Ze hebben gemiddeld
zo'n 1100 gulden per maand te
besteden. Behalve aan de vaste
lasten geven ze hun geld vooral
uit aan vakantie, kleding en uit
gaan. De meeste studenten
hebben een bijbaantje juist om
de hoge kosten van hun vrije
tijdsbesteding te betalen. Vorig
jaar verscheen een
De groep studenten met een
bijbaan is groot: bijna 90 pro
cent werkt naast de studie. Dat
blijkt uit een enquête van het
universiteitsblad SUM, dat
woensdag verschijnt.
Uit het onderzoek blijkt ook
dat studenten niet erg voorzich
tig omgaan met hun geld. Meer
dan 80 procent staat wel eens
naar de financiële situatie van
studenten van het bureau Re
search voor Beleid, d.u MM uit
gevoerd in opdracht van het mi
nisterie. Het maakte deel uit
van de evaluatie van de studiefi
nanciering. Ook uit dit onder
zoek bleek al dat ten minste
tweederde van de studenten
een bijbaan heeft.
De bijverdienregeling voor
studenten is overigens onlangs
verruimd. Tegenwoordig mo
gen studenten 8000 gulden per
jaar bijverdienen zonder korting
op de studiebeurs. Vroeger was
dat 2500 gulden.
Op Koninginnedag in Amsterdam
AMSTERDAM THEA VAN BEEK
Treinpassagiers die op 30 april
in Amsterdam Koninginnedag
komen vieren, kunnen op ver
toon van hun treinkaartje gratis
reizen met het openbaar ver
voer. Dat zijn de streekvervoer-
bedrijven en het Amsterdamse
Gemeentevervoerbedrijf dit jaar
voor het eerst overeengekomen
met de Nederlandse Spoorwe
gen.
Ook dit jaar verwacht de
hoofdstad weer zo'n twee mil
joen bezoekers aan de traditio
nele vrijmarkt Vorig jaar leidde
dit onder meer tot grote opstop
pingen bij het Centraal Station.
Treinreizigers wordt daarom
aangeraden gebruik te maken
van de overige zes NS-stations.
Vandaar kan zonder bijbetaling
worden overgestapt op tram,
bus of metro.
De treinen rijden die dag een
zaterdagdienst, maar wel met
extra lange treinen. Vanuit
Utrecht, Almere en Uitgeest
worden extra treinen ingezet.
Bij grote drukte bestaat de kans
dat treinen vanuit Utrecht niet
verder rijden dan het Amstelsta-
tion*en vanuit Noord-Holland
tot aan station Sloterdijk.
De gemeente Amsterdam
hanteert, evenals vorig jaar,
weer een stringenter vrijmarkt
beleid. Dat betekent dat het op
bouwen van kramen en tenten
en de verkoop van spullen, al
coholvrije drank en eetwaren op
30 april pas om 00.00 uur pre
cies van start mogen gaan. Al
leen horecabedrijven mogen
met vergunning op straat alco
hol verkopen. De vrijmarkt
stopt om 21.00 uur.
Het neerzetten van bouwsels
en het maken van iMBta
muziek mogen alleen nog maar
met een vergunning. De aan
vraagtermijn daarvoor is inmid
dels verstreken. De vraag over
trof dit jaar verre het aanbod
Voor de 850 beschikbare plaat
sen voor een kraam in de bin
nenstad moesten 200 mensen
worden teleurgesteld. Ruim de
'helft van de vergunningaanvra
gen kwam van buiten Amster
dam.
De Amsterdamse Keurings
dienst van Waren stuurt dertig
controleurs 's morgens op pao.
De dienst waarschuwt dat een
dagje snoepen op de Amster
damse vrijmarkt gemakkelijk
kan leiden tot voedselvergifti
ging of andere inwendige stoor
nissen. Vorig jaar bleek bij een
op de vijf voedsel- of drankkra-
men iets mis met de hygiëne.
Homo-predikant
ziet onder
druk af van
baan in Twente
OOTMARSUM CPO
Dominee A. R. de Meij Mecima
uit Den Haag komt niet als pre
dikant naar de Nederlandse
hervormde gemeente in het
Twentse Ootmarsum. „We heb
ben hem moeten vragen zich
terug te trekken, omdat door al
le commotie een onwerkbare si
tuatie is ontstaan", zo deelde de
kerkeraad mee. De Haagse pre
dikant is homoseksueel en dat
was voor een deel van de ge
meente moeilijk te accepteren.
