Kroonprins
tegen wil en dank
ZATERDAGS BIJVOEGSEL
I
Een onopvallend studentenleven
eindredactie: willem schrama
ZATERDAG 25 APRIL 1992
VORMGEVING: FRED VAN GELDEREN MARCO KROES RUUD VOGELESANG
Willem-Alexander stelt zijn koningschap het liefst zo lang mogelijk uit
Kroonprins
Willem-Alexander
wordt maandag 25
jaar. Het Nederlandse
i>olk weet bijna niets
van deze jongeman die
straks de troon bestijgt.
Zorgvuldig wordt hij
door zijn ouders zo
veel mogelijk buiten de
publiciteit gehouden,
al kunnen zij niet
voorkomen dat de
roddelpers zich bij tijd
en wijle gretig op zijn
privéleven stort. Als
troonopvolger lijken
moeder en zoon
helemaal niet op
elkaar. Beatrix,
gedreven door luiar
ambitieuze karakter,
gedroeg zich al op
jonge leeftijd als
toekomstig koningin,
terwijl Alexander zijn
koningschap het liefst
zo lang mogelijk
uitstelt.
LOMAN LEEFMANS WILLEM SPIERDIJK
De lamellen van zijn grach
tenpandje aan het Leidse
Rapenburg zijn vrijwel al
tijd gesloten. Voorbijgangers - als ze al
weten dat dit het paleisje van Willem
Alexander is - maken geen kans ook
maar een glimp van de kroonprins op
te vangen. Ze kunnen slechts met af
gunst constateren dat hij de enige Lei-
denaar is die ondanks de ondraaglijke
parkeerdruk in de binnenstad twee
plaatsen voor zijn huis heeft die met
metalen beugels voor hem en zijn ge
volg zijn gereserveerd.
Willem-Alexander studeert sinds
1987 in Leiden. Familietraditie, want
moeder en grootmoeder deden dat
ook. „Hij moet aan het Rapenburg wo
nen", liet Beatrix de Leidse burgemees
ter Goekoop weten, dus voor een be
drag van meer dan vier ton schafte de
koninklijke familie zich een ruim
grachtenpand aan. Vijf huisgenoten
werden snel gevonden bij de Leidse
studentenvereniging Minerva. Bij het
corps bestaat niet de indruk dat het ko
ninklijk huis zich erg druk heeft ge
maakt over de vraag wie wel en wie
niet het huis met de kroonprins zou
den delen. Het lidmaatschap van Mi
nerva op zich was al een aardig selec
tiecriterium.
Bruidjes
De Leidse bevolking heeft het huis aan
het Rapenburgvrijwel altijd onge
moeid gelaten. Sporadisch loopt er een
toerist voorbij en slechts twee keer in
de afgelopen vijf jaar was het 'paleis'
doelwit van acties. Zo wilden 'FNV-
meiden' in augustus 1987 verkleed als
bruidjes bij de prins aanbellen. Ze
dachten hiermee te protesteren tegen
de achterstand van vrouwen op de ar
beidsmarkt. Maar vrienden gaven deze
actie een studentikoze wending. De
bruidjes hadden de deur nog niet be
reikt of een aantal keurig in rok geklede
studenten stormde naar buiten en
vroeg de jongedames ten huwelijk.
Hoewel de FNV-jongeren de tegen
actie wel konden waarderen, vonden
ze het toch jammer dat hun serieuze
zaak op deze manier niet de aandacht
kreeg die ze volgens hen verdiende.
Willem-Alexander was ongetwijfeld op
de hoogte van actie en reactie, maar
was zelf bij deze gebeurtenis niet aan
wezig.
Precies driekwart jaar later was het
dc Leidse kunstenaar Jacob Kanbier die
op de stoep stond. Hij moest en zou
een werk van hemzelf aan de kroon
prins aanbieden: „Ik heb gehoord dat
de prins niet van moderne kunst
houdt. Hij is dol op sportschilderijen.