Twaalf van de vijftien kerke-
raadsleden van de NH-gemeen
te in Ootmarsum zijn als blijk
van solidantnt nu t I M«-ij
Mecima afgetredi n
Volgens woordvoerder Baans-
tra van de kerkeraad is een „be
hoorlijk deel van de gemeente"
gekant egen de komst van De
Meij Mecima. Een onwerkbare
situatie die volgens Baansna
wordt verergerd omdat De Mey
Mecima nog maar net is afge
studeerd Volgens De Meij Me
cima is hij niet door de kerke
raad onder druk gezet zich voor
de functie terug te trekken. „Met
was voor mij een kwestie van
nuchter afwegen. Terwille van
je eigen gezondheid moet je
dan knopen doorhakken.
Als het plan-Simons voor herziening van
ons stelsel van ziektekostenverzekeringen
niet helpt om de kosten van de zorg werke
lijk te beheersen, wat werkt dan wel? Over
deze vraag breken tal van deskundigen
zich al jarenlang het hoofd. Niemand wil
de financiering van de zorgsector uitslui
tend overlaten aan de markt. Omdat de
zorgaanbieders oppermachtig zijn en con
sumenten de noodzaak en de kwaliteit van
medische behandelingen onvoldoende
kunnen beoordelen, dreigt overproduktie
en overconsumptie van voorzieningen.
Een tweede reden voor overheidsbe
moeienis met de zorgmarkt ligt bij de risi
co-selectie. Op een vrije markt zullen tot
'slechte risico's' bestempelde mensen zich
niet tegen een aanvaardbare premie kun
nen indekken tegen de kosten van langdu
rige verpleging en dure behandelingen. Al
leen overheidsingrijpen brengt iedereen te
gen een betaalbare premie onder de zorg-
pannen.
Aan overheidsingrepen in de zorgmarkt
kleven echter ook nadelen. De vraag naar
zorg is oneindig groot Zolang de zorg voor
meer dan driekwart uit collectieve midde
len (premies en belastingen) wordt gefi
nancierd, ontbreekt voor veel consumen
ten een directe band tussen betalen en ge
nieten. Zorgbegerige consumenten ervaren
dan geen prikkel om de baten van hun
zorggebruik zorgvuldig af te wegen tegen
de kosten van de gebruikte voorzieningen.
Eigen bijdragen naar rato van het voorzie
ningengebruik versterken de afweging van
baten en kosten.
Een tweede bezwaar is dat de voorkeu
ren van consumenten bij overheidsingrij
pen vaak onvoldoende tot hun recht ko
men, omdat door de overheid gemanipu
leerde prijzen leiden tot Oost-Europese
toestanden. Zoals Russen bij afwezigheid
van marktprijzen urenlang in de rij ston
den voor een pond te laag geprijsd vlees,
ontstaan in de zorg wachtlijsten, omdat
bureaucraten over aanbod en tarieven be
slissen via het budgetmechanisme. Daarbij
kunnen zij gemakkelijk de werkelijke be
hoeften van de consumenten miskennen.
Een derde bezwaar is dat bij zo'n bu
reaucratische voorzieningswijze zorgaan
bieders vaak een monopolie hebben. Het
gevolg is dat producenten weinig klant
vriendelijk zijn, niet erg doelmatig produ
ceren en dat zij minder letten op kwaliteit.
Flip de Kam Frans Nypels
Wie achter het tekenbord plaatsneemt
om de blauwdruk te schetsen van een
nieuw stelsel voor onze ziektekostenverze
keringen, moet op veel dingen tegelijk let
ten. Uitgangspunt is dat de kosten niet uit
de hand mogen lopen, omdat onmisbare
overheidsbemoeienis gepaard gaat met ge-
deelijke financiering van de zorg uit belas
tingen en premies. Die collectieve lasten
mogen niet te hoog oplopen; anders kan
de nationale economie grote schade lijden.