Als hij mijn schilderij ziet en erom
moet lachen zal hij van moderne kunst
leren houdenhoopte de kunstenaar
toen. De deur bleef echter voor Kanbier
gesloten. Via omwegen is het schilderij
wel bij de prins beland/
Biertje
Het studentenleven van de troonopvol
ger verloopt weinig opvallend. Hij doet
af en toe zelf boodschappen en be
zoekt de borrels van zijn jaarclub op
Minerva. Verder drinkt hij wel eens een
biertje en gooit een dartpijltje in een
van de kroegen dicht bij zijn huis.
Soms zien Leidenaars de prins langs
de singels rennen als hij ^ich voorbe
reidt op een sport-evenement. Volgens
zijn vrienden wil hij volgend jaar mee
doen aan de marathon van New York.
Wekelijks maakt hij zijn ikilometers in
Leiden en omgeving, gevolgd door
twee bewakers op de fiets... Na de kri
tiek op zijn jack met sigarettenreclame
dat hij tijdens de Elfstedentocht droeg,
let hij ook op zijn sportkleding. Hij
draagt nu een keurig neutraal trai
ningspak, met een klein oranje streep
je.
Over drank en vrouwen in het leven
van Willem-Alexander doen in Leiden
de wildste verhalen de ronde. Volgens
vrienden zijn die Volledig uit de lucht
gegrepen. De kroonprins wordt als een
zeer matig drinker omschreven. En
sinds zijn relatie met Yolande Adriaan-
sens is hij, althans in Leiden, niet meer
in gezelschap van dames gesignaleerd.
Dit 'rustige leVentje' staat in schril
contrast tot de begindagen van zijn
verblijf in Leiden. Van het moment af
dat bekend werd dat hij in Leiden ging
studeren, werd de faculteit geschiede
nis van de RUL overspoeld met een
stroom aanmeldingen. Tweemaal zo
veel als gemiddeld. Het bleken vooral
moeders te zijn die hun dochters van
dezelfde leeftijd als Willem-Alexander
wilden opgeven. Kennelijk in de hoop
dat de charmes van hun jongedames
de aandacht van de prins zouden trek
ken. en wie weet kwam van het een het
ander.
Prinsjesdag 1985. Voor het eerst groet kroonprins Willem-Alexander het vaandel op het Haagse Binnenhof.
FOTO GPD ROLAND DL BRUIN
CARINE NEEFJES
Augustus 1987. Willem-Alexan
der neemt z'n intrek in het 'paleis
je' aan het Leidse Rapenburg.
ARCHIEFFOTO LOEK ZUYDERDUIN
Maar erg vaak heeft de prins de univer
siteit niet bezocht. Privélessen en offi
ciële handelingen hielden hem daar
weg. Ook naar zijn cijfers - een bron
van speculaties - werd tevergeefs tus
sen de uitslagen op het prikbord ge
zocht. Ook de Rijks Voorlichtings
Dienst (RVD) is niet of nauwelijks be
reid informatie over het verloop van de
studie te verschaffen.
Die dienst kwam wel in actie toen
een mede-student een boekje over het
studentenleven van 'Alex' deed ver
schijnen, zogenaamd van de hand van
de prins zelf. Erg veel schokkende za
ken bevatte het niet, maar de RVD kon
digde aanvankelijk toch juridische
stappen aan.
De aardigste passages gaan over het
auto-ongeluk dat de prins had in mei
1988. Vermoedelijk tijdens een achter
volgingsspelletje met zijn bewakers
reed hij zijn koninklijke Ford met hoge
snelheid een sloot in. De auteur schrijft
daarover „Het is allemaal met een sis
ser afgelopen. Het schikkingsbedrag
(driehonderd gulden) heb ik inmiddels
overgemaakt en ik heb aan ongeveer
200 mensen (onder wie mijn ouders,
meneer Lubbers, meneer Van Vollen-
hoven van Veilig Verkeer Nederland en
Jacomijn moeten beloven het nooit
meer te doen".
Dit 'foutje' leverde wel een golf van
publiciteit op, maar daarna verdween
Willem-Alexander weer in de Leidse
anonimiteit. Maar de sloot waarin de
kroonprins zijn auto 'parkeerde' heet
in de leidse volksmond voor eeuwig
het Prins Willem-Alexanderkanaal.
Daar staat hij dan, onze kroon
prins. Als volslagen leek treedt
hij op als dirigent van de Ko
ninklijke Amersfoortse Muziekvereniging.
Onervaren zwaait hij met het stokje; voor
slechts enkele seconden is hij aanvoerder van
een orkest. Het is 11 april 1992, Willem-
Alexander geeft het startschot voor een actie
van de Vereniging tot Behoud van Natuur
monumenten.
Het bliksembezoek is typerend voor zijn
optreden als troonopvolger kort. vluchtig,
maar vooral oppervlakkig In plaats van een
toespraak houden mag hij als een wat on
handige dirigent een paar tellen op het podi
um staan. Eerder een lach- dan een indruk
wekkend optreden van de kroonprins. Na
een kort onderhoud met de gastheren wordt
Willem-Alexander snel door rechercheurs de
chique limousine in geloodst. Omstanders
kunnen slechts een glimp van zijn nette pak
opvangen.
Willem-Alexander wordt al van jongsaf
door zijn ouders zorgvuldig buiten de publi
citeit gehouden. Koningin Beatrix en prins
Claus zijn ervan overtuigd dat hij zo lang mo
gelijk als een normale jongen door het leven
moet gaan. Daarom is de kroonprins nog niet
veel aanwezig bij officiële plechtigheden. Net
als zijn leeftijdsgenoten leidt 'Alex' een heus
studentenleven, doet veel aan sport en in het
weekeinde gaat hij swingen in de disco.
„Mijn ouders hebben altijd gezegd: je bent
maar één keer jong, leef je dan uit. Later kan
het niet meer", vertelde Alexander eens. Met
beide benen midden in de maatschappij
staan is volgens Beatrix en Claus de beste
voorbereiding op zijn toekomstige taak als
koning. Zij hebben de traditie doorbroken
dat een koningskind moet opgroeien in een
glazen kooitje.
Alexander tegenover zijn biografe Renate Ru
binstein: „Ik heb eigenlijk twee levens: een
gespleten bestaan tussen het student zijn en
de toekomst die je nu nog een beetje weg
duwt. Als je die twee levens door elkaar zou
laten lopen, dan zou geen van de twee goed
werken. Daarom zet ik het koningschap nog
maar een beetje van me af".
Anders
De opvoeding van zijn moeder en grootmoe
der was totaal anders. Vergeleken met hen
gaat Alexander veel wereldser door het leven.
Juliana had een heel besloten en daardoor
eenzame jeugd, waarin zij nauwelijks optrok
met leeftijdsgenootjes, maar opgroeide in de
beslotenheid van paleizen, familie en hof
houding.
Beatrix werd alweer vrijer opgevoed dan
Juliana, al kwam zij eigenlijk pas tijdens haar
studietijd in Leiden voor het eerst echt onder
het volk. Voor die tijd zat ze samen met haar
zus Irene op het Baams Lyceum waar zij
werd onderwezen in het exclusieve gezel
schap van meisjes die uit een goede familie
kwamen. Ook had Juliana een aparte lagere
school voor de kroonprinses geregeld.
Alexander ging in tegenstelling tot zijn moe
der naar een gewone school, en van een
voorkeursbehandeling was geen sprake.