Een alternatief stelsel moet verder de
macht van monopolistische aanbieders be
perken. Het stelsel behoort de werkelijke
voorkeuren van consumenten te honore
ren. Zij moeten ook merken wat hun voor
zieningengebruik kost. Anderzijds mag
niemand door negatieve selectie uit de
zorgboot vallen en mogen eigen bijdragen
niet zo hoog oplopen, dat mensen om fi
nanciële redenen geen gebruik van de zorg
kunnen maken. Aan die harde sociaal-poli
tieke randvoorwaarde moet elke blauw
druk voldoen.
Sommige plannenmakers dromen van
een ministelsel voor de zorg. Net zoals bij
het plan-Simons verdwijnt dan het verschil
tussen mensen in het ziekenfonds en parti
culier verzekerden. Het aanbod van dure
voorzieningen blijft strak gereguleerd,
want anders lopen de kosten uit de hand.
Dat betekent dat een vergunning nodig
blijft voor het realiseren van kostbare nieu
we voorzieningen, zoals ziekenhuizen en
de installatie van geavanceerde medische
apparatuur. Ook het aantal verrichtingen
van medisch specialisten kan worden ge
budgetteerd, dus aan een maximum wor
den gebonden. En de overheid blijft maxi
mumprijzen dicteren voor medicijnen en
verrichtingen. Maar aanbodbeheersing
leidt tot wachtlijsten of het scherper stellen
van prioriteiten. Wie wordt het eerst gehol
pen, de minister van wvc of een drugsver
slaafde uitkeringsontvanger? Moet daarbij
bijvoorbeeld worden geselecteerd naar
leeftijd, of een ongezonde levensstijl? Over
selectie van patiënten is al vaker een uiterst
moeizame discussie gevoerd, zonder dat
maatschappelijke consensus is bereikt. In
middels staat vast dat artsen in alle beslo
tenheid nu al dagelijks zulke keuzen ma
ken.
Een ministelsel zou ook verandering
brengen aan de vraagkant van de zorg
markt. Voorstanders willen door een ande
re lastenverdeling consumenten prikkelen
tot een zo sober mogelijk voorzieningenge
bruik. Daartoe brengt het ministelsel een
drietrapsraket in stelling. Het omvat een
basisverzekering, een aanvullende verzeke
ring en een breed eigen risico voor wie
daarvoor kiest.
De basisverzekering dekt zeer grote me
dische risico's die niemand zelf kan dra
gen. Iedereen valt daarom verplicht onder
de basisverzekering, die kan worden gere
geld in de Algemene Wet Bijzondere Ziek
tekosten (AWBZ). De kosten van dure
voorzieningen, zoals opname in een ver
pleeghuis of zwakzinnigeninrichting en
langdurige ziekenhuisverpleging worden
krachtens de AWBZ vergoed. Alle inwoners
van Nederland betalen naar draagkracht
een procentuele AWBZ-premie over hun
gehele inkomen, en niet - zoals nu - alleen
over het inkomen in de eerste belasting
schijf (tot 50.000 gulden). Zo worden de
hogere inkomens gedwongen tot solidari
teit naar draagkracht.
selectie
Sommigen tonen zich voorstander van een
brede basisverzekering, waarbij ook de
kosten van kortdurende behandeling en
verpleging in het ziekenhuis en de verrich
tingen van de specialist onder de AWBZ
gaan vallen. Zo raakt de band tussen beta
len en genieten grotendeels zoek. Hierdoor
worden consumenten niet afgeremd in
hun zorgvraag. Daarom vinden anderen
het juist wenselijk het bereik van de basis
verzekering beperkt te houden. Consu
menten kunnen in hun visie dan zelf bepa
len of zij zich voor een poliklinische be
handeling in het ziekenhuis en specialis
tenconsulten aanvullend willen verzeke
ren, of niet Voor de aanvullende verzeke
ring geldt een premie in guldens, niet in
procenten van het inkomen. Verzekeraars
kennen immers het inkomen van hun
klanten niet
Tegen deze smalle variant van de basis
verzekering bestaan twee onoverkomelijke
bezwaren. Veel mensen die tyiiten hun
schuld vaak naar het ziekenhuis of de spe
cialist moeten, kunnen dat niet uit eigen
zak betalen. Kunnen zij zich dan niet aan
vullend verzekeren? Nee, want de verzeke-
ringsmarkt werkt slecht door selectiepro
cessen.