Hoewel de afwijkende opvoeding van
Beatrix en Alexander hen tot twee totaal ver
schillende troonopvolgers maakte, spelen
ook de uiteenlopende karakters van moeder
en zoon daarbij een grote rol. De gemoedelij
ke doch wat nonchalante kroonprins lijkt
geen haar op zijn perfectionistische, ambi
tieuze moeder.
Op 18-jarige leeftijd, als hij officieel troon
opvolger wordt, laat Alexander duidelijk mer
ken dat hij het helemaal niet leuk vindt om
ooit als koning Willem IV door het leven te
gaan. Hij is niet bijzonder gelukkig met de
zware taak die hem wbcht.
„Als ik mocht kiezen of ik of mijn broer Fri-
so koning moest worden, dan zou ik het ko
ningschap meteen aan hem overgeven", ver
telde Alexander aan zijn biografe die ter gele
genheid van zijn achttiende verjaardag een
boekje over hem schreef. Tot nu toe is zij de
enige geweest die de kroonprins mocht inter
viewen.
Het liefst wil hij piloot worden. En als hij
gewoon Alexander Jansen zou heten, zou hij
vaak van baan veranderen. De kroonprins
houdt van afwisseling, is gek op een onge
dwongen leven. Zijn vrienden en studiegeno
ten typeren hem als 'een gezelligheidsmens:
'qpn levensgenieter', 'een lolbroek' of: 'een
geschikte peer met wie je een lekker pilsje
kunt pakken'. Hij is een doener, geen denker.
Eerder een sportman dan een studiehoofd.
Niet zeker
Alexander zelf vertelde eens dat hij er moeite
mee heeft om leerstof in zijn hoofd te stam
pen. Als het hem niet interesseert, kan hij
zich moeilijk concentreren. Zijn gebrek aan
zelfdiscipline vindt hij een slechte eigen
schap. Als sterk punt noemt hij zijn aanleg
voor logisch denken. Maar niemand weet iets
over zijn intellectuele of maatschappelijke in
teressen. Hij is nu bezig aan zijn vijfde stu
diejaar geschiedenis en moet zijn scriptie
onderwerp nog bedenken. Het is zelfs nog
lang niet zeker of hij aan het eind van dit jaar
afstudeert.
Wil Alexander een succesvol koning wor
den. dan moet hij snel uitgroeien tot een per
soonJijkheid met indrukwekkende kwalitei
ten, stelt staatsrechtsgeleerde S.W, Louwen
berg. „De monarchie in Nederland kan alleen
worden gehandhaafd als de koning ambi
tieus is én een enorme persoonlijke uitstra
ling heeft. Het koningschap in Nedertand
teert op personages, de Oranjes in dit geval.
Ons volk hecht nauwelijks waarde aan de re
gels van de monarchie zelf. Nederlanders zijn
geen monarchisten, maar Orangisten. Het
koningschap in ons land is wat dal betreft
zeer kwetsbaar Dat Alexander nog weinig
van zijn ambities hr. fi laten merken, kan een
probleem opleveren aldus Gouwen berg
Hij erkent dat de kroonprins van de jaren
negentig het sowieso veel moeilijker heeft
dan zijn moeder ..Zon dertig jaar geleden
leefde de koninklijke familie voor het Neder
land.se volk. Het waren jaren van wederop
bouw. en de Oranjes genoten veel aanzien.
Iedereen wist bijvoorbeeld wanneer de prin
sessen jarig waren. Nu weten de meest en
mensen niet eens hoe al die knapen heten".
Intussen zijn hoffunctionarissen toch wat
ongerust over de studieresultaten van dc
prins. Ze laten doorschemeren dat hij nu
echt mpet opschieten, omdat het gezegde
'onbekend maakt onbemind' zeker voor een
toekomstige koning zal gelden. Maar hij
wordt pas klaargestoomd tot vorst als hij zijn
studie hrrft afgerond, vertelt de Rijksvoor
lichtingsdienst. Dan wordt in overleg met zijn
vader en moedeT een programma voor hem
uitgestippeld.