Bij een smalle basisverzekering bieden
verzekeraars ongetwijfeld een rijke variëteit
aan polissen aan. Om zich geen buil te val
len, zullen zorgverzekeraars echter scherp
gaan selecteren naar risicogroep. Wie een
zwakke gezondheid heeft, wordt alleen tot
de aanvullende verzekering toegelaten als
hij bereid is een torenhoge premie te vol
doen. Mensen met een laag inkomen zijn
daar weliswaar toe bereid, maar zij zijn er
niet toe in staat. De overheid kan risico-se
lectie tegen gaan door - net als bij het plan-
Simons - verzekeraars te dwingen iedere
gegadigde voor een bepaald pakket te ac
cepteren tegen dezelfde premie, ongeacht
leeftijd, ziektegeschiedenis en uitslag van
de medische keuring. Dat zet verzekeraars
op verlies. Die verliezen zouden via een
wat hogere AWBZ-premie moeten worden
omgeslagen over de gehele bevolking. Dat
vergroot het solidanteitsgehalte van het
stelsel.
Deze variant met een ruime aanvullende
verzekering blijft kwetsbaar, omdat men
sen ook zichzelf selecteren. Zij melden zich
pas voor een aanvullende verzekering als
zij kosten verwachten Wie bijvoorbeeld
stopt met de pil. verzekert zich liefst op
diezelfde dag tegen de kosten van kraam
zorg. Omdat de verzekeraar acceptatiep
lu ht heeft, tegen N-t.ialb.ire premies, loopt
het systeem door zelfselectie financieel ho
peloos vast.
Een ministelsel, met een smalle basisver
zekering en brede aanvullende verzekering
werkt dus nieL Sociaal-politieke overwe
gingen en de gebrekkige werking van de
markt voor zorgverzekeringen verzetten
zich ook tegen een te grote vrijheid van
consumenten om alle overige zorgvoorzie
ningen - huisarts, fysiotherapie, tandarts,
geestelijke gezondheidszorg desgewenst
niet te verzekeren. Dat is de derde trap van
de ministelsel-raket.
Solidariteit
Gezien deze bezwaren kan het ministelsel
naar de schroothoop. Het plan Simons be
tekent daarentegen een meer solidaire ver
deling van de kósten van de zorg. Hoger
betaalden voelen dat in hun portemonnee.
Zij protesteren uit eigen belang, hoewel het
zelis goed verdedigbaar is tie solidariteit
nog te vergroten door de AWBZ-premie
over het hele inkomen te heffen. Particulie
re verzekeraars klagen steen en been dat
het plan-Simons hun speelruimte te veel
beperkt. Zij voelen zich van marktpartij tot
uitvoerend ambtenaar gedegradeerd V an
daar het niet-aflatende, felle verzet van de
ze machtige lobby tegen de voorstellen van
Simons.
Tegen het plan Simons bestaan twee
echte bezwaren, die niets met het eigen
belang van bepaalde groepen te maken
hebben. Als iedereen tegen bijna alle risi
co's verzekerd is, worden consumenten
niet geprikkeld om spaarzaam gebruik te
maken van kostbare zorgvoorzieningen.
„Er is immers voor betaald?" Om consu
menten meer kostenbewust te maken,
moet het kabinet zorggebruikers verplich
ten vaker een eigen bijdrage te betalen, bij
voorbeeld voor elk bezoek aan de huisarts
Bovendien moet het kabinet het voorzie
ningenaanbod stringenter budgetteren,
vooral het aantal verrichtingen van specia
listen Waar marktconcurrentie onvol
doende werkt, kunnen daarnaast prijs- en
tariefmaatregelen niet worden gemist, an
ders gaan de zorgaanbieders met de kosten
aan de haal Minder markt in combinatie
met meer overheid ss turing dat moet de
sociaal-democraat Simons toch bekend in
de oren klinken?
Overigens zou het een illusie zijn te me
nen dat er in de toekomst valt te ontkomen
aan een forse kostenstijging van de zorg
